Pawl wedy ei gyhuddaw yn atep dros ei vuchedd a'i
ddysceidaeth yn erbyn ei gyhvddwyr: Felix yn y deimlaw ef,
a'ei vryd ar gael gobr. Ac yn ol hynny yn ei ady ef
yn-carchar.
[1]AC yn ol pemp diernot, y daeth y
waeret Ananias yr Archoffeiriat
y gyd a'r Henafieit, ac Tertullus
rryw areithiwr, yr ei a
apariesont
[-: * ymddangesont]
ger bron y President yn erbyn
Paul.
[2] A' gwedy ei 'alw * ef
[-: ‡ Paul] ir lle, e
ddechreawdd Tertullus ei
guhuddaw,
[td. 213r] gan ddywedyt,
[3] Can y ni vot yn byw yn
dra heddychol oth bleit ti, a' bot gwneythyr llawer
o bethe gwiw, ir genedl hon drwy dy ‡ racddyall
[-: ‡ rrac ddarpar]
di, Hyn yð ym ni yn * cydnabot
[-: [no gloss]] yn ‡ hollawl
[-: ‡ gwbl] , ac ym-
pop lle, yr * ardderchocaf
[-: * goreu] Felix, y gyd a chwbyl
ddiolvvch. [4] Eithr rac bot ymy dy ðalha yn rryhir ddygn,
atolwc yty ein gwrandaw oth ‡ hynawster
[-: ‡ voneddigeiddrwydd] ar
ychydic 'airiae.
[5] Can ys cawsam y gwr hwnn yn
ddyn adwythus, ac yn * cyffroy
[-: * cynnyrfy, peri] tervysc ymplith yr
oll Iuddaeon trwy'r oll vyt, ac yn ‡ brifnerthwr
[-: ‡ benawdur]
ar yr * heresi
[-: * opinion] y Nazarieit,
[6] ac a ‡ vynysei
[-: ‡ darperesei, amcanesei] halogy
y Templ: ac am hyny y daliesam ef, ac a
vynesem ei varny * yn ol ein Deddyf
[-: * erwyð ein cyfraith] :
[7] Eithyr y pen-
Captaen Lysias a ddaeth
arnam
[-: ‡ ar ein vchaf, ar ein gwarthaf] , a' thrwy drais
mawr ei duc allan o'n dwylo,
[8] gan orchymyn ydd ei guhuddwyr ddyvot ata ti, y gan ba rei y gelly
(a's myny ymofyn) wybot yr oll pethae hynn yð
ym ni yn y gyhuddaw * ev
[-: * ef] .
[9] A'r Iuddaeon hvvythe hefyt a daeresant, gan ddywedyt vot y peth y moð
hynny.
[10] Yno Paul, gwedy amneidio o'r President
arnaw y amadrawdd, a atebawdd, Y mae yn
‡ haws
[-: ‡ llawenach] genyf atep tros vyhun, can vy-bot yn
gwybot dy vot ti lawer o vlyddynedd yn * ynat
[-: * vrawdwr,
varnwr, Ieustus] ir
genadleth hon,
[11] can ys gelly wybot, nad oes anid
dauddec dieernot er pan ðaethym i vynydd i addoly
i Caerusalem.
[12] Ac ny im cawsant i yn y Templ
yn ‡ ymddadleu
[-: ‡ disputo] a nep, nac yn * cyffroy yr dyrva y
‡ gyvodi
[-: * peri cyffro yn y popul] , nac yn y * Synagogae
[-: ‡ cynulleidfae] , nac yn y dinas.
[13] Ac ny allant chvvaith provi y pethae, y maent im
cuhuddaw am danwynt.
[14] Eithr cyffessy yty ddwyf
hyn yma, * mae
[-: * taw] yn ol y fforð (rhon y alwant vvy yn
[td. 213v] heresi) velly yr addolaf vi Ddew vy-tadae, sef gan
gredy yn yr oll pethe r' y scrivenir yn y Ddeðyf a'r
Prophwyti,
[15] a' gobeith 'sy genyf ar Ddew, am yr
vn cyfodiadigeth y meirw ac y maent wytheu hefyt yn ei ddysgwyl, y bydd ef ‡ ys
[-: ‡ ac] ir cyfiawnion ac
ir ancyfiawnion.
[16] Ac yn hyn ydd wy vi * ystudio
[-: * ymorchesty]
vot genyf yn wastat gydwybot ‡ ddirwystr
[-: ‡ iach, glir] tu ac
[at] Ddew a' thu ac at ðynion.
[17] Ac
yrovvon
yn ol llawer
o vlyddynedd, y daethym ac y dugeis * eluseni
[-: * elusendot] im
cenedleth ac offrymae.
[18]Ac yn yr amser hynn, 'rei or
Iuðeon o'r Asia am cawsant ‡ wedy vy-glanhay
[-: ‡ yn buredic]
yn y Templ, ac nid gyd a thorf, na thervysc.
[19] ‡ Yr ei
[-: [no gloss]]
a * ddylesynt
[-: * ddirparesynt] vot yn ‡ gynnyrchiol
[-: ‡ presennol] rac dy vron, am
cyhuddaw, a bysei ganthwynt ddim im erbyn.
[20] Ai ynte dywedet yr ei hyn yma, a gawsant vvy ðim
ancyfion * ynof
[-: * arnaf] , tra sefeis yn y Cyngor,
[21] ‡ dieithyr
[-: ‡ anid]
am y * llef
[-: * yr ymadrodd] vnic hon, a'r a lefeis yn sefyll yn ei plith
vvy, sef Am gyfodiadigeth y meirw im * bernir
[-: ‡ cyhuddir] heddyw genwch.
