Ffarwel! Trwy jechyd etto yn llawen

ei deloch eilwaith yn eich ôl

mewn braint yn ol i Lundain.

Ni wn i yn y byd i ba le 'r a fine

rhag ofn syrthio yn ei rhwyde.

I mae nhw yn wastad drwy ei hûd

yn gosod glûd a 'i magle.

Dowch i ffordd i 'r wlâd i dario

i blâs rhyw jarll lle i caffon groeso

tan obeithio troi o rhôd

ar hyn o gafod heibio.

Diengwch, diengwch, y Frenhines!

Amdanoch chwi ymofyn a glywes.

Awn i ffordd mewn dillad gwael

rhag iddynt gael ein hanes.

Wel dyma le trefnus: mi osoda yma siop;

mi a 'i llenwa hi a lliain yn llawn hyd y top.

Colere; sidane; a 'm creie [~ careiau] fydd crair!

Ni welwn i hauach siop ffeindiach mewn ffair.

Mi a wele yma gornel odiaeth

i mi osod sett o cobleriaeth.

Mi a gâf weithan dy gwmni di

yn hawddgar i gwmnhiaeth.

A brynwch i 'r bechgin ddim pine a nydwydde [~ nodwyddau],

o fesul y dwsin y cardia na 'r disie?

Mi a wele yma lawer dŷn:

oes neb a brynn rybanne?

Oes neb a fyn waltysu ei esgidie?

Am ychydig o arian ceiff wniad o 'r gore!

Gwell i chwi dalu am drwsio 'ch clô

nag anrheithio ych sane [~ hosanau].

Da i medrai drwsio sodle merched,

a fydd yn pwyso ar i wared.

Rwy 'n gystal cobler amser hâ

a wniodd a mynawed.

Sawdwr dan jarll Esex ydyw [~ ydwyf],

Lifftenant Genaral Brwx iw fy enw.

Oes yma neb a gymer fenter

i ddwad gyda myfi yn soldier?

Ceiff swllt yn y dydd a ffriquarters

am ddwad i blundrio y Cabaliers!

Myfi a fentra yn ddigon talwych;

i blundrio yn chwanog rwy fi 'n chwenych.

Os ymleddi yn sownd, ti gei jawn swŷdd

a dwyn yr wŷdd a fynych.

Mine a fentre yn 'wllysgar

ei grogi iddo a êl i gario hamper.

Ymladd rwy fi yrjoed am sodle

a brith gonfeio fforio ffeirie.

Dowch att y gwŷr i 'r gwndwn.

Ewch ymlaen, ni a 'ch canlynwn.

Myfi a elwir Genaral Jarad.

Mae f' armi yn drefnus ar fy ôl i 'n dywad.

Rhaid i mi yma foreu a nôs

gwrtrio tros yr holl-wlad.

Mae 'n Brenin Jarls pur o galon

yn dwad i 'm cyfarfod a gwyr ddigon

i fynd y foru i Edgus-hul

ynghweryl yr Aur Goron.

Cyddiwch y pethe! Mae 'r ddwy armi yn dwad.

ag yn dwyn cyffyle 'r holl-wlad.

Nhw ddygant y cloff wedi torri ei glŷn

ar llegis heb un llygad.

Mae 'nh [~ nhw] yn plundrio gwydde a defed,

ag yn dwyn morwyndod merched.

Ni adawsont un o Ddofr i Gaergybi

o fewn y deyrnas heb fynd arni.

Oes llawer o wŷr gyd a 'r Brenin?

Mae 'r holl bur ddeiliad yn ei ddilin;

mae 'r Prins Morus, chwi adwaenoch hwnw,

y Cornol Robins a 'r Cornol marw

a Syr Williams ag armi grê.

Nhw losgant Dre Caer Loyw.

Oes yma neb ymysc y gwerin

o gywir fron a garo ei Frenin?

Od oes, doed mewn gwrol gariad

i 'w amddiffyn rhag y Rowndiad.

Myfi a fentra, os mentra undyn.

Rwy cyn wllted [~ wyllted] a 'r aderyn.

O nerth y mrauch [~ mraich] a 'r cledde hwn

mi a gurra grwn ei goryn.

Rwyt ti yn rhagorol ar dy dafod.

Dwad i mi dy henw hynod.

Nis gwni mo 'm henw, mi a 'i gollynges o yn ango.

Ni ddaw cô geni mo 'm bedyddio.

Cilsix y gelwid fy 'nghledde:

mi a leddais chwech ar bymp o ddyrnodie.

Ni wŷr un dyn a 'r sydd yn fyw

mor wchio [~ wychion] yw fy mreichie.

