A.................676

a dilyn llwybrau diffaeth \

a neidio pann gynhyrfer \

hi a wna wyneb trist afrwydd \

hi a yn vyrsen wagsawys \

wylo awr a gowenu \

mynn, ni fynn a wyllyssio \

gwrthod kymeryd a garo \

ofer // a thafod gymysg \

hi a gur Arthur mewn terfysg \

anwastad gwag a chreulonn \

llawn klatring a chwynionn \

o drais a rrwysg a thraha \

o drais a rrwysg a thraha \

kenfigen a chybydddra \

gwemal a rry ysmala \

a thra chostus yw chymar \

swynfedr a chyfareddgar \

dof ag anllad a thyner \

gorwyllt a rrwth a blyssig \

gorwyllt a rrwth a blyssig \

milain hy broch a ffyrnig \

A gwneuthur gorsedd Efa \

y peth nis gwyr a fostia \

ar hynn a wyr a ddisemlia \

ar hynn a wyr a ddisemlia \

A phe baut kynn gyfrwyssed \

rrag brad a maglau merched \

a phei rron yt ai gweled \

hi a wna yt ameu dy lyged \

Hi a wna yt hynn a fynno \

Hi a wna yt hynn a fynno \

ti a gai glywed etto \

nad oes weithred a naelo \

a wisgen am ei breichiau \

a ollyngodd wyr mewn arfau \

a ollyngodd yn ffrydiau \

Elen a beris lwytho \

Karu ei brawd a wnai Beiblys \

a gorwedd gan ei ystlys \

Karu ei thad a wnaeth Myrha \

hynn a wnaeth ei difetha \

a wnaethant yr nos gynta \

dreuthu yr drwg a wnaeth Pasiffaa \

Pawb a wyr a wnaeth Phedra \

Pawb a wyr a wnaeth Phedra \

a gwenwyn Deianeira \

a fynno gweled kynnydd \

a ffynniant yw gorlennydd \

a fynno kadw ei grefydd \

a chael hedd a llawenydd \

a chael hedd a llawenydd \

er a welsoch o lyfrau \

a ddarlleniassoch chwitheu \

o wraig a ddoeth ir goleu \

a gymerth val ymgleddwr \

a drige i gyd ai threissiwr \

Erkwlff a Thesews wrol \

a Christ ein harglwydd nefol \

a ddoethant yn ddigonol \

A pha beth ydyw yr pryfed \

ar y mor a gafodd golled \

a rown gyngor it bigeilied \

pawb a vyddant drwg dybus \

a chael targed hen Bersus \

Lladd gormessiaid a chowri \

a wnaeth gwyr o filwri \

wrth antur grym a nerthi \

a haeddynt ei koroni \

wr a allodd veistroli \

a wnaeth y deml odidog \

a Samson filwr nerthog \

a gweniaeth y merchedau \

Hi a bair yw phryd ddiskleirio \

hi a fedr ymdemprio \

a gossod ei gwallt ai lifo \

hi a wna lawer o ymdrwssio \

Hi a wyr wemal gerddediad \

a llusgo kwrr ei llygad \

a phob munudyn anllad \

A phan fynno ganhiadu \

nag a rydd rrag ei barnu \

wylo a wnaiff wrth ymdynu \

a chwerthin oi gorfygu \

Hi a ad yn noeth ei dwyfron \

a rrych rrwng ei dwy wenfron \

a pheryglon y moroedd \

Y mae rrinwedd a thynged \

hefyd iddunt a rodded \

ieuank a hen gocheled \

a ddysgais ar y mynydd \

Wrth edrych a mynegi \

wrth y bobloedd a ddoethan \

a gwraig atto yn pechu yn drist \