[22] Pan glybu Felix y pethae hynn, yr
oedawdd ef wynt, gan ddywedyt, Pan wypwyf yn
‡ yspesach
[-: * hytrach, berfeithiach] y pethae a perthyn ir ffordd hon, pan
vo i Lysias y pen-Captaen ddyvot yma, y
dosparthaf eich mater.
[23] Yno ydd archawdd i Gannwriat
gadw Paul, a gadael iddaw gahel * gorffywys
[-: ‡ esmythder] ,
ac na 'oharddei i neb oei gydnabot ei weini, nei
ddyvot attaw.
[24] Yn ol ‡ talm
[-: * niuer] o ddyddiae, yd aeth Felix ef aei
wreic Drusilla, yr hon ytoeð Iuddewes, ac ef a
'alwodd am Paul, ac a glywawdd ganthaw am y
ffydd ys ydd yn Christ.
[25] Ac mal ydd oedd ef yn ‡
dosparth
[-: ‡ rresymy] am gyfiawnder, a' * chymmedroldep
[-: * cymesurdep] , ac
[td. 214r] am y varn y ddyvot, Felix a ddechrynawdd, ac a
atebawdd, Does ymaith ‡ ar
[-: ‡ dros] hyn o amser, anid
pan gaffwy amser-cyfaddas, mi alwaf am danat.
[26] Ac ydd oedd ef yn gobeithio hefyt y rhoddesit
ariant iddaw gan Paul, er iddo ei ellwng ef: erwyð
pa bleit yd anvonodd ef am danaw yn vynychach,
ac y * chwedleuawdd wrthaw
[-: * ymddiddanodd ac ef] .
[27] A' gwedy cerddet
dwy ‡ vlwyddyn
[-: ‡ vlynedd] , y daeth Porcius Festus yn lle
Felix: a' Felix yn ewyllysio enill bodd yr
Iuddaeon, a adawdd Paul yn * rhwym
[-: * carchar] .
Pen. xxv.
Yr Iuddaeon yn cyhuddaw Paul ger bron Festus. Ef yn
a tep drostaw ehun. Ac yn appelio at yr Ymperawtr. Bot
yn cympwyll am y vater ef gar bron Agrippa. A'i ðwyn
ef allan.
[1]GAn hyny gwedy dyvot Festus ir
* ardal
[-: * cyvoeth] , ar ben y tridie yð aeth i
vynydd i Gaerusalem o Caisareia.
[2] Yno * yð ymðangosent
[-: * appirent] yr
Archoffeiriat a' phennaethieit yr Iuddaeon
ger ei vron ef yn erbyn Paul, ac
atolygasant iddaw,
[3] a' chan erchy
‡ caredigrwydd
[-: ‡ ffafr] yn ei erbyn, bod iddo ddanvon
am danaw i Gaerusalem: ac hvvy a wnaethant
* gynllwyn
[-: * vrad, vwriad] yw ladd ef ar y ffordd.
[4] Eithyr Festus
a atebodd, ‡ bot
[-: ‡ am] cadw Paul yn Caisareia, ac a
ðauei yntae ehun * eb ohir
[-: * ar vyrder] yd yno.
[5] Can hyny (eb yr
ef) dauet yr ei o hanoch chwi 'sy yn abl, y gyd a
[td. 214v] ni i waeret: ac ad oes * neb anvviredd
[-: * dim coegedd] ‡ yn
[-: ‡ ar] y gwr,
cyhuddant ef.
[6] Pryt na thrigesei ef yn y plith wy * y tuhwnt y
[-: * dros ben]
ddec diernot, ef aeth y waeret y Caisareia, a'r dydd
nesaf ydd eisteddawdd yn y vrawdle, ac a
'orchymynawdd ddwyn Paul atavv.
[7] Ac wedy ei ddyvot,
yr Iuddaeon y ddaethent o Gaerusalem, a
safasont o ei amgylch, ac a ddodesont lawer o
achwynion trymion yn erbyn Paul, yr ei ny ellynt ei
provi, [8] can yddaw vot yn atep, na ddaroeð yddaw
pechy dim
[-: ‡ wneythy
dim yngham] nac yn erbyn Deddyf yr Iuddaeon, nac
yn erbyn y Templ, nac yn erbyn Caisar.
[9] Er
hyny Festus yn ewyllysiaw cahel * bodd
[-: * ffavr] yr
Iuddaeon, a atebawdd i Paul, gan ddywedyt, Ai di y
vynydd y Gaerusalem, ac yno ith varny am y pethe
hyn ger vy-bron i.
[10] Ac Paul a ddyvot, Ydd wyf yn
sefyll ‡ wrth
[-: ‡ gar llaw] vrawdle Caisar, lle y perthyn
vy-barny: ir Iuddaeon ny wneythym i ddim yngham,
megis ac y gwyddos-ti yn dda ddigon.
[11] Can ys, a's gwneythym ddim * cam
[-: * yngham, eniwed] , ai dim teilwng o angae,
ny wrthðodaf vi varw: ‡ ac anid
[-: ‡ as ynte] oes dim or cyfryvv
betheu ac y maent * wy
[-: * rhein] im cyhuddaw, ny all nep vy
rroddi yddwynt: appelo ydd wyf ‡ ar Caisar
[-: ‡ at yr Ymmerawtr] .
[12] Yno
Festus wedy daroedd iddaw ymddiddan a'r
Cygcor, a atebawð, A appeleas ti * ar
[-: * at] Caisar? ar
Caisar y cai vynet.
