WNAED................1

Yr oedd ef yn perswadio 'r bobl fod y llyfr hwn yn cael ei gadw yn un o drysor-dai 'r nef, ac i 'r angel Gabriel ddyfod ag ef i Mahomet, bennod ar ol pennod, fel yr oedd yn cael ei ysgrifennu, yr hyn a wnaed gyntaf ar ddalenau o esgyrn camelod gan un Amanuensis, o herwydd na all'sai [~ allasai ] Mahomet na darllen na 'sgrifennu [~ ysgrifennu ].

WNAETH...............2

Dyma y rhai a wnaeth y cenhedloedd gyntaf yn dduwiau;

fe wnaeth Hamael yn olygwr dros y nefoedd;

WNAETHANT............5

Y Gomeriaid a wnaethant dduwiau o 'u brenhinoedd a gwir ardderchog eraill;

ond at eu poeni, am ryw ddrwg weithredoedd a wnaethant, i 'r duwiau eu troi ar y dull hynny.

ond os na wnaethant felly, mae eu duw yn eu foddi yn yr afon hon, ac yn eu boddi fel na byddo son am danynt yn dragywydd.

yn hyn yr oeddent yn cyssuro eu hunain mewn gobaith o heddwch, ar gyfaddefiad o 'u tristwch a 'u blinder am yr hyn a wnaethant ar fai:

eu bod hwy yn ddiragrith yn eu hedifeirwch, a ymddengys yn amlwg oddiwrth eu haddunedau a wnaethant;

WNEUD................1

ac o 'i herwydd ef y cafodd brenhinoedd, offeiriaid, a phrophwydi eu heneinio, yr hyn oedd yn cael ei wneud yn ffiguraidd neu 'n gysgodol o hono, oddiwrth y gair Mesach, fe eneiniwyd.

WNEUTHUR.............22

Nid oeddent byth yn chwedleua cyn codi haul, oddieithr gweddio ar Dduw, am iddo wneuthur i 'r haul godi arnynt.

Rhai mwy diweddar o honynt sy 'n tybied ei fod eisoes wedi dyfod, ond ei fod heb wneuthur ei hun yn amlwg, o herwydd mawr bechodau 'r Iuddewon:

yr oedd hwn yn dywedyd mai efe a roddodd y gyfraith gyntaf i 'r Iuddewon, iddo ddyfod i lawr o 'r nef i waredu 'r Iuddewon o 'r ynys honno, trwy wneuthur iddynt basio dros y mor yn eu hol i dir yr addewid:

un nodedig yn Morafia, yr hwn, meddant hwy, a allai wneuthur ei hun yn anweledig pryd y mynnai, trwy swyno llygaid ei ganlynwyr.

Duw, er hynny, sy 'n ein gwarafun i wneuthur cam-ddefnydd o 'r tystion hyn, a 'u sarnu dan draed, ond yn hytrach i ddangos ein hynawsedd drugaredd tu ag at y bobl annedwydd yma, y rhai sydd a 'u calonnau yn awr wedi caledi mewn tywyllwch ac angrhediniaeth.

Eraill oedd yn credu fod yr addoliad yn y dechreuad yn cael ei wneuthur i angylion.

Dynion, trwy lygredigaeth nattur, a ddechreuasant edrych arnynt eu hunain yn rhy wael, aflan ac amherffaith, i wneuthur eu herfyniadau at fod mor fawr, sanctaidd, a gogoneddus, ag oedd y Duw hwnnw, Creawdwr nef a daear.

eu hunain yn rhy isel, llygredig, ac anheilwng, i wneuthur cyfathrach ag ef;

am hynny fe ddeisyfodd gael cynnorthwy Sommona Codon i wneuthur hyn o gariad drosto;

ond fe wrthododd y duw hwn wneuthur hyn o gymmwynas, gan ddywedyd wrtho, pe b'ai [~ bai ] poenau uffern unwaith yn cael eu symmud oddiwrth ddynolryw, ni fyddai dim ond drygioni ac anlladrwydd yn y byd.

ond nad yw ef ddim yn edrych cymmaint ar weithrediadau dynion, o herwydd ei fod yn rhy fawr iddynt wneuthur dim yn ei erbyn, neu chwanegu dim at ei anrhydedd.