Wrthyn Iessu a ddyfod \

a Duw y tad // yn gwybod \

Ef a liwiodd i Efa \

ag Anna i mam a hanoedd \

a Iessu i mab ar bren heb drai \

a brynai // yr holl genedlaeth \

Pum rrinwedd a roe'r drindod \

nef a daiar // hynod \

a honno oedd bur a chymwys \

a honno oedd bur a chymwys \

a glana a vu mewn eglwys \

a glana a vu mewn eglwys \

y gwr a vynai yn prynnu \

ag ef a ddaw i varnu \

hi a beidiodd drwy divaru \

a vu er mwyn krist nefol \

hi a dyfodd yn i genau \

ac a ddoeth hon wrth i bodd \

a thrwy nerth Iessu gyfion \

Beuno a roes arni i phen \

a byw vu wen // ag inion \

a ddywisodd Duw Keli \

ag y hi oedd wen a chlaer \

a Ionathas gwr union \

a achubodd // y dynion./ \

a beiriodai rrag achwyn \

a marw a vu // yn vorwyn./ \

a marw a vu // yn vorwyn./ \

Pedyr a gae gan Dduw an klyw \

a bod tridiau ar untu \

Sara a Ragel oedd gyfion \

a ddugant i morynion \

gwlith a glaw // a gafodd \

gwlith a glaw // a gafodd \

ar ol erydyr a thidau \

a ddyfeisiodd yn inion \

a ddyfeisiodd bob hadau \

a ddyfeisiodd mewn moddau \

a hon oedd ddoeth yw bowyd \

a chraff ym hob kelfyddyd \

a mawr i chyfrwyddyd \

a ddyfeisiodd mewn lliniau \

a wnaython naw llyfyr golau \

a doeth un or merchedau \

a gofyn trychan talen \

tri or llyfrau a losgodd \

a cheisio yr un pris yn drech \

hon eilwaith tri a losgai \

achos y boen a gowsai \

a cheisio yr un pris yn vri \

am y tri // a dowsai \

a hyd dydd varn i pery \

a oedd yn Rrufain obry \

a chyfrwyddyd ir holl wlad \

a gad // or llyfre hynny \

a dwyn kof kyfraith varsia \

a mawr oedd glod Rrebeka \

a Seymeiramys ruddwin \

ar a aned or holl bobloedd \

a gorau // i gweithredoedd \

a chwrtais ymhob moddau \

a synhwyrol i champau \

a phob amser yn i phwyll \

Gwraig sy lan a charedig \

hi a wna lawer o chydig \

hi a geidw i gwr yn ddiddig \

val Moesen a noe hefyd \

a chanu awr ag enyd \

nos a dydd heb seguryd \

a wnaeth yr araith chwerwedd \

mi a wnawn iddo gnoi i dafod \

am a ddyfod // ar wragedd \

O bydd neb a chwenycho \

a doeded pwy a vytho \

a doeded pwy a vytho \

ag och ir kynta a gilio \

O daw gofyn a gwiriaw \

pwy a wnai yr araith hylaw \

llyma symeth llyfr o deithie Syr Sion Mandefyl marchog vrddol, wedi i gyfieithio o Saesneg yn Gymraeg ar ddvll Araith ag a elwir yr athro yma ef:

yr ymddiddan a vy rhwng yr holwr a 'r Gigfran / a 'r gigfran yn adrodd rhyfeddode tyrnassoedd y byd yr holwr

yr ymddiddan a vy rhwng yr holwr a 'r Gigfran / a 'r gigfran yn adrodd rhyfeddode tyrnassoedd y byd yr holwr

yr ymddiddan a vy rhwng yr holwr a 'r Gigfran / a 'r gigfran yn adrodd rhyfeddode tyrnassoedd y byd yr holwr

