Adran nesaf | |
Adran or blaen |
ADREF...............7
| |
ac ef a gwnkweriodd Acton ond ar vyrder gwedi hynny ir aeth travais rhyngtho a brenhin Phrainc. A Philip brenhin Phrainc a drodd adref ac a ddipheithiodd Normandi ac a gynghorodd Sion brawd brenhin Richard i gymryd llywodraeth teyrnas Loegr yn absen i vrawd. Gwedi hynn brenhin Richard a ennillodd ir Cristynogion dre Ioppe ai hamgylchion ac a roes y Twrk mewn llawer maes ynn y kwilydd./ | CHSM 203v. 5 |
Ychydic gwedi hynny ir aeth Edward a llu mawr o wyr Lloegr a gwyr yr Emperodr ac i rhoes siyts [~ sij ] wrth Dwrnai a Chowntes Henawlt mam brenines Loegr a chwaer brenhin Phrainc a wnaeth gyngrair rhyngthun vlwyddyn a brenhin Lloegr a droes adref./ | CHSM 208*v. 28 |
Ac arglwydd herbert oed Syr Wiliam Thomas Iarll Penfro a ddalwyd a Syr Richard Herbert ac a dorred i penne. a Thomas ap Rhosser a laddwyd ac Elen Gethin a gyrchodd i gorph ef adref ac ai claddodd yn Eglwys Gintun yn anrhydeddus. a phum mil o Gymru yn y maes ym Manbri a laddwyd | CHSM 219v. 8 |
Ar vlwyddyn honn vis Mai i kwnnodd prentissied Llunden yn erbyn gwyr dieithr oedd yno ac am hynny i colled llawer o honun ac i dauth y rhann arall o honun i Westmestr a chebystre am i gyddfeu ac i pardynwyd. Ar .24. dydd o Vai ydd aeth brenhines y Scotlond tu ac adref./ | CHSM 223v. 15 |
Gwedi hynny i kyfarvu Harri .8.ed ar Emperodr ac ir aeth y brenhin gid ar Emperodr i Raflin ac o ddyno i Galais gid ar brenhin Ac i dauth y brenhin adref./ | CHSM 223v. 27 |
Oed Crist .1521. y chweched dydd o vis Mehevin i dauth yr Emperodr i Lunden ac o Lunden ir aeth i Winsor ac yno i gwnaethbwyd yn varchoc or gardys Ac o ddyno i Sowthampton a thross y mor y Yspaen ar amser hwnnw Iarll ______ arglwydd Admiral a losges Morlais ym Bruttaen ac yno i tiriodd yng Calais ac o ddyno i Bickardi ac yno i Llosges gestyll a threfi Ac a rodd wrth Heldyng ond y min gayaf oedd i kwnnodd i sawd ac i dauth adref./ | CHSM 224r. 13 |
Y vlwyddyn honn arglwydd Siawnsler Lloegr, arglwydd Harri Iarll Arndel, arglwydd Paged aeth dros y mor i Galais ac yn agos i Vark i buon yn Embassators yn trettio am heddwch y rhwng yr Emprowr a brenhin Phrainc ac arglwydd Cardnal oedd yno ac adref i troessant a phallu yr heddwch | CHSM 236v. 19 |
ADVYD...............1
| |
Ynghylch yr amser hwnnw ir oedd ddrudyn nwch a phrinder ynn Lloegr o bob peth ac ynn hynny marwolaeth y cornwyd ac er hynn o ddialedd ac advyd ni wellhai y brenhin nai gydwybod nai gonsiens nai vowyd anllywodraethus | CHSM 208v. 9 |
AELPHORT............1
| |
A chwedi hynny Robert Rwdston Wiliam Cromer Brett Cutbert Vychan mab Siamys Vychan o Hergest. Harri Vain, Thomas Culpeper o Aelphort a Chnevet, a Water Mantels ac arglwydd Iohn Graye a Syr Leonard Diggs a vyrwyd am Dresson ac ynn y man gwedi i bwrw ir aethbwyd a hwynt ir Twr gwynn yngharchar ac ir oedd arglwydd Gray a Syr Iams Cropht ynghyfeillach y Duc o Swpholk ynn y Rebel hwnnw./ | CHSM 235r. 8 |
AER.................6
| |
A Robert Cwrteis i vrawd a ddauth o Normandi i Loegr i Borthampton ar vedyr bwrw Wiliam i vrawd allan oi vrenhiniaeth. Eithr heddwch a wnaethbwyd nid amgen y vrenhiniaeth i Wiliam Goch dan dalu i Robert Duc o Normandi i vrawd bob blwyddyn .300. o vorkie a phob vn ynn aer iw gilydd pann vai marw yr llall | CHSM 199r. 20 |
Yr ail vlwyddyn ir aeth y gair varw y brenhin a chynnwrf aeth ynn Lloegr ac anodd vu i gostegu Ar vyrder gwedi hynny ir aeth brenhin Stephan a llu mawr gantho i Normandi ac yno i bu rhyngtho ryfel mawr ac Iarll Angeow gwr Mawd Amherodres ac aer kyfreithlon coron Loegr./ | CHSM 201r. 24 |
Pann oedd oed Crist 1420 vis Mai ir aeth yn heddwch rhwng brenhin Lloegr a brenhin Phrainc ac i priododd Harri y .5.ed brenhin Lloegr arglwyddes Gatherin verch brenhin Phrainc yn rhe Droys yn Siampayn ac yn ol y briodas honno i kriwyd Harri .5.ed yn aer i goron ac i vrenhiniaeth Phrainc ac yn Regent o Phrainc./ | CHSM 214r. 7 |
ar darn arall or llu a gilodd ac a ydewis [~ adewis ] y brenhin ehunan ar Duc o Somersed ar vrenhines ai mab a gilodd i Esgobaeth Ddurham Ac yn ol y maes hwnn ydd aeth Iarll y Mars ar brenhin i Lundein ac yno i gwnaethbwyd Parlment ac yn y Parlment hwnnw i gwnaethbwyd y Duc o Iork yn aer apparawns ai heyrs ynn i ol yntau./ | CHSM 217v. 33 |
Pan oedd oed Crist .1466. i dauth bastard Byrgwyn i Loegr i geisso kyvathrach rhwng Siarls aer Byrgwyn a chwaer brenhin Edward ar gyfathrach a wnaethbwyd | CHSM 219r. 22 |
Y degfed dydd o vis Gorphennaf i criodd y duc o Northwmberlond ai barti ynte yn erbyn kyfraith arglwyddes Sian yn vrenhines yn Lloegr merch y Duc o Swpholk a gwraic arglwydd Gilphord Dudley ar Duc yn y man a wnaeth lu yn erbyn arglwyddes Mari kyfion aer y goron, ond o herwydd nad oedd gyfreithlonn i vryd ef ai bwrpas ni vynnodd Duw i vyned i ddiwedd da./ | CHSM 231v. 20 |
