Testament Newydd ein Arglwydd Jesv Christ. Gwedy ei dynnu, yd y gadei yr ancyfiaith, 'air yn ei gylydd or Groec a'r Llatin, gan newidio ffurf llythyreu y gairiae-dodi. Eb law hyny y mae pop gair a dybiwyt y vot yn andeallus, ai o ran llediaith y 'wlat, ai o ancynefinder y devnydd, wedy ei noti ai eglurhau ar 'ledemyl y tu dalen gydrychiol. (London: by Henry Denham, at the costes and charges of Humfrey Toy, dwelling in Paules church yarde, at the signe of the Helmet, 1567), Mathew 26–8 (tt. 42v–49r), Actau 24–8 (tt. 212v–220v), 2 Corinthiaid 1–9 (tt. 262v–272v).

Cynnwys
Contents

Yr Euangel y gan S. Matthew 26-28 (tt. 42v-49r)
Pen. xxvj. 42v
Pen. xxvij. 45v
Pen. xxviij. 48r
Actæ yr Apostolion 24–8 (ff. 212v–220v).
Pen. xxiiij. 212v
Pen. xxv. 214r
Pen. xxvj. 215v
Pen. xxvij. 217r
Pen. xxviij. 219r
Yr ail Epistol Paul at y Corinthieit 1–9 (ff. 262v–272v).
YR ARGVMENT. 262v
Yr ail Epistol Paul at y Corinthieit. 263v
Pen. j. 263v
Pen. ij. 264v
Pen. iij. 265v
Pen. iiij. 266v
Pen. v. 267v
Pen. vj. 268v
Pen. vij. 269v
Pen. viij. 270v
Pen. ix. 271v

[Yr Euangel y gan S. Matthew 26-28 (tt. 42v-49r)]



[td. 42v]


Pen. xxvj.


Bwriad yr Offeiriait yn erbyn Christ. Ef yn escuso Mair
Magdalen. Ordinat Swper yr Arglwydd. Gwendit y
discipulon. Brad Iuddas. Y cleddyf. Can i Christ y 'alw
y un yn vap Dew, y barnwyt ef yn deilwng o angae.
Petr yn ymwady, ac yn edifarhay.


[1] AC e ðarvu, gwedy i'r Iesu 'orphen
y gairie hyn oll, ef a ddyvot wrth ei
ddiscipulon, [2] Chwi wyddoch, mae
o * vewn [-: * ar ol] y ðauddydd y mae 'r Pasc
a' Map y dyn a roddir ‡ y'w groci [-: ‡ ddodi ar y groes] .
[3] Yno ydd yngynnullawð yr Archoffeiriait
a'r Scrivennyddion, a' * Henyddion [-: * Henafgwyr] y
popul i nauað yr Archoffeiriat, a elwit Caiaphas
[4] ac a ymgyggoresont py vodd y dalient yr Iesu
trwy ‡ vrad [-: ‡ ddichell] , a' ei ladd. [5] Eithyr wynt a ddywetsont,
Nyd ar yr 'wyl, rac bod cynnwrf ym-plith y * popul
[-: * werin] . [6] Ac val yð oedd yr Iesu ym-Bethania yn-tuy
Simon 'ohanglaf, [7] e ddaeth ataw wreic, ac gyd
a hi ‡ vlwch [-: ‡ llestrait, golwrch] o irait gwerthvawr, ac ei tywalldawdd
ar ei benn, ac ef yn eistedd * wrth y vort [-: * ar y bwrð] .
[8] A' phan weles ei ddiscipulon, wy a ‡ sorasont [-: ‡ ddigiesont] , gan
ddywedyt, Pa rait * y gollet hon [-: * yr afrat hyn] ? [9] can ys ef al'esit
gwerthy er irait hwn er l'awer, a'i roddi ef ir tlotion.
[10] A'r Iesu a wybu, ac a ddyvot wrthwynt,
Paam ydd ych yn ‡ molesty [-: ‡ ymliasu ar] yr wreic? can ys hi a
weithiawdd weithret ða arnaf. [11] Can ys y tlodion
a gewch yn * wastat [-: * bob amser] yn eich plith, a' myvy ny's
cewch yn oystat gyd a chwi. [12] Can ys lle y tywalltawdd