[13] Ac yn ol swrn o ddyddiae, y Brenhin Agrippa a'
Bernice ydd aethant y wared y Caisareia y *
gyfarch-gwell
[-: * ymanerch] i Festus.
[14] A' gwedy yddwynt aros yno
lawer o ddyddiae, Festus a venagawdd ir
Brenhin ‡ vater
[-: ‡ bethe, hawl] Paul, gan ddywedyt: Y mae yma ryw
[td. 215r] wr wedy ei adael yn-carchar y gan Felix.
[15] Am yr
hwn pan ddaethym i Caerusalem, ydd oedd yr
Archoffeiriait a' Henafieit yr Iuddeon yn *
honny
[-: * cyhoeddy, menegy] ymy, gan ddeisyfy cahel barn yn ei erbyn.
[16] I ba
'r ei ydd atebeis, nad yw ‡ moes
[-: ‡ devod, arver] y Ruveinieit, er
* bodd
[-: * ffavr]
-roddy nep i angae, cyn noc y caffo yr vn a
gyhuddir, ei gyhuddwyr ger ei vron, a' chaffael o
honaw le y amddyffyn ehun, am y caredd.
[17] Wrth
hyny gwedy ei dyvot wy yma, ‡ eb 'oludd
[-: ‡ yn ddioet] y dydd
cyntaf rac llavv ydd eisteddais yn y vrawdle ac a
'orchymynais ðwyn y gwr ger bron.
[18] Yn erbyn pa vn
pan savawdd y cuhyddwyr i vyny, ny * ddugesont
[-: * ddyresont]
vvy vn caredd am gyfryw bethae ac y tybyeswn i:
[19]namyn bot ganthwynt ryw ‡ gwestionae
[-: ‡ ymofynion
] am * y
gwangoel
[-: [no gloss]] yddynt y hunain, ac am vn Iesu a vu
varw, yr hwn a daerei Paul ei vot yn vyw.
[20] A'
mineu erwyð vy-bot yn * petrusaw
[-: * amhau,
dowto
] ‡ yn-cylch
[-: ‡ am] cyfryw
gwestion, a 'ovyneis iddaw a elei ef y Gaerusalem,
a' chymryt-barn yno am y pethae hyn.
[21] Eithyr can
ðarvot iddaw apello yn y gedwit ef i ‡ wybyðyeth
[-: * holedigeth]
Augustus, mi 'orchymynais ei gadw, yd pan
ðanvonwn ef at Caisar.
[22] Yno Agrippa a ddyvot wrth
Festus, A' mineu a wyl'yswn glywed y * dyn
[-: ‡ gwr] . Evory
eb yr yntef, y cai y glywet ef.
[23] A' thranoeth wedy
dyvot Agrippa a' Bernice a ‡ rhwysc
[-: ‡ rhodres, rrwyf] mawr, a'
myned i mewn ir Orseð y gyd a'r pen-capteinieit
a' phendevigion y dinas, wrth 'orchymyn Festus
y ducpwyt Paul * yno
[-: * atwynt] .
[24] Ac y ‡ 'syganei
[-: ‡ dywedei] Festus,
* A
[-: * Ti] vrenhin Agrippa, a' chvvithe bawp ys ydd yn
presentol gyd a ni, ys gwelwch y ‡ dyn
[-: ‡ gwr] hwn,
o bleit pa vn y galwodd oll * tyrfa
[-: * llios] yr Iuddaeon
[td. 215v] arnaf, bop vn yn-Caerusalem, ac yma, gan
arthlefain, na ddlei ef gael byw a vei hwy.
[25] Er hyny ni
vedreis i gael arnaw wneythy dim teilwng o
angae: anid can ddarvot iddaw appelo at Augustus
mi a verneis y ddanfon ef.
[26] Am pa vn nid oes
genyf ddim talgrwn yw escriveny at vy Arglwydd:
erwydd pa bleit mi y dugais ef atoch, ac yn enwedic
atta ti, Vrenhin Agrippa, yd pan yw yn ol darvot
ei holi, gaffael o honof beth yw escrivenny.
[27] Can
ys anrysymol y tybiaf ddanvon carcharor, ac eb
‡ arwadocay
[-: * yspysy, honny] yr achosion y cyhuddir ef.
Pen. xxvj.
Gwiriondap Paul a welit wrth adrodd ei vuchedd,
cymmedroldep ei atep wrth draha Festus.
[1]YNo y dyvot Agrippa wrth Paul,
e genietir yty * ymadrodd
[-: * ddywedyt] droso
tyhun. Velly Paul a estennodd
ei law, ac a ‡ atepodd
[-: ‡ ddyvot] drosto ehun.
[2]Ys dedwydd y tybiaf vy-bot vyhun
Vrenhin Agrippa, can y mi gahel
atep heddyw geyr dy vron di, am
bop peth im cyhuddir y gan yr Iuddaeon:
[3] yn
benddivaddae, can dy vot ti yn gwybot o ywrth yr oll
ddevodae, a' chwestionae 'r ysydd ym-plith yr
Iuddaeon: erwydd paam, yr atolygaf yty, vy-
gwrandaw yn ddioddefgar.
[4] Ac am vy-buchedd
om mabolaeth, a' pha ryw wedd ytoedd hi or
dechreat ym-plith vy-cenedlaeth vy hun
yn-Caerusalem,
[td. 216r] e wyr yr oll Iuddaeon,
[5] yr ei am adwaenent
* gynt
[-: * or blaen] (pe mynent testolaethy) bot imi yn ol y
‡ sect
[-: ‡ gohanred] * cynnilaf
[-: * craffaf] o'n creddyf vyw yn Pharisai.
