RODDIR...............5

Yr wyf yn credu, fod y gyfraith yn anghyfnewidiol, ac na roddir un arall yn ei lle.

EILUN neu ddelw-addoliaeth yw gwasanaeth grefyddol a roddir i ddelwau a gau dduwiau;

a phan y maent yn eu haddoli, maent yn eu hiro a gwaed yr offrwm a roddir iddynt;

Heblaw hyn, fe roddir hanes fod gan y Laplanders fath o offerynau swynedig, ag y maent yn ei alw Tyre, y rhai sydd ryw beth yn debyg i bellenau neu afalau lled fychain, wedi eu gwneuthur o blu rhyw greadur, ac mor ysgafn, fel y gellir meddwl eu bod yn gou;

yr idea a roddir yma am Dduw, sy 'n dangos i ni ei anghydmarol allu, ei ddoethineb, a 'i berffeithrwydd;

RODDODD..............2

yr oedd hwn yn dywedyd mai efe a roddodd y gyfraith gyntaf i 'r Iuddewon, iddo ddyfod i lawr o 'r nef i waredu 'r Iuddewon o 'r ynys honno, trwy wneuthur iddynt basio dros y mor yn eu hol i dir yr addewid:

fe roddodd hwn ei hun i maes yn goncwerwr i wared yr Iuddewon o ddwylaw gorthrymedig y Crist'nogion trwy nerth arfau.

RODDWYD..............1

Yr wyf yn credu, fod y gyfraith ag sydd gennym yn bresennol, yr un ag a roddwyd i Moses.

RODIO................1

i rodio bob amser yn ol ei ewyllys, ond uwchlaw 'r cyfan, i 'w garu a 'n holl galon, a 'n holl feddwl, ac a 'n holl nerth;

ROI..................9

Ond gan nad oes fawr yn gwybod beth yr ydys yn ei feddwl wrth y gair Talmud, yn y lle nesaf ni a gawn roi ychydig o eglurhad o hono.

yr hyn ag oedd ef yn ei osod iddo ei hun, gan roi allan, mai efe oedd y Mesia.

Yn y lle nesaf, hwy a ddechreuasant roi enwau ar y goleuadau hyn:

ac yn edrych arno ef yn farnwr goruchel, gwobrwywr haelionus, cyfiawn, a thrugarog, ac yn barod i roi maddeuant;

Mae 'r Tibetiaid yn cael eu llywodraethu gan ddyn, neu dduw-dyn, yr hwn y maent yn ei alw Dalai Lama, i 'r hwn y maent yn talu 'r fath wageddol barch ac anrhydedd, fel ag y mae ymmerawdwr China, a 'r holl arglwyddi mwyaf, yn edrych arnynt eu hunain yn ddedwydd, trwy roi anrhegion gwerthfawr, i gael rhyw beth oddiwrtho at wisgo am eu gyddfau, fel yn ymddiffyniad rhag amryw drallodion ac adfyd.

maent yn dywedyd i Dduw wneuthur ar y cyntaf ddyn gwyn, a dyn du, ac iddo roi cynnyg iddynt ar ddwy rodd, sef aur a disgeidiaeth;

ond hyn sy 'n adnabyddus, fod rhifedi mawr o honynt, pob dyn, neu o leiaf pob penteulu sy 'n berchen ar un, yr hwn, meddant hwy, sy 'n edrych yn fanol ar eu gweithredoedd, yn gwobrwyo rhai, trwy roi iddynt lawer o wragedd a slafiaid, ac yn cospi 'r lleill, trwy eu cadw mewn diffyg o honynt.

Fel hyn y dylai 'r cristion bob amser roi ei hun i fynu yn ostyngedig ac yn barchus i Dduw ein Harglwydd a 'n llywodraethwr, ymddwyn yn weddus ac yn foddlongar dan ei ddoeth ragluniaeth, gan feddwl yn wastadol ei fod ef yn trefnu pob peth yn y ffordd oreu;

yn bummed, i roi elusennau;

ROIR.................1

Am ein dyledswydd i Dduw, mae 'r idea a roir yno yn barchus, yn anrhydeddus, ac yn ddymunol;

ROME.................1

am hynny, Ambrose, Basil, Je rome, & c.

RWBIAN...............1

ac os hynny a ddigwydd, mae ef yn cael ei ennyn drachefn oddiwrth y pethau mwyaf pur, megis mellt, ignus fatus, neu rwbian dau bren ynghyd hyd ne's ennynont yn dan goleu.

RWYMO................1

Nid oes neb yma yn cael ei rwymo at un addoliad neillduol, ond gallant ddewis y sect a fynnont.

RWYSTRO..............1

ni thybiodd yn gyfleus dynnu hynny o ddrwg yn llwyr oddi wrtho, ond a gymmerodd y drefn ganlynol i rwystro 'r effaith o hono: -

RYDD.................1

Gyd a 'r Eseniaid yr oeddynt yn dal rhag-arfaethiad ddiammodol, a chyd a 'r Saduseaid ewyllys rydd:

RYFEDDU..............1

bod y fath greadur ardderchog ag yw dyn, wedi cael ei gynnysgaeddu a galluoedd mor rhagorol i weled ac i ddeall holl weithredoedd nattur a 'i rhagluniaeth, i addoli ac i ryfeddu anfeidrol ddoethineb ei Greawdwr, i edrych yn ol ar yr amserau annechreuol, ac ymlaen ar amserau ag sydd etto heb ddyfod.