AERES...............1
| |
Y 10ed vlwyddyn o goroniad Edward y .3.edd i duc ef i ach ai edryd i goron Phrainc nid amgen nai vod yn vab i Edward yr ail o Isabel merch ac aeres ac etifedd Philip Lebeau brenhin Phrainc./ | CHSM 208*v. 3 |
AETH................101
| |
Ynn y .3.edd vlwyddyn i rhyfelodd yr y Scottied a Lloegr ar brenhin a ordeinodd lu ac aeth yno ac yn ol llawer Scirmais a rhyfel i gwnaethbwyd heddwch ac ar Valcolyn brenhin Scotlond dyngu llw vfudddra i vrenhin Lloegr | CHSM 199v. 2 |
Y 4edd vlwyddyn i rhyddhaodd y Duc o Normandi y brenhin oi drybed o .300. o vorke Ac er hynn o waith drwc dafode ac ethrodion ir aeth yn anghyfundeb mawr rhwng y brenhin ar Duc o Normandi i vrawd a rhyfel mawr ac or diwedd dala yr Duc Robert ai roi yngharchar ynghaer Ddydd tra fai vyw a meddiannu or brenhin Ddugiaeth Normandi./ | CHSM 200r. 19 |
Ynghylch y .13.ec oi wrogeth i krynodd y ddaiar ynn y Mwythic ynn aruthur ac afon Drent aeth ynn isbydd megis i gellid myned yn droetsych drwyddi | CHSM 200v. 6 |
Ynn y .17. ir aeth ymrafel rhwng Lewys brenhin Phrainc a Harri gyntaf brenhin Lloegr ac i bu vaes creulon rhyngthun ar Saesson a gafas y gore A brenhin Phrainc a gilodd a heddwch a vu ond Wiliam mab hynaf y brenhin a dyngodd i vrenhin Phrainc lw kowirdeb./ | CHSM 200v. 9 |
Yr ail vlwyddyn ir aeth y gair varw y brenhin a chynnwrf aeth ynn Lloegr ac anodd vu i gostegu Ar vyrder gwedi hynny ir aeth brenhin Stephan a llu mawr gantho i Normandi ac yno i bu rhyngtho ryfel mawr ac Iarll Angeow gwr Mawd Amherodres ac aer kyfreithlon coron Loegr./ | CHSM 201r. 19 |
Yr ail vlwyddyn ir aeth y gair varw y brenhin a chynnwrf aeth ynn Lloegr ac anodd vu i gostegu Ar vyrder gwedi hynny ir aeth brenhin Stephan a llu mawr gantho i Normandi ac yno i bu rhyngtho ryfel mawr ac Iarll Angeow gwr Mawd Amherodres ac aer kyfreithlon coron Loegr./ | CHSM 201r. 20 |
Yr ail vlwyddyn ir aeth y gair varw y brenhin a chynnwrf aeth ynn Lloegr ac anodd vu i gostegu Ar vyrder gwedi hynny ir aeth brenhin Stephan a llu mawr gantho i Normandi ac yno i bu rhyngtho ryfel mawr ac Iarll Angeow gwr Mawd Amherodres ac aer kyfreithlon coron Loegr./ | CHSM 201r. 21 |
Gwedi hynny i kynnullodd y brenhin bower mawr ar Amherodres a gilodd i Rydychen ac yno i rhodd y brenhin i wyr wrth y dref ond yr amherodres a gonveiwyd allan ar hyd nos a hi aeth i Walingphord ac wedi hynny ir aeth i Normandi heb vawr gid a hi | CHSM 201v. 13 |
Gwedi hynny i kynnullodd y brenhin bower mawr ar Amherodres a gilodd i Rydychen ac yno i rhodd y brenhin i wyr wrth y dref ond yr amherodres a gonveiwyd allan ar hyd nos a hi aeth i Walingphord ac wedi hynny ir aeth i Normandi heb vawr gid a hi | CHSM 201v. 14 |
Yr ail vlwyddyn i byrrodd ef i lawr y kestyll a wnaethyssid yn amser brenhin Stephan. gwedi hynny efo aeth ir North ac a gafas gan yr y Scottiaid Gwmberlond, a Northwmberlond a roesse Mawd amherodres vddunt meddent hwy./ | CHSM 202r. 14 |
Yr .8.ed vlwyddyn i dalwyd Wiliam brenhin yn y Scottied ac wedi gwneuthur homags a llw kyweirdeb i vrenhin Harri i gyllyngwyd. Ar .10.ed vlwyddyn ir aeth Saint Thomas Archesgob Cawnterburi ynn keissio ymddiphin kyfiownder yr Eglwys ar gil or deyrnas i Rufain i gwyno wrth Bab Rhufain rhac y brenhin ac i ddowedud y pynke ir oedd ynn i codi ynn erbyn kyfreith a chyfiownder ar y Deyrnas Eithr wrth dretment y Pab a Lewys brenhin Phrainc i canhiadodd y brenhin iddo i Archesgobeth drachefyn ac ni bu hir gwedi hynny hyd pann laddwyd | CHSM 202r. 25 |
Y vlwyddyn honn ir aeth y brenhin i Iwerddon ac i darostyngodd ac i rhwymodd wrth vrenhiniaeth Loegr./ | CHSM 202v. 14 |
Yn y 23. vlwyddyn oi wrogaeth i bu varw Harri y mab hynaf i Harri yr ail Ac yno drachefn ir aeth yn rhyfel rhwng brenhin Philip o Phrainc ynghylch Piteow a chastell Gisowrs ar 24. o Harri yr ail Richard Iarll Piteow a ryfelodd yn erbyn brenhin Lloegr i dad ac a gymerth rann brenhin Phrainc ac a ennillodd ar i dad lawer phortres a chastell Ac yboludd gwedi i bu varw brenhin Harri yr ail oed Crist yno .1188./ | CHSM 203r. 6 |
Y vlwyddyn gyntaf honn i dauth brenhin Scotlond i Gawnterbri i wneuthur gwrogeth i vrenhin Richard. Ynghylch hynn o amser holl vrenhinoedd Cred a'mbyrratoodd [~ a ymbaratodd ] ddirvawr lu i vynd i ynnill Kaerusalem ac i gynorthwyio y Cristnogion yn yr Assia. Ar drydedd vlwyddyn oi wrogeth ir aeth brenhin Richard a dirvawr lu gantho tu a Chaerusalem ac ar y phordd i kwnkweriodd Ynys Ciprws Ac ynn Assia ir ymgyfeillachodd a brenhin Phrainc/ | CHSM 203r. 29 |
ac ef a gwnkweriodd Acton ond ar vyrder gwedi hynny ir aeth travais rhyngtho a brenhin Phrainc. A Philip brenhin Phrainc a drodd adref ac a ddipheithiodd Normandi ac a gynghorodd Sion brawd brenhin Richard i gymryd llywodraeth teyrnas Loegr yn absen i vrawd. Gwedi hynn brenhin Richard a ennillodd ir Cristynogion dre Ioppe ai hamgylchion ac a roes y Twrk mewn llawer maes ynn y kwilydd./ | CHSM 203v. 4 |
