ACHOS.............7

achos na ddoeth // mor amser \

achos y pris oedd ormodd \

achos y boen a gowsai \

a hevyd dowaid yr achos \

achos vy mod yn wirion, \

dowaid yr achos o 'r dechreuad \

ac nid oes mo 'rr achos hwnnw \

ACHOSSION.........4

sydd yn dangos yr achossion./ \

A llawer o achossion beunydd \

Gadwn heibio yr achossion \

y rhann vwya o achossion \

ACHUBODD..........1

a achubodd // y dynion./ \

ACHWYN............1

a beiriodai rrag achwyn \

AD................1

Hi a ad yn noeth ei dwyfron \

ADAIN.............1

rrag eryr llym ei adain \

ADAMANT...........1

rhac ofn i 'r adamant gerric \

ADAR..............4

i gael o adar yr wybrenn \

mae angylion yw /r/ adar hynny \

adar y byd sy /n/ greulon: \

adweinir yr adar beunydd./ \

ADAWODD...........1

am y chwech // adawodd \

ADDA..............5

eithyr er amser Adda \

holl hiliogaeth // Adda \

noeth oedd Eva ac Adda \

ar a vu er oes Adda \

yn lle bu Adda ac Eva \

ADDAF.............1

oedd o lwyth Seth ap Addaf \

ADDAS.............1

wedi i gweithio yn addas \

ADDEWID...........1

ag o honi yr addewid \

ADDOLAN...........1

nid addolan mo 'r delwe \

ADDOLI............4

ond addoli y gau Dduwie \

yn addoli delw gwr a 'i benn yn ych \

ac yn addoli yn wastadol \

mae i addoli y brenin \

ADDVED............1

a 'r rheini /n/ ddigon addved \

ADDWYN............1

Sara verch Ragwel addwyn \

ADDYSG............1

Llawn yw gwraig o ddryg addysg \

ADEL..............1

a chau /r/ drws a 'i adel allan \

ADENYDD...........1

wrth i pic a 'i penn a 'i adenydd \

ADEWAIS...........1

Mi a adewais y wlad yma \

ADNABOD...........3

ag adnabod or tair kroes \

I gael i adnabod \

yr oedd pawb yn i adnabod \

ADRE..............5

i 'w dad yn siwr hyd adre \

yn union i vyned adre \

yn ymlusgo adre i gysgy \

heb vedry myned adre \

os kyrheuddi adre i gysgu. \

ADRODD............2

ag adrodd or holl deulu \

yr ymddiddan a vy rhwng yr holwr a 'r Gigfran / a 'r gigfran yn adrodd rhyfeddode tyrnassoedd y byd yr holwr

ADRODDI...........1

yn adroddi geirie duon \

ADSWYN............1

kontinuwio ac adswyn talaith \

ADSWYNION.........1

eraill yn taflu adswynion./ \

ADWEINIR..........1

adweinir yr adar beunydd./ \

ADWEN.............1

mi a 'th adwen wrth dy lyged \

AETH..............3

ond aeth y ddraig yn ddrylliau \

aeth yn garrec halen glas \

ac aeth yn brenn o 'r tecka \

AETHWYD...........1

pan aethwyd ir van eithaf \

AF................1

ac yno ir af beunydd, \

AFEL..............1

pawb a 'i afel yn i lewis \

AFFI..............1

Mi a vum yn rhef Affi \

AFLAWEN...........1

roddi kreglais oer aflawen \

AFON..............1

ac yn yr afon ddyfnfawr \

AFONYDD...........1

Na hyd yr un o 'r afonydd \

AFRAD.............2

Nid oedd yno mor afrad \

ar gwmpnieth [~ gwmniaeth] mawr i afrad \

AFRADLONN.........1

Diriaid fydd ag afradlonn \

AFREOLUS..........1

ac o bydde dyn afrolus [~ afreolus] \

AFROLUS...........1

ac o bydde dyn afrolus [~ afreolus] \

AFRWYDD...........1

hi a wna wyneb trist afrwydd \

AFRYFOL...........1

ar y rrod ddur afryfol \

AG................39

Diriaid fydd ag afradlonn \

hau kelwydd ag wttressa \

dof ag anllad a thyner \

ag ymddangos mewn gwychder \

ar ei phryd ag yn ei chalonn \

ag mor hyfedr ar bob niwed \

llongau Groeg ag ymgweirio \

ag Orffews iaith ragorol \

ag na cheren mor pryfed \

ag na vydd ry hyderus \

ag wrth y drych ymbinkio \

ag adrodd or holl deulu \

ag i ddwyn blys ar ddynion \

pob llyfrau ag ystori \

ag euog oedd yr hollwlad \

ag erchi ir ynifer \

ag Anna i mam a hanoedd \

ag o honi yr addewid \

ag yn veichiog morwyn odiaeth \

ag iawn i bawb gadnabod \

ag ef a ddaw i varnu \

ag adnabod or tair kroes \

ag ai gwallt ai dagrau i kaed \

a byw vu wen // ag inion \

ag y hi oedd wen a chlaer \

ag oedd chwaer // i Aaron/ \

ag yw wely main i hael \

ag i gael // aroglau \

ag o rad Duw goruchaf \

Ag fo wyddis bod velly \

i wared ag i vyny \

ag arafaidd i geiriau \

Pei kawn enioes ag iechyd \

a chanu awr ag enyd \

ag och ir kynta a gilio \

yn uchel ag yn ddistaw \

Wiliam Kynwal ag nis gwad \

llyma symeth llyfr o deithie Syr Sion Mandefyl marchog vrddol, wedi i gyfieithio o Saesneg yn Gymraeg ar ddvll Araith ag a elwir yr athro yma ef:

mi a warandawa ag a ro yt ostec \