[td. 43r]
hi yr irait hwn ar vyg-corph, er mwyn
* vy-claðedigaeth [-: * v'angladd] hi gwnaeth. [13] Yn wir y dywedaf
wrthych, Pa le bynac y precether yr Euangel hon
yn yr oll vyt, hyn yma hevyt a wnaeth hi, a venegir
er coffa am denei, [14] Yno yr aeth vn o'r dauddec,
yr hwn a elwit Iudas Iscariot, at yr Archoffeiriait,
  [15] ac a ddyvot vvrthynt, Pabeth a rowch i mi,
a' mi y ‡ rroddaf [-: ‡ vradychaf] ef y-chwy? Ac wy a 'osodesont
iddaw * ddec arugain o ariant [-: * pop vn oeð yn cylch pedair a' dimae o'n cyfri ni] . [16] Ac o hynny allan,
y caisiawdd ef amser-cyfaddas yw vradychy ef. [17] Ac
ar y dydd cyntaf o wyl y bara-‡ croew [-: ‡ cri, crai] , y discipulon
a ðaethant at yr Iesu gan ddywedyt wrthaw,
P'le y myny i ni paratoi iti y vwyta 'r Pasc? [18] Ac
yntef a ddyuot, Ewch ir dinas * at ryw vn [-: * ar gyfryw] , a dywedwch
wrthaw, Yr athro a ddywait, Vy amser
ys ydd agos, cyd a thi y cynhaliaf y Pasc, mi
am discipulon. [19] A'r discipulon a wnaethant mal y
gorchmynesei 'r Iesu yddwynt, ac a paratoesont
y Pasc. [20] Ac gwedy ei mynet hi yn ‡ hwyr [-: ‡ echwydd, gosper] , ef a eisteddawdd
i lawr gyd a'r dauddec. [21] Ac mal ydd oeðent
yn bwyta, y dywedawð, Yn wir y doedaf wrthych,
y bradycha vn o hanawch vyuy. [22] Yno yr aethant
yn * athrist [-: * trist, drycverth] dros ben, ac a ddechraesont bop-vn
ddywedyt wrthaw. Ai myvi Arglwydd? [23] Ac ef a
atepawdd ac a ddyvot, Yr hwn a ‡ drocha [-: ‡ vlych] ei law
gyd a mi yn y ðescil, hwn a'm bradycha. [24] * Diau [-: * yn sicr]
Map y dyn a gerdda, mal y mae yn escrivenedic
o hanaw, anid gwae 'r dyn hwnaw [~ hwnnw ], trwy 'r hwn
y bradycher Map y dyn: ys da vesei ir dyn hwnaw,
[~ hwnnw ] pe na's genesit erioet. [25] Yno Iudas yr hwn
y bradychawdd ef, a atepawdd ac a ddyvot, Ai

[td. 43v]
myvi yw ef, * Athro [-: * Rabbi] ? Ef a ddyvot wrthaw, Ty ei
dywedaist. [26] Ac val yr oeddynt yn bwyta, e gymerth
yr Iesu 'r bara: a' gwedy iddaw ‡  vendithiaw
[-: ‡ vendigo, ddiolch] , ef ei torawdd, ac ei roddes ir discipulon, ac
a ddyvot, Cymerwch, bwytewch: hwnn yw vy-
corph. [27] Ac ef a gymerth y * cwpan [~ cwpan ] [-: * phiol] , a' gwedy iddo
ddiolch, ef ei rhoddes yddynt, can ddywedyt  Yfwch
 ‡ oll [-: ‡ bawp] o hwn. [28] Can ys hwn yw vy gwaet * [-: * ys ef gwaed] o'r
testament Newydd, yr hwn a ‡ dywelltir [-: ‡ ddineir, ellyngir, ffrydijr] tros
lawer, er maddauant pechotae. [29] Mi ddywedaf
wrthych, nad yfwyf o hynn allan o'r ffrwyth hwn
* y wynwydden [-: * ir] yd y dydd hwnw, pan ydd yfwyf
ef yn newydd gyd a chwi yn-teyrnas vy-Tad. [30] A'
gwedy yddwynt ‡ canu psalm [-: ‡ ddywedyd gras ne emyn] , ydd aethant allan
i vonyth Olivar. [31] Yno y dyvot yr Iesu yr wrthynt,
Chwychwi oll a * rwystrir [-: * dramgwyddir, gwym pir] heno o'm pleit i: canys
escrivenedic yw, Trawaf y bugail, a' deveit y
‡ vagat [-: ‡ gorlan, cadw] a 'oyscerir. [32] Eithyr gwedy 'r adgyvodwyf,
ir af och blaen ir Galilea. [33] Ac Petr atepawdd, ac
a ddyvot wrthaw, Pe * rhan [-: * rhon] i bawp ac ymrwystro
oth pleit ti, eto ni 'im ‡ rhwystrir [-: ‡ tramgwy ddir] i byth. [34] Yr
Iesu a ðyvot wrthaw, Yn wir y dywedaf wrthyt,
mae yr nos hon, cyn * canu [-: * cathly] yr ceilioc, i'm gwedy
deirgwaith. [35] Petr a ðyvot wrthaw, Pe gorvyddei
i mi varw gyd a thi, eto ny'th wadaf. Ar vn
modd hefyt y dyvot yr oll ddiscipulon. [36] Yno ydd
aeth yr Iesu gyd ac wynt i van a elwit Gethsemane,
ac a ddyvot wrth y discipulon. Eisteddwch
yma, ‡ tra [-: ‡ yd yn yd] elwyf a gweddiaw accw. [37] Ac ef a gymerth
Petr, a' dau-vap Zebedeus ac a ðechreawð
* tristau [-: * ddrycverthy] , ac ymovidiaw yn tost. [38] Yno y dyvot yr Iesu