Y .4. vlwyddyn o goroniad brenhin Richard ac ynte yn Assia ir aeth rhwng arglwyddi Lloegr a Wiliam Esgob Eli yr hwnn a ydowsse [~ adawsai ] y brenhin i lywodraethu y Deyrnas tra vai ynte allan ac yno i newidiodd brenhin Richard gaerusalem a Gwi o Lessingham am Ciprws a chwedi hynny ynn hir o amser i gelwid yn vrenhin Kaerusalem | CHSM 203v. 13 |
Y .5. vlwyddyn o Richard vrenhin Lloegr a Chaerusalem pan glybu yrru Esgob Eli ar pho or Deyrnas a bod Iohn i vrawd oi benn i hun ynn kymryd llywodraeth y Deyrnas a bod Philip brenhin Phrainc gwedi anrheithio Normandi i gwnaeth drettis rhyngtho ar Twrk mawr a chyngrair dair blynedd ac i troes tu a Lloegr ac ychydic o wyr gid ac ef Ac ar y phordd ynn emyl Thrasia i daliodd y Duc o Awstrits ef ac aeth ac ef yn garcharor at yr Amherodr. Ar Amperodr Harri ai kadwodd yngharchar vlwyddyn a phum mis Ac ynn i garchar i troed llew atto ac i tynnodd ynte galonn y llew oi gorph ac i lladdodd ef y llew./ | CHSM 203v. 29 |
o wrogeth brenhin Richard i gillyngwyd oi garchar ac i talodd i arianswm yr hwnn oedd gann mil o bunneu. ac yna i rhyfelodd ar vrenhin Phrainc ac a Sion i vrawd a llawer o ddrwc a cholled o bob tu. Yr wythued vlwyddyn ir aeth kyngrair rhwng Phrainc a Lloegr ac a ymroes Iohn iw vrawd./ | CHSM 204r. 10 |
a brenhin Lloegr a vordwyodd i Normandi ac yno weithie ynnill o vrenhin Phraink howlds a chestyll ynn Normandi ac weithie brenhin Lloegr yn ynnill yn Phrainc. Ond brenhin Richard aeth i ossod wrth gastell Gaelart ac vn or castell ai harganvu ac ai trewis yn i benn a gwnn ac ai lladdodd./ | CHSM 204r. 21 |
Yn ol hir ryfel rhyngtho a Lewys mab Philip brenhin Phrainc yr wrth amodeu rhai o arglwyddi Lloegr oedd yn cleimio coron Loegr ond or diwedd yn heddwch ir aeth ac i Lewys vyned i Phrainc ac am i draul iddo vil o vorke./ | CHSM 205v. 12 |
Y .13. vlwyddyn ir aeth y brenhin a llu mawr gantho i Vrutaen yn erbyn Lewys prins Phrainc ac yn ol anrheitho y tir yn heddwch ir aeth./ | CHSM 205v. 26 |
Y .13. vlwyddyn ir aeth y brenhin a llu mawr gantho i Vrutaen yn erbyn Lewys prins Phrainc ac yn ol anrheitho y tir yn heddwch ir aeth./ | CHSM 205v. 28 |
Yr .16. vlwyddyn ir aeth rhwng y brenhin ac arlgwyddi Loegr achos efo a roes oi wassaneth allann y Saesson ac a gymerth yn i wassaneth ddieithred ac yn i gyngor | CHSM 205v. 29 |
Ar vyrr gwedi hynny ir aeth rhwng Iarll Kaer Loiw ac Iarll Lecester a Phrins Edward a gymerth rann Iarll Kaer Loiw ac ynghilingworth i bu vaes angyrriol rhyngthunt ar maes a ennillodd Prins Edward ai barti./ | CHSM 206r. 26 |
Yr ail vlwyddyn oi goroniad ir aeth y brenhin i Gymru ac i gwnaethbwyd heddwch rhwng a Llywelyn Prins Cymru ac ar Lywelyn dalu ir bren hin vgein mil o vorke./ | CHSM 206v. 25 |
Y .26. vlwyddyn ar brenhin Edward yn Normandi i dauth y Scottied ai brenhin newydd a elwid Walkes i Northwmberlond i dir. Eithr yr ail vlwyddyn gwedi hynny ir aeth brenhin Edwart gyntaf i Scotlond ac ynn Phankyk ir ymgyfarvu a brenhin Scotlond ac i bu vrwydyr chwerwdost rhyngthun ac or diwedd brenhin Lloegr aeth ir maes ac a laddodd or y Scottied ynghylch 32. o viloedd, a Walkes i brenhin newydd a gilodd, ar kyphredin a ymroes yngras y brenhin Edward./ | CHSM 207r. 25 |
Y .26. vlwyddyn ar brenhin Edward yn Normandi i dauth y Scottied ai brenhin newydd a elwid Walkes i Northwmberlond i dir. Eithr yr ail vlwyddyn gwedi hynny ir aeth brenhin Edwart gyntaf i Scotlond ac ynn Phankyk ir ymgyfarvu a brenhin Scotlond ac i bu vrwydyr chwerwdost rhyngthun ac or diwedd brenhin Lloegr aeth ir maes ac a laddodd or y Scottied ynghylch 32. o viloedd, a Walkes i brenhin newydd a gilodd, ar kyphredin a ymroes yngras y brenhin Edward./ | CHSM 207r. 28 |
Ynghylch y 33. Walks brenhin Scotlond a ddalwyd ac a ddauth i Lunden ac yno i bu varw y boludd gwedi hynny i dauth llawer o arglwyddi ac Esgyb o Scotlond i ymroi i vrenhin Edwart a chwedi hynny ir aeth y brenhin i Scotlond ac ir ymgyfarvu a Robert de Bruce ynn emyl tre Saint Iohnes lle i bu ymladd aruthur Ond brenhin Edward aeth ar maes ac a laddodd .7. mil or Scottied a Robert de Bruce a gilodd i Norway a llawer o arglwyddi Scotlond a ddalwyd ac a ddanvonwyd i Lunden ac yno i buont veirw | CHSM 207v. 6 |
Ynghylch y 33. Walks brenhin Scotlond a ddalwyd ac a ddauth i Lunden ac yno i bu varw y boludd gwedi hynny i dauth llawer o arglwyddi ac Esgyb o Scotlond i ymroi i vrenhin Edwart a chwedi hynny ir aeth y brenhin i Scotlond ac ir ymgyfarvu a Robert de Bruce ynn emyl tre Saint Iohnes lle i bu ymladd aruthur Ond brenhin Edward aeth ar maes ac a laddodd .7. mil or Scottied a Robert de Bruce a gilodd i Norway a llawer o arglwyddi Scotlond a ddalwyd ac a ddanvonwyd i Lunden ac yno i buont veirw | CHSM 207v. 8 |