[6] Ac
yr awrhon ydd wy yn sefyll ac im cyhuddir am
obaith yr addewit a wnaed y gan Ddew i ein tadae.
[7] At ‡ pa addevvit
[-: ‡ yr hwn] ein dauddec llwyth yn
gwasanaethy Dew eb dorr ddydd a' nos, a 'obeithant ðyvot:
er mwyn pa 'obeith, a Vrenhin Agrippa im
cyhuddir y gan yr Iuddaeon.
[8] Paam y tybir yn beth ancredadwy y genwch, bot y Ddew gyvody y
meirw dragefyn?
[9] Mineu hefyd yn ðiau a dybiais
yno vy hun, y * dylewn
[-: * dyleswn] wneythy llawer peth ‡
gwrthwyneb
[-: ‡ trawsedd] yn erbyn Enw yr Iesu o Nazaret.
[10] Yr hynn
beth a wnaethym i yn-Caerusalem: can ys
llawer o'r Sainct a 'orchaeais yn-carcharoedd, can
vot genyf awturtat o ywrth yr Archofferait: ac
wrth ei ‡ divetha
[-: ‡ lladd, rhoi yw marwo laeth] , y rhoddeis varn.
[11] A' mi y * poeneis
[-: * cospeis]
wy yn vynech drwy yr oll ‡ Synagogae
[-: ‡ gynnulleidvaon] , ac ei
cympelleis i gably, a' chan ynfydy ym-pel'ach yn y
herbyn wy, mi ei herlidiais, hyd ar ddinasoedd * estron
[-: * dieithr] .
[12]Ac yn hynn, pan aethym i Ddamasco ac
awturtawt, a' ‡ chaniatat
[-: ‡ chomission
] yr Archoffeiriait,
[13] ar [-: * am] haner
dydd, a' Vrenhin, ar y ffordd y gwelais ‡ leuver
[-: ‡ lewych,
goleuni, goleuad]
or nefoedd, yn rhagori ar ddysclaerdap yr haul, yn
towynny om amgylch, mi ar ei oeðynt yn ymðeith
y gyd a ni.
[14] A' gwedy daroedd y ni oll * ddygwyddo
ar y ddayar
[-: * gwympo, syrthio, ir llawr] , y clywais lef yn llavaru wrthyf, ac yn
dywedyt yn-tavot Hebreo, Saul, Saul, paam
im ‡ erlidy
[-: ‡ ymlidy] ? * Calet
[-: * Anhawdd] yw yty wingo yn erbyn y
swmbylae. [15] A' mineu ddywedais, Pwy ytwyt Arglwyð?
Ac yntef ddyvot, Myvi yw Iesu yr hwn wy ti yn ei
[td. 216v] erlit.
[16] Eithyr cyvod y vyny a' sa ar dy draet: can ys
er mwyn hynn yr ymddangoseis yty, sef er dy 'osot
ti yn 'wenidawc ac yn test, * ys
[-: * yn gystal] am y pethae 'ry
weleist, ac am y pethae yn yr ei y ymddangosaf yty,
[17] gan dy waredy y wrth y * popul
[-: ‡ 'sef yr Iuðaeon
] , ac ywrth y
Cenedloedd, at pa 'r ei yd anvonaf yr awrhon,
[18] er
yty agory ei llygait, ac ymchwelyt o hanwynt y
wrth dywyllwch i 'oleuni, ac ywrth ‡ veðiant
[-: * allu] Satan * ar
[-: ‡ at] Ddew, yny
dderbyniont vaddeuant
pechotae, ac etiveddiaeth ym-plith yr ei, a
sancteiddiwyt trwy ffydd yno vi.
[19] Am hyny, Vrenhin
Agrippa, nid anvfyddheis i ir weledigaeth
nefawl, [20] anid dangos yn gyntaf ydd wynt wy o
Damasco, ac yn-Caersalem, a' thrwy oll or wlat
Iudaia, ac yno ir Cenedloedd, ‡ er
[-: * ar] yddwynt
edivarhay, ac ymchwelyt * ar
[-: ‡ at] Ddew, a' gwneythy
gweithredoedd a vei teilwng i wellaat buchedd.
[21] Am
yr achos hynn
yr ymavlawdd yr Iuddaeon ynof
[-: * y daliawð yr Iuddaeon vi]
yn y Templ, ac a geisiesont vy lladd.
[22] Er hyny mi
gefeis borth y gan Ddew, ac wyf yn ‡ aros
[-: ‡ parhay] yd y
dydd hwn, gan destolaethy ac i vychan a' mawr,
* ac eb
[-: * nad wyf yn] dywedyt dim amgen no'r pethae y ðyvawt
y Prophwyti a' Moysen y delei,
[23]ys ef yvv hyny, bot
i Christ ddyoddef ac yðaw ef vot yn gyntaf a
gyvotai o veirw, ac a ddangosei 'oleuni ir popul, ac
ir Cenedloedd.
[24] Ac mal ydd oedd ef yn atep hynn
drostaw ehun, y dyvot Festus a llef vchel, Paul,
ydd wyt
yn ynvydu
[-: ‡ wedy ampwyllo] : ‡ lliaws
[-: * llawer] o ðysc syð ith
wneythy 'r yn ynvyd.
[25] Ac yntef ddyvot Nyd wyf wedy
ynvydy, ‡ arðerchawc
[-: ‡ ddayonus, bendevic] Festus eithyr gairiae
gwirionedd a' sobrwyð wyf yn ei hadroð.
