GAFEL............1

wedi myned i bant, hwy a ffeilsant a chael gafel yn y tir da a Gwastad a welsant y

GAIR.............1

fo'd [~ fod ] mewn newyn o gael clywed y Gair yn eich hen dduddieu - Ar amserau mai llawer o

GALEDI...........1

yn y wlad hon Nis gwelsoch chwi y fath galedi yr ys holl amser y buoch chwy ynddi a

GALWEDIGAETH.....1

yn eich lluthur nesaf pa beth Iw eich Calwediceth [~ galwedigaeth ] pa yn ai farmwr ai tfarnwr [~ tafarnwr ] ai Carier

GALL.............1

yn cal [~ cael ] rhafe pwy Mor nesed attoch chwy gall Rope maker wneythyr bwyolyeth a Oes Nemor o waith

GALLAF...........2

Benjamyn Bon a LLawer o 'r hen frindea nas gallaf ey henwy, yr wy wedy halu atoch o o

yn meddwl Dyfod trosodd atoch y spring nesaf os gallaf mewn un modd yn y byd yr ydwyf yn

GALLO............1

dwaid fod Eyra Mawr, a Hwnw yn rhewy, fel gallo wagons fyned drosto yn y flwyddyn, a ody hyny

GALLSWN..........1

fy mod yn ffeily cyflawny fy addewid ag nis gallswn ei chyflawny am i mi newid fy sefyllfa a

GALLWYF..........1

ymdrechaf i dyfod i 'ch gweled cynted ag y Gallwyf, Arwydd dda yw bod tymlad [~ teimlad ] o 'r dyffyg

GAMSINIES........1

da ag yn eich anwyl ffrynd. Moses David Mi Gamsinies yn y LLythyr. Nid oedd Ef wedy Scrifenny attoech

GAN..............7

y 20 pob yn o 'r rhayn yn ddrwg yawn gan Egyn, y Cyniah a fu yn anhemerys yawn [~ cynhaeaf

wedu mund yn Sosinian a chwedu ei wrthod can [~ gan ] ei bobol ac nid oes yn lle canto [~ ganddo

hwn I Isgrufenu [~ ysgrifennu ] r ychudig Leine hun Attoch Gan Obaithio y Byddant ddod yn DDiogel I ich LLaw

i ddanfon gyda James Evans y LLythyr hwn attoch gan obeithio eich bod CHwi a 'ch Teuly yn mwynhau

mhlwif Midrim yn y flwiddin 1747 a fediddiwid n RHydevelin gan David THomas n 17 oed Elizabeth ei wraig anwid n

llanginin n y flwiddin 1743 a fediddiwid n eglwis abartawe gan Griffith David y Cyfriw oedd n ailode gwreiddiol n

abar-Cowin n y flwiddin 1773 a fediddiwid n Salem gan Benj PHillips n y flwiddin 1794

GANDDO...........2

Bruneis y Leas ar y Cwbwl ac oedd canto [~ ganddo ] Ef yn felin panthowel ac y maeu [~ mae ] fani

gan ] ei bobol ac nid oes yn lle canto [~ ganddo ] fe yn bresnol I lefaru maent yn ei wrthod

GAREDIG..........1

ardalodd chwi: yn y Gorllewynol dir. Cofiwch fy yn Garedig at Betty a 'r plant, David THos, a 'i

GARESH...........1

Plwms &c yn y wlad - a Oes potato, Erfyn, Garesh a ffanas - yr ydys yn dwaid fod Eyra Mawr

GARIAD...........1

wych y mai Richard Richard waynllan yn cofio ei gariad atoch ag yn dymyno eich bod yn iach ag

GARYO............1

y pound y mae y RHyfel yn cael ey garyo yn y blan mewn forse fawr rhwngom ny a

GAS..............1

dinion i ymadel a 'r byd hwn, ond fe gas ei adferyd y 'w gynefinol iechyd trwy ddaioni yr

GASCLU...........1

wedi iddo gymeryd llawer o boen yn gyntaf i gasclu yr dyledion, eithur yr ym yn clywed yn awr

GATHIWED.........1

yn ein gwlad ni nawr onid yw hyn yn gathiwed anrhesymol a ffein mawr os na rodder y cyfri

GAYAF............2

teulu ] (Shors) ar 5. ran ohono - Pwy amser y mai Gayaf yn dufod y mewn ag felly yr Haf, a

yr Hyn, hyny wy yn feddwl, a ody yr gayaf, yn oer yawn, a 'r Haf yn Dwym yawn

GEFFREDYN........1

a oes LLwynogod Lawer - a ody yr anyfeliad yn geffredyn yr yn faint an ag o wahanol Lwyea [~ lliwiau

