ACCW...............10

oddieithr y Stryd fechan groes accw.

wel', ebr ef, mae yn y Pelydr accw lawer swyn ryfeddol, mae e 'n eu dallu rhag gweled bach, mae e 'n eu synnu rhag ymwrando a 'u perygl, ac yn eu llosci a thrachwant diwala am ychwaneg o hono, ac ynte 'n wenwyn marwol, yn magu ynddynt glefydon anescorol, na ddichon un meddyg, ie, nac angeu byth bythoedd ei hiachau, na dim oni cheir physygwriaeth nefol a elwir edifeirwch, i gyfog y drwg mewn pryd cyn y greddfo 'n rhybell, wrth dremio gormod arnynt.

Rhyfedd, ebr fi, fod hwn a hwn accw 'n perthyn i 'r un Stryd.

Ond yr awron fe roes y tri i wascu i penneu 'nghyd, pa fodd nesa y gallent ddifa y Stryd groes accw, sef Dinas IMMANUEL, ac yn enwedig un Llys mawr sy yno;

Er maint, er cryfed, ac er dichlined yw 'r Mawr hwn, etto mae yn y Stryd fach accw Un sy Fwy nac ynteu.

i ba le y mae 'r ynfydion accw 'n ceisio mynd, ebr fi?

a 'r henddyn accw sy 'n siarad ag ef, un ydyw o Stryd yr Elw, sy ganddo arian ar holl dir yr Arglwydd agos, a heddyw 'n dyfod i orphen taledigaeth:

Ond er maint yw hi yn y Ddinas ddihenydd, ni all hithe ddim yn Ninas IMMANUEL tu ucha 'r Gaer accw.

D'accw, ebr ef, a welwch i ol y rhwyg a wnaethoch i 'n yr Eglwys i fynd allan o honi heb nac achos nac ystyr?

Ewch yn ol i 'r Porth cyfyng ac ymolchwch yno 'n ddwys yn Ffynnon Edifeirwch i edrych a gyfogoch i beth gwaed Brenhinol a lyncasoch gynt, a dygwch beth o 'r dwfr hwnnw i dymmeru 'r clai at ail uno y rhwyg accw, ac yna croeso wrthych.

ACH................1

Mi rof gydcwyn am hynny, ac am gamgarchariad arnoch wi ach car Lucifer ynghwrt Cyfiawnder.

ACHEU..............5

pob math o arfeu bonedd banerau, scwtsiwn, llyfreu acheu, gwersi 'r hynafiaid, cywyddeu;

ac am eich Cywydd chwitheu, medraf ddwyn eich Acheu trwy berfedd llawer o Farchogion, a Thywysogion, a thrwy 'r dw'r Diluw, a 'r cwbl yn glir hyd at Adda.

oblegid pan oedd gletta arno, yn lle ei gynghori 'n ofalus, a gweddio 'n daerddwys am drugaredd iddo, son yr oeddid am ei Betheu, ac am ei Lythyr-cymmun, neu am ei Acheu, neu laned, gryfed Gwr ydoedd ef, a 'r cyffelyb:

A fedrwch wi, Syre, ganu ar y pedwar mesur ar hugain, a fedrwch wi ddwyn acheu Gog a Magog, ac acheu Brutus ap Sylvius hyd ganmlwydd cyn difa Caer-Troia?

A fedrwch wi, Syre, ganu ar y pedwar mesur ar hugain, a fedrwch wi ddwyn acheu Gog a Magog, ac acheu Brutus ap Sylvius hyd ganmlwydd cyn difa Caer-Troia?