[26] Can ys * gwyr
[-: * ef a wyr, y mae yn espes gan]
[td. 217r] y Brenhin am y petheu hyn, ger bron yr hwn hefyt
ydd wyf yn * cympwyll
[-: * ymddiðan,
amadrodd] yn ‡ hyf
[-: ‡ eon, yn hoderus] , ac ydd wyf yn
tybieit nad oes dim or pethe hynn yn guddiedic
racðaw ef: can na wnaethant hynn yma mewn
congyl. [27]A Vrenhin Agrippa, a gredy di y Prophwyti?
Mi wnn dy vot yn credy.
[28] Yno y 'saganei Agrippa
wrth Paul, Yðwyt * o vewn ychydic
[-: * wrth vron, hayachen] im annoc y
vot yn Christian.
[29] Ac Paul a ddyvot, Mi ‡
ddamunwn
[-: ‡ buchwn, rybuchwn] gan Dew nid yn vnic y tydi, namyn a' phavvp oll ys ydd im clywet i heddyw, eich bot ac o vewn
ychydic ac yn gwbyl oll yn gyfryw ac ydd wyf
vinef * dieithyr
[-: * anyd] y rrwymae hynn.
[30] Ac wedy yddaw
ddywedyt hyn, y cyvododd y Brenhin i vynydd, a'r
President, ac Bernice, a'r ei oedd yn cyd eistedd ac
wynt.
[31] Ac wedy yddwynt vyned o'r ailltu, wynt
a gympwyllesont yn ei plith e hunein, gan
ddywedyt, Nid yw'r * dyn
[-: * gwr] hwn yn gwneythy dim
teilwng o angae, na rrwymae.
[32] Yno y dyvot
Agrippa wrth Festus, Ef 'ellit gellwng y ‡ gwr
[-: ‡ Gr. dyn]
hwnn, pe na bysei iddaw appelo
ar
[-: * at] Caisar.
Pen. xxvij.
Mor peryglus vu * taith
[-: * sivvrnai] Paul ai gyfeillion parth a Ruuein.
Pa wedd a' pha le ei tiriasont. [1]GWedy daroedd yddynt * gytvarny
[-: * ymgynghori] ,
y ni hwylio ir ‡ Ital
[-: ‡ Eidal] , hwy a
roðesant bob un Paul, a' rryw garcharorion ereil' at Gannwriat aei enw
Iulius o * gatyrva
[-: * ranwyr] Augustus.
[2] A'
dringo a wnaethom i long o
Adramyttium ar vedr hwyliaw ar
[td. 217v] dueðae yr Asia, ac a dynasom ymaith, ac Aristarchus
or Macedonia o vvlad Thessalonia, oedd gyd a ni.
[3] A'r dydd * nesaf
[-: * Gr. arall] y tiriesam yn Sidon: ac Iulius a
ymdduc yn * ddyngar
[-: * voneddigaidd, hawðgar] wrth Paul, ac a roes iðaw
ryðdit i vynet at ei gereint, y gahel ced
ganthwynt. [4] Ac o ddyno y moriesam [-: ‡ diangara=] , ac yr hwyliesam eb
law Cyprus, erwydd bot y gwyntoedd yn
wrthwynep. [5] A' gwedy ‡ traweny
[-: ‡ hwyliaw] o hanam dros y mor
ger llaw Cilicia ac Pamphylia, a' dyvot i Myra,
dinas yn Lycia:
[6] ac yno cahel or Cannwriat long o
Alexandria, yn hwyliaw ir Ital, ac a'n * gosodes
[-: * dodes]
ynthei.
[7] A' gwedy y ni hwyliaw yn ‡ llusgenaidd
[-: ‡ hwyr, ddyurys]
dros lawer o ddyddiae, ac o vraidd dyvot gar llaw
Gnidum, can vot y gwynt in * lluddiaw
[-: * rhwystro] , hwylio
a wnaetham ‡ yn-goror
[-: ‡ gan ystlys] Candi, gar llaw
Salmone, [8] ac o vreidd yr hwyliesam hebddei, ac a
ddaetham i ryw le elwit y Porthlaðoeð prydverth, ac
yn gyfagos iddaw ydd oedd dinas Lasaia.
[9] Velly
wedy cerddet llawer o amser, ac yn awr bot
moriaw yn * periclus
[-: * enbydus] , can ‡ ddarvot
[-: ‡ vynet] hefyd amser yr
vmpryt, Paul y cygcorawdd hvvy,
[10] gan ddywedyt
wrthynt, Ha-wyr, mi welaf y byð * yr hynt hon
[-: * y daith yma] gyd
a sarhaed ac eniwed mawr, nid am y llwyth a'r
llong yn vnic, anid am ein ‡ eneidiae
[-: ‡ bywyt, ho edl, einioes] hefyt.
[11] Er
hyny y gyd mwy y credei y Cannwriat ir
llywydraethwr a'r llong-lywydd na' ar pethae y ddywedesit
gan Paul.
[12] A' phryt nad oedd y porthladd yn aðas
y 'ayafy ‡ yntho
[-: ‡ ynthei] , llawer a gymersont yn ei cygor,
voriaw o ddyno, a's gallent mewn ryw bodd
ddyvot hyd yn Phoinice a' gayafy yno, yr hwn 'sy
porthladd yn-Candi, ac y'sydd ar gyfor
Deau-'orllewyn
[td. 218r] a'r Gogledd 'orllewin.
[13] A' pan * chwythawð
[-: * gyvodes]
awel vach o ddeheuwynt, wyntwy yn tybieit
caffael
ei ‡ pwrpos
[-: ‡ helhynt] , a ddatdodesont * i Asson
[-: * yn nes] , ac a
hwyliasont eb law Candi.