GEFFYL...........1

mai chwech swllt o dreth ar bob math o geffyl gwaith ag 16s o dreth ar bob ceffyl cyfryw

GEIFYR...........1

yn eych glad [~ gwlad ] a ody felly - a Oes Geifyr, Bwch ddanas, Moch gwyllton, da, a cheffyle gwyllton a

GELYNION.........1

wedu mund I cael ei dan Siencun + Ei celinion [~ gelynion ] ni Does neb o 'r bud un admeuro dim

GEN..............1

James dychwelsant i nol yr ailwaith, Mae yn ddrwg gen i glywad eich boed [~ bod ] mor anamal o Lefarwyr

GENIF............2

Trelech, June 4.th 1806 parchedig Sir, Mai yn ddrwg iawn genif am fy mod wedi eich twyllo cyhyd ag fy

amgylchiad mawr arall sef fy merch Briodi. yr oedd genif feddwl mawr I ddyfod trosodd y gwanwyn hyn ond

GENNYF...........6

ac heb wella fel ar fend y mae cenif [~ gennyf ] 4 LLuthur yn bresenol o fu mlan ar y ford

Davis o Abrnant [~ Abernant ] yn awr nid oes cenif [~ gennyf ] ddim llawer newiddion THos Jephtha a claddwid ddoe yn

a scrufensoch mihefin diwetha ac yn dda iawn cenif [~ gennyf ] cliwed eich bod chwi a 'ch Tlwith [~ tylwyth ] yn

anair i 'r wlad, budde yn dda Iawn cenyf [~ gennyf ] cliwed yn eich lluthur nesaf pa beth Iw eich

ochor hun I 'r Bedd ond nid oes cenif [~ gennyf ] fawr obaith eich cweled [~ gweled ] ond cobeithio [~ gobeithio ] cawn

yn awr farwl y tro hwn nid oes cenif [~ gennyf ] ond ei corchmn [~ gorchymyn ] I dduw ei yr udum

GENUF............1

Gwedi Gweled Eich LLythur CHwi ag yn LLawen Iawn Genuf Glywed Eich Bod Gwedi Sefudlu Eich hunain Mor DDumunol

GENYF............2

mi screfenaf yno, y mae yn bleser mawr yawn genyf weled Enw Sam Bach yn eich LLythyr Gofywch hynny

tylwyth yn yach ag yn eich anerch, Nid oes genyf ddym y ddywaid yn RHagor, on [~ ond ] dymyno fod

GENYM............1

David fy Nay, wedy chwanegy - y mey [~ mae ] dda genym glywed fod Mary wedy Syfydly [~ sefydlu ] yr wy yn

GER..............1

dymynaf arnoch Gofyo amdanaf y a 'm plant amddyfad Ger bron yr Orsedd - yr Arglwydd yr hwn a bya

GILYDD...........1

Salem yr ydym Mewn Yndeb a Heddwch a 'i Gilydd Trwi DDaioni Ein Duw Da - Er Ein Gofid yr

GLAD.............1

yr ydys yn dwaid fod Nadrodd Mawryon yn eych glad [~ gwlad ] a ody felly - a Oes Geifyr, Bwch ddanas

GLAF.............2

yn lled afiach, a chwech mis o hynny mor glaf ag iddo fethy Gweithio. fe a aeth i Gymry

mhen saith diwarnod wedy mynd adre. fe aeth yn Glaf a 'r Plurys ag a fu yn debig iawn

GLEFYDDYD........1

hynny yn y man yna - a Ode yn rhyw glefyddyd [~ celfyddyd ] ney grefftwr - pa le may Martha, Bett, a

GLYWAD...........1

i nol yr ailwaith, Mae yn ddrwg gen i glywad eich boed [~ bod ] mor anamal o Lefarwyr. Gobeithio cewch

GLYWED...........2

fy Nay, wedy chwanegy - y mey [~ mae ] dda genym glywed fod Mary wedy Syfydly [~ sefydlu ] yr wy yn gobeythio

Gweled Eich LLythur CHwi ag yn LLawen Iawn Genuf Glywed Eich Bod Gwedi Sefudlu Eich hunain Mor DDumunol - yr

GNAWD............1

fy Nyminuad, er fy mod yn _____s yn y gnawd, er hynny yr wyf guda chwy yn yr yspryd