ACHOS..............6

Tai teg iawn, rhyfeddol o uchder, ac o wychder, ac achos da, o ran bod yno Ymerodron, Brenhinoedd a Thwysogion 'gantoedd, Gwyr mawr a Bonheddigion fyrdd, a llawer iawn o Ferched o bob gradd;

Ar hyn dyma baladr o wr a fasei 'n Alderman ac mewn llawer o swyddeu yn dyfod allan odditanom, yn lledu ei escill, megis i hedeg, ac ynteu prin y gallei ymlwybran o glun i glun fel ceffyl a phwn, o achos y gest a 'r Gowt ac amryw glefydon bonheddigaidd eraill;

Wrth selu ar uchder a mawredd y Llysoedd hyn, gwelwn lawer o dramwy o 'r naill Lys i 'r llall, a gofynnais beth oedd yr achos;

llawer achos tywyll, eb yr Angel, sy rhwng y tri Phen cyfrwysgry hyn a 'u gilydd:

Etto ni wyddit fod y rhesymmeu hyn a feddalhae graig, yn llesio fawr iddynt hwy, a 'r achos fwya oedd, nad oedd fawr yn cael hamdden i 'w gwrando, gan edrych ar y Pyrth, ac o 'r gwrandawyr nid oedd fawr yn ystyried, ac o 'r rheini nid oedd fawr yn eu cofio chwaith hir, rhai ni choelient mai Belial yr oeddynt yn ei wasanaethu, eraill ni fynnent mai 'r twll bach di-sathr hwnnw oedd Borth y Bywyd, ac ni choelient mai hudoliaeth oedd y Pyrth disclair eraill a 'r Castell i rwystro iddynt weled eu Destryw nes mynd iddo.

D'accw, ebr ef, a welwch i ol y rhwyg a wnaethoch i 'n yr Eglwys i fynd allan o honi heb nac achos nac ystyr?

ACHOSION...........1

Mae amryw achosion yn gyrru rhai yma;

ACHUB..............2

Teg eb ef y gwnaethent a thi oni bai 'nyfod [~ fy nyfod ] i mewn pryd i 'th achub o gigweinieu Plant Annwfn.

a gymerwch i 'r Gelyn echryslawn yna sy a 'i geg yn llosci o syched am eich gwaed, yn lle 'r Twysog trugarog a roes ei waed ei hun i 'ch achub?

ACHWYN.............1

Cynta gwaith a wnaeth y Frenhines a 'r Seinctieu eraill oedd droi ar eu glinieu, ac achwyn eu cam wrth Frenin y Brenhinoedd yn y geirieu yma, Mae estyniad ei adenydd ef yn lloneid lled dy dir di oh IMMANUEL!

ACHWYNION..........1

Ebr y Bwriadwr, gelwch ynte 'n rhodd, Meistr Cyhuddwr, ei frodyr, alias, Gwiliwr y gwallieu, alias, Lluniwr Achwynion.

ACHWYR.............1

Prif Swyddogion y Trysordy hwn yw Meistred y Ceremoniau, Herwyr, Achwyr, Beirdd, Areithwyr, Gwenieithwyr, Dawnswyr, Taelwriaid Pelwyr, Gwniadyddesau a 'r cyffelyb.

AD.................1

er ygwyr ef na wna hynny ond chwanegu ei gosp ei hun, etto ni ad malis a chynfigen iddo beidio pan gaffo ystlys cennad;

ADAR...............2

Yma mae tai teg a gerddi tra hyfryd, perllannau llownion, llwyni cyscodol, cymmwys i bob dirgel ymgyfarfod i ddal adar, ac ymbell gwnningen wen:

O amgylch y Llys 'r oedd rhai coed, ymbell Ywen wenwynig, a Cypres-wydden farwol, ac yn y rheini 'roedd yn nythu ddylluanod, Cigfrain ac Adar y Cyrph a 'r cyfryw, yn creu am Gig fyth, er nad oedd y fangre oll ond un Gigfa fawr ddrewedig.

ADAWSID............1

Attalwyr degymeu, neu gyflogeu, neu renti, neu lusenau a adawsid at Yscolion, Lusendai a 'r cyfryw:

ADDA...............1

ac am eich Cywydd chwitheu, medraf ddwyn eich Acheu trwy berfedd llawer o Farchogion, a Thywysogion, a thrwy 'r dw'r Diluw, a 'r cwbl yn glir hyd at Adda.

ADDAS..............2

Ond er eu bod hwy 'n eu tybio 'u hunain yn addas ddyweddi i 'r tair Twysoges fry, etto nid yw eu gallu a 'u dichell ddim wrth y rheini.