[14] Eithyr cyn pen ne-mawr o
amser, e gyvodes yn ‡ ei hemyl
[-: ‡ wrthi] rhyvelwynt y elwir
* Euroclydon
[-: * Gogleddddwyreinwynt] .
[15] A' phan attelit y llong, ac na allai
‡ wrthladd
[-: * vwhwman
] y gwynt, ni adawsam yddi * borthi yr
mor
[-: [no gloss]] , ac in ‡ arweddwyt
[-: ‡ ducpwyt] ymaith.
[16] A' gwedi yni
redec goris ynys vach a elwit Clauda, braidd y
gallesam gahel ir bad,
[17] yr hwn a dderchafesont i
vyny, ac arveresont o bob canhorthwyon, gan *
gylchy
[-: * wregysy] y llong o ddydenei, ac ofny a wnaethant rac
syrthio mewn ‡ Syrtis
[-: ‡ sugyndraeth] , a gadael y llestri waeret, ac
velly y ducpwyt hwy.
[18] A'r dydd nesaf gwedy
cyvodi * morgymladd
[-: * tempestl] ddirvawr arnam, ‡ y
diyspyddesont
[-: ‡ yr yscafne sont] wy yr llong:
[19] a'r trydydd dydd y bwriesam an
dwylaw ein hunain daclae y llong allan o hanei.
[20] Ac pryd na welit na'r haul na'r ser dros * liaws
[-: * lawer] o
ddyddiae, a' thempestl nyd bychan oedd ar ein
gwartha, ys daroedd ‡ trosgwyddo
[-: ‡ dwyn] oll 'obeith
bywyt o ddyarnam.
[21] Eithyr yn ol hir * ddirwest
[-: * newyn, cythlwng] , y
safodd Paul yn y canol hwy, ac a ðyvot, Ha-wyr,
chvvi ðylysech wrandaw arnavi a' pheidio a ‡
datdot
[-: ‡ diangori] o ywrth Candi, ac yno * y diengesech
[-: * enill] rac y sarhaed
a'r gollet yma.
[22] Ac yr awrhon ydd eiriolaf arnoch
vod yn dda ei cyssir: can na chollir vn map eneit dyn o hanoch, amyn y llong yn vnic.
[23] Can ys safawdd
gar vy llaw
[-: ‡ yn v'emyl, wrthyf] y nos hon Angel Dew, yr hwn am
piae, ac ydd wyf yn ei wasanaethy,
[24] gan ddywedyt,
Nac ofna Paul: can ys dir yw dy * ðwyn
[-: * osot] gerbron
Caisar: ‡ a' nachaf
[-: ‡ ac wele, llyma] y rhoddes Dew yty yr oll rei
[td. 218v] 'sydd yn moriaw gyd a thi.
[25] O bleit paam, ha-wyr,
byddwch lew-eich-calon, can ys credaf Ddew, mae
velly y bydd yn y moð ac y dywetpwyt ymy.
[26] Eithyr
dir yw ein * tavly
[-: * bwrw] i ‡ nebun
[-: ryw] ynys.
[27] A' gwedy dyvot
y petwaredd nos ar ddec, mal ydd oeddem yn
* bwhwman
[-: * mordwyo, in trawsddugit] yn y mor Adrial yn-cylch hanner nos,
y tybiawdd y morinwyr ‡ nesau
[-: ‡ ymddangos
] o ryw wlat ydd
wynt,
[28] ac a * sowndiasont
[-: * blwmiesont] , ac ei cawsont yn vcain
'wrhyd o ddyfnder: a' gwedy myned ychydic pellach,
sowndio drachefn a wnaethant a' ei gael yn pempthec 'wrhyd.
[29] Ac wy yn ofny rac syrthio mewn ryw
leoedd ‡ geirwon
[-: ‡ agarw, geirw] , bwrw a wnaethant pedair
ancor allan o'r parth-ol-ir-llong, gan ddamunaw
* gwawrio o'r dydd
[-: * y myned hi yn ddydd] .
[30] Ac mal ydd oedd y llongwyr
yn ceisiaw ffo allan o'r llong, a' gwedy gellwng bad
i wared ir mor, mal petyssent ar veidr bwrw
ancorae allan o'r pen-blaen ir llong,
[31] y 'syganei Paul
wrth y Cannwriat ar milwyr. A' ddieithyr ir ei
hyn aros yn y llong, ny ellw-chwi vot yn
gadwedic
[-: ‡ ddiangol] .
[32] Yno y torawdd y * milwyr
[-: * sawdwyr] raffae yr bat, ac
y gadaosont yddaw ‡ ddygwyddaw
[-: ‡ gwympo, syrthio] ymaith.
[33] A'
gwedy dechrae y bot hi yn ddydd, yr eiriolawdd
Paul ar bawp gymeryt bwyt, gan ddywedyt,
Llyma 'r pedwerydd dydd ar ddec ydd arosoch, ac
y parhaesoch * yn ymprydiaw
[-: * ar eich cythlwnc] , eb gymeryt ddim
llunieth.
[34] Am hyny yð eiriolaf arnoch gymeryt bwyt:
can ys lly'ma eich ‡ iechyt
[-: ‡ diogelrwydd] : o bleit ny ddygwydd
vn blewyn y ar ben yr vn o hanoch.
[35] A' gwedy
iddaw ddywedyt hynn, y cymerawdd vara, ac y
diolchawð i Ddew, yn-
golwc
[-: * gwydd] pavvp oll, ac ei * drylliawdd
[-: ‡ torawdd] , ac a ddechreawdd vwyta.
[36] Yno y ‡ siriodd
[-: * ymlewhaoð, llonhodd]
pawp, ac y cymersont vvythe vwyt
hefyt.