a phara wlad a gerddaist \

a phara wlad a gerddaist \

Mi a euthum gann y moroedd \

ac I dull a 'i modd a 'i krefydd \

ac I dull a 'i modd a 'i krefydd \

mi a warandawa ag a ro yt ostec \

mi a warandawa ag a ro yt ostec \

a 'r ynyssoedd a gwledydd \

a 'r ynyssoedd a gwledydd \

a welais o ryfeddode \

taw a son a gwrando \

taw a son a gwrando \

mi a vynega i ti yma \

a llawer o ryfeddodau \

Mi a veddyliais yn vynghalonn \

ac a gyfeiriais o 'm blaen \

honn oedd vawr a chreulonn \

a hynny yn ddwr kroyw \

Ac a hedais yn bybyr \

ac a welais yr ymerodr yna \

yr honn a elwir Lempne \

a chyfiwch a hwnn yma \

a chyfiwch a hwnn yma \

a chysgod y mynyddoedd \

sydd ddec a thrugain o villtyroedd \

Mi a euthym yn wysc ymhenn \

y brenin a 'i holl weission \

a lladd miloedd ar unty \

Mi a glowsswn lawer o son \

a 'r ddinas honn yma \

lle bu Grist a 'i ddisgyblion \

a dyffryn dsjaffata \

Iddewon a Christnogion \

a 'r rheini ysydd beunydd \

ond vo viasse gayre a chloddie \

a phedwar a deugain o bilere \

a phedwar a deugain o bilere \

a rhai oedd yn pennu \

ac a roed barn arni \

ac erchi mynd a hi i 'w llosgi \

Ac a roes hithe i gweddi \

a phann ddechreued gynnu /r/ tan \

ac a dyfodd y koed krinion \

yn rhos gwnion a chochion \

Ac velly pawb a wybu \

ar a weled yn y wlad yna \

yr avon a elwir Urddonen \

A hevyd yn emyl Ierico \

a ffrwyth arnun i 'w gweled \

a 'r rheini /n/ ddigon addved \

a phenn dorrid y prenn hwnnw \

ni bydde ond glo a lludw \

i bu Sodoma a Gomorra \

Segor a Soloma \

a hevyd tref Aldema \

a losgodd Duw ar unty \

a than nefol a brwmstan \

a than nefol a brwmstan \

wedi i Lott a 'i verched vynd allan \

A 'r pum dinas hevyd \

a suddodd yn ddie enbyd \

A gwraic Lott oedd atkas \

hwnn sydd vawr a garw \

a heb vod yn bwhwman \

a phob peth a el iddo \

a phob peth a el iddo \

a newid i lliw bedeirgwaith \

A 'r Samaritans yn benna \

honn a elwir Tyberias \

A deuddec basgeded \

i vyny /n/ llawn a goded \

odd i wrth y rhai a viasse /n/ bwytta \

ac a daflasson bentwynion \

Ac pentewyn a dyfodd i vynu \

Yno mi a euthum gan y moroedd \

mi a euthum ar ynghyfeirid \

Mi a euthym odd i yna \

honn oedd gyflawn o yd a gwin \

Mi a hedais yn gefnoc \

a melussach no 'r mel pur \

Mi a hedais yn union \

merched a gwragedd oedd yn tario \

A heb gymorth morr gwyr \

a phenn chwenychen gwmpeini \

hwy a yren dros vor heli \

A hynny yn gyttun \

ac os meibion a vydde \

Ef a 'i gyrrid yn ddiame \

a phob un o 'r llanckesse \

a vagen o 'r vath ore \

Ac a ddysgen uddun seythu \

a chario ffonn a chledde \

a chario ffonn a chledde \

a tharian o 'r vath ore \

A hynn yn enwedic \

Ac mi a gymerais hedva \

ac a ddoethym i Ethiopia \

A llawer un o honyn \

a aiff yn noeth lumyn \

Ac ar y troed sy vawr a llydan \

hwy a redan yn vuan \

ac a 'i kode uwch i benn \

rhac haul a glaw o 'r wybrenn \

a 'r nos yr oedd hi kynn vrytted \

Mi a hedais oddi yma \

rhaid i 'r gwyr a 'r gwragedd \

a hwnn nid oedd i ffydd o 'r gore \

yn addoli delw gwr a 'i benn yn ych \

a 'r rheini oedd yn kerdded \

yn gimin a bytheied \

deg a deugain o ddiwrnodie \

a llawer o lyssieue \

A phob awr a phob ennyd \

A phob awr a phob ennyd \

a phwy bynnac vydde \

ac a yfe o honi hithe \

Mi a gyfeiriais yn union \

tu a brenhiniaeth Mabaron \

a 'r llaw oedd heb lygru \

a vuasse yn ystlys Iessu \

ef a scrifennid henw \

A 'r kyfiownder hi a 'i dalie \

A 'r kyfiownder hi a 'i dalie \