RYFEL................2

Cyn yr elont i ryfel, y maent yn troi gyd a pharch mawr at yr haul, ac yn dymuno arno roddi llwyddiant a buddugoliaeth iddynt ar eu gelynion;

Nid ydynt yma fyth yn offrymmu dynion ond ar ryw achosion pwysfawr a nodedig, megis clefyd, coroniad brenin, neu wrth fyned i ryfel, a chyhoeddus erfyniadau am lwyddiant mewn rhyw bethau neillduol;

RYM..................1

ond etto, mae peth o honi yn sefyll yn ei llawn rym ymhlith rhai o 'r hen drigolion:

RYW..................21

Pob oes ymysg yr Iuddewon sydd wedi bod yn hynod am ryw gau gristiau, neu gau brophwydi, y rhai oedd yn dra llwyddianus i dwyllo'r bobl.

ac heblaw hyn, hwy a dybiasant fod y goleuadau rhagorol yma 'n bebyll, neu yn drigfannau i ryw fath o ysprydion ardderchog ag oedd, o ran eu nattur, yn nes ac yn fwy teilwng o gymdeithas y Goruchaf na hwy.

Maent yn dala athrawiaeth y Pythagoriaid, neu drawsglwyddiad yr enaidiau i ryw greaduriaid eraill;

canys os bydd iddynt weddio arnynt am ryw beth, ac heb gael dim effaith oddiwrth eu gweddi, hwy nid yn unig ddannodant iddynt y diofalwch, ond hefyd hwy a lusgant y ddelw trwy 'r lleoedd mwyaf drewllyd a diffaith ar hyd yr heolydd:

eithr y duwiau y maent hwy yn addoli yw llywodraethwyr a fu 'n byw ryw amser ar y ddaear, ac a gawsant yr anrhydedd yma trwy ryw weithredoedd rhagorol;

eithr y duwiau y maent hwy yn addoli yw llywodraethwyr a fu 'n byw ryw amser ar y ddaear, ac a gawsant yr anrhydedd yma trwy ryw weithredoedd rhagorol;

os deuir i wybod ei fod, mae ei gorph yn cael ei daflu i ryw dommen fel ci.

ond at eu poeni, am ryw ddrwg weithredoedd a wnaethant, i 'r duwiau eu troi ar y dull hynny.

Fe sefydlodd ryw nifer o angylion i fod yn fugeiliaid ac yn amddiffynwyr i 'w greaduriaid;

MAE crefydd y Tartariaid ryw beth yn debyg i 'w cyfraith wladol, ac yn gyffredin wedi ei haddasu at hynny o 'u cymmydogaethau;

Meddyliau y rhai ag sydd yn cael eu cyfrif yn bobl fwyaf deallus ymhlith y Tibetiaid yw, pan fyddo 'r Grand Lama mewn wyneb i farw, naill ai o ran oedran neu o ryw glefyd, nad yw ei enaid ond gadael ei hen sych gyfanneddiad i edrych am un arall mwy ifangc a gwell i drigfannu ynddo, yr hyn sy 'n cael ei ganfod yn fynych gan rai o 'r Tayshoo Lama mewn un arall.

Yn Firginia y mae 'r trigolion ag sydd etto heb gael eu hymchwelyd yn grist'nogion, a chanddynt ryw idea am y goruchaf Dduw, yr hwn, meddant hwy, sydd er pob tragywyddoldeb;

Nid ydynt yma fyth yn offrymmu dynion ond ar ryw achosion pwysfawr a nodedig, megis clefyd, coroniad brenin, neu wrth fyned i ryfel, a chyhoeddus erfyniadau am lwyddiant mewn rhyw bethau neillduol;

ond eu delwau pennaf ydynt wedi eu gwneuthur o aur, neu o ryw fettel gwerthfawr.

Ymhlith y rhai'n mae dau ryw neillduol, sef, un o bren, wedi ei addurno ag aur a pherlau, i arwyddo 'r haul, am hynny yn eistedd mewn cadair o liw 'r wybr, yn arwyddo 'r ffurfafen, a phlu ar ei phen, yn arwyddo ei llewyrch bendigedig a gogoneddus.

Mae gan rai o honynt ryw art neillduol o ddeutu werthu 'r gwynt i 'r morwyr.

Heblaw hyn, fe roddir hanes fod gan y Laplanders fath o offerynau swynedig, ag y maent yn ei alw Tyre, y rhai sydd ryw beth yn debyg i bellenau neu afalau lled fychain, wedi eu gwneuthur o blu rhyw greadur, ac mor ysgafn, fel y gellir meddwl eu bod yn gou;

gan roddi tystiolaeth eglur fod ganddo ryw beth yn fwy na chyffredin o wybodaeth.