[37] Ac ydd
[td. 219r] oedd o hanam y gyd oll yn y llong ddaucant,
trivgain ac vn ar pemthec o eneidiae.
[38] A' gwedy
daroedd yddynt vwyta * digon
[-: * ei gwala] , yr yscafnhasont y llong,
gan vwrw yr gwenith allan ir mor.
[39] Ac pan ytoedd
hi ddydd, nid adnabuont wy yr ‡ tir
[-: ‡ vro, wlad] , ac hwy
ganvuesont ryw * ebach
[-: * borthladd vach] a' ‡ thorlan
[-: ‡ glan, phen
rryn] iddaw, ir lle y
meðyliesant (a's gallent) wthio yr llong y mewn.
[40] Ac wedy yddwynt dderchafy yr ancorae, y
maddeuesont ‡ y llong
[-: * y hunain
] ir mor, ac y gellyngesont yn
rhydd rwymeu y llyw, ac y dyrchafasont y lliein-
hwyl parth ar gwynt, ac a dynnasont ir 'lann.
[41] A' gwedy dygwyddo o hwynt mewn lle dauvor-
gyhvvrdd, y gwthiasont y llong y mewn: a'r pen-
blaen-iddei a lynawdd eb allu ei sylfyd, a'r penn-ol
a ymoascarawdd gan ‡ nerth
[-: ‡ rwys, hwrddiat] y tonnae.
[42] Yno
cycor y milwyr oedd lladd y carcharorion, rac bot ir
vn o hanynt, wedy nofio ir 'lan, * ffo
[-: * gilo, ðianc] ymaith.
[43] Eithyr
y Cannwriat yn ewyllysio cadw Paul, ei
goharddawdd ywrth y cygcor hvvn, ac a 'orchymynodd
ir ei vedrent nofiaw, ymvwrw ir mor yn gyntaf,
a' myned allan ir tir:
[44] ac bot ir lleill, 'rei ar *
estyllot
[-: ‡ vyrdde, vorde] , ac ereill ar ryw ddrylliae o'r llong: ac velly y
darvu, dyvot o bawp oll ir tir yn ddiangol.
Pen. xxviij.
Paul a'ei gydymðeithion yn cahel yr estron genedl yn vwyn
ac yn gymmwynasgar. Bot y * wiper
[-: * neidr
] eb wneythur
eniwed iddo. Ef e yn Iachay tad Publius ac ereill, a' gwedy
iddo gael ei ddiwally ganthwynt o bethe angenreidiol,
tynny a wnaeth i Ruuein. Ac yno wedy dderbyn gan y
broder, y mae yn dangos ei negesae. Ac yno yn
precetha yspait dwy vlynedd.
[td. 219v] [1]AC wedy yddwynt ddianc yn-iach,
yno y gwybuant mae * Melita y
gelwit yr ynys
[-: * hon y elwir heðyw Malta] .
[2] A'r ‡ Barbarieit
[-: ‡ Estron genedl] a
ðangosesant yni * hawðgarwch
[-: * ddyngarwch, vwynder] nid-bychan: can ys wy a gynneuson dan,
ac an derbyniesant y gyd oll, o bleit
y gawat gynnyrchiol, ac o bleit yr oervel.
[3] A'
gwedy casclu o Paul talm o vriwyð, a'ei dody ar y tan,
e ddaeth ‡ gwiper
[-: ‡ rryw neider bericlaf] allan o'r gwres, ac a ruthrawð
y ei law.
[4] A' phan welawdd y Barbarieit y *
bwystvil
[-: * pryf] yn-crog wrth ei law, y dywedent yn ei plith
ehunain, Yn sicr ‡ lleiddiat
[-: ‡ lladdwrcelain] yw 'r dyn hwn, yr hwn
cyd diangawdd * or mor
[-: * ar vor] , ny's gad dialedd i vyw.
[5] Ac ef e a yscytwodd y bwystvil y wrtho ir tan ac
ny bu arno ddim eniwed.
[6] Eithyr wyntvvy a
ddysgwilient gantaw am chwyddo, ‡ nai
[-: * neu]
dygwyddo
[-: ‡ cwympo, syrthio] y
lawr yn ddysyvyt yn varw: ac wynt yn hir o amser yn * edrych
[-: * dysgwyl] , ac eb welet dim ‡ ancyflwr
[-: ‡ an cymmesur] yn dygwyð
iddaw, troi ei meddwl a wnaethant, a' dywedyt,
Mae Dew ytoedd ef.
[7] Yn y cyfleoedd hyny, ydd oeð
* tiredd
[-: * cyfanneddion] i bennaeth yr ynys, (aei enw oedd ef Publius) yr hwn an erbyniawdd, ac 'an lletyawdd
dros dri-die yn ‡ anwyl
[-: ‡ gu, yn voesawl, yn gwrtais] .
[8] Ac e * dderyw
[-: * ddamwyniodd] , bot tad
Publius yn gorwedd yn glaf ‡ o gryd, a' darymred
gwaedlyt
[-: ‡ o'r ddeirton a haint ei galon] : ac attaw ydd aeth Paul y mewn, a'
gwedy iddo weddiaw, y dodes ei ddwylo arnaw,
ac yr iachaodd ef.
[9] A' gwedy gwneythyd hynn, yr-
eill hefyt or ynys, ar oedd heintiae arnynt, a ðaeth
attaw, ac eu iachawyt:
[10] yr ei an * parchasont
[-: * anrrydeddesont] yn
vawr iawn: ac wrth longi o hanam, in
llwythesant a phethae angenreidiol.