a 'r kam hi a 'i gwrthode \

a 'r kam hi a 'i gwrthode \

Mi a ddoethym i Lamori \

mae ynys a elwir Somobor \

rhyngthunt wy a 'r bobl noethion \

Mi a adewais y wlad yma \

ac a euthym i ynys Iana \

yno y sinsir a 'r Nytmic \

A llawer o lyssieue \

a 'r rheini o 'r vath ore \

A hevyd holl lorie \

i neuadde a 'i barlyre \

a hynn yn ddigon glan \

ond a vytho yn i rodio \

a ffrwyth y rhain yma \

a vydd val peillied o 'r vath ffeindia \

Ac a wnair o hono vara \

Mi a hedais ymhellach \

y vaint a vynne yn gyffredin \

ef a ddoe yr holl bysgod \

ddal y vaint a vynne \

a derien dridie yn wastadol \

a 'r rheini o 'r vath ore \

Mi a welais ynys Melca \

a hevyd ynys Tracota \

a llawer o honyn hevyd \

Mi a gymerais hedvann \

wydde gwlltion a dau benne \

a llawer o wiberoedd \

a llawer iawn o nadroedd \

a phann vo un marw \

i ffreind a bair alw \

i vwytta i gig a 'i waed \

Ac mewn ynys a elwir Raso \

hwy a gymran y rhai gwedi klwyfo \

ac a 'i krogan i vynu ar brenn \

eraill a llygaid i 'w talkenne \

ynys a merched a meibion \

ynys a merched a meibion \

a 'r bobl yn rhyfedda \

ar a vu er oes Adda \

a hynn sydd ryfedd yn siwr \

Mi a euthym i dyrnas Vansi \

a 'r rheini o 'r vath lana \

a 'r sydd ar y ddaear yma \

a hyd y klowais ddoedyd \

yn ddec a deugain o villtyroedd \

Mi a welais wlad brenin Pigme \

ar velfed a sidane \

Mi a hedais yn union \

hyd yn ninas a elwir Kadon \

A deuddec porth o 'r glana \

a honn sydd dref benna \

a dwy villtir yw i gwmpas \

a phedwar ar hugain o bilere \

o aur a main gwerthvawr \

a phob un o honun \

a 'r rheini o 'r vath ffeindia \

a grissie i holl eisteddva \

a pherl yn i kwmpas \

o dywyssogion a barwnied \

a llawer o bennaethied \

Mi a hedais yn uchel \

a 'r sy /n/ y byd yma \

Ac a ddoethym o Gataia \

a hwnn sydd yn odieth \

Ac a hedais yn y mann \

a Hamson i gelwir \

A thair milltir o honi \

Na dim a 'r sydd ynddi \

a meirch yn gweryry \

a llais gwyr gida hynny \

ar plaen a elwid Mecon \

Ac a ddoethon hwythe \

ac a syrthiasson ar i glinie \

Ac a ddoeth kwmwl o 'r awyr \

ar yr ymerodr a 'i wyr \

a hynn drwy wyrthie rhyfedd \

Mi a veddyliais yn ynghalonn \

a llawer o vain gwrthie \

ddeg a thrugain o vrenhinoedd \

a phob un o honun \

a 'r rheini yn disgleirio \

Nid yw i byrth a 'i blasse \

ond aur a main gwrthie \

a deg a thrugain o ddugied \

a deg a thrugain o ddugied \

a thrychant yn ddiame \

a deuddec archesgob \

ddengmil a thrugain yn waetio \

A phann ddel i ryfelu \

A dwy ddesgil o aur neu o arian \

bob amser o 'i vlaen a ddygan \

mae aur a main gwrthie \

Yr ail ddesgil a ddygir \

i vod ef yn bridd a lludw \

A 'i vod yn enwedic \

i 'r tad a 'r mab a 'r ysbryd glan \

i 'r tad a 'r mab a 'r ysbryd glan \

ond tyfod graian a gro \

Vo vydd yn treio a llenwi \

a 'r rheini o 'r blassussa \

a hynny hyd hanner dydd \

ac hwy a ddiflannan \

a phen vo /r/ haul yn machludo \

Mi a vum yn rhef Affi \

a deugain troedfedd o hyd ynddi \

Mi a welais avon Belyon \

a 'r ffos lydan a elwir Mynon \

a 'r ffos lydan a elwir Mynon \

a gwydyr gwynn a wnair o hono \

a gwydyr gwynn a wnair o hono \

Er maint a dynner allan \

hi a lenwiff yn y mann \

ac a vyddir o bell o wledydd \

A phob peth i mewn ar a fwrian \

A phob peth i mewn ar a fwrian \

Minne a welais y bobl \

yn y wlad a elwir Sinobl \

hwy a ddoedasson wrtho \

a hynny yn wir nis galle \

a thymestloedd a tharane \

a thymestloedd a tharane \

mae gwlad a gwyr o 'r mwia \