[td. 44r]
wrthynt, Trist iawn yw vy enait ys yd angae, Aroswch
yma, a' gwiliwch gyd a mi. [39] Ac ef aeth ychydic
pellach, ac a gwympodd ar ei wynep, ac y weddyawdd,
can ddywedyt, * Vy-Tad [-: * Vynhad] , a's gellir,
aed y ‡ cwpan [~ cwpan ] [-: ‡ phiol] hwn ywrthyf: na vyddet hagen, yn
ol vy ewyllys i, anid yn ol dy ewyllys di. [40] Yno y
daeth at y discipulon, ac ei cafas wy yn cyscu, ac a
ddyvot wrth Petr, Paam? a ny allech 'wiliaw vn
awr gyd a mi? [41] Gwiliwch, a' gweðiwch rac eich myned
 * ym- [-: * mewn] provedigaeth: ‡ diau [-: ‡ dilys] vot yr yspryt yn parat,
eithyr y cnawt ys ydd 'wan. [42] Ef aeth trachefn yr
ailwaith ac a weddiawð, can ddywedyt * Vy-Tat [-: * Vynhad] ,
any's gall y cwpan [~ cwpan ] hwn vynet ywrthyf, eb orvod i
mi ei yvet, byddet dy ewyllys. [43] Ac ef a ddeuth, ac y
cavas wy yn cyscu trachefyn: can ys ei llygait wy
oedd drymion, [44] Ac ef ei gadawodd wy ac aeth ymaith
drachefyn, ac a weddiawdd y trydeð waith,
can ddywedyt yr vn gairiae. [45] Yno y daeth ef at ei
discipulon, ac a ddyvot wrthynt, Cuscwch bellach
a' gorphwyswch: ‡ nycha [-: ‡ wele] , mae'r awr wedy nesay,
a' Map y dyn a roddir yn-dwylaw pechaturieit.
[46] Cyvodwch, awn: nycha, y mae geyr llaw
yr hwn a'm bradycha. [47] Ac ef eto yn dywedyt hyn,
* nycha [-: * synna, yti] , Iudas, vn or dauddec ‡ yn dyvot [-: ‡ a ddaeth] a' thorf
vawr cyd a' ef a chleddyvae a' * ffynn [-: * chlwpae] , ywrth yr
Archoffeiriait a' henurieit y popul. [48] A' hwn aei bradychawdd
ef, a royðesei arwydd yddynt, can ddywedyt,
 Pwy'n bynac a gysanwyf, hwnw ytyw,
deliwch ef. [49] Ac yn ebrwydd e ddaeth at yr Iesu, ac
a ddyvot, * Henpych-well [-: * Nos dayt]  ‡ Athro [-: ‡ Rabbi] , ac ei cusanawð.
[50] A'r Iesu a ddyvot wrthaw, Y * car [-: * cydymaith, cyvaill] y ba beth y daethost?