Tyrd i 'r maes, mentra yn hoyw.

Capten Cilsix y cei dy alw.

Mi wele 'r Brenin, rwy 'n ei adnabod,

yn dwad a 'i filwyr i 'n cyfarfod.

Ydech chwi yn barod, fy neiliad ffyddlon,

i ymladd gyd a 'r ffydd a 'r goron?

Parod wy fi!

Parod wy fine!

Hwdiwch gomisiwn: tynwch ych cledde!

Ple cowsoch chwi 'r capten yma?

Mae fo 'n wr sownd, mi a 'i gwranta.

Ni chais ef ond ei hûn i 'w ganmol:

fe laddodd chwech o wŷr cyneddfol.

Cru [~ cryf] iw f' mrauch [~ mraich] ac awchlym iw fy nghledde.

Ni fedrwch chwi handlio mo 'ch cledde!

Edrychwch arnai yn dysgu ymffensio,

onide chwi gewch ych curro.

Oni wnewch i fel hyn, ni thâl i chwi ddraen:

cilio yn eich ôl a neidio yn eich blaen.

Cychwnwch tuag yma, ewch tu a thraw,

edrychwch ar ei draed a threwch ar i law.

Myfi ymladda 'n ddigon chwanog

a 'm rhaw, a 'm pigfforch, a 'm caib, a 'm battog.

Mi a 'i bratha nhw a 'r mynawydydd a gwiall [~ gwëyll] gwau.

Ffwrdd, Rowndied dauwynebog!

Cenad ym ni, sydd yn trafaelio

oddiwrth jarll Esex i 'ch sialensio.

Pa un a wnewch i: ai gildio, dywedwch,

ai dwad i faes, os lafeswch?

Nyni a ymladdwn gyd a 'r efengil

a chyda 'r holl d'wysogawl [~ dywysogol] eppil.

Gyda 'r Parliament nine a fentrwn.

Y foru y bore ni a 'ch cyfarfyddwn.

Pam y rwyt i gwedi synnu?

Oni ddarfu hwn accw fy llugaid tynnu?

Och, na fawn i ymôl [~ ym mol] hên fuwch

neu yngwaelod lluwch yn llechu!

Nid rhaid it ofni mo 'r gwasanaeth,

a thithe yn llâdd chwe gŵr ar unwaeth.

Nid chwe gŵr ond chwe gwybedyn

oedd yn sefyll ar fiswelyn;

a chwedi i mi dorri clŷn [~ clun] y seithfed

fo amcanodd dynu un o 'm llyged.

A gai sefyll yn ola

fel y gallwi ddiangc yn gynta?

Tyn dy gledde a chwad [~ chwyd] dy glôs!

Fulen, dôs ymlaena!

Rhowch dân arnynt! Cyrwch, cyrwch!

Dowch, y ngwŷr ine, attynt, gollyngwch!

Ai dyma 'r parch sydd ar Gris'nogion?

Peidiwch, na chanlynwch, fulens, fel y gelynion!

Gwyn ei fyd a gae le i ffô

i bylle glô Rhiwabon.

Ple mae 'r Prins Rubert lân galonog?

Dyma fi 'n dwad, ymleddwch yn gefnog!

Nhw aethont yn rhy gru [~ gryf] i ni weithan.

Ymsifftiad pawb drosto ei hunan!

Siriwch, Frenin, byddwch lawen!

Nid â cyfiawnder i 'r ddaiaren.

Fe fy 'r diwrnod gyda ny'ni;

ni laddason beth aneiri.

Mae hyn yn drwblaeth ar fy meddwl:

fe fy heb ddiben yn ddau ddwbwl;

er lladd llawer heddyw ar goedd

fy ngwŷr i oedd y cwbwl.

Dowch i 'r gariss i orphwyso.

Marchogwch yn suful, gwiliwch flino.

Mi a chwilia boccedau 'r bobl feirwon

ag a ddiosga ei dillad gwchion [~ gwychion].

Wel dyma glamp o gaptain glân:

caf aur ag arian ddigon!

Nid oedd gronun o dryssor gantho

ond dwy geniog a chettyn tobacco.

Hawddfyd i mi am ben crwn

ni fedrau hwn mo 'r plundrio.

Ai whŵ, lleidr, ai wchŵ!

A 'sbeili di ddyn gwedi marw?

Gwilia rhag ofn fy yspryd i

dy daflu di i dorri dy wddw!

Qwarters, qwarters, hwde fy nghledde!

Moes i mi fy arian, picciwr poccede!

Hwde fy aur a 'm harian hefyd.