Ie ni thybia Belial fawr mo 'r holl Ddinas (er amled ei Brenhinoedd) yn addas i 'w Ferched ef.

ADDAWSEI...........1

etto trwy hon 'r oeddynt fyth yn spio 'mhen yr Eglwys am eu Prophwyd a addawsei ar ei air celwydd, ddychwel i ymweled a hwynt er's talm, ac etto heb gywiro.

ADDEFEI............1

Redi, redi, dyma fo, ebr Ceccryn cyfreithgar, canys gwyddei bob un henw 'r llall, ond ni addefei neb mo 'i henw ei hunan.

ADDO...............3

Ac mae Belial yn addo i 'r sawl a wnel hynny, hanner ei Frenhiniaeth tra fo ef byw, a 'r cwbl pan fo marw.

Hwn yn addo mawredd iw Gariad, ac ynteu ar werthu ei Dir;

hithe 'n addo cynnyscaeth a glendid heb feddu, ond glendid gosod, a 'r hen gancr yn ei Chynnyscaeth ai Chorph hefyd.

ADDOLI.............5

Nid rhyfedd yn wir ebr fi, a hawddgared ydynt, pettwn perchen traed a dwylo fel y bum, minneu awn i garu neu addoli y rhain.

mae 'r hen Gadno yn cael ei addoli yn eu ferched, oblegid tra bo dyn ynglyn wrth y rhain neu wrth un o 'r tair, mae e 'n siccr tan nod Belial, ac yn gwisco 'i lifrai ef.

y Tair hyn yw 'r Drindod y mae 'r Byd yn ei addoli.

Onid yw 'r cna el a 'i gleddy 'n ei law a 'i reibwyr o 'i ol, hyd y byd tan ladd, a llosci, a lladratta Teyrnasoedd oddi ar eu hiawn berch'nogion, ac a ddisgwyl wedi ei addoli yn Gyncwerwr, yn waeth na Lleidryn a gymer bwrs ar y Ffordd-fawr?

Ac i Deml yr anghred yr aethom gynta, gwelwn yno rai yn addoli llun Dyn, eraill yr Haul, eraill y Lleuad, felly aneirif o 'r fath Dduwieu eraill, hyd at y Winwyn a 'r Garlleg;

ADDOLIANT..........2

Pam, ebr fi, na fynn Belial yr addoliant iddo 'i hunan?

a Duwies fawr a elwid Twyll, yn cael addoliant cyffredinol;

ADEILAD............4

o wir wenwyn ei weled e 'n deccach Adeilad nac sy yn y Ddinas ddihenydd oll.

Wedi i mi spio ennyd ar ffalsder pob cwrr o 'r Adeilad, dyma Ganhebrwng yn mynd heibio, a myrdd o wylo ac ochain, a llawer o ddynion a cheffyleu wedi eu hulio mewn galarwiscoedd duon;

Erbyn hyn ni aethem i olwg Adeilad deg tros ben, o mor ogoneddus ydoedd!

A chan ddaed ganddo ddrygioni, fe gais ddifa 'r ddinas a 'r Adeilad hon, er y gwyr e 'n hen iawn, fod ei Cheidwad hi 'n anorchfygol.

ADEILADODD.........1

Rhagrith a adeiladodd yr Eglwys yma ar ei chost ei hun.

ADEL...............2

O, ebr gwiliwr oedd yn edrych arnynt, ni wiw i chwi gynnyg mynd trwodd a 'ch teganeu gyda chwi, rhaid i chwi adel eich Pottieu, a 'ch Dyscleu, a 'ch Putteinied, a 'ch holl Ger eraill o 'ch ol, ac yna bryssiwch.

mi ges wybod gan Ffrind, medd un, nad oes ymryd hwn a hwn adel ffyrling i 'w Wraig, ac nad oes dim di-ddigrwydd rhyngthynt;

ADENYDD............1

Cynta gwaith a wnaeth y Frenhines a 'r Seinctieu eraill oedd droi ar eu glinieu, ac achwyn eu cam wrth Frenin y Brenhinoedd yn y geirieu yma, Mae estyniad ei adenydd ef yn lloneid lled dy dir di oh IMMANUEL!