[td. 220r] [11] Ac ar ben y trimis ir aetham ir mor mewn llong
o Alexandria, yr hon y vesei yn gaeafy yn yr
ynys, a'r harwyð hi oeð Castor ac Pollux.
[12] Ac wedy
ein ‡ dyvot
[-: ‡ tirio] i Syracusa y trigesam yno dri-die:
[13] Ac
odd yno y cyrchasam amgylch, ac y daetham i
Rhegium: ac yn ol vn dydd, y chwythawdd
Dehauwynt, ac y daetham yr ail dydd i Puteoli,
[14] lle
causam vroder, ac in deisyfwyt i drigo gyd ac wynt
saith diernot, ac velly ydd aetham * parth a
[-: * i] Ruuein.
[15] Ac o ddyno, pan glybu yr broder oddywrthym, y
daethant y ‡ gyfarvot
[-: ‡ gyfwrdd] a ni yd ym-Marchnat
Appius, a'r Tair tavarn, yr ei pan welawdd Paul,
diolvvch i Ddeo a wnaeth, a bot yn * hyderus
[-: * ehon, hyf] .
[16] Ac
vel'y wedy ein dyvot i Ruuein, y rhoðes y Canwriat
y carcharorion at y Captaen-goruchaf: eithyr
Paul y adwyt y drigo ‡ vvrtho ehun
[-: ‡ yntef] y gyd a * milwr
[-: * sawdiwr]
oedd y ei gadw.
[17] Ac ar ben y tridie, y galwoð Paul
‡ bennaethieit
[-: ‡ blaeno rieit] yr Iuðeon yn-cyt: Ac wedy ei dyvot,
y dywedawdd wrthwynt, Ha-wyr vroder, cyd na
wneythym ddim yn erbyn y popul, nai Cyfreithiae
yr tadae [-: * henuriait] eto, im rroðwyt i yn garcharawr o
Gaerusalem i ðwylo y Ruueinwyr,
[18] yr ei wedy darvot
yðwynt vy holi, a vynesent vy-gellwng ymaith, can
nad oedd ðim achos angae ynof.
[19] Eithyr can vot yr
Iuðaeon yn gwrthðywedyt, im cympellwyt i
appelo * ar
[-: * at] Caisar, nid o herwydd bot genyf ddim y
achwyn ar vy-cenedl.
[20] ‡ Ac or achos hyn
[-: ‡ Can hyny] y galweis
am danoch, y eich gwelet, ac y * gytgympwyl'
[-: * ymðiddan a chvvi
] :
er mvvyn gobaith yr Israel im
cylchynir
[-: ‡ rrwymir] a'r catwin
hon.
[21] Ac wythe a ðywedesont wrtho. Ny wnaetham
ni na chael l'ythyre o Iuðaia * am danat
[-: * oth bleit di] , na dyvot
neb o'r broder a venegoð nei a ddyvot dim *
anvad
[td. 220v]
[-: ‡ drwc] am danat.
[22] Eithyr ni wyllysem glywet genyt' pa
beth a * synny
[-: * dyby] : can ys am ‡ y sect
[-: ‡ yr opinion] hon, y mae yn
* wybodedic
[-: * honneit] genym, vot ym-pop lle yn ei
gwrthðywedyt. [23] A' gwedy gosot diernot iddo, e daeth llaweredd attaw ir ‡ hospyty
[-: ‡ yw letuy, ostri] , i ba rei yd esponiodd ac
testolaethawdd ef deyrnas Dew, ac a precethawð
yddwynt am yr Iesu ac o Ddeddyf Moysen ac or
Prophwyti, o'r borae yd * 'osper
[-: * pryd gosper, prydnawn, hwyr, nos] .
[24] A'r ei a
gydsynient a'r y pethae, ry ðywedesit, a'r ei ny chredent.
[25] A' phryt nad oedden yn cydcordio yn ei plith ei
hunain, ymadael a wnaethant, gwedy dywedyt o
Paul vn gair, nid amgen, Da y ‡ llavarawdd
[-: ‡ dywedodd] yr
Yspryt glan trwy Esaias y Prophet wrth ein
tadae, [26] gan ddywedyt, Cerdda at y popul hyn, a'
dyweit, * Yn
[-: * Gan] clywet y clywch, ac ny ðeallwch, ac yn
gwelet y gwelwch, ac ny chanvyddwch.
[27] Can ys
calon y popul hynn a vrassawyt, ac aei clustiae ys pwl y clywant, a'ei llygait a gaeasont, rac bot
yddwynt welet a ei llygait, a' chlywet a ei clustiae,
a' deall a ei calonae, ac ymchwelyt ‡ y n yd
[-: ‡ val yr] iachawn i hwy.
[28] Gwybodedic gan hyny vo ychwy, mae
yr * iechydvvrieth
[-: * iecheit] hwn ‡ gan
[-: ‡ eiddo] Ddew a ðanvonwyt
ir Genetloedd, ac wyntvvy ei * clywant
[-: * gwrandawant] .
[29] A' phan
ddyvot ef y pethae hyn, ydd aeth yr Iuddaeon
ymaith, gan vot ymresymy mawr ganthwynt yn
ei plith ehunain.
[30] Ac Paul a drigawdd ddwy
vlynedd yn ei duy ardrethol, ac a dderbyniawdd bawp
oll a ddaeth y mewn attaw,
[31] gan pregethy teyrnas
Ddew, a dyscy cyfryw bethae, ac a 'sydd ‡ herwyð
[-: ‡ yn perthynu]
yr Arglwydd Iesu Christ, yn gwbyl * hyderus
[-: [no gloss]] , ac eb nep yn ‡ gohardd
[-: * rrwystro, llestair, lluddias, deor, rragot] .