Diolch i mi am gael dy fywyd.

Diolch ichwi, a Huw a 'th gattwo.

Dôs di nerth dy draed i blyndrio.

Pan ddarffo itti gasglu 'r gôd,

mi a ddôf i 'th gyfarfod etto.

Ni welais ddyn mor llwfr yn unlle:

fi yn ei ofni fo ag ynte yn fy ofni ine.

Mi faswn yn diangc fel y cî

ped fasei 'n codi yr cledde.

Ond dedwydd a fy'm i gyne fentro

yn fy mraw cyn fy mrifo.

Ac os deil fy nghledde a 'm trex,

mi dala i Esex etto.

Weld dyma fi Esex yn dwad.

Nid ydwyf i yn codi amrant llygad.

Rwy ti yn un o 'r Cabeliers.

Gwna naill ai ymladd ai gofyn quarters!

Ych nawdd, y gwr bonheddig!

Na leddwch hên ddyn briwiedig.

Ai sawdwr a 'th saethoedd [~ saethodd] di drwy dy ben?

Nage, dwy lugoden Ffrengig.

Oni buost yn sawdwr dan y Brenin?

Do, o 'm hanfodd; ni ymleddais i un tippin.

Powlia dy ben a dôs yn Rowndied,

tyrd gyd'a myfi a thro dy sieccaed.

Mi dro fel y gwynt; os ca fi well cyflog,

mi a ladda fy mam am ddwy geniog.

Mi fentra wneud llawer o drix.

Oni chlywsoch chwi sôn am Gapten Cilsix?

Ai capten ydech chwi 'r pendefig?

Ie, hên sawdwr ffyrnig.

Oni welsoch chwi fi yn Scotland enwog

yn gapten ar y Righment Garpiog?

Mi a dynais yno ffrittog o ffrau.

Ni thalasoch imi etto am hynny mo 'm pau.

Ti gei dy bau; hwde swllt o ernest.

Croes yn y post eich bod yn wr gonest.

Mae geni newydd i 'ch confforddio:

fe ddarfu i mi enill Brusto.

Am Gabeliers ni bydd mo 'r sôn;

nid rhaid mo 'i hunon heno.

Nyni ein dau oedd wcha [~ wychaf] yn tarro.

Chwi addawsoch i ni swydd am fentro.

Ni a gawson ag a roeson lawer brâth.

Nid oedd mo 'n bath am fwrdrio.

Am eich bod chwi mor ymladdgar,

di gei dy alw Capten Hampar,

a thithe yn Gapten, sâ n dy rŷch,

Huwson wŷch ymladdgar.

Dowch eich trioedd gyd a myfi

yn galonog ag yn lysti

y foru i ymladd; clôd a gawn;

yn ebrwydd ni awn i Nubri [~ Newbury].

Ni bu erioed i wraig gymaint gorthrymder

nag sydd i mi Brenhines Loegr.

Gwell oedd i mi farw yn y man

na byw mewn an-esmwythder.

Ymado a 'r deyrnas hon sŷ chwithdod,

a 'm plant bychain, gormod pechod,

oddiwrth ei gilydd fel wŷn gwâr

yn myned âr ddisberod.

Dros y dwr y mae 'n rhaid i mi fyned

rhag ofn syrthio dan draed bleiddied.

Och, na bawn o blith ei bâr

mewn gwely o ddaiar galed!

Ystyriwch, ystyriwch, wragedd a merched

a phob gŵr sydd yn fy 'nghlywed:

mae yn fy mynwes feddwl trwm,

ni bu 'rioed blwm cyn drymed.

Na byddwch rû brydd i dorri 'ch calon

dan obeithio gwell newyddion.

Parhau byth yn fawr i bai

ni ddichon rhai anghyfion.

Nid eill calon mor anrhugarog

a maint ei gofal fod mor gefnog.

Ffarwel i Lundain burlan bêr,

ffarwel i Loegr wresog!

Rwy mor brŷdd a chwithe

am fy nghariad sydd mewn arfe.

Os colli a wnaeth hwnw ei oes,

mi a golla fy einioes fine.

Och, na bawn i yn ei freichie

yn lle myn [~ mynd] i hyn o siwrne

yn ymwasgu a glân ei brŷd

a gwyn ei fyd a fydde.

Mae 'r gwŷr creulon drwg ei crefydd

wedi enill part mwya o 'r gwledydd.

Ffarwel i 'm Brenin! Ofni rwy

na welwn mwy mo 'n gilydd.

Rwy 'n wr bonheddig hawddgar

rhagor bod yn cario hampar,

yn cael fy nghyfarth gan bob corgi

a 'r plant yn taflu cerrig i mi.