[td. 44v]
Yno y deuthant ac y roesont ddwylo ar yr
Iesu, ac ei daliesant. [51] A' * nycha [-: * wele] , vn or ei oedd gyd
a'r Iesu, a estennawdd ei law, ac a dynnawdd
ei gleddyf, ac a drawawdd was yr Archoffeiriat,
ac a dorawdd ei glust ymaith. [52] Yno y dyvot yr Iesu
wrthaw, Dod dy gleðyf yn ei ‡ le [-: ‡ wain] : can ys pawp
a'r a gymerant gleddyf, a chleddyf eu collir. [53] Ai
wyti yn tybiet, na's gallaf yr awrhon * weddiaw
ar [-: * erchy] vy-Tad, ac ef rydd i mi vwy na dauddec ‡ lleng [-: ‡ rhifedi mawr]
o Angelion? [54] Can hyny pa vodd y cyflawnir yr
Scrythurae y ddyvvedant, y gorvydd * bot [-: * gwnethur] velly?
[55] Yn yr awr hono y dyvot yr Iesu wrth y durfa,
Chwi a ddeuthoch allan megis ‡ at [-: ‡ yn erbyn] leitr a chleddyfae
ac * a' fynn [-: * chlwpae] im dal i: ydd oeddwn baunyð
yn eistedd ac yn ‡ dyscy'r popul [-: ‡ dangos] yn y Templ yn eich
plith ac ni'm daliesoch. [56] A' hyn oll a wnaethpwyt,
er cyflawny'r Scrythure a'r Prophwyti. Yno yr
oll ddiscipulon ai gadasant, ac a ‡ giliesant [-: * ffoesont] . [57] Ac
wynt a ðaliesant yr Iesu, ac aethant ac ef at Caiaphas
yr Archoffeiriat, lle ydd oedd yr * Scrivenyddion
[-: * Gwyr llen] ar ‡ Henuriait [-: ‡ Henyðion, Henaif] wedy'r ymgascly yn-cyt.
[58] Ac Petr y cynlynawdd ef o hirbell yd yn * llys [-: * nauadd] yr
Archoffeiriat, ac aeth y mewn, ac a eisteddawdd
gyd a'r gweision i weled y ‡ diben [-: ‡ diwedd] . [59] A'r Archoffeirieit
a'r Henureit, a'r oll ‡ gymmynva [-: * senedd] y geisiesont
gaudestiolyeth yn erbyn yr Iesu, yw * ddody [-: ‡ roddi] ef i
angae. [60] Ac ny's [~ nis ] ‡ cawsant [-: [no gloss]]  neb, ac er dyvot yno  lawer
gaudystion, ny chawsont chwaith. Ac o'r dywedd
y deuth dau gau dystion, [61] ac a ddywedesont,
Hwn yma a ddyvot, Mi allaf * ddestryw [-: * ddinistrio, ddysperi] Templ
Dduw, a' hei adaillat mewn tri-dievvarnot [~ tri diwrnod ]. [62] Yno

[td. 45r]
y cyfodes yr Archoffeiriat ac a ddyvot wrthaw, A
atepy di ddim? Pa peth yvv pan vo reihyn yn testolaethy
yn dy erbyn? [63] A'r Iesu a dawodd. Yno ydd
atepawdd yr Archoffeiriat, ac a ddyvot wrthaw,
Mi ath * dyngaf trwy [-: * orchymynaf can, obleit] 'r Duw byw, ddywedyt o
hanot [~ ohonot ] i ni, a's ti ywr Christ Map Duw. [64] Yr Iesu
a ddyvot wrthaw, Tu ei dywedeist: eithyr mi a
ddywedaf wrthych, ar ol hynn y gwelwch Vap y
dyn, yn eistedd ar ddeheu gallu Duvv, ac yn dawot
yn ‡ wybrenae [-: ‡ cymyle] 'r nef. [65] Yno y * rhwygawdd [-: * drylliawð]
yr Archoffeiriat ei ddillat, can ddywedyt, Ef a
gablawdd: pa reit i ni mwy wrth testion? nycha,
clywsoch y gabl ef. [66] Peth dybygwch chwi? Wy a
atepesant, can ddywedyt, Mae ef yn * auawc i [-: * dailwng o]
angae. [67] Yno y poeresont wy yn ei wynep, ac ei ‡ cernodiesont
[-: ‡ bonclustie sant] : ac eraill y trawsant ef a ei * gwiail [-: * swiðwiail] ,
[68] gan ddywedyt, Prophwyta i ni, Christ, pwy yw
hwn ath trawodd? [69] Petr oedd yn eistedd ‡ hwnt [-: ‡ allan]
yn y nauadd [-: * llys] , ac a ddaeth * morwynic [~ morwynig ] [-: ‡ bachgenes ] attaw, ac a
ddyvot, Ac ydd oeddyt ti y gyd ac Iesu o'r Galilea.
[70] Ac ef a watawdd geyr ei bron wy oll, ac a ddyvot,
Ny's gwnn beth ddywedy. [71] A' phan aeth ef allan
ir porth, y gwelawdd morvvynic arall ef, ac a ddyvot
wrth yr oedd ynow, Ydd oedd hwnn hefyt
gyd ac Iesu o Nazaret, [72] A thrachefyn ef a 'wadawdd
 ‡ gan dyngu [-: ‡ drwy lw] , Nyd adwaen i'r dyn. [73] Ac ychydic
gwedy, y deuth attaw 'rei oeð yn sefyll geyr
llaw, ac a ddywedesont wrth Petr, Yn wir ydd
* yw [-: * wy] ti yn vn o hanwynt, can ys bot dy lediaith yn
dy ‡ gyhoeddy [-: ‡ gyhuddaw] . [74] Yno y dechreawdd ef * ymregy [-: * ymdyngedy] ,
a' thyngy, can ddyvvedyt, Nyd adwaen i'r dyn. Ac

[td. 45v]
yn y man y canawdd y ceiliawc. [75] Yno y cofiawdd
Petr 'airie 'r Iesu yr hwn a ddywedesei wrthaw,
Cyn canu yr ceilioc, tu a'm gwedy deirgwaith.  Yno
ydd aeth ef allan ac ydd wylawdd yn * dost [-: * chwerw] .


