TAFLU................3

i 'r fath ddychymygol ddedwyddwch a hyn y mae 'r bobl ddwlon yma mewn cariad, fel ag mae rhai yn myned i foddi, eraill yn torri eu gyddfau, neu 'n taflu eu hunain dros greigiau uchel;

ac wrth fwytta, cyn y profont dammaid eu hunain, maent yn taflu rhan o hono dros eu hysgwyddau mewn ffordd o offrwm.

ond i 'r rhai drwg maent yn bygwth y cant eu taflu i lynoedd o dan, a 'u poeni gan fath o hen fenywod, o ddull anferth a dychrynedig.

TAI..................1

Maent yn cadw gwyl, ymha un y maent yn llosgi peth aneirif o lampau wrth eu drysau, ac yn rhodio i fynu ac i wared ar hyd yr heolydd, i gyfarfod ag eneidiau eu cyfeillion a fuasant feirw 'n ddiweddar, o flaen pa rai y maent yn gosod bwyd a diod, ac yn eu gwawdd i 'w tai i orphwys, fel na ddiffygient yn eu siwrnai i baradwys, yr hyn meddant hwy, sy 'n daith tair blynedd o leiaf.

TAIR.................3

Mewn trefn i ddangos gwreiddiol egwyddorion y grefydd Iuddewig, ni a gawn yn y lle nesaf osod i lawr o flaen y darllenydd swm eu ffydd, yr hon a gynhwysir mewn tair ar ddeg o erthiglau, y rhai ydynt y fath a all un genedl neu Grist'nogion eu harddel, ond honno yn unig mewn perthynas i ddyfodiad y Mesia.

Maent yn cadw gwyl, ymha un y maent yn llosgi peth aneirif o lampau wrth eu drysau, ac yn rhodio i fynu ac i wared ar hyd yr heolydd, i gyfarfod ag eneidiau eu cyfeillion a fuasant feirw 'n ddiweddar, o flaen pa rai y maent yn gosod bwyd a diod, ac yn eu gwawdd i 'w tai i orphwys, fel na ddiffygient yn eu siwrnai i baradwys, yr hyn meddant hwy, sy 'n daith tair blynedd o leiaf.

felly fod yr undeb yn y Duwdod yn gyfan gwbl yn yr emperichoresis, yr hyn sy 'n clymmu tair sylwedd ynghyd:

TALAPOINS............1

ac ar y diwrnod hwnnw mae eu hoffeiriaid, neu 'r talapoins, yn pregethu i 'r dynion yn eu temlau.

TALEITHAU............2

PEGU yw un o 'r taleithau ag sydd tu hwnt i 'r afon Ganges;

ond eu crefydd sydd yn agos yr un peth a 'r rhai a soniwyd am danynt eisoes yn y taleithau rhagflaenol.

TALMUD...............8

sef, Carasists, y rhai na fynnant derbyn un rheol o grefydd ond cyfraith Moses yn unig, a 'r Rabbiniaid ag sydd yn chwanegu at y gyfraith, fel y dywedwyd uchod, amryw draddodiadau 'r Talmud.

Ond gan nad oes fawr yn gwybod beth yr ydys yn ei feddwl wrth y gair Talmud, yn y lle nesaf ni a gawn roi ychydig o eglurhad o hono.

Cynhulliad o athrawiaethau crefyddol a moesol yr Iuddewon yw 'r Talmud.

y cyntaf a elwir y Talmud o Jerusalem;

a 'r llall, y Talmud o Babilon;

Mae 'r Talmud o Jerusalem yn fyrrach ac yn dywyllach na hwnnw o Babilon, ond yn henach o ran amser.

Mae 'r Iuddewon yn dewis y Talmud a gyfansoddwyd yn Babilon o flaen hwnnw o Jerusalem, am ei fod yn fwy goleu, ac yn helaethach.

Y Talmud o Jerusalem a 'r Misna, yn ol dehongliad y Caldeaid, Onkelos, a Jonathan, yw 'r llyfrau hynaf o athrawiaeth ag sydd gan yr Iuddewon, ond yr awdwyr sanctaidd eu hunain.