Ynghylch y chweched vlwyddyn Robert le Bruce pan glybu vod anvndeb rhwng Edward kaer yn Arvon ac arglwyddi Lloegr a ddauth drychefn i Scotlond ac yno i kymerpwyd ynn vrenhin. Ac yno ir aeth Edward Kaer yn Arvon a llu mawr gantho ac yn ymyl Banockisborn i kyfarvu ar y Scottied ac i bu vrwydyr greulon rhyngthunt ond Lloegr a gollodd y maes./ | CHSM 208r. 26 |
Ychydic gwedi hynny ir aeth Edward a llu mawr o wyr Lloegr a gwyr yr Emperodr ac i rhoes siyts [~ sij ] wrth Dwrnai a Chowntes Henawlt mam brenines Loegr a chwaer brenhin Phrainc a wnaeth gyngrair rhyngthun vlwyddyn a brenhin Lloegr a droes adref./ | CHSM 208*v. 24 |
Yr 20. vlwyddyn i mordwyodd i Normandi ac i gorescynnodd y tir ac ai hysbeiliodd ac i danfonodd i Loegr yr ysbeil ac yno i bu yr maes ynghresse ar maes a ennillodd Edward y .3.edd ac yno i llaas [~ llas ] brenhin Boem a phedwar vgein o Dwyssogion a .12. cant o varchogion vrddolion a dec mil arhvgein or kyphredin Gwedi hynny i rhoes Edward sawt wrth Galais ac i bu yno yr yspas o vlwyddyn Ac yn hynny o amser i dauth brenhin Phraink ar vedr kwnnu yr sawd ac ymddiphin y Dref ac ir aeth phwrdd heb roi maes ac yno i rhoed y Dref i vrenhin Edward y trydydd Yr amser i sowdiwyd Calais i dauth Davydd o Scotlond drwy annoc brenhin Phrainc i vordyr Lloegr ar vrenhines a wnaeth o opheiriaid a llygion ac yn agos i Ddurham mywn maes a ddalodd brenhin y Scotlond a llawer o arglwyddi ac Ieirll ac a laddodd yn y maes hwnnw or kyphredin bymthec mil./ | CHSM 209r. 17 |
Ynghylch y .19. vlwyddyn ir aeth Edward Towyssoc Cymru mab Eduard y .3.edd i Asgwyn ac i distrywiodd gestyll a threfydd ac a ennillodd gastell a thre Rechemorentyn ac ychwanec./ | CHSM 209v. 2 |
Yr amser hwnn yr aeth y brenhin i Galais ar vedr darostwng Phrainc ac a droodd i Loegr achos yr y Scottied oedd yn blino bordre Lloegr./ | CHSM 209v. 6 |
Y .33. vlwyddyn ir aeth brenhin Edward y .3.edd ac Edward towyssoc Cymru gid ac ef i Galais ac i Phrainc ac i distrywiodd y gwledydd heb drugaredd Ac ar vyr ir aeth yn heddwch dan i vrenhin Lloegr gael Gasgwyn Gien, Poitiers, Lymson Beleuil a llawer o arglwyddiaetheu a threfydd a chestyll ar holl diroedd a berthyne vddunt ac ar vrenhin Sion dalu yn i rawnsswm dair mil o Ddukats yr yw pump mil o bunneu. Ac yno i rhyddhawyd brenhin Sion o Phrainc. Y 37. vlwyddyn y dauth i sportio i Lundain ac yn y Savoy yn Llunden i bu varw./ | CHSM 209v. 19 |
Y .33. vlwyddyn ir aeth brenhin Edward y .3.edd ac Edward towyssoc Cymru gid ac ef i Galais ac i Phrainc ac i distrywiodd y gwledydd heb drugaredd Ac ar vyr ir aeth yn heddwch dan i vrenhin Lloegr gael Gasgwyn Gien, Poitiers, Lymson Beleuil a llawer o arglwyddiaetheu a threfydd a chestyll ar holl diroedd a berthyne vddunt ac ar vrenhin Sion dalu yn i rawnsswm dair mil o Ddukats yr yw pump mil o bunneu. Ac yno i rhyddhawyd brenhin Sion o Phrainc. Y 37. vlwyddyn y dauth i sportio i Lundain ac yn y Savoy yn Llunden i bu varw./ | CHSM 209v. 22 |
Y 47. o vrenhiniaeth Edward Iohn o Gawnt duc o Lancastr aeth i Galais a thrwy Phrainc hyd Burdeaux dan dreisso ac ysbeilo ac anrheitho phordd i kerddodd heb gynnic ymladd ac ef ond vn ysskirmits i collodd .50./ | CHSM 210v. 7 |
Y .7. vlwyddyn Harri Spenser Esgob Norwits a llu gantho aeth i Phlandrs wrth orchymyn y Pab ac a ennillodd Ddwnnkyrk, a Graflyn ac a losgodd 40. llong a llawer o stwph oedd ynddunt ac i dauth i Loegr. Yr .8. vlwyddyn i prioded brenhin Richard a merch Vincelaws Emperodr yr Almaen. Y .10. vlwyddyn o Richard yr ail ir aeth Iarll Arndel i gadarnhau sawdwyr yn Gyen ac ar y mor y kyfarfu a Phlemings ai llonge ynn llawn o win ai dala ac ynn i mysc i dalyssont admiral Phraink. Yn .11. i tyfodd grwyts a thrwbwl mawr rhwng y brenhin ac arglwyddi a gwyr Eglwyssic a chyphredin y Deyrnas trwy gyngor a | CHSM 211r. 26 |
Y .7. vlwyddyn Harri Spenser Esgob Norwits a llu gantho aeth i Phlandrs wrth orchymyn y Pab ac a ennillodd Ddwnnkyrk, a Graflyn ac a losgodd 40. llong a llawer o stwph oedd ynddunt ac i dauth i Loegr. Yr .8. vlwyddyn i prioded brenhin Richard a merch Vincelaws Emperodr yr Almaen. Y .10. vlwyddyn o Richard yr ail ir aeth Iarll Arndel i gadarnhau sawdwyr yn Gyen ac ar y mor y kyfarfu a Phlemings ai llonge ynn llawn o win ai dala ac ynn i mysc i dalyssont admiral Phraink. Yn .11. i tyfodd grwyts a thrwbwl mawr rhwng y brenhin ac arglwyddi a gwyr Eglwyssic a chyphredin y Deyrnas trwy gyngor a help ewythredd y brenhin ac arglwyddi eraill nid amgen y Duc o gaer Loiw y Duc o Iork. Iarll Derbi ac Arndel a Nottingam a ddienyddiodd swrn o gynghoried a swyddogion y brenhin ac amkysson y Duc o Iwerddon allan or deyrnas./ | CHSM 211r. 32 |
