CHWECHANT.........1

a ffan wyby arthur i meddwl hwynt / anvon a wnaeth ef kattwr Iarll kerniw a chwechant marchog gantho /

CHWECHIGEN........1

ac a gavas ef or chwech ynys eraill / o betyd / chwechigen mil / Sef oedd henway yr ynyssoedd hyny / Iwerddon / ynys yr ia scotland / orck llychlyn a denmarc /

CHWEDI............1

a chwedi kynyll yno lu mwyaf

CHWERTHIN.........5

ac yna i dowad Emrys / dan chwerthin pa vodd i gellid ti ddwyn oddyno Sef i dowad merddin / na chyffro di arglwydd ar chwerthin / cans ni ddwedaf namyn pryddder /

ac yna i dowad Emrys / dan chwerthin pa vodd i gellid ti ddwyn oddyno Sef i dowad merddin / na chyffro di arglwydd ar chwerthin / cans ni ddwedaf namyn pryddder /

a ffan wyby kilamwri i neges chwerthin a wnaeth ef a dwedyd / nid rryvedd genni vi ally o bobol lesg / anrithio ynys brydain gan yddynt vod mor ynvyd /

ac ni thykiav yddynt / Sef a wnaeth merddin / chwerthin am i penav /

ac yna i dywad ef dan chwerthin yn rhith Gwrlais nim llas i etto / ond mi af i edrych / pa vaint a golles i om gwyr / gan gyssyrio Eigr /

CHWI..............9

ac yna ir wyles merddin gan ddwedyd / o genedl y brytaniaid yn awr i rychi yn weddw / ag yn ymddivad am Emrys weledic / chwi a gowssoch golled / ni ellir byth moi hynill dracheven /

a thrwy nerth duw ar llafr a gymeryssoch / ar angav / ef a ylch ych pechodav chwi yn lan / a chwi a gewch orvod a byddegoliaeth ar ych gelynion /

a thrwy nerth duw ar llafr a gymeryssoch / ar angav / ef a ylch ych pechodav chwi yn lan / a chwi a gewch orvod a byddegoliaeth ar ych gelynion /

ac yna i dywad Arthur ha wyr da / vynghyd varchogion / chwi a royssoch imi hyd yn hyn gynghorav da / ar awrhon / i mae yn rhaid imi wrthynt /

ac yna i dowad Gaynus nai yr Amherawdr a ddyvod hwy o lawer yw ych tavodav chwi /r/ brytaniaid nach kleddyddav chwi Sef a oric Gwalchmai / yn chwimwth tyny i gleddav /

ac yna i dowad Gaynus nai yr Amherawdr a ddyvod hwy o lawer yw ych tavodav chwi /r/ brytaniaid nach kleddyddav chwi Sef a oric Gwalchmai / yn chwimwth tyny i gleddav /

Ag yna i pregethodd ] arthur yw wyr val hyn / ha wyr da heb ef / hysbys yw / may och nerth chwi

ac etto trwy ych nerth chwi ni a orvyddwn ar wyr RHyvain /

a manegi yddynt i dylai /r/ holl vyd vod yn ostyngedic ney yn yfydd i ryvain a choffewch mai eych teidiav chwi a gedwis ryvain yn benna lle or byd / o ddewrder milwriaeth a ffyniant / na wrthodwch chwithav angav / er kadw braint rhyvain /

CHWILIDD..........1

ac nid mogelynt / nac er gwaiw / Saeth / na chledde mewn brwydr / ar dydd i kai Arthur i gweled hwynt / ni khai ef ddirmig / na chwilidd /

CHWIMWTH..........1

ac yna i dowad Gaynus nai yr Amherawdr a ddyvod hwy o lawer yw ych tavodav chwi /r/ brytaniaid nach kleddyddav chwi Sef a oric Gwalchmai / yn chwimwth tyny i gleddav /

CHWITHAV..........3

a dwedyd wrthyn val hyn / O chwchwi dwyllwyr lladron / ni khadwassoch ammod a mi ni chadwaf vinav ammod a chwithav

ach anrhydeddaf chwithav wrth eych bodd o bob da a thiroedd /

a manegi yddynt i dylai /r/ holl vyd vod yn ostyngedic ney yn yfydd i ryvain a choffewch mai eych teidiav chwi a gedwis ryvain yn benna lle or byd / o ddewrder milwriaeth a ffyniant / na wrthodwch chwithav angav / er kadw braint rhyvain /

CHWYNO............1

a chwyno a wnaeth pob vn wrth i gilidd rrac meibion kystenin

CHYD..............2

a chyd ymladd a cherdded

ac ymleddwch yn gadarn / megis i gallom ni ovyn tyrnged o ynysoedd eraill / O wyr da koffewch / na ddoythom ni yma er ffo / namyn ymladd yn gyttyn / an gelynion / a chyd