a main gwerthfawr yn i llyged \

a phan von yn ddigllonn \

hwy a laddan wyr a 'i golygon \

hwy a laddan wyr a 'i golygon \

a hynn ir wyf yn i ddeuall \

a wna lawer o riddvan \

hwy a vynan gerddorion \

ac a vyddan lawen ddigon \

A phann vo ef marw \

hwy a losgan i gorff yn lludw \

o herwydd hwy a ddoedan \

i lawer o boen a thrallod \

A phann ymadawo ac yma \

lle mae bowyd a heddwch \

a hwnnw /n/ llawn digrifwch \

A phette yno y brenin \

Mi a welais ynys dda iawn \

ef a gyfyd i benn \

ynifel a elwir Kamelion \

a hwnn nid yw ond issel \

a 'i liw yn kyfnewidio \

a hynny pann i mynno \

Mae yno ynifel a elwir Lanhoren \

a thri chorn yn i dalken \

a 'r rheini sydd yn ochroc \

ac a 'r kyrn hynn yma \

a 'r bobl dduwiola yn y byd \

a 'r ynys a elwir Bragamon \

a 'r ynys a elwir Bragamon \

eraill a 'i geilw yr ynys ffyddlon \

A rhac daied ydiw hithe \

mae i kredinieth a 'i meddwl \

ar y gwr a wnaeth y kwbwl \

A phan ddoeth Alexander a gyrru \

A phan ddoeth Alexander a gyrru \

hwy a ddoedassan i 'r kennade \

oedd heddwch a chydgordiad \

A phob da yn gyffredinol \

ef a ddyfod wrthun \

Mi a hedais yn y mann \

mae dau Aiaf a dau Ha \

a elwir Oriel ac Arged \

a Chanapos i gelwir \

a 'r lleuad ynddi ni lewyrcha \

i mae kreigie a drysni \

a brynnie a chorsydd \

a brynnie a chorsydd \

A 'r rheini yn anguriol \

dyfod kyfiwch a hithe \

A 'r rhann vwyiaf o 'i graian \

A henw yr ail avon \

A 'r drydedd yw Tygrys \

a thrwy vrenhiniaeth Armonia \

a honn mi a 'i doeda \

a honn mi a 'i doeda \

ac o 'r rhai yma a henwyd \

gann y kreigie a 'r drysni \

a henwais o 'r blaen i chwi \

a hynny yn dragowydd \

Efe a wyr bob bachgen \

ar i dull a 'i modd a 'i krefydd \

ar i dull a 'i modd a 'i krefydd \

mi a ddoedais yn vy meddwl \

A bod chwant anrhysymol \

a balchder a chenfigen \

a balchder a chenfigen \

Godineb a medddod \

A phob gradd yn gyfan \

yr holl wledydd a 'r tyrnasse \

yn wir a welais inne \

a minne /n/ wir wedi blino \

A phob un a 'i darllenio \

A phob un a 'i darllenio \

kymred hynn dann a dalo \

Duw gida thi vyth a drigo \

ynghylch y bobloedd a 'r nassiwne \

A 'i dull a 'i kyneddve \

A 'i dull a 'i kyneddve \

a bod yr holl vyd yn gyfa \

A phob dyn yn heleth \

a chariad perffaith wedi boddi \

a chydwybod gida hi \

minne a glowsswn vynegi \

a chanthun dair o bele euraid \

ac ef a 'i teifl yn heleth \

a deifl y kythrel elyn \

A 'r ddwy bel uchod \

a 'r rheini a wna tegwch \

a 'r rheini a wna tegwch \

Gida lussenau a cherdode \

a hynny a 'i rhyddha \

a hynny a 'i rhyddha \

A 'r drydedd bel gocheled \

honn sydd drom a chaled \

A honn sy ddrwc i braint \

a vwrir o vlaen henaint \

A henw y bel yma \

a phwybynnac ni orchvyga \

y bel yma a 'r ddwy gynta \

Ef a gyll yn dragwyddol \

Ef a wnaethbwyd ac a ysgrifenwyd yr araeth vchod y dydd diwaethaf o fis mihefin oed krist yna /1586/ gann Rissiart ap Sion (o lanngynhafal ap Rhobert ap Grvffydd ap llewelyn ap Einion) allan o lyfr mawndefil / pob peth diniwed sydd dda o flaen yr owdvr penna / Terfynn y /22/ die o Chwefror oed krist /1610/ Barddoniaeth rydd allan o lsg.

Ef a wnaethbwyd ac a ysgrifenwyd yr araeth vchod y dydd diwaethaf o fis mihefin oed krist yna /1586/ gann Rissiart ap Sion (o lanngynhafal ap Rhobert ap Grvffydd ap llewelyn ap Einion) allan o lyfr mawndefil / pob peth diniwed sydd dda o flaen yr owdvr penna / Terfynn y /22/ die o Chwefror oed krist /1610/ Barddoniaeth rydd allan o lsg.