Y vlwyddyn honn i bu varw brenhin Richard yr ail, Yn y vlwyddyn honn i kytunodd rhai o Ieirll a dugied Lloegr i wneuthur chwaryeth mwming ynn y deuddec niwyrnod ac ynn y chware hwnnw divetha yr brenhin Eithr y brenhin a gafas rybudd ac a ymgadwodd ac a aeth i Lundein ac a ddanfonodd yn ol y traeturiaid ac wrth y gyfreith ai difethodd./ | CHSM 212r. 11 |
Ac am hynn Richard Iarll Cambrits, arglwydd Scrwp a Syr Thomas Gray marchoc ar i marwolaeth a gyphessodd ac a addefodd mae brenhin Phrainc ai parysse vddunt. Ac wedi hynny ir aeth y brenhin ar i siwrnai ac i tiriodd nosswyl Vair gyntaf ynghid Kanx yn Normandi ar ail dydd i rhoes ef sawd wrth dref Harphluw ar .37. dydd gwedi hynny i rhoed y dref i vynu iddo | CHSM 213r. 15 |
Pan oedd oed Crist 1417. ir aeth brenhin Harri ai vrawd y Duc o Clarens a Gloseter a llu ganthun mawr ym mis Gorphennaf i Normandi ac i hennillyssont Gayn a chestyll gan mwyaf holl Normandi./ | CHSM 213v. 13 |
Pann oedd oed Crist 1420 vis Mai ir aeth yn heddwch rhwng brenhin Lloegr a brenhin Phrainc ac i priododd Harri y .5.ed brenhin Lloegr arglwyddes Gatherin verch brenhin Phrainc yn rhe Droys yn Siampayn ac yn ol y briodas honno i kriwyd Harri .5.ed yn aer i goron ac i vrenhiniaeth Phrainc ac yn Regent o Phrainc./ | CHSM 214r. 2 |
Y vlwyddyn honn i kynhalodd brenhin Harri .5.ed i natolic yn rhe Roon megis regent o Phrawns ac yn debic i Emperodr val i dauth atto lawer o wyr o vrddas Lloegr a Phrainc a theyrnassoedd ereill lawer ac ir aeth ychydic i dy brenhin Phrainc y natolic hwnnw A gwyl Vair y kanhwylle gwedi hynny i dauth y brenhin ar vrenhines i Loegr o Galais i Ddofr a dyddgwyl Vathew y coroned y vrenhines yn Wesmyster gwedi gadel y Duc o Clarens yn lieutenant ac yn llywodraethwr dano ef yn Phrainc ac yn Normandi | CHSM 214r. 12 |
Pan oedd oed Crist yn 1421 ir aeth y Duc o Clarens i Angeow a Lwmbart a wnaeth i vrad ac velly i lladdwyd a llawer o wyr o vrddas gid ac ef Ar vlwyddyn honn vis Mai ir aeth y brenhin i Phrainc ac yr ymlidiodd y Dolphyn o Phrainc o le i le hyd nad oedd hawdd iddo gael lle i ymguddiaw rhagddaw. Ar vlwyddyn honn i rhoes ef sawd wrth y dref a elwid Meax ym Bryttaen. A thra oeddid ynn y sawd honno i ganed mab ir brenhin Harri a Harri oedd henw hwnnw./ | CHSM 214r. 20 |
Pan oedd oed Crist yn 1421 ir aeth y Duc o Clarens i Angeow a Lwmbart a wnaeth i vrad ac velly i lladdwyd a llawer o wyr o vrddas gid ac ef Ar vlwyddyn honn vis Mai ir aeth y brenhin i Phrainc ac yr ymlidiodd y Dolphyn o Phrainc o le i le hyd nad oedd hawdd iddo gael lle i ymguddiaw rhagddaw. Ar vlwyddyn honn i rhoes ef sawd wrth y dref a elwid Meax ym Bryttaen. A thra oeddid ynn y sawd honno i ganed mab ir brenhin Harri a Harri oedd henw hwnnw./ | CHSM 214r. 23 |
Pan oedd oed Crist 1428. i rhoed sawd wrth dref Orliawns a Syr Iohn Phostolph a llu gantho aeth o Baris tu ac yno a bwyd gantho ac yna ar y phordd i kyfarvu llu or Phrancod ac ef ac yn ol hir ymladd i syrthiodd y maes ir Saesson ac yno i llas or Phrancod .25. cant ac i dalwyd xij cant yn garcharorion./ | CHSM 214v. 28 |
Y vlwyddyn honn drwy gynhorthwy Pab Rhufain i danfoned Harri Benphor Cardinal o Winchestr ac a elwid yn gyphredin y Cardinal kyfoethawc a .4. mil o wyr gantho ac i Phrainc ir aeth y gynhorthwyo y duc o Betphord a Regal Phrainc yn erbyn brenhin Phrainc./ | CHSM 215r. 33 |
Y vlwyddyn honn ir aeth yn heddwch rhwng brenhin Phrainc ar Duc o Byrgwyn. Y vlwyddyn honn i bu varw y Duc o Betphord Regal Phrainc ac yn Eglwys Vair yn Ron i mae yn gorwedd ac yn i le y dewisswyd Richard Duc o Iork./ | CHSM 216r. 6 |
Pan oedd oed Crist 1440. y .17.ec o Harri .6.ed i bu ddrudannieth mawr. Yr ail vlwddyn i gwnaethbwyd y Duc o Iork yn regal yn Phrainc drychefn ac yn i gyfeillach arglwydd Rhydychen ac yn Normandi i tiriodd. a phan glybu vrenhin Phrainc i ddyvodiaeth ir ymedewis ai sawd wrth Bontoys ac aeth ymaith ar hyd nos./ | CHSM 216r. 28 |
Pan oedd oed Crist 1441. ir aeth dau lu ar vnwaith i Phrainc vn a ddanvonwyd i Bickardi ac arglwydd Talbot i roi sawd wrth dref Dip. Ar duc ehunan ac yn i gwmpeiniaeth y Duc o Somersed aeth i Angeow. | CHSM 216v. 1 |
Pan oedd oed Crist 1441. ir aeth dau lu ar vnwaith i Phrainc vn a ddanvonwyd i Bickardi ac arglwydd Talbot i roi sawd wrth dref Dip. Ar duc ehunan ac yn i gwmpeiniaeth y Duc o Somersed aeth i Angeow. | CHSM 216v. 4 |
Pan oedd oed Crist 1442. i llosges klochdu Powls gan dan mellt ac ir aeth malais rhwng y Cardinal ac arglwydd Protector ac or achos honn i collodd llawer dyn i vowyd | CHSM 216v. 7 |
Ar vlwyddyn honn ir aeth y Duc o Iork i Iwerddon yn Lieutenant dan y brenhin ac i ostegu y Gwyddelod gwylltion oedd yn rhyfela yn erbyn y brenhin | CHSM 216v. 17 |
o wrogeth Harri 6ed i bu ymgyfaruod rhwng y brenhin ar Duc o Iork ar Vrent hieth yng Hent ond yn heddwch ir aeth. Y vlwyddyn ir ennillodd y Phrancod Aqwitayn yr honn a vuyssai Loegr er ynn amser Harri .3.edd nei drychan mlynedd ac ychwanec./ | CHSM 216v. 28 |