CHYFFRO...........1

ac yna i dowad Emrys / dan chwerthin pa vodd i gellid ti ddwyn oddyno Sef i dowad merddin / na chyffro di arglwydd ar chwerthin / cans ni ddwedaf namyn pryddder /

CHYNGOR...........1

a chyngor yr archesgobion / ir ymgynhyllodd holl twyssogion a marchogion /

CHYMELL...........2

a chymell y llaill yn gaeth dragowydd / kattwr Iarll /

a chymell y bobl i warhav iddaw ef /

CHYMRYD...........1

a chymryd Abid mantell am deni gida /r/ mynachessav eraill / yn eglwys Giliws verthur /

CHYN..............1

a chyn hyny ni allai ef dro ond o nerth dav wr gryvion / gan ddwedyd / ha /r/ twyllwyr Am galwent "haner gwr marw / gwell yw haner "gwr marw a orvyddo / na gwr byw a orvydder /

CHYNAL............1

a chynal gwirionedd a ffawb /

CHYNIC............1

ac a allodd i gael / Sef a oric arthur ai lu / dan ymgylchy y dinas / ai kronni yno vis or vnty / oni veirw llawer o honynt o newyn / a dolyrio a wnaeth / ffrolho yn vawr a chynic myned ef

CHYNTA............1

a chynta dim a gowsont yni kyngor gweirio /r/ Eglwyssi /

CHYRVYSSAI........1

ac yna i dowad Arthur na chyrvyssai

CHYVOETH..........1

ac o bydda i vrenin / mi ai hanrydeddaf / o dir a dayar a chyvoeth / val i bo ef bodlon

CHYVOETHAWC.......1

a thi arwyddocaf y seren a welaisti ar ddraic danllyd ar paladyr a ystynodd dros ffrainc yw mab a vydd iti a chyvoethawc a vydd hwnw /

CHYVOETHOCAF......1

ac a gavas yn i gyngor ddal i lys / ynghaer llion Arwysg / kans tecaf lle oedd hwnw a chyvoethocaf /

D.................1

ac yna tost a drwg vy gan arthur weled y reglwys wedi i d..

DA................29

ac Eidiol Iarll / i vrawd a ffan welas yr Esgob hingestr i dwad ef wrthynt val hyn / ha wyr da pa mynech i oll ryddhav / myvi vy hyn ai lladdwn ef / val i gwnaeth Samwel proffwyd / pan welas ef araf brenin Amlech ynghaer ef a barodd dorri i araf yn ddryllie man / gan ddwedyd wrtho val hyn / nid amgen val i gwnavthost di vamav heb veibion i gwna vinav dy vam dithae heb vab /

ac offer meddic gantho / ir kwrt ney lys y brenin a manegi i rai yno / i vod ef yn veddig da /

a dwedyd o hyd i ben / ha wyr da heb ef y sawl y sydd o honoch o gredigawl ffydd / koffewch heddiw ddial gwaed ych rieni ar y saysson /

a hyny a gymerth arthur ganthynt / er mwyn i gwyr da hwynt ychod /

ac o vewn y blynyddoedd hyny / ar bob gwyl arbenig i ddyvyny atto i holl dwyssogion penaithiaid / ai wyr da provadwy klodvawr / o bob gwlad i amalhav i deyly ef / ai aniver /

ac o gytyndeb / yr holl aniveroedd hyny / i gwnaythbwyd cyfreithiav da / yr amser hwnw dros yr holl ynyssoedd hyny /

ac i bawb oi wyr da eraill / megis i rheglyddai yddynt / ai rhwymo hwynt a oric / ai haelder gariad /

a kida hyny llawer o wyr da a vyddai rry hir i traythy /

a howel mymber llydaw Brenin llydaw / a llawer o bondeddigion gida hyny RHy vlin i manegi / val na ddaeth i vn wledd erioed i gymint o wyr da /

ac nid oedd lai o aniver yn gwsnaythy ar y vrenhines nac ar yr amherawdr Arthur / ai wyr da yntav /

ac ynys brydain o bob da moesay a devodav / o herwydd vn arver oedd holl wyr llys arthur ai gwragedd /

ac yna i dywad Arthur ha wyr da / vynghyd varchogion / chwi a royssoch imi hyd yn hyn gynghorav da / ar awrhon / i mae yn rhaid imi wrthynt /

ac yna i dywad Arthur ha wyr da / vynghyd varchogion / chwi a royssoch imi hyd yn hyn gynghorav da / ar awrhon / i mae yn rhaid imi wrthynt /

ac am hyny / meddyliwn bawb gyngor da ir ynys /

ac o bydd da /r/ kynghorav / ni a orvyddwn / ar wyr rhyvain / Sef er kael o honynt hwy gam dyrnged or ynys honn / er dyvod ai lluoedd iw ymddiffin hi / rac estron genedl / ar awr honn / ni ddylant i ni ddim /

ac llawer o wyr da eraill a oedd ddarostwngedig i ryvain /

a gwaiw oni vy ef varw / a ffedwar o varchogion da eraill a las yno / o wyr arthur nid amgen / hirlas o Eiliawn meiric ap kattwr Iarll kerniw halidys o dingol /