Pen. xxvij.


Delifro Christ at Pilat. Iudas yn ymgrogy. Bot cyhoeddi
Christ yn wirion gan y beirniat, ac er hynny ei groci ynghyfrwng
llatron. Ef yn gweddiaw ar ucha y groc. Bot
rhwygo 'r llen. Y cyrph meirw yn cyuodi. Ioseph yn
claddu Christ. Gwylwyr yn cadw'r bedd.


[1] A' Phan ddeuth y borae, yð  ymgyggorawð
yr oll Archoffeiriait a' henurieit
y popul yn erbyn yr Iesu,
er ei roddy i angae, [2] ac aethant ymaith
ac ef yn rhwym, ac ei rhoeant
Pontius Pilatus y ‡ l'ywiawdr [-: ‡ presidens, Raglaw] .
[3] Yno pan weles Iudas aei bradychawdd,
ei * ady [-: * varnu, ddienyddy] ef yn auawc, e vu edivar ganthaw,
ac a dduc drachefn y dec arucain ariant ir
Archoffeiriait, a'r Henurieit, [4] gan ddywedyt, Pechais
can vradychy gwaet gwirian. Wythae a ðywydesont,
 Peth yw hyny i ni? edrych ti. [5] Ac wedy
yddaw davly yr ariant yn y Templ, ef a ymadawodd,
ac aeth, ac a ymgrogawdd, [6] A'r Archoffeiriait
a gymeresont yr ariant, ac a ddywedesont,
Nyd cyfreithlawn i ni ei bwrw wy yn y ‡ Corban [-: ‡ tresordy] ,
can ys gwerth gwaet ytyw. [7] A' gwedy yddynt ymgydgyggori,
wy brynesont ac wynt vaes y  crochenydd

[td. 46r]
i gladdy * pererinion [-: * ospion, dieithreit, estronion, alltudion] . [8] Ac am hyny y gelwir
y maes hwnw ‡ Maes [-: ‡ werwyt] y gwaet yd y dydd
heddyw. [9] (Yno y cwplawyt yr hynn a ddywetpwyt
trwy Ieremias y Prophwyt, y ddywait, Ac
wynt a gymersont ddec ar ucain ariant, gwerth y
gwerthedic, yr hwn a brynesont gan plant 'r Israel.
[10] Ac wynt eu roesont am vaes y crochenyð, megis
y gossodes yr Arglwydd ymy) [11] A'r Iesu a safawdd
geyr bron y * llywyawdr [-: * president,] , a'r llywyawdr a ovynawdd
yddo, can ddywedyt, Ai ti'r Brenhin yr
Iuddaeon? A'r Iesu a ddyvot wrthaw, tu ei dywedeist.
[12] A' phan gyhuddwyt ef can yr Archoffeiriait
ar Henurieit, nyd atepawdd ef ddim. [13] Yno y
dyvot Pilatus wrthaw, A ny chlywy veint o pethae
y maent wy yn ei roi yn dy erbyn? [14] Ac y nyd
atepawdd ef yddo i vn gair, val y rryweddawdd
y llywawdr yn vawr. [15] Ac ar yr wyl hono ydd ‡  arverei
[-: ‡ gnotaei] y * llywiawdr [-: * deputi, presidens] ellwng ir popul vn carcharor
yr hwn a vynnent. [16] Yno ydd oedd ganthwynt garcharor
 ‡ honneit [-: ‡ hynot] a elwit Barabbas. [17] A' gwedy yðynt
ymgasclu yn-cyt, Pilatus a ðyvot wrthynt,
Pa vn a vynwch i mi ellwng y chwi, Barabas ai
Iesu yr hwn a elwir Christ? [18] (canys ef a wyðiat yn
dda mae o genvigen y roðesent ef. [19] Ac ef yn eisteð ar
yr 'orseddvainc, ei wraic a ddanvonawdd attaw
gan ðywedyt, Na vit i ti a wnelych ar gvvr cyfiawn
hwnnw, can ys goddefais lawer heðyw mewn
breuddwydion o ei achos.) [20] A'r archoffeiriait a'r
Henureit * ymlewyð [-: * ymneheð, ymbil] a wnaethent a'r bobl er mwyn
govyn Barabbas, a' ‡ cholli [-: ‡ dienyddu] 'r Iesu. [21] A'r llywyawdur
a atepawdd, ac a ddyvot wrthynt, Pa vn o'r