Pan oedd oed Crist 1454. Y vlwyddyn honn ir aeth rhwng y duc o Iork yr hwnn oedd yn cleimio yr goron ar Duc o Somersed oedd yn cadw yr brenhin Ac yn Saint Albons i bu vaes mawr rhyngthun ar duc o Iork ai ennillodd./ | CHSM 217r. 5 |
Oedran Crist .1460. Harri .6.ed .38. i gwnaeth y Duc o Iork lu anveidrol o Gymru a gwyr y Nordd ac Iarll Warwic a ddauth a llu mawr o Galais ac yn agos i Lwdlo ymordyr Cymru i bu rhyngthun vaes a thu ac yno i dauth y brenhin ar duc o Somersed a llu aruthur ganthun ar nos kyn y vattel i kilodd Andro Trolop o ddiwrth y Duc o Iork at y brenhin ar nos honno y kilodd y Duc ehun ac ir aeth i Iwerdd on ac Iarll Warwic a Salsbri i Ddefnsir ac o ddyno i Galais./ | CHSM 217v. 10 |
ar darn arall or llu a gilodd ac a ydewis [~ adewis ] y brenhin ehunan ar Duc o Somersed ar vrenhines ai mab a gilodd i Esgobaeth Ddurham Ac yn ol y maes hwnn ydd aeth Iarll y Mars ar brenhin i Lundein ac yno i gwnaethbwyd Parlment ac yn y Parlment hwnnw i gwnaethbwyd y Duc o Iork yn aer apparawns ai heyrs ynn i ol yntau./ | CHSM 217v. 30 |
Y vlwyddyn honn brenhines Margred a gynnullodd gwyr y Nordd lu mawr ac yn Wakphild i bu yr maes ac i lladdodd y Duc o Iork ai vab, Iarll Rwtlond ac Iarll Salsbri a ddalwyd ac a dorred i benn ym Pwmphred ai benn a ddanfoned i Iork. Ar vrenhines ai llu aeth i St Albons ac a ymladdodd ac Iarll Warwic ac ar Duc o Northpholk ac a ryddhaodd Harri i gwr ac yn y maes hwnn i llas dwy vil a thrychant Ac vn Marchoc a wnaethoeddid yn varchoc y dydd kynn hynny ac a elwid Syr Iohn Gray./ | CHSM 218r. 6 |
Gwedi yr maes hwnn pann glybu y brenhin ar vrenhines ddyfodiad Iarll y Mars a Iarll Warwic a llu aruthur o vordr Cymru ganthun kymryd i siwrnai a wnaethont tu ar Nordd. Ar Ieirll aeth i Lunden ac yno drwy vndeb vrddas Lloegr ar kyphredin Edward Iarll y Mars a griwyd ynn vrenhin y 4ydd dydd o vis Mawrth oed Crist .1460. | CHSM 218r. 16 |
Gwedi y maes hwnnw idd aeth brenhin Harri i y Scotlond ar gil ac ir aeth brenhines Margred ai mab at i thad y Duc o Angeow./ | CHSM 218v. 1 |
Gwedi y maes hwnnw idd aeth brenhin Harri i y Scotlond ar gil ac ir aeth brenhines Margred ai mab at i thad y Duc o Angeow./ | CHSM 218v. 2 |
Yr ail vlwyddyn brenhin Harri a ddalwyd ac a aethbwyd ac ef trwy Lunden ir Twr gwynn ar vrenhines aeth ai mab gid a hi i Phrainc at y Duc Rayner i thad./ | CHSM 219r. 8 |
Oed Crist 1467. I kwnnodd Iarll Warwic ynn erbyn y brenhin ar duc o Glarens brawd y brenhin gid ac ef. Ac Archesgob Iork Markuys Mowntaguw i vrodyr ar Iarll ar duc o Clarens aeth i Galais ac yno i priododd y Duc verch Iarll Warwic | CHSM 219r. 28 |
maes hwnn i dauth gwyr y Nordd i Warwic lle ir oedd yr Iarll ar Duc o Clarens gwedi kynnull llu mawr a brenhin Edward ai bower ynte a ddauth yn i herbyn ond yn ddirybudd yr Iarll ar hyd nos aeth am benn camp y brenhin ac a ddalodd y brenhin, ac ai danfonodd i Vudylham castel yngharchar yn Iork Sir at Archescob Iork brawd yr Iarll ac yno drwy gyngor a nerth Syr Wiliam Stanley a Syr Thomas Borowgh i diangodd or carchar ac i Lundein i dauth ac i kynnullodd lu mawr Ac yno i kyfarvu ac arglwydd Wels a llu mawr gantho ynte ar brenhin a dduc y maes ac yno i llas dec mil ynn y lleiaf a thorri penne arglwydd Wels a Syr Robert Wels i vab a Syr Robert Demok a llawer y chwanec ar | CHSM 219v. 16 |
Y vlwyddyn honn ir aeth Iarll Warwic ar duc o Clarens i Phrainc ac yno i buon ynghylch chwe mis ac yno i dauth Iarll Warwic ar duc o Clarens ac Iarll Penvro ac arglwydd Rhydychen ar kyphredin a ddauth attun ac Edward a gilodd i Phlandrs at y Duc o Byrgwyn a brenhines Elsabeth ai mab Edward a gymerth Seintwari ynn Westmestr ______ | CHSM 219v. 30 |
Pan oedd oed Crist 1473. ir aeth brenhin Edward 4ydd i Phrainc ond eisse gallel ymddired ir Dduc o Byrgwyn idd heddychodd ef a brenhin Phrainc ac ar vrenhin Phrainc dalu i vrenhin Edward bymthec a thrugein mil o gorone. A phob blwyddyn ymyw brenhin Edward dec mil a deugein o gorone./ | CHSM 220v. 13 |
Edward bumed a ddechreuodd meddiannu yr Ynys honn yr .11. dydd o Ebrill pan oedd oedran Crist 1483. ac nid oedd yr Edward hwnn ond .11. vlwydd nei ynghylch hynny ac ef ni choronwyd er ioed ond wrth orchymyn Richard y .3.ydd i mwrderwyd ar Richard hwnnw aeth ynn i ol ef yn vrenhin | CHSM 221r. 6 |
Oed Crist .1499. I torred penn Iarll Warwic ac ir aeth y brenhin i Galais at y Duc o Byrgwyn | CHSM 222r. 2 |
Yr ail vlwyddyn ir aeth Syr Edward arglwydd Admiral Lloegr ac i llas ar ddydd gwyl Vark ym Bruttaen vechan./ | CHSM 222v. 19 |
Pan oedd oed Crist yn .1514. ir aeth yn heddwch rhwng brenhin Lloegr a brenhin Phrainc ac i priododd brenhin Phrainc arglwyddes Mari chwaer Harri wythued./ | CHSM 223r. 21 |