Ag yna i pregethodd ] arthur yw wyr val hyn / ha wyr da heb ef / hysbys yw / may och nerth chwi

ac os chwchwi / wyr da /

ach anrhydeddaf chwithav wrth eych bodd o bob da a thiroedd /

ac ymleddwch yn gadarn / megis i gallom ni ovyn tyrnged o ynysoedd eraill / O wyr da koffewch / na ddoythom ni yma er ffo / namyn ymladd yn gyttyn / an gelynion / a chyd

ac yna hevyd i llas trowyr da eraill / nid oedd waeth i gwrhydri na thwysogion / Sef a wnaeth howel a gwalchmai ymgadw ynghyd a lladd a gyffyrvai a hwynt /

a dwedyd yn ychel wrth i wyr nac oediwch nac oediwch wyr da / ddial kamav yn teidiav ar y gwyr hyn / rhowch yddynt ddyrnodav llidioc /

a lleng o wyr da gantho /

a cholli aniveri o wyr da / i daeth Arthur ir tir /

ac yna / ir addewis medrod / yw wyr / os ef a orvyddai wneythur i bodd oll / o dir a daiar a da /

ac i dowad wrthynt / ha wyr da / nid ymladd y bobl / draw yn gytyn / kans pob kasgal ysgymyn anghyvreithlon ynt

a khristnogion da ffyddlon / a minav hevyd y sydd / ar yr iawn / a hwyntav ar y kam /

ac am hynny / i gorvy ef bob kenedleth trwy dri pheth oedd yn i galon ef nid amgen gobaith da / arvay kysegredig a rinwedd i vilwyr /

DACIE.............1

ac yn ysgrivenedic oi hamgylch y geiriav hynn / patritius Arthurus / Britanie Gallie / Germanie / Dacie Imperator / yr hwn Sel oedd wedi i gwneythyd / ynghyd / o vlaen i Arthur ladd lles amherawdr ryvain / enwav rhai o varchogion Arthur /

DAD...............1

ac yna ir aeth kai / ar kleddav at i dad kynyr varchog gan ddwedyd / wele / llyma y kleddav oedd yn y garreg / gweddys imi vod yn vrenin or ynys hon /

DADMAETH..........1

ac a elwir heddiw ston hing / ar amser hwnw i roedd arthur gidai dadmaeth / nid amgen kynar varvog / marchog ynghaer kynar varvog / o vewn tair milldir at dre /r/ bala o vewn Penllyn yn sir veirionydd /

DADMAYTH..........1

ac er hyny arthur a roddes y kleddav / yn y maen / yn y ffyrf i kawsai ef / wrth gyngor kynar i dadmayth /

DAETH.............51

ac wedi cael y vyddegoliaeth i daeth Emrys hvd ynghaer Evroc /

ac wedi hyny i daeth Emrys i gymryd i gyngor am hingestr /

ac oddyno i daeth Emrys i geisio kyngor / beth a wnai ef i octa / Sef oedd i gyngor peri i octa / ai holl lu gymryd kadwyn yn llaw pob vn onaddynt a thamaid o bridd ymhen pob vn

a ddoythoch bodd i Erchi trigaredd megis i daeth pobl yr yssrael /

ac velly hevyd i daeth Assaf ai bobl i drigaredd Emrys /

ac velly i daeth Emrys i gaer Evroc /

a ddistrowiassai y saysson ar gost Emrys oll / dros wyneb yr ynys / ar bymthegved dydd wedi hyny i daeth ef i lyndain /

ac oddyno i daeth ef hyd ynghaer wynt i wneythyr yr vn rhiw /

ac wedi / darvod iddo lonyddy pob lle i daeth ef hyd y dref a elwid caer baladin / a heddiw shatesburi i edrych beddav y sawl a baryssai hingestr i ladd yno drwy vrad o Ieyrll barwniaid a marchogion yrddolion /

ac yna i daeth gidac ef anneirif o wyr arvoc /

ac yna i daeth holl Esgobion a ffenaithiayd y dyrnas a thrwy anrhydedd mawr i claddwyd ef garllaw mynachlog ambri o vewn kor y kowri wedi iddo ef dyrnassy ond vn vlwyddyn vgain Tervyn Ythur Bendragon Ac wedi hynny drwy gyngor