ADERYN.............1

Rhoes hynny 'r cwbl i ymwrando, Hai, hai, ebr un, gwell aderyn mewn llaw na dau mewn llwyn, ac ar hynny troesant oll yn unfryd y eu hol.

ADEWIT.............1

ebr ynte, pa heddwch a haedditi na adewit lonydd i rai yn eu beddi?

ADNEWYDDIAD........1

Er blwyddyn adnewyddiad fy Nheyrnas, 1670.

ADRE...............1

Llonydd, Syr, ertolwg, ebr fi, i Ddyn dieithr na fu yma 'rioed o 'r blaen, ac ni ddaw byth pe cawn unwaith ben y ffordd adre.

ADRODDAIS..........1

Ertolwg, a hyspyswchwi i bawb a glywoch yn fy henwi, na ddywedais i ddim o 'r petheu hyn, ni ddyfeisiais ac ni adroddais i gelwydd erioed i wradwyddo neb, nac un chwedl i yrru ceraint bendramwnwgl ai gilydd;

ADWAENOSTI.........1

Gwelwn un rhan o 'r Eglwys yn taflu allan yn Groes glandeg a hynod iawn, a chanfu 'r Angel fi 'n spio arno, a adwaenosti y Rhan yna, ebr ef?

ADWAENWN...........3

erbyn hyn mi adwaenwn rai oedd yn edrych arnai ffyrnicca o 'r cwbl:

Ond wrth feddwl fod y wynebeu a adwaenwn i wedi eu claddu, a rheini 'n fy mwrw ac eraill yn fy nghadw uwchben pob Ceunant, deellais nad Witsiaid oeddynt, ond mai rhai a elwir y Tylwyth teg.

Erbyn craffu, mi adwaenwn y Mab wrth ei arogleu trwm a 'i gudynneu gwlithog a 'i lygaid mol-glafaidd mai fy Meistr Cwsc ydoedd.

ADWAENYCH..........1

O 'r dynion p'le 'r adwaenych, A 'r ddaiar faith saith mor sych, A 'r goreu o 'r rhain am gwrw rhudd, Offeiriedyn a Phrydydd.

ADWYTHIG...........1

A gwlad ddiffrwyth lom adwythig, heb na gwellt na gwair, na choed nac anifail, oddieithr gwylltfilod marwol a phryfed gwenwynig o bob math;

AELOD..............1

Yn wir, f' arglwydd ebr finneu, nis gwn i p'le yw yma, na pheth yw fy neges, na pheth wy fy hun, na pheth aeth a 'm rhan arall i, yr oedd genni bedwar aelod a phen, a pha un ai gartre y gadewais, ai i ryw geubwll, canys co [~ cof ] 'genni dramwy tros lawer o geunentydd geirwon, y bwriodd y Tylwyth-teg fi, ys teg eu gwaith, nis gwn i Syr, pe crogid fi.

AELODEU............1

Taw, taw, ebr ynte, os hynny a wneit a 'th aelodeu, da dy fod hebddynt:

AELWYDED...........1

Erbyn i ni fyned i mewn, darfasei 'r ymddugwd, ac un ar y llawr yn glwtt, un arall yn bwrw i fynu, un arall yn pendwmpian uwchben aelwyded o fflagenni tolciog, a darneu pibelli a godardeu;

AELWYDYDD..........1

Ffwrdd, ffwrdd a 'r rhain i Wlad yr Anobaith, ebr y Brenin ofnadwy, rhwymwch y pedwar gefn-gefn, a theflwch hwy at eu cymeiriaid, i ddawnsio 'n droednoeth hyd aelwydydd gwynias, ac i rygnu fyth heb na chlod na chlera.

AEM................1

Wrth ymadel a rhain, gwelsom gip ar gelloedd lle 'r oeddid yn gwneud castieu bryntach nac y gad gwylder eu henwi, a wnaeth i 'm Cydymaith fy nghippio i 'n ddigllon o 'r Llys penchwiban yma, i Drysordy 'r Dwysoges (oblegid ni aem lle chwenychem er na doreu na chloieu.)