[td. 46v]
ddau a vynwch i mi ei ellwng ychwy? Wyntae a
ddywetsant Barabbas. [22] Pilatus a ðyvot wrthynt
Peth a wnaf ynte i Iesu yr hwn a elwir Christ?
Wy oll a ddywedesont wrthaw, Croger [-: * Croeshoeler, croeser] ef. [23] Yno y
dyvot y llywyawdur, An'd pa ddrwc y wnaeth ef?
Yno y llefesont yn vwy, can ddywedyt, * Croger [-: ‡ Roer ar y groes]
ef. [24] Pan welawdd Pilatus na thycyei dim yddaw
anid bot mwy o gynnwrf yn cody, ef a gymerth
ddwfr, ac a 'olches ei ddwylaw geyr bronn y * popul
[-: * dyrfa] , can ddywedyt, ‡ Gwirian [-: ‡ diargyoeð] wyf y wrth waet
y cyfiawn hwnn, edrychwch-chwi arnoch. [25] A'r oll
popul a atepawð ac a ðyvot, Bid y waet ef arnam
ni [ac] ar ein plant. [26] Ac val hynn y gellyngawdd ef
Barabas yddynt, ac ef a * yscyrsiodd [-: * ffrewilliawdd] yr Iesu, ac
y rhoddes ef yw ‡ groci [-: ‡ groesi] . [27] Yno milwyr y llywiawdr
a gymeresont yr Iesu ir dadlaeduy, ac a gynullesont
attaw yr oll * gywdawt [-: * vyddin] , [28] ac ei ‡ dioscesont [-: ‡ dihatresont] , ac
roesant am danaw * huc coch [-: * mantell purpur] , [29] ac a blethesont coron
ddrain ac ei dodesont ar ei benn, a' chorsen yn
ei law ddeheu, ac a blycesont ei glinie geir ei vron,
ac ei gwatworesont, gan ddywedyt, * Henpych-
well Brenhin [-: ‡ Nawdd duw arnat vrenhin] yr Iuddeon, [30] ac wynt a boeresont
arnaw, ac gymersont gorsen ac ei ‡ trawsont [-: ‡ baeðesont] ar
ei ben. [31] A' gwedy yddwynt ei watwary, wy ei * dioscesont
[-: * dihatresont] ef o'r huc, ac ei gwiscesont ef aei ddillat
ehun, ac aethant ac ef yw ‡ groci [-: ‡ groesi] . [32] Ac a'n hwy yn
* mynet [-: * dyvot] allan, eu cawsant ddyn o Cyren, a elwit
Simon: a hwn a gompellasant i ddwyn y ‡ groc [-: * groes]
ef. [33] A' phan ddaethan i le a elwit Golgotha, (ys ef
yw hynny y Benglogva.) [34] Wy roesont yddaw yw
yfet vinegr yn gymyscedic a bystyl: a' gwedy yðo

[td. 47r]
ei * brovi [-: * vlasy] , ny vynnawdd ef yvet. [35] Ac wedy yðynt
y ‡ grogy [-: ‡ groesi] ef, wy ranesont ei ddillat, ac a vwriesont
 * goelbrenni [-: * gwtysae, gyttae] , er cyflawny y peth, y ddywetpwyt
trwy 'r Prophwyt, Wy a rannasant vy-dillat
yn eu plith, ac ar vy-gwisc y bwriesont goelbren.
[36] Ac wy a eisteddesant ac ei gwiliesont ef yno.
[37] Ac 'osodesont hefyt vch ei benn ei achos yn escrivenedic
 Hvvn yvv Iesu y Brenhin yr Iudæon. [38] Yno y crogwyt
 ddau leitr y gyd ac ef, vn ar ddehau, ac arall
ar ‡ aswy [-: ‡ aseu] . [39] A'r ei oedd yn mynet heibio, y caplesant
ef, gan * ysgytwyt [-: * siglo] ei pennae, [40] a' dywedyt, Ti
yr hwn a ddestrywi 'r Templ, ac ei adaily mewn
tri-die, cadw dy hun: a's tu yw Map Duw, descen
 ‡ o groc [-: ‡ oyar y groes] . [41] A'r vn modd yr Archoffeiriait y
gwatworesont ef y gyd a'r Scrivenyddion, a'r
Henurieit, a'r Pharisaieit gan ddywedyt. [42] Ef a waredawdd
eraill, ac nyd all ef y ymwared ehun: a's
Brenhin yr Israel yw ef, descennet yr awrhon
* o groc [-: ‡ oyar y groes] , ac ni a gredwn ydd-aw. [43] Mae e yn ymðiriet
 ‡ yn-Duw [-: ‡ ynnyw, nei i dduw] , rhyðhaet ef yr awrhon, a's myn ef
ei gahel: can ys ef a ddyvot, Map Dew ytwyf. [44] Yr
vn peth hefyt a * eidliwiesont [-: * ddanodent] ydd-aw y llatron,
yr ei a grocesit gyd ac ef. [45] Ac o'r chwechet awr, y bu
tywyllwch ar yr oll ‡ ðaiar [-: ‡ dir] , yd y nawvet awr. [46] Ac
yn cylch y nawved awr y llefawdd yr Iesu a llef
vchel, gan ddywedyt, Eli, Eli, lamasabachthani? ys
ef yw, * Vy-Duw [-: * Vynuw] , vy-Duw, paam im gwrthodeist?
[47] A'r ei o'r sawl oedd yn sefyll yno, pan glywsont,
a ðywedesont, Mae hwn yn galw ar Elias.
[48] Ac yn y van vn o hanynt a redawð, ac a gymerth
‡ yspong [-: ‡ yspwrn] ac ei llanwodd o vinegr, ac a ei dodes