ac ynaf i daeth kof i ythur / am y pethav a ddwedyssai verddin wrthaw /

a ffan oeddent yn dechrav ymladd ar dinas / i daeth ythur ai lu atynt /

ac wedi cael y vyddegoliaeth hono / i daeth ythyr hyd ynghaer alclyd /

ac er i govidiaw i gid i daeth ythur ai lu am ben y castell lle i roedd / gwrlais /

ac yna i daeth kenad at Eigyr i vanegi hyny /

a lladd llawer o bobty / oni aeth hi yn nos ar bore dranoeth i daeth y saysson i maes or gaer /

ac val i roeddent velly i daeth kynyr varvog marchog a khai hir i vab marchog /

a mab llew ap kynvarch / nai ap i chwaer i Arthur / i ervyniaid nerth gantho / Sef i daeth howel a ffymtheg mil o wyr arvoc gidac ef i Southamton / i dir /

ac yno ar vrys i daeth Arthur eilwaith i ymladd ar ffeichtiaid

ac ar scothiaid / yn yr hwn amser i daeth archescobion essgobion ar abadoedd kyssygredic /

ac i roddi tyrnged iddo ef / bob blwyddyn / Ar haf nessaf at hynny i daeth Arthur i ynys prydain /

ac yn i erbyn ef i daeth ffrolho vrenin ffrainc / dan lyvodraeth ymerodraeth RHyvain /

ac wedi iddo ef i goresgyn hwynt oll / i daeth Arthur i gynal i lys i Baris /

ac wyneb i daeth Arthur i ynys Brydain dracheven /

ac velly or alban i daeth Aron ap kynvarch vrenin yno / yrien ap kynvarch arglwydd Reged kaswallon lawir / arglwydd gwynedd / meiric Brenin Dyved / kattwr Iarll kerniw a thri Archesgob ynys brydain / a ffenna o naddynt / oedd archesgo caer llion arwysg / kans braint legat oedd iddaw /

ac ir wledd honno i daeth morydd Iarll kaer loiw / moriarll kaerangon Dr Anharawd arglwydd ymwythig Madog o gaer wayr / owain o gaer vallawg Sowlesbri a gwrsalen / o gaer gynvarch / Yrien o gaer vaddon / Bosso Iarll rhydychen /

ac ynyssoedd eraill / i daeth Gilamwri Brenin ywerddon a gilamwri arall Brenin alannt Doldwrf vrenin y ffeichtiaid / gwynwas vrenin / orck llew ap kynvarch vrenin llychlyn /

ac wedi darvod y kinio ychod / i daeth pawb allan / oddigerth y dinas / i edrych amravailion chwareoedd / nid amgen / marchogion / yn torri ffynn /

ac o ffrainc Bedwar vgain mil o varchogion arvog / a chan y davddeg gogyvwrdd a chida Geraint garwys or ysbaen / i daeth mil a dav kant o varchogion arvoc /

ac o Senydd rryvain / i daeth at yr amherawdyr / meiric or koed /

ac velly pan vy nos i daeth Arthur Syr bedwyr /

ac ar hyny i daeth bedwyr at Arthur a manegi a wnaeth iddaw / gwbwl

ac yna i daeth Arthur ar vrys yno

ac velly i daeth y brytaniaid ar karcharorion ganthynt / hyd y lle / i roedd arthur /

ac velly aros a wnaythant mewn lle dirgel a thranoeth i daeth gwyr Arthur ar karcharorion hyny hyd y pant koedawc / lle i roedd y rhyvainwyr yn aros /

ac yna i daeth Gwidiart Twysog poytyers /

ac yna i daeth hirlas at i vyddin i hvn / ai hanoc i ymladd /

ac yna i daeth aniveiri o wyr rhyvain am benn howel a gwalchmai oni vy raid yddynt ffo hyd at arthur ai vyddin /

ac yna i daeth morydd Iarll caer loiw /

ac yna i daeth vn or brytaniaid /

ac velly I daeth holl Seneddwyr a ffenaithiaid rhyvain Imroi i arthur /

ac ai elwir yn yr Estron Iaith Alpes / i daeth at Arthur genadav o ynys Prydain /

ac wrth y dymyniad hwnw / I daeth saith o longav gantho i ynys Prydain / yn llawn o baganiaid arvog /

ac velly i daeth ar y tir

a cholli aniveri o wyr da / i daeth Arthur ir tir /

ac wedi iddo gladdy i wyr / i daeth Arthur / i gaer wynt / ai lu gant /

ac i daeth medrod / ai lu / i maes or gaer

ac oddyno i daeth Arthur i ynys avall

ac velly i daeth ef eilwaith at arthur gan ddwedyd i vod ef wrth y llynn a gwneythyr o hono ef i orchymyn / am y kleddav /

ac wedi hyny i daeth y marchog at Arthur /