maent yn dweud, pan greodd Duw y byd, iddo ef wneuthur llawer o dduwiau o is radd, at fod yn offerynau yn y greadigaeth;

y maent yn danfon y rhai'n ar ddull cler gleision at eu gelynion, i wneuthur rhyw niwed i 'w hanifeiliaid neu eu plant;

maent yn dywedyd i Dduw wneuthur ar y cyntaf ddyn gwyn, a dyn du, ac iddo roi cynnyg iddynt ar ddwy rodd, sef aur a disgeidiaeth;

yn y gwrthwyneb, maent yn ddangos fod yn gas ganddynt am dano, ac ar rai diwrnodiau a gwyliau blynyddol, mae ganddynt arfer i hela 'r diafol i maes o 'u trefydd, yr hyn sy 'n cael ei wneuthur gyd a llawer iawn o seremoniau.

ond i wneuthur cyfiawnder yn y matter hwn, ni a gawn gario ein cyfarchwyliad ychydig ymhellach, gan edrych beth yw barn y rhan oreu o 'r cenhedloedd yn gystal a 'r rhai gwaethaf, y philosophyddion megis y cyffredin bobl ymhob oes.

etto, mae 'n ddiammeu fod ganddynt un, yr hwn oeddent yn edrych arno goruwch y lleill, yn rhoi iddo addoliadau dirgel a chyhoeddus, yn gweddio ac yn addunedu, ac yn ei wneuthur yn wrthddrych o 'u holl ddyledswyddau a gwasanaeth crefyddol, a hynny yn y modd mwyaf neillduol.

Seneca sydd hefyd yn haeru, fod rhinwedd yn mawrhau 'r enaid, yn ei barottoi i wybodaeth o bethau nefol, ac yn ei wneuthur yn deilwng o gyfeillach a derbyniad gyd a Duw.

Yr oedd y bobl yma yn cyfrif edifeirwch, ynghyd a phob rhyw rinwedd, yn rai o 'r perffeithrwydd mwyaf mewn nattur, ag a allai wneuthur dyn yn ddedwydd;

am hynny maent yn gosod allan annogaethau a rheolau i bob math o ddynion i ymwrthod a phechod, a byw 'n rhinweddol, fel ag y dylai creaduriaid rhesymol wneuthur.

ac i ddangos hyn trwy gadw ei orchymynion, a chyd-ymffurfio ag ef yn ei annilynol berffeithrwydd, a thrwy wneuthur ein goreu mor belled ag y gallom, ei glodfori yn y byd hwn, dan obaith o feddiannu tymhorol happusrwydd yn y bywyd yma, ac anherfynol ddedwyddwch yn y byd a ddaw.

Felly, y peth cyntaf a ddarfu i Mahomet wneuthur at dynnu gwrthddrych y trigolion, oedd arwain bywyd dychlynaidd, ac ymddangos yn fwy sanctaidd:

WOBR.................2

Am eu barn mewn perthynas i wobr a phoenau yn y byd nesaf, nid oes ganddynt fawr iawn o idea am dano, oddieithr bod rhai o honynt yn tybied pan fyddont farw, eu bod yn cael eu dwyn wrth ryw afon ardderchog, a elwir Bosmanque, yr hon sy 'n rhedeg trwy ganol gwlad helaeth;

ond heblaw hyn, yr oeddent yn addo iddynt eu hunain daliad neu wobr, os nid yn y byd hwn, fod hyn yn sicr iddynt yn y byd nesaf, am eu gwasanaeth a 'u dioddefiadau.

WOBRWYO..............1

Yr wyf yn credu, y bydd i Dduw wobrwyo gweithredoedd pob un a gadwo ei orchymynion, a phoeni troseddwyr ei gyfraith.

WRAGEDD..............1

ond hyn sy 'n adnabyddus, fod rhifedi mawr o honynt, pob dyn, neu o leiaf pob penteulu sy 'n berchen ar un, yr hwn, meddant hwy, sy 'n edrych yn fanol ar eu gweithredoedd, yn gwobrwyo rhai, trwy roi iddynt lawer o wragedd a slafiaid, ac yn cospi 'r lleill, trwy eu cadw mewn diffyg o honynt.