llyma yr ymddiddan a fv rhwng yr wttresswr a 'r Dyllvan./

llyma yr ymddiddan a fv rhwng yr wttresswr a 'r Dyllvan./

A m'vi [~ myfi] /n/ mynd yn dra dwrstan: \

a 'i dau lygad sowserdan. \

a hyd y nos wttresswr. \

deuwell itti a vyasse, \

Dy drwst a 'th lais eiddiges [~ eiddigus] \

mor ddisymwth a 'm hofnes \

a phara vann yr wyt yn aros: \

a hevyd dowaid yr achos \

Mi a vum yn ddiniwed \

rheir a vydde /r/ ymadroddion, \

Ti a vuost mewn klydwr, \

mi a 'th adwen wrth dy lyged \

yn wttressa dithe a vu \

Vy mhlant a liwiaist [~ edliwiaist] i mi \

rhyfedd gennyf a ddoedi \

a minne sydd yn ddiveth \

a 'th goweth yr wyt y 'w fostio \

mae dy wraic a 'th blant heb huno \

eissie rhann a vuost y 'w drelio \

pam i rhoddaist serch a chariad \

twyll y kythrel a 'i vwriad \

di a gai rann o 'm kyfrinach \

a rheir a vydde dybygwn \

a rheir a vydde dybygwn \

a 'r wraic yn llaes i rhawn \

a chwrteissi mawr a gawn \

a chwrteissi mawr a gawn \

a 'r vorwyn yn llawen ddigawn \

yn y mann a 'r pott yn llawn \

a minne y 'w plith val penn y dawn./ \

y kwpan a 'r tost yn barod \

a gar fy mronn i gossod \

kadair a chlystoc o 'r vath ore \

yn fy slippers a 'm brafri \

a 'r wraic yn vwyn a heini \

a 'r wraic yn vwyn a heini \

mynd a 'r pott drachefn y 'w lenwi \

a chynn i bod yn hanner dydd \

gwledd vwyn a gloddest ddibrydd \

a gwyr o gerdd yn gelfydd \

a ddoe yno /n/ ddigon ufydd./ \

a chwedi darfod i 'r dydd bassio \

a than a chanwyll i oleuo \

a than a chanwyll i oleuo \

kael telyn rawn a 'i chweirio \

a phawb ar hwyl pennillio./ \

kynn kael dyri a charol \

i 'n plith a bod yn gekrus \

pawb a 'i afel yn i lewis \

a thros y drws yn drefnus \

a chau /r/ drws a 'i adel allan \

a chau /r/ drws a 'i adel allan \

a ninne wrth y tan \

torri knau a rhostio avale \

a 'i bwrw i 'r kwppane \

a rhai yn knoi kackenne \

rhai /n/ ufudd a save \

eraill ynghyd a eistedde \

a llawer ymrafel chware \

a 'r dabler a brithion gardie \

a 'r dabler a brithion gardie \

a rhai /n/ troedio downssie \

at i ffreinds a 'i kymdeithion \

a throi kwppane yn sychion \

a rhai ydoedd yno, \

a phawb i 'r pott a 'i vendith, \

a phawb i 'r pott a 'i vendith, \

bychan a mawr oedd i 'n plith, \

nas gwnn ragor rhwng nos a dydd./ \

a vydd i 'n plith bob amser: \

a mwy no hynn o lawer, \

o ddigrifwch a mwynder./ \

Paid a 'th gychwyn aros gwrando, \

a 'r gwaetha heb son amdano. \

i gael lletty a 'i kyfreidie. \

A llawer o achossion beunydd \