TALU.................5

i 'r cyfryw yr oeddent yn offrymmu ac yn talu eu haddunedau, i 'r diben iddynt hwythau fod yn genhadon ffyddlon drostynt at Dduw.

I 'r tri gradd hyn o ysprydion, ac i dri * arall o lywodraethwyr danynt, y llu nefol, ac eneidiau rhyw henafiaid ardderchog, y maent hwy yn talu eu haddoliadau a 'u gwasanaeth crefyddol;

Mae 'r Tibetiaid yn cael eu llywodraethu gan ddyn, neu dduw-dyn, yr hwn y maent yn ei alw Dalai Lama, i 'r hwn y maent yn talu 'r fath wageddol barch ac anrhydedd, fel ag y mae ymmerawdwr China, a 'r holl arglwyddi mwyaf, yn edrych arnynt eu hunain yn ddedwydd, trwy roi anrhegion gwerthfawr, i gael rhyw beth oddiwrtho at wisgo am eu gyddfau, fel yn ymddiffyniad rhag amryw drallodion ac adfyd.

yn hyn, os digwydd iddynt fod yn llwyddianus, maent yn talu mawr ddiolchgarwch am dano;

Iddo ef y maent yn offrymmu y pethau mwyaf gwerthfawr yn eu meddiant, ac yn talu iddo y fath barch ac anrhydedd, yn gymmaint a bod eu brenhinoedd a 'u hoffeiriaid yn myned i mewn i 'w temlau a 'u cefnau at yr allor, ac felly i maes drachefn, am nad ydynt yn beiddio gymmaint ag edrych ar ei ddelw sanctaidd.

TAMMUS...............1

Delwau eraill a sonier am danynt yn yr ysgrythurau, yw 'r Teraphim, y llo aur, Baal, Bel, Baalpeor, Baal-perith, Beelzebub, Meloc, Anam-melec Adramelec, Repham, Dagon, Nergal, Ashima, Nibaas, Tartac, Rimmon, Nisroc, Tammus, Sheshac, Nebo, Meni, Gad, Mahussin, Duw 'r pwerau, neu 'r duwiau cadwedigol gan y Papistiaid, Asharoth, a Succoth-benoth.

TAN..................4

Yr wrthddrych gyntaf o eilun-addoliaeth a ellir feddwl, oedd yr haul, lleuad, a 'r ser, ac yn gysgodol o honynt, y tan.

Mae eu hoffeiriaid yn gorfod gwilied ddydd a nos i gadw ar gyn y tan cyssegredig yn y temlau, yr hwn, meddant hwy, nid yw byth yn cael ei ddiffodd;

Mae gan y rhai'n beth aneirif o ddelwau, ond y rhan fwyaf o 'u haddoliadau yw dawnsio a lleisio o ddeutu 'r tan, a chlindarddad rhyw degan yn eu dwylo, ffystio 'r daear a cherrig, ac offrwm tobacco, gwer, a gwaed, ar allorau, wedi eu gwneuthur o gerrig.

Ond i 'r rhei'ny ni chadwent ei gyfraith, yr oedd uffern wedi cael ei darparu, a saith o byrth, ymha un yr oeddent i fwyta ac yfed tan, eu dodi mewn cadwynau, a 'u poeni a dwfr poeth.

TANGWAM..............1

yr arglwyddi, * Tangwam, llywodraethwr yr awyr a 'r gwlaw.

TANNODD..............1

Oddi yma hi aeth trosodd i wlad yr Aipht, ac oddi yno i blith y Groegiaid, y rhai a 'i tannodd trwy holl genhedlaethau gorllewinol y byd.

TANZU................1

y mae hon yn personoli tri philosophydd mawr, Confusius, Xequiam, a Tanzu.