Ar vlwyddyn honn vis Mai i kwnnodd prentissied Llunden yn erbyn gwyr dieithr oedd yno ac am hynny i colled llawer o honun ac i dauth y rhann arall o honun i Westmestr a chebystre am i gyddfeu ac i pardynwyd. Ar .24. dydd o Vai ydd aeth brenhines y Scotlond tu ac adref./ | CHSM 223v. 15 |
Gwedi hynny i kyfarvu Harri .8.ed ar Emperodr ac ir aeth y brenhin gid ar Emperodr i Raflin ac o ddyno i Galais gid ar brenhin Ac i dauth y brenhin adref./ | CHSM 223v. 24 |
Oed Crist .1520. I torred penn y Duc o Bwckingam y .22. dydd o Vai. Y mis yr aeth y Cardinal i Galais i geisso heddwch rhwng brenhin Phrainc ar Emperodr ac yno i tarriodd hyd vis Rhacvyrr heb nes i heddwch | CHSM 223v. 29 |
Oed Crist .1521. y chweched dydd o vis Mehevin i dauth yr Emperodr i Lunden ac o Lunden ir aeth i Winsor ac yno i gwnaethbwyd yn varchoc or gardys Ac o ddyno i Sowthampton a thross y mor y Yspaen ar amser hwnnw Iarll ______ arglwydd Admiral a losges Morlais ym Bruttaen ac yno i tiriodd yng Calais ac o ddyno i Bickardi ac yno i Llosges gestyll a threfi Ac a rodd wrth Heldyng ond y min gayaf oedd i kwnnodd i sawd ac i dauth adref./ | CHSM 224r. 5 |
Oed Crist 1523. y bymthegved o wrogeth Harri .8.ed ir aeth y Duc o Swpholk i Phrainc a dec mil o lu gid ac ef hyd tros Water Swm heb gynnic vn maes ac i dunustriodd llawer o drefydd a chestyll. a mis Rhagvyrr i troes drychefn./ | CHSM 224r. 26 |
Pan oedd oed Crist 1526. ir aeth y Cardinal i Phrainc ac i gwnaeth heddwch rhwng brenhin Phrainc a brenhin Lloegr ac yn vn ynn erbyn yr Emperodr a mis Medi i danfonyssont lu i Itali ac ir Rhufeindir. Mis Hydref i dauth y great mastr o Phrainc i Loegr i sickrau ac i rwymo yr heddwch hwnnw./ | CHSM 224v. 9 |
Pan oedd oed Crist 1531. I dechreuodd y brenhin adeilad yn Westmestr ac ir aeth y brenhin i gyfarvod a brenhin Phrainc vis Hydref ac i torred penn Mr Rh ap Sr g'. Rh. | CHSM 224v. 25 |
Pan oedd oed Crist 1533. y .23. o Harri .8.ed i llosged yr holi mayd o Gent a dau vynach a dau phrier ac opheiriad a groged ac a dorred i benn am Dresson a blasphemi ac hyppocrisi ac ir aeth yn heddwch rhwng Lloegr ac y Scotlond./ | CHSM 225r. 12 |
Pann oedd oedran Crist 1544. ar .36. o Harri 8ed i danfonodd y brenhin lu i Lith ac y Scotlond ac i lladdyssont ac i dunustryssont y wlad heb arbed na thref na chastell na dyn. Ac yn Lith i gwnaethbwyd pump a deugein o varchogion. Ar vlwyddyn honn i danvoned llu i Phrainc ac i ddauth [~ ydd aeth ] y brenhin ehun yno | CHSM 227r. 29 |
Yr .11.ec o vis medi i rhoed alarwm wrth y dref ar castell aeth ynn ddryllie gan ddeunaw bariled o bowdwr gwnn a roessid dano ai gerric a laddodd gwyr a meirch villdir a hanner o ddi wrth y dref ac o gwmpas ac ni bu vychan y drwc a wnaethont i bawb yn amgylch y dre | CHSM 227v. 6 |
Y .14. dydd o vis Medi i hagored pyrth y dref ar dri ar y gloch gwedi hanner ______ ac yno i dechreusson ddyfod allan ac hyd yn saith ar y gloch or nos i pyrhaesson [~ parheusont ]. Ac yno ir oedd o wyr a gwragedd a meibon a merched 4000. ac o hynny 1500. ynn abl i ymladd a chanthun ir aeth a allyssont i ddwyn ai kephyle ai gwarthec ac a allen i ddwyn. ar brenhin a roes vddun o nerth i ddwyn i heiddo ganthun .75. gwagen | CHSM 227v. 20 |
Y .15.ed o vis Medi ir aeth y brenhin gyntaf i dre Vwlen ai holl wyr o Stad gid ac ef ac ynn y siwrne honn ir oeddwn i Howel ap Syr Mathew yn vn yn gweled hynn ac ynn i wybod./ | CHSM 227v. 24 |
Y Debiti ai gyngor ai depheiodd ef ai ddyfyn. Ar Trwmpeter ar Bwsment gwyr a ddaethoedd gid ac ef aeth drychefn i Vorgeissyn | CHSM 228r. 14 |
atteb hwnnw ir aeth y Dolphyn a llu aruthr gantho at Vwlen ac a wnaeth lawer skyrmaits ac or diwedd ar hyd nos i dauth am benn bas Bwlenn ac i llas gwyr a gwragedd meibion a merched ond a ddiangodd i hei Bwlen./ | CHSM 228r. 16 |
A chwedi hynny i trigodd arglwydd Admiral ar brenhin ynghylch .6. diwrnod i gydwledychu ac ni welpwyd na chynt na chwedi dreiwmph na bankets nar vath vwmings nar vath riolti hyd yn oed yr rhai oedd ynn dwyn y tyrtsie mewn brethyn aur. ac yno ir aeth yr Admiral i Phrainc, gwedi cael dirfawr lawenydd a chresso a rhoddion ac anrhegion iddo ef ac ei gyfeillon ai gwmpeini | CHSM 229r. 30 |
Y vlwyddyn gyntaf o wrogeth Edward y .6.ed vis Awst ir aeth y Duc o Symersed ac Iarll Warwic a dirvawr luossogrwydd ganthun i y Scotlond ac yn agos i Edynbrow mywn lle a elwir Mwssebrowch i'mgyfarvu [~ ydd ymgyfarfu ] gwyr Lloegr a gwyr y Scotlond ac ynn y vrwydyr honno i lladdwyd pedeir mil arddec o Scottied ac a ddalwyd ynn garcharorion bymtheckant o arglwyddi a marchogion a gwyr boneddigion | CHSM 230v. 3 |
kaen ganllyn [~ ganlyn ] a sevyll yn i hanghrediniaeth a goresgyn brenhines Mari a diley y phydd gatholic ac yno i dauth y Traeturiaid hynn i Rotsiestr ac yno i dauth attun yn gystal rai a anyssid o vaes Kent ac yngHent nid amgen Robert Rwdston. Cwtbert Vychan Water Mantels, Kneuet, Godphrey a llawer ychwanec ac er a ddauth attun o bob tir etto er hynn Cawnterbri a vu gowir yn gymaint a thrwy borth Duw a synwyr a gwroleth Iohn Twein Maer ai gyd vrodyr ac aldermen y Dref a nerth a chynhorthwy kowiried eraill ymddiphynnwyd y Dre hyd nad aeth vn o honi erioed at Weiat nac at vn oi barti | CHSM 234r. 24 |