Am eu barn mewn perthynas i wobr a phoenau yn y byd nesaf, nid oes ganddynt fawr iawn o idea am dano, oddieithr bod rhai o honynt yn tybied pan fyddont farw, eu bod yn cael eu dwyn wrth ryw afon ardderchog, a elwir Bosmanque, yr hon sy 'n rhedeg trwy ganol gwlad helaeth;

Yr oeddent hwy hefyd yn meddwl fod pechod, a phob rhyw ddrwg arall, yn deillio naill ai trwy ymgyfeillachu a dynion o dueddiadau drwg, anwybodus o 'r hyn ag oedd yn ddrwg, megis llid a thrachwantau cnawdol, neu ynte trwy ryw dueddiadau a phleserau ag oedd yn eu meddyliau eu hunain;

Er bod dynion ymhob oes wedi gwahaniaethu yn eu meddyliau mewn perthynas i ryw ran o athrawiaethau 'r grefydd hon, etto y maent oll yn llawn gyttuno yn y dwyfol wreiddiad, ac yn ei haelionus dueddiad.

S....................8

nid oeddent byth yn newid eu dillad ne's byddent wedi eu llwyr dreulio;

ni fuant hwyrach ne's iddynt gyssegru amryw eraill o is radd;

ac os hynny a ddigwydd, mae ef yn cael ei ennyn drachefn oddiwrth y pethau mwyaf pur, megis mellt, ignus fatus, neu rwbian dau bren ynghyd hyd ne's ennynont yn dan goleu.

Er hyn i gyd fe gynhyddodd drygioni, ac fe aeth dynion yn waeth ac yn fwy gwrthwyneb yn ymhob ffordd, ne's i Dduw ddanfon llifeiriaint o ddyfroedd i 'w difetha oddiar wyneb y ddaear.

yn y modd hyn maent yn parhau dawnsio, canu, a bloeddio, hyd ne's machludo 'r haul, oddieithr ambell gettyn y maent yn eistedd i lawr i smocco.

ac hefyd, yn clymmu cwn wrth goed a 'u chwipio, hyd ne's gwnelont y lleisiau mwyaf echryslawn yn y byd, at ddihuno 'r lleuad, yr hon, meddant hwy, sydd ar y pryd hynny mewn llewig.

Ond yr offeryn pennaf y maent hwy yn ei ddefnyddio mewn ffordd o ddewinyddiaeth yw 'r drwm, ar yr hwn y maent yn gosod rhifedi mawr o fodrwyau pres, yr hwn y mae 'r swynwr yn ei ffysto, ac yn mwmlan rhyw eiriau swyniol wrtho, ne's yn y diwedd y byddo ef yn cwympo mewn llewig;

ac nad yw pechod yn gwreiddio ynddo mor belled, fel na's gellid trwy iawn drefn ac arferiad ei lwyr chwynnu a 'i ddiwreiddio ymaith o hono, os na fydd yr enaid yn llwyr wrthwyneb:

SABAS................1

yr hon, fel y dywedant hwy, a dderbyniasant oddiwrth Sabas mab Seth.

SABATAI..............1

Yn yr oes ddiweddaf fe ymddangosodd twyllwr nodedig a elwid Sabatai Tzevi, a osododd ei hun i fynu yn lle Mesia, ond yn groes i ddisgwyliad yr Iuddewon, fe a drodd yn Fahometan, yn 1666.

SABELIAID............1

Mae 'r Sabeliaid yn haeru, nad yw tri pherson yn y Drindod ond tri nod neu berthynas.

SABELIUS.............1

Mae 'r sect hon wedi dechreu ynghylch canol y drydedd oes gan Sabelius, philosophydd o wlad yr Aipht.

SABIAID..............2

oddiwrth y Caldeaid hi a dannodd ei hun dros holl wledydd y dwyrain, lle cafodd ei phroffeswyr yr enw o Sabiaid.

Mae gweddill o 'r sect hon fyth yn parhau yn y dwyrain, dan yr enw Sabiaid;

SADOC................2

Saduseaid, sect ymhlith yr Iuddewon a elwir felly, oddiwrth un Sadoc ei sylfaenwr.

Dau o 'i ysgolheigion, Sadoc a Baithus, a gasglasant oddiwrth hyn, nad oedd un gwobrwyad i ddisgwyl ar ol y bywyd hwn;

SADUSEAID............5

ond y rhai mwyaf nodedig o honynt oedd y Phariseaid, y Saduseaid, yr Esseniaid, a 'r Herodiaid.

Yr oedd y Phariseaid yn groes i opiniynau 'r Saduseaid, trwy ddala adgyfodiad y meirw, a 'r hanfod o angylion ac ysprydion, Act.

Gyd a 'r Eseniaid yr oeddynt yn dal rhag-arfaethiad ddiammodol, a chyd a 'r Saduseaid ewyllys rydd:

Saduseaid, sect ymhlith yr Iuddewon a elwir felly, oddiwrth un Sadoc ei sylfaenwr.

Mae 'r Phariseaid a 'r Saduseaid yn mynych gael eu henwi yn y Testament Newydd;

SADWRN...............1

Sadwrn hwy a alwent Cronos;