Bym lawer gwaith yn lûb [~ wlyb] y nible [~ fy niblau],

yn sâl fy ffâr yn cerdded ffeirie.

Rhaid oedd gwneythr wyneb truan

a diolch am lastwr oer neu succan.

Nid rhyfedd i mi fod yn falch o 'm codiad.

I mae lasie ar fy 'nillad;

mi alla gymryd fy hunan heddyw

y cwrw a 'r cig a 'r peth a fynnw.

Rwy fine o 'm codiad yn balchio.

Edrychwch wned [~ wyned] iw fy nwylo.

A welsoch chwi 'rjoed [~ erioed] wr mor syth?

Nid ai mwy byth i bwytho.

Peth llwyddiannus ydyw trawster

rhagor bod yn byw mewn prinder

wrth drin y cwyr a 'r lleder dû

a phawb yn cablu 'r cobler.

Rwan ni gawn y gwyr bon'ddigion [~ boneddigion]

ddydd a nos i ni yn weision,

a byd brâf i gasglu braster!

Na ddêl heddwch byth i Loegr!

Gwae fine fyth, gwae fine!

A welsoch chwi ddim o 'r sawdwyr's yn un lle?

Fe ddarfu [~ ymaelyd]meulyd yn y ngêg [~ nghêg]

a dwyn y [~ fy] nghaseg inne.

Pwy a chwrâdd [~ chwaraeodd] a chwi mor hager?

Rhai o wŷr y Capten Hamper.

Ond da y dyle hwnnw ei grogi

am gadw lladron yn ei gwmni?

Fe ddarfu i un o wŷr y Brenin

ddwyn y cyfrwy; fe aeth ynte a 'r pilin.

Nis gwn i pâ'r fodd yn y bŷd

yr â [~ af] ine a 'r ŷd i 'r felin.

O flaen y fattel fawr yn Nubri

dygason y cwbwl oll oedd genni;

dwŷn y forwyn — ond dyna fâr? —

a 'r ferch yn legar ladi;

dwyn y ddiod a 'r bwyd o 'r bwttri;

dwyn pais y wraig wedi mynd arni;

dwyn dillad y gwâs oddiwrth y gwely:

yn ei grŷs y mae o 'n dyrnu.

Mae arnai eisio hettan finne:

cerdda di yn ben-noeth adre.

Nad ewch a 'm hett i, y gwr bonheddig!

Gan ffrind gyne y cês ei benthig.

Rhag digio fy 'nghymydog, moeswch hi i mi;

myfi a roddaf i chwi galenig.

Di a 'i cei hi yn ôl; moes i mi arian!

Hwdiwch swllt o glempyn llydan.

Hawdd i 'r call dwyllo 'r ynfyd:

mi âf a 'r swllt a 'r hettan hefyd.

Dôs di adre i drin dy gattel;

di gest ddigon o gwrs rhyfel.

Ni lyfasai [~ lafasaf i] fyth fynd adre

wedi dwyn fy swllt a 'm hett ore.

Diang i ffordd a bydd fwŷn

rhag i mi ddwyn dy esgidie.

Gwell i mi fynd adre 'n ben-noeth;

nid ai adre dridie 'n droed noeth.

Rwyt ti 'n gyfrwysach, gwn, o 'r haner

na myfi er maint fy nhrawster

i sbeilio pen ffordd neu fygwth gwrâch;

mi a 'th wele di yn lewach lawer.

Ond ffein y medrais iddo brattio

nes cael ei arian yn y nwylo?

Dowch i rodio tu'a 'r bryn;

ni dwyllwn ryw un etto.

Wel, pa fŷd a gawn i bellach?

Ny nhw sy 'n myn [~ mynd] yn gryfâch gryfach;

mynd yn wanach rydym nine,

waeth waeth bob dydd er's dyddie,

er darfod lladd Brwx ar wndwn

a throi Esex o 'i gomisiwn .

Mae rhai eraill gwaeth o 'r haner:

Syr William Brutwn, Syr William Walter.

Mae un a elwir Olifer Crwmel,

sydd yn bena yn riwlio rhyfel,

ac un Harison yn nesa atto

yn gwneythr mawr drais ag yn mwrdrio.

Fe ddarfu i Fferfflax ynte rowtio;

armi 'r Prince Rubert a 'i dinistrio.

Mae seets [~ sîj] wrth Gaer lleon gawr

a 'r sitti fawr ar glemio.

Mae nhw wedi mynd yn gryfion.