yr ail dydd ir aeth Weiat i Cooling ac i dalodd arglwydd Cobham a Duw Iau gwedi hynny ir aeth y vrenhines ac arglwyddi Lloegr gid a hi i Ild hawl ac a wnaeth i deissif ar y Maer ac ar y dref ac a orchmynnodd vddunt vod yn gowir iddi ei nerthu hi ac ei chynorthwyo yn erbyn Weiat ai gyfeillon A phawb a gytunodd o wyllys i galon i vyw a meirw gida hi yn y kweryl./ | CHSM 234r. 32 |
yr ail dydd ir aeth Weiat i Cooling ac i dalodd arglwydd Cobham a Duw Iau gwedi hynny ir aeth y vrenhines ac arglwyddi Lloegr gid a hi i Ild hawl ac a wnaeth i deissif ar y Maer ac ar y dref ac a orchmynnodd vddunt vod yn gowir iddi ei nerthu hi ac ei chynorthwyo yn erbyn Weiat ai gyfeillon A phawb a gytunodd o wyllys i galon i vyw a meirw gida hi yn y kweryl./ | CHSM 234v. 1 |
Y .6.ed dydd o vis Chwefrol ir aeth Weiat i Gingston dros y dwr ac yno ar nos kynn hynny i kilodd llawer o ddiwrtho ac ef aeth phwrdd dduw merchyr y lludw y .7.ed dydd o vis Chwefrol efo ai barti a ymlidwyd rhyd [~ ar hyd ] y meyssydd ac a ddalwyd ond Weiat aeth kynn hynny i Siaring Cross ac i Phlit Strit kynn i ddala a vuassai yn Lwdgat a phan welas y porth yn gayad e droodd drychefn. a Chnevet megis traetur a saethodd gwnn at y Cowrt gat ar Rebel hwnn a ddechreuwyd yngHent a Defnsir trwy Syr Gawen Carw Syr Pityr Carw, Gibbs | CHSM 234v. 13 |
Y .6.ed dydd o vis Chwefrol ir aeth Weiat i Gingston dros y dwr ac yno ar nos kynn hynny i kilodd llawer o ddiwrtho ac ef aeth phwrdd dduw merchyr y lludw y .7.ed dydd o vis Chwefrol efo ai barti a ymlidwyd rhyd [~ ar hyd ] y meyssydd ac a ddalwyd ond Weiat aeth kynn hynny i Siaring Cross ac i Phlit Strit kynn i ddala a vuassai yn Lwdgat a phan welas y porth yn gayad e droodd drychefn. a Chnevet megis traetur a saethodd gwnn at y Cowrt gat ar Rebel hwnn a ddechreuwyd yngHent a Defnsir trwy Syr Gawen Carw Syr Pityr Carw, Gibbs, Champernham ac eraill a Syr Pityr Carw a gilodd dros y mor./ | CHSM 234v. 15 |
Y .6.ed dydd o vis Chwefrol ir aeth Weiat i Gingston dros y dwr ac yno ar nos kynn hynny i kilodd llawer o ddiwrtho ac ef aeth phwrdd dduw merchyr y lludw y .7.ed dydd o vis Chwefrol efo ai barti a ymlidwyd rhyd [~ ar hyd ] y meyssydd ac a ddalwyd ond Weiat aeth kynn hynny i Siaring Cross ac i Phlit Strit kynn i ddala a vuassai yn Lwdgat a phan welas y porth yn gayad e droodd drychefn. a Chnevet megis traetur a saethodd gwnn at y Cowrt gat ar Rebel hwnn a ddechreuwyd yngHent a Defnsir trwy Syr Gawen Carw Syr Pityr Carw, Gibbs, Champernham ac eraill a Syr Pityr Carw a gilodd dros y mor./ | CHSM 234v. 17 |
o vis Gorphennaf i herbynnwyd i Winsiestr ac ir mynstr i ddauth [~ ydd aeth ] kynn kymryd i letty ac yno Esgob Winsiestr a thri o Esgobion eraill ar opheiriaid ar gwyr ar plant a phrophessi ai kope amdanunt a phedair croes oi blaen yn i erbynn y mywn./ | CHSM 235v. 3 |
Y .24. dydd ynghylch tri ar y gloch gwedi hanner i dauth ef oi letty ar i draed ac arglwydd Stiwart ac Iarll Derbi gid ac ef ac Iarll Penfro a llawer o Ieirll a gwyr mawr eraill oi vlaen ac ar i ol ac ynte wrtho ehun ynn y kanol ac velly ir aeth ir Cowrt ac yno i tariodd ychydic ac o ddyno ydd aeth ir Mynstr ar vam Eglwys i Osber./ | CHSM 235v. 13 |
Y .24. dydd ynghylch tri ar y gloch gwedi hanner i dauth ef oi letty ar i draed ac arglwydd Stiwart ac Iarll Derbi gid ac ef ac Iarll Penfro a llawer o Ieirll a gwyr mawr eraill oi vlaen ac ar i ol ac ynte wrtho ehun ynn y kanol ac velly ir aeth ir Cowrt ac yno i tariodd ychydic ac o ddyno ydd aeth ir Mynstr ar vam Eglwys i Osber./ | CHSM 235v. 14 |
A phann ddarfu y brenhin ar vrenhines aeth law yn llaw ar ddau gleddau oi blaen ac y Stad Lloegyr yn waetio arnun ir Cowrt. Ar .18.ed dydd o vis Awst i dauth y brenhin ar vrenhines i blas y Duc o Swpholk yn Sowthwerk ac i kinowsson yno a chwedi kinno yno i marchokaessont drwy bont Lundein./ | CHSM 236r. 6 |
Y vlwyddyn honn ir aeth Esgob Ili ac arglwydd Mowntiguw ynn Embassators i Rufein dros Loegyr./ | CHSM 236v. 1 |
Y vlwyddyn honn arglwydd Siawnsler Lloegr, arglwydd Harri Iarll Arndel, arglwydd Paged aeth dros y mor i Galais ac yn agos i Vark i buon yn Embassators yn trettio am heddwch y rhwng yr Emprowr a brenhin Phrainc ac arglwydd Cardnal oedd yno ac adref i troessant a phallu yr heddwch | CHSM 236v. 16 |
Y vlwyddyn honn ynn nechre mis Medi ir aeth brenhin Philip i Galais ac o ddyno i Vrussels ym Brabant at yr Emprowr i Dad. | CHSM 236v. 28 |
Pan oedd oed Crist .1555. yr aeth yn heddwch rhwng Siarls Emprour a Harri brenhin Phrainc./ | CHSM 236v. 31 |
Adran nesaf | Ir brig |