TARANAU..............3

hwy a lanwasant y byd o honynt, gan osod rhai i lywodraethu moroedd, rhai 'r coedydd, afonydd, mynyddau, taranau, tymhestlau, & c.

boneddigion a swyddwyr i 'r gwlaw, taranau, a thymhorau 'r flwyddyn;

Am y diafol, maent yn meddwl fod yn angenrheidiol i ymheddychu ag ef, rhag iddo ddinystrio eu hiechyd a 'u cyfoeth, neu ymweled a hwynt mewn taranau ac ystormydd dychrynllyd;

TARTAC...............1

Delwau eraill a sonier am danynt yn yr ysgrythurau, yw 'r Teraphim, y llo aur, Baal, Bel, Baalpeor, Baal-perith, Beelzebub, Meloc, Anam-melec Adramelec, Repham, Dagon, Nergal, Ashima, Nibaas, Tartac, Rimmon, Nisroc, Tammus, Sheshac, Nebo, Meni, Gad, Mahussin, Duw 'r pwerau, neu 'r duwiau cadwedigol gan y Papistiaid, Asharoth, a Succoth-benoth.

TARTARIAID...........3

Crefydd y Tartariaid, Suberiaid, a 'r Tibetiaid.

MAE crefydd y Tartariaid ryw beth yn debyg i 'w cyfraith wladol, ac yn gyffredin wedi ei haddasu at hynny o 'u cymmydogaethau;

Mae crefydd arall yn arddeladwy ymhlith y Tartariaid, a elwir Schamanism.

TARTARUS.............1

Tartarus, Erebus, ac Orcus, sef y llynnoedd a 'r afonydd uffernol;

TARTARY..............2

Yn Ewrop, holl wlad y Twrciaid, a 'r Cham o 'r Crim Tartary.

Yn Asia, Indiaid, Arabiaid, Persiaid, ymmerodraeth Mogul, Fisapwr, Colconda, Malabar, Cham o Tartary fawr, teyrnas Sumatra, Jafa, ac ynysoedd y Maldefiaid.

TAYSHOO..............1

Meddyliau y rhai ag sydd yn cael eu cyfrif yn bobl fwyaf deallus ymhlith y Tibetiaid yw, pan fyddo 'r Grand Lama mewn wyneb i farw, naill ai o ran oedran neu o ryw glefyd, nad yw ei enaid ond gadael ei hen sych gyfanneddiad i edrych am un arall mwy ifangc a gwell i drigfannu ynddo, yr hyn sy 'n cael ei ganfod yn fynych gan rai o 'r Tayshoo Lama mewn un arall.

TEBYG................3

Mae rhyw beth yn y farn hon yn ddigon tebyg i 'r hyn sy 'n gynhwysedig mewn crefydd nattur;

ond mae 'n ddigon tebyg fod yr opiniwn hyn yn deillio oddiwrth y cyfeillach sydd beunydd rhyngddynt hwy a 'r Ewropiaid, yn hytrach, nag oddiwrth ddim traddodiadau yn eu plith eu hunain;

maent yn tebyg y bydd pawb sy 'n byw 'n dda yn sicr o fod yn gadwedig, o bwy grefydd bynnag y byddont;

TEBYGOL..............3

ond mae 'n ddigon tebygol iddynt godi fynu pan ddechreuodd traddodiadau ddyfod mewn ymarferiad yn lle cyfraith Dduw.

Mae rhai yn meddwl, a hynny yn ddigon tebygol, i 'r sect hon godi i fynu yn amser herledigaeth Antiogus Epiphanus, pan giliodd rhifedi mawr o 'r Iuddewon i 'r anialwch, lle y darfu iddynt arfer eu hunain i bob caled-fyd o fywiolaeth.

ac y mae ef yn sylwi, ei fod yn galw 'r trydydd Doethineb, (Sagesse) yr hyn sydd yn fwyaf tebygol, am nad oedd yr Yspryd Glan yn cael ei gyfrif yn berson dwyfol mor gynnar a hynny, ond yn hytrach yn briodoledd;

TEG..................1

Y sawl a gadwai 'r gorchymynion hyn, efe a addawai iddo baradwys, lle mae llawer math o wisgoedd sidanaidd, afonydd teg, coed ffrwythlon, benywod glan, cerddorion, a phob llawenydd;

TEIDAU...............1

i satan demtio 'n teidau cyntaf, er mwyn eu gwneuthur hwy yn atgas yng olwg Duw eu Creawdr;

TEIDIAU..............1

Yma mae 'r teidiau 'n dysgu eu plant yn y celfyddydau diawledig hyn, ac fel yn rhan o 'u hetifeddiaeth, yn gorchymmyn iddynt y cyfryw ysprydion, y rhai, meddant hwy, a fuasai fwyaf gwasanaethgar iddynt eu hunain.