GOBEITHIO........2

cenif [~ gennyf ] fawr obaith eich cweled [~ gweled ] ond cobeithio [~ gobeithio ] cawn cwrdd yr ochor Draw lle na budd rhaid

i glywad eich boed [~ bod ] mor anamal o Lefarwyr. Gobeithio cewch y fraint yma. sef ymarferyd yn Gydwybodol a

GOBEITHO.........1

ag ysprydol, ag yr ydwyf fine y'n [~ yn ] gobeitho y caf yr yn fraint ag y mai pawb

GOBEITHYO........1

June 25 1800 Anwyl Frawd A 'm CHwar / yr wy yn gobeithyo y bydd yr LLythyr hwn ych gwrdd [~ cwrdd ] mewn

GOBEYTHIO........1

glywed fod Mary wedy Syfydly [~ sefydlu ] yr wy yn gobeythio wrth ei Bodd, a bod ei chydmar yn Ofny

GODY.............1

o dreth yn nawr y mae yr cwn heb gody eto y mae y LLwodrell [~ llywodraeth ] medden nhwy yn

GOF..............1

Mab gyda hy, hy a 'y henwodd Theophilus o gof amdanoch, y mae Mab THos. David o St. Clears

GOFID............1

i Gilydd Trwi DDaioni Ein Duw Da - Er Ein Gofid yr yn Gwedi Gorfod RHoi RHai A DDerbuniasom yn

GOFYO............1

mae yr RHaglynieth yn drefny Nis gwn - dymynaf arnoch Gofyo amdanaf y a 'm plant amddyfad Ger bron yr

GOFYWCH..........1

yawn genyf weled Enw Sam Bach yn eich LLythyr Gofywch hynny, y mae yn dewydd da yawn ar y

GOLE.............1

pery y 'w deylyad, Daly y Dreth fawr, y Gole, y cwn a 'r Ceffyle beder gwaith Drostin [~ drostynt

GOLLES...........1

sydd oddiar pan Darfuddes a 'r Count ag mi Golles £ 0..12s..0d. yn y Count y ffair y Cwbwl

GOLLWNG..........1

y 'ch LLaw, peidwch a thybed fy mod yn gollwng yn ango yr addewyd, o achos fod fy LLythere

GONCERN..........1

mi yn Lawreni Cyn Cael Gyda John Evans I Goncern Dim Gyda mi I Derbin yr arian fu yn

GOPP.............1

yn gweled eych Trefen chwy, My a Screfenes [~ ysgrifennais ] gopp o 'ch llythyr My a 'u Hales y John

GORCHYMINASOCH...1

yn Lyndain, ag y eryll [~ eraill ] fel ag y gorchyminasoch, y may LLawer o LLythere [~ LLythyrau ] wedy ei Sgrefeny

GORCHYMYN........1

tro hwn nid oes cenif [~ gennyf ] ond ei corchmn [~ gorchymyn ] I dduw ei yr udum y ni oll fel

GOREU............2

aethant yno yr ail waith i pigo y tir goreu yn gynta iddint ei hunen, a rhai o 'r

Ag fel y byoch yn ymdrechgar dros yr Achos goreu flynyddeu maith, mae lle cryf, ar sail dda i

GORFOD...........2

o beth nac oedd ynddi ond yr wif Corfod [~ gorfod ] Iwso Sbectel yn Cuson chwi ddwedsoch a Leico'ch

Ein Duw Da - Er Ein Gofid yr yn Gwedi Gorfod RHoi RHai A DDerbuniasom yn LLawen oddi ar yr

GORLLEWYNOL......1

y 'w wneud yn eich ardalodd chwi: yn y Gorllewynol dir. Cofiwch fy yn Garedig at Betty a 'r

GOSTODD..........1

mor belled ydych [~ ydych ] oddy wrth PHilidphe [~ PHilidelphia ] - beth gostodd y Tyr - a oedd e wedy ei arllwys, ney

GOSTWNG..........1

nyney - y mae yr anyfeylied o bob rhyw wedi gostwng yn rhyfedd oddi wrth fel y byont yn dyweddar

GOSTY............1

beth y may ych scydea [~ esgidiau ] chwy 'n y gosty Yn awr my ro ychydyg o hanes eyn gwlad

GOWIR............1

a ffein mawr os na rodder y cyfri yn gowir am bob ci a ceffyl i 'r trethwyr A

GRA..............1

meddwl yn llonydd, Pan bo y meddwl trwy lywodreth gra's yn Sefydlog ar bethau o bwys, mai yn

GRADD............1

ar bob pynt - y may yr Deylyed o bob gradd yn grwgnach yn rhyfedd ond y mae pethe hyn