[td. 47v]
ar ‡ gorsen [-: [no gloss]] , ac a roes iddaw yw yfet. [49] Ereill a
ddywesont, Gad iddo: edrychwn, a ddel Elias
y waredy ef. [50] Yno y llefawdd yr Iesu drachefyn a
llef vchel, ac ef a vaðeuawdd yr yspryt. [51] * A' nycha [-: * Ac wele] ,
l'en y Templ a rwygwyd yn ðau, or cwr vcha yd yr
isaf, a'r ddaear a grynawdd, a'r main a ‡  holltwyt
[-: ‡ gleisiesont] , [52] a'r beddae a ymogeresont [~ ymagoresont ], a' llawer o gyrph
y Sainct yr ei a gyscesent, a godesent, [53] ac a ddaethant
allan o'r beddae ar ol y gyfodiat ef, ac aethant
y mewn ir dinas sanctaidd, ac a ymddangosesont
i lawer. [54] Pan weles y cann-wriad, ar ei oedd gyd
ac ef yn gwylied yr Iesu, y ddaiar yn cryny, a'r pethe
a wneythesit, wy ofnesont yn vawr, can ddywedyt,
 Yn wir Map Duw ytoedd hwn. [55] Ac ydd
oedd yno lawer o wragedd, yn edrych arnavv o bell,
yr ei a gynlynesent yr Iesu o'r Galilea, gan * weini
yddaw [-: * ei wasanaethu] . [56] Ym-plith yr ei ydd oedd Mair Magdalen,
a' Mair mam Iaco ac Ioses, a' mam plant
Zebedeus.

[57] A' gwedi y myned hi yn hwyr, y daeth gwr goludawc
o Arimathaia, a' ei enw Ioseph, yr hwn
vesei yntef yn ddiscipul ir Iesu. [58] Hwn aeth at Pilatus,
ac archoð gorph yr Iesu. Yno y gorchymynawdd
Pilatus bot roddy y corph. [59] Ac velly y cymerth
Ioseph y corph, ac ei * amdoes [-: * amwiscoð] mewn llen
lliein glan, [60] ac ei dodes yn ei ‡ vonwent [-: ‡ veð, veddrod ] newydd,
yr hwn a * drychesei [-: * doresei, naddasei] ef mewn craic, ac a dreiglodd
‡ lech [-: ‡ vaen] vawr * ar ddrws [-: * wrth] y ‡ vonwent [-: ‡ veddrod] , ac aeth ymaith.
[61] Ac ydd oedd Mair Vagdalen a'r Mair arall
yn eystedd gyferbyn a'r bedd.

[62] A'r dydd dranoeth yn ol paratoat y Sabbath, yr

[td. 48r]
ymgynullawdd yr Archoffeiriat a'r Pharisaieit at
Pilatus, [63] ac a ddywedesont, Arglwydd, e ddaw in
cof ni ddywedyt o'r * twyllwr [-: * hudwr] hwnw, ac ef etwa yn
vyw, O vewn tri-die y cyfodaf , [64] gorchymyn gan
hyny gadw y ‡ bedd [-: ‡ veddrod] yn ddilys yd y trydydd dydd,
rac dyvot ei ddyscipulon o hyd nos a'ei ladrata ef
ffvvrd , a' dywedyt wrth y popul, Ef a gyfododd o
veirw: ac velly y byð y * cyfeilorn [-: * dydro] dyweddaf yn
waeth na'r cyntaf. [65] Yno y dyvot Pilatus wrthyn,
ymae genwch wyliadwriaeth: ewch, a' diogelwch
val y gwyddoch. [66] Ac wy aethan, ac a ddiogelesant
y bedd ‡ y gan y [-: ‡ drwy'r] wiliadwriaeth, ac a inselieson
y * llech [-: * maen] .


Pen. xxviij.