i gyfarfod nos a dydd \

a merch y ty a ddoede \

a merch y ty a ddoede \

bost a ffrost pwy waetha i grefydd \

rhoi mowrllw i lladd a 'i llosgi \

rhai oedd a chalonne feilsion [~ ffeilsion] \

yn waeth i sutt no chwn a moch \

A rhai o 'r chwaryddion kardie \

na chwmpnieth [~ chwmniaeth] pott a chacken. \

ond a 'm dycko i 'r dafarn./ \

kwrw a ladd enaid dyn \

ac os kaiff y korff a chwenych \

mi a roddwn i ti gyngor \

Vy nghymale a gydgordian \

Pum synwyr a roed itti, \

y kwrs hwnn paid a 'i ddylyn \

a byth ni byddi diwarth \

A minne sydd gwmpniwr [~ gwmniwr] \

kaf gadair a than mewn Parlwr \

a 'r kwbwl val i doedais \

gida morwyn lan a hoffais \

gwaetha i mi a edliwir \

Duw a roes i mi naturieth \

dy rwysc dy hun a vynni \

gormod serch i verch a thafarn \

y pwrs yn wag a 'r kefn yn wann./ \

kwyno a wnai rac oerni \

na 'm wrandewi a 'th ddolurie \

a dolur mawr i 'm kalonn./ \

A 'm koesse wrth i teimlo \

mi a 'i klowa megis chwyddo \

Duw Iessu o 'r nef a 'm katwo \

a 'r kwrw sydd i 'th hudo \

ni all dyn am a gasglo \

drwy ffolineb a gwagedd \

Drwc yw ymarfer a gormod chware \

wrth i pic a 'i penn a 'i adenydd \

wrth i pic a 'i penn a 'i adenydd \

vod dy serch a 'th chwant i 'r ddiod \

dy ddifyrrwch a 'th lawenydd \

yw meddwi /r/ nos a chysgu /r/ dydd./ \

yr wyf yn medru y ffordd a 'r llwybre \

A phwy bynnac a hir ddilyno \

A phwy bynnac a hir ddilyno \

mewn sir gwtta a hwndryde \

a dechre galw yr hen gwynion \

A rhai yno o ddifri \

A 'r hen gwynion er ystyddie [~ er ys dyddiau] \

oedd yn myned a 'r deuddege \

a 'r rheini val i derfid \

yn dwod [~ dyfod] i mewn a 'i verdid \

a 'r a glowais i o gwynion \

a 'r a glowais i o gwynion \

O chait ti a 'th vath ych kredu \

a dybly /r/ gost /n/ helaeth. \

a chael y baili /n/ dalgrwnn \

A myned yn ddigynnwr \

i 'r karchar a 'r wttresswr./ \

mi a 'th wela /n/ magu haint \

Y gwr a 'th wnaeth a 'th mendio [~ emendio] \

Y gwr a 'th wnaeth a 'th mendio [~ emendio] \

Duw a rotho /r/ gras i minne \

i ymadel a 'r tafarne. \

Ac am a wneuthum o gamwedde \

a chann ffarwel i ti a rodda \

a chann ffarwel i ti a rodda \

rhwng wttresswr a 'r Dylluan \

Sawl a vynno hynn y 'w glowed \

a gwr gweddus ymaroled \

a hynn i mae y 'w gydnabod \

A darlleniwr Kymraec weithie \

a swrn gyfarwyddyd mewn iache \

Tomas y Darlleinwr /a/ kant./

Ac fal hynn y terfyna yr ymddiddan hwnn rhwng yr Wtresswr a 'r Dvllvan, Ddywllyn kyntaf o 'r Grawys glan oet krist 1610./