TEIGROD..............1

Mae 'r trigolion ag sydd yn nhaleithau Manta, yn addoli 'r mor, pysgod, teigrod, a phob math o greaduriaid gwylltion.

TEIGUAM..............1

Teiguam, dros genhedliad ffrwythau, ac anifeiliaid.

TEILWNG..............1

ac heblaw hyn, hwy a dybiasant fod y goleuadau rhagorol yma 'n bebyll, neu yn drigfannau i ryw fath o ysprydion ardderchog ag oedd, o ran eu nattur, yn nes ac yn fwy teilwng o gymdeithas y Goruchaf na hwy.

TEIRW................1

Mewn amser dynion ardderchog, neu frenhinoedd wedi marw, anifeiliaid o bob rhyw, megis teirw, elephantiaid, llysiau, cerrig, a phob peth a allai daro yn eu pennau, oedd yn cael eu galw yn dduwiau a 'u haddoli.

TEML.................2

rhoddi y gyfraith i Moses ar fynydd Sinai, eu sefydlu yng wlad Canaan dan lywodraeth Josua, adeiladu teml Salomon;

Yn ddiweddar amser yr offrymwyd ynghylch 64,080 o ddynion, wrth gyssegru teml i eilunod, mewn yspaid pedwar diwrnod, yn America.

TEMLAU...............8

Nid yw hwn ddim titl o waradwydd, ond gair ag sy 'n arwyddo dwysder, anrhydedd, a nodedigrwydd, mewn perthynas i 'r gerwindeb a 'r creulondeb y maent yn arferyd yn eu temlau a 'u bywydau.

Mae yma rai temlau o faintioli mawr, ac fe ddywedir fod un o honynt yn cynnwys ynghylch chwech ugain mil o ddelwau;

Ymhyrth y temlau hyn y mae ffont neu lestr mawr a dwfr, yn yr hon y mae 'r ymdeithyddion yn golchi eu traed cyn myned i mewn.

ac ar y diwrnod hwnnw mae eu hoffeiriaid, neu 'r talapoins, yn pregethu i 'r dynion yn eu temlau.

Mae eu hoffeiriaid yn gorfod gwilied ddydd a nos i gadw ar gyn y tan cyssegredig yn y temlau, yr hwn, meddant hwy, nid yw byth yn cael ei ddiffodd;

Iddo ef y maent yn offrymmu y pethau mwyaf gwerthfawr yn eu meddiant, ac yn talu iddo y fath barch ac anrhydedd, yn gymmaint a bod eu brenhinoedd a 'u hoffeiriaid yn myned i mewn i 'w temlau a 'u cefnau at yr allor, ac felly i maes drachefn, am nad ydynt yn beiddio gymmaint ag edrych ar ei ddelw sanctaidd.

Maent yn lladd eu carcharorion rhyfelgar, yn llanw eu crwyn a phridd a lludw, ac yn eu hongian i fynu yn eu temlau, fel math o orfoledd i 'w duwiau.

y temlau cyssegredig a adeiladasant, ynghyd a 'r holl seremoniau ag oeddent yn arferyd i heddychu eu duwiau.

TERAPHIM.............1

Delwau eraill a sonier am danynt yn yr ysgrythurau, yw 'r Teraphim, y llo aur, Baal, Bel, Baalpeor, Baal-perith, Beelzebub, Meloc, Anam-melec Adramelec, Repham, Dagon, Nergal, Ashima, Nibaas, Tartac, Rimmon, Nisroc, Tammus, Sheshac, Nebo, Meni, Gad, Mahussin, Duw 'r pwerau, neu 'r duwiau cadwedigol gan y Papistiaid, Asharoth, a Succoth-benoth.

TERFYSGLYD...........1

Lucretius oedd yn meddwl y gallai dyn o fwriadau terfysglyd, a fyddai 'n deilliaw oddiwrth ofn, ddarlunio rhyw ddychymmyg o dduwiau iddo ei hun.