Moeswch 'ch cyngor, filwyr gwchion [~ gwychion]:

tu'a pha le yr awn i yn gynta

i relivio rhai o 'r trefydd mwya?

Mae digon o gryfdwr genym etto.

O dôs [~ Od oes] dim lwcc, scorn genym gilio.

Nyni a ymladdwn am y bêl.

Mae Crwmel yn returio.

Nyni a fentrwn i faes Asbri,

un ai cael ein lladd ai colli.

Ag oddi yno ni awn yn union

i relivio gwŷr Caer lleon.

Trowch yn ôl, wŷr Bonddigion:

cymerwch galone, dyma 'r gelynion!

Criwch, criwch, ceisiwch becavi!

Dowch, Olifer Crwmel, trowch yn y mharti!

Ymleddwch, ymleddwch, mae hi 'n mynd yn hwŷr.

Rhaid i ni ildio: fe a 'n lladded ni 'n llwŷr.

Arnynt, canlynwch! Mi a 'i gwele nhw 'n ffô.

Deliwch y Brenin er dim ar a fô.

Oes neb a bryn gleddyfe,

mynawydydd na nodwydde?

Ni bydd yn Lloegr nag ynghymru

mo 'r sôn am Gabelir ond hynny.

Diryfedd oedd i 'r Brenin golli

a maint o dwyll oedd yn ei armi,

yn ddauwynebog ag yn ffeilsion

yn gwerthu am aur y trefi mawrion.

Mi werthais i lawer tre fy hunan,

yn brysur, heb achos, am bris bychan.

Ni cheisiais i ond gwerth grott o benwig

yn amheythyn am Dre' r Mwythig.

Mi âf a 'r cledde i Mr Crwmel

i ddangos mae fi a enillodd y fattel.

Walle [~ Efallai] y cai gan felldith ei fam

ryw beth am y trafel.

I ba wlâd yr awn i weithan?

Yn Asbri ffight wan troed ni allan.

Mae 'n ddrwg geni dros y Brenin,

fo drosedded yn ei erbyn.

Trwm i nghalon [~ fy nghalon], mi a gonffesia,

am y ferch a garai fwya.

Pe gallaswn fyned atti,

hi fase yn mentro gyd'a myfi.

Gwae fi nad allwn ar ei mwŷn

farw ar dwŷn amdani!

Ai cariad a drû Ryfelwr?

Mentrwch i ffordd, gariadus filwr.

Waeth [~ Fe aeth] y Brenin tu'a Scotland;

nine yn hwylus awn i Holand.

Ny ni nillasson gestyll Cymru.

Oes dim o 'r gwaith genych ond hynu [~ hynny]?

O Gabelir ni adawson i

mewn dichell heb i bradychu.

Os ewch i ymladd etto i 'r Werddon,

chwi gewch aur ag arian ddigon;

ag yno fyth y cewch chwi fod

yn lle 'r Gwyddelod gwlldion.

Am aur ag arian nyni a ymladdwn,

ag yn ei tai a 'i tir ni dariwn;

tyny cleddyfe yn y dydd

o achos ffydd ni phoenwn.

Pa ryw newydd, noble Crwmel?

Dim ond darfod cwrs y rhyfel.

Myfi sy 'n raenio gyd a 'm soldiers;

fe dored gwres y Cabeliers.

Ai gyd'a chwi 'r Scotiaid dichlyn

y mae Jarls, hwn oedd yn frenin?

Yno y daeth pan drodd y rhôd

i ochel y gafod ddychryn.

Chwi gewch gyweth a 'ch bodlono.

Gadewch i mi gael gafel ynddo.

Dan amod i chwi roi iddo bardwn

ag aur i nine faint a fynwn

y rwan yn eich dwylo chwi

yn onest ni a 'i dilifrwn.

Wel dyna ben, dowch ag efo.

Dyna fo, ymeulwch ynddo.

Ewch ag efo, Huson hawddgar,

i garis Brwx [~ Carisbrooke] Castl; rhowch o 'ngharchar.

Myfi sydd heddyw yn uwch na neb

a 'r sydd ar wyneb daiar.

Ai ffair sy yma? Pwy sy 'n prynu?

Pa beth yr ydech yn ei werthu?

Mi wn pa beth a ddaw o 'r Deyrnas:

myfi a werthais y Brenin Charlas.

Mi wn na cherddi gam yn rhwydd.

Ail iw dy swydd i Suddas.

Ni gawson y Brenin dan ein dwylo;

pa beth weithan a wnawn iddo?

Pa beth a wnawn ond gwasgu 'r feg

a rhoddi deuddeg arno?

Nyni ddechreuwn gadw sesiwn;