Cyuodiat Christ. Broder Christ. Yr Archoffeiriait yn gobrio
'r * milwyr [-: * savvdwyr] . Christ yn ymddangos yw ddiscipulon,
ac yn ei danfon ymaith i precethy, ac i vatyddio, Gan addaw
yddyn borth 'oystadol.


[1] YNo * yn-diweð [-: * gan yr hwyr] y sabbath, a'r dydd
centaf o'r wythnos yn dechrae
‡ gwawrio [-: ‡ dyddhay, cleisio] , y daeth Mair Magdalen
a'r Vair arall i edrych y beð.
[2] A' nycha, y bu dayar-gryn mawr:
can ys descendodd Angel yr Arglwydd
o'r nef, a' dyvot a' threiglo y
llech y wrth y drws, ac eistedd arnei. [3] A' ei ‡ ðrych [-: ‡ wynepryd]
oedd val * mellten [-: * lluched] , a' ei wisc yn wen val eiry. [4] A' rac
y ofn ef yd echrynawdd [~ y dychrynodd ] y ceidweid, ac aethon val

[td. 48v]
yn veirw. [5] A'r Angel y atepawdd ac a ddyvot wrth
y gwragedd, Nac ofnwch: canys gwn mai caisio
ydd ych yr Iesu yr hwn a * grogwyt [-: * groeshoelwyt, a roed ar y groes] : [6] nyd ef yman,
can ys cyfodawdd, megis y dyvot: dewch, gwelwch
y van lle y doded yr Arglwydd, [7] ac ewch a'r
ffrwst, a' dywedwch y'w ddiscipulon gyfody o hanaw
o veirw: a' ‡ nycha [-: ‡ wely ] ef yn ych racvlaeny i Galilea:
yno y gwelwch ef: nycha ys dywedais y'wch.
[8] Yno yð aethant yn ebrwyð o'r * vonwent [-: * beddrod] gan ofn
a' llawenydd mawr, ac a redasan i venegy y'w ðiscipulon.
[9] Ac a 'n hwy yn myned y venegy y'w ddiscipulon
 ef, a' ‡ nycha [-: ‡ wele] 'r Iesu yn cyhwrdd ac wynt,
gan ddywedyt, * Dyw ich cadw [-: * Hyn bychwell, Dydd da ywch.] . Ac wy a ddaethant,
ac a ymavlesont yn ei draet, ac ei addolesont.
[10] Yno y dyvot yr Iesu wrthwynt, Nac ofnwch.
Ewch, a' dywedwch im broder ‡ yn [-: ‡ val] yd elont
i Galilaea, yno y gwelant vi.

[11] A' gwedy y myned hwy, * nycha [-: * wele] y daeth yr ei
o'r wiliadwriaeth i'r dinas, ac venegesont i'r Archoffeiriait,
 yr oll a'r wnethesit. [12] Ac wy a ymgynullesont
y gyd a'r ‡ Henyddion [-: ‡ Henafieit] , ac a ymgyggoresont,
ac a roeson arian lawer i'r * milwyr [-: * sawdwyr] , [13] gan ddywedyt,
 Dywedwch, E ddaeth ei ddiscipulon o hyd
nos, ac y lladratesont ef a ni yn cyscu. [14] Ac a chlyw
y ‡ llywiawdr [-: ‡ Raglaw] hyn, ni a * ei dygwn [-: * ymneheddwn] ef i gredy, ac ach
cadwn chwi yn ‡ ddigollet [-: ‡ ddiogel] . [15] Ac wy a gymeresont
yr ariantae, ac a wnaethant val yr addyscwyt wy:
ac y gyhoeðwyt y gair hwn ym-plith yr Iuðaeon
yd y dydd heddyvv.

[16] Yno yr aeth yr vn discipul ar ddec i Galilaea, i'r
mynyth lle y * gosodesei [-: * trefnesei] 'r Iesu yddwynt. [17] A' phan

[td. 49r]
welsant ef, yr addolasont ef: a'r ei a ‡ betrusesant [-: ‡ ameuesant, dowtiesont] .
[18] A'r Iesu a ddaeth, ac a ymadroddawdd wrthwyn,
gan ddywedyt, E roed i mi oll awturtot [-: * veddiant, allu] yn y nef
ac * yn [-: * ar] ddaiar. [19] Ewch gan hyny, a' dyscwch yr oll
genetloedd, gan ei batyddio hwy yn Enw y
Tad, a'r Map, a'r Yspryt glan, [20] gan
ddyscy yddwynt gadw bop peth a'r a
'orchymynais y chwy: a' ‡  nycha
[-: ‡ wele] , ydd wyf vi gyd a
chwychvvi * yn 'oystat
[-: * yr oll ddyddiau] yd diweð
y byt, Amen.
*

I’r brig
Back to the top

Adran nesaf
Next section