WRAIG................3

Ac wrth y wraig o Samaria, 'Myfi yr hwn wyf yn ymddiddan a thi yw hwnnw.'

y maent yn edrych ar y lleuad, fel yn chwaer, neu 'n wraig i 'r haul, a 'r ser, fel merched neu wasanaethwyr y ty.

y nos, pan dychwelai adref, fe adroddai wrth ei wraig a 'i dylwyth y gweledigaethau, a 'r lleisiau rhyfeddol a glywsai yn amser ei neillduad.

WREIDDIAD............1

Er bod dynion ymhob oes wedi gwahaniaethu yn eu meddyliau mewn perthynas i ryw ran o athrawiaethau 'r grefydd hon, etto y maent oll yn llawn gyttuno yn y dwyfol wreiddiad, ac yn ei haelionus dueddiad.

WREIDDIOL............1

Nid yw awdwyr yn gallu llwyr gyttuno mewn perthynas i wreiddiol ddechreuad na 'r achos o eilun-addoliad.

WROL.................1

Mae 'n annog ei bobl i fod yn gefnog ac yn wrol mewn brwydr, ac yn dangos na all neb farw cyn eu hamser apwyntiedig, a chwedi'n nid oes dim a 'u safia.

WRTH.................24

A phan y dywedodd y disgyblion wrth Grist, fod rhai yn dywedyd, mai Elias, Jeremia, neu un o 'r prophwydi oedd ef, (Mat.

felly yn agos o 'r un farn a 'r Epicuriaid, ond eu bod hwy yn addef mai gallu Duw a greodd y byd, ac mai wrth ei ragluniaeth ef yr oedd bob peth yn cael ei lywodraethu, yr hyn oedd yr Epicuriaid yn ei wadu.

Ond gan nad oes fawr yn gwybod beth yr ydys yn ei feddwl wrth y gair Talmud, yn y lle nesaf ni a gawn roi ychydig o eglurhad o hono.

Ac wrth y wraig o Samaria, 'Myfi yr hwn wyf yn ymddiddan a thi yw hwnnw.'

Yn ddiweddar amser yr offrymwyd ynghylch 64,080 o ddynion, wrth gyssegru teml i eilunod, mewn yspaid pedwar diwrnod, yn America.

Y parodrwydd i addoli 'r llo aur wrth fynydd Sinai, sy 'n rhoi achos i feddwl eu bod yn euog o 'r un ffieidd-dra yng wlad yr Aipht:

am hynny hwy a benderfynent fod yn angenrheidiol wrth Gyfryngwr neu Gyfryngwyr, trwy deilyngdod y cyfryw rai y gallent gyflwyno eu gweddiau a 'u deisyfiadau i gael eu cymmeradwyo ganddo.

hwy a wyddent wrth nattur fod yr haul a 'r lleuad yn rhagori ar yr holl gyrph wybrennol eraill;

Maent yn cadw gwyl, ymha un y maent yn llosgi peth aneirif o lampau wrth eu drysau, ac yn rhodio i fynu ac i wared ar hyd yr heolydd, i gyfarfod ag eneidiau eu cyfeillion a fuasant feirw 'n ddiweddar, o flaen pa rai y maent yn gosod bwyd a diod, ac yn eu gwawdd i 'w tai i orphwys, fel na ddiffygient yn eu siwrnai i baradwys, yr hyn meddant hwy, sy 'n daith tair blynedd o leiaf.

Pra Molga, yr hwn sy 'n sefyll ar ei law ddeheu, wrth ddeisyfiad rhai o 'r ysprydion damnedig, a drodd y ddaear a 'i hwyneb i lawr, ac a gymmerodd dan uffern yng nghledr ei law;

ac wrth fwytta, cyn y profont dammaid eu hunain, maent yn taflu rhan o hono dros eu hysgwyddau mewn ffordd o offrwm.

Mae gan bob un dduw iddo ei hun, ac yn gwneuthur a hwynt fel y mynnont, os na fydd pob peth yn myned wrth eu bodd.

Nid ydynt yma fyth yn offrymmu dynion ond ar ryw achosion pwysfawr a nodedig, megis clefyd, coroniad brenin, neu wrth fyned i ryfel, a chyhoeddus erfyniadau am lwyddiant mewn rhyw bethau neillduol;

Pan fyddo diffyg ar yr haul, maent yn meddwl ei fod yn ddig wrthynt, ac yn cymmeryd arnynt wybod am beth, wrth edrych ar ei hwyneb;

ac hefyd, yn clymmu cwn wrth goed a 'u chwipio, hyd ne's gwnelont y lleisiau mwyaf echryslawn yn y byd, at ddihuno 'r lleuad, yr hon, meddant hwy, sydd ar y pryd hynny mewn llewig.

etto yn Gini, a lleoedd eraill, ag y mae gan ein morwyr ni beth masnach a hwynt, ni wyddom fod y rhan fwyaf o 'r trigolion yn cadw wrth eu hen feddyliau Paganaidd.

am hynny i Dduw ddigio 'n fawr wrth y dyn du, fel yr ordeiniodd ef y bobl wynion yn feistri, ar bobl dduon i fod yn slafiaid iddynt.

Am eu barn mewn perthynas i wobr a phoenau yn y byd nesaf, nid oes ganddynt fawr iawn o idea am dano, oddieithr bod rhai o honynt yn tybied pan fyddont farw, eu bod yn cael eu dwyn wrth ryw afon ardderchog, a elwir Bosmanque, yr hon sy 'n rhedeg trwy ganol gwlad helaeth;

Wrth edrych yn fanol i 'r pethau hyn, ni gawn weled yn amlwg, nad oes, ac na fu erioed, bobl neu genhedlaeth o ddynion mor anfoesol ac mor farbaraidd, nad oeddent yn cyfaddef ac yn addoli un goruchaf Dduw, yr egwyddor gyntaf, a llywodraethwr pob peth.

ac felly y dylent geryddu 'r fath drachwantau a nwydau afreolaidd, yr hyn sy 'n dueddol i bob dyn wrth wendid nattur, a gweddio ar Dduw am gymmorth i wrthryfela yn erbyn y cyfryw dueddiadau llygredig, ac i buro eu cydwybodau, fel na fyddai honno yn eu cyhoeddi yn euog, a 'u condemnio mewn ystad ysprydol.

Wrth hyn yr oeddent yn ystyried fod yr enaid yn anfarwol, ac nad oedd angeu ond i drosglwyddo o un cyflwr i 'r llall, a hynny er llawenydd i 'r rhai rhinweddol, ac o boenau annioddefol i 'r rhai drygionus.

y nos, pan dychwelai adref, fe adroddai wrth ei wraig a 'i dylwyth y gweledigaethau, a 'r lleisiau rhyfeddol a glywsai yn amser ei neillduad.

Maent yn dywedyd, y bydd i 'r angel Israphil, ar y dydd diweddaf swno ei udgorn, wrth lais yr hwn yr holl greaduriaid, hyd yn oed yr angylion, fyddant marw yn union, ac y syrth y ddaear yn dywod ac yn llwch.

Mae 'r grefydd yma wedi ymdannu dros ran fawr o 'r ddaear, yr hyn a ymddengys yn fwy amlwg wrth y cenhedlaethau a 'r tywysogion sy 'n ei phroffesu.

WRTHDDRYCH...........4

Yr wrthddrych gyntaf o eilun-addoliaeth a ellir feddwl, oedd yr haul, lleuad, a 'r ser, ac yn gysgodol o honynt, y tan.

Y rhan gyntaf o 'u haddoliad yw gosod eu dwylo ar eu pennau, yn arwydd o barch dyledus i wrthddrych eu haddoliad.

etto, mae 'n ddiammeu fod ganddynt un, yr hwn oeddent yn edrych arno goruwch y lleill, yn rhoi iddo addoliadau dirgel a chyhoeddus, yn gweddio ac yn addunedu, ac yn ei wneuthur yn wrthddrych o 'u holl ddyledswyddau a gwasanaeth crefyddol, a hynny yn y modd mwyaf neillduol.

Mae 'r atteb yn ddigon amlwg, dynion ag sydd yn wrthddrych o drueni, wedi cymmeryd eu harwain allan o 'r ffordd gan dwyllwr cyfrwys, a hwythau hyd heddyw yn ei gredu.