LLECH..............1

O ddeutu 'r drws 'roedd y Deg Gorchymyn, y Llech gynta o 'r tu deheu;

LLECHWRUS..........1

O 'r Stryd fawr hon, ni aethom i 'r nesa lle mae 'r dwysoges Elw yn rheoli, Stryd lawn a chyfoethog aruthr oedd hon, etto nid hanner mor wych a glanwaith a Stryd Balchder, na 'i phobl hanner mor ehud wyneb-uchel, canys dynion llechwrus iselgraff oedd yma gan mwyaf.

LLED...............6

wrth fyned gwelem ymhen ucha 'r Strydoedd lawer wedi lled-troi oddiwrth hudoliaeth y Pyrth dihenydd, ac yn ymorol am Borth y bywyd, ond naill ai methent ei gael, ai blinent ar y ffordd, nid oedd fawr iawn yn mynd trwodd, oddieithr un dyn wynebdrist oedd yn rhedeg oddifri a myrdd o 'i ddeutu 'n ei ffoli, rhai 'n ei watwar, rhai 'n ei fygwth, a 'i geraint yn ei ddal ac yn ei greu i beidio ai daflu ei hun i golli 'r holl fyd ar unwaith.

Cynta gwaith a wnaeth y Frenhines a 'r Seinctieu eraill oedd droi ar eu glinieu, ac achwyn eu cam wrth Frenin y Brenhinoedd yn y geirieu yma, Mae estyniad ei adenydd ef yn lloneid lled dy dir di oh IMMANUEL!

Ond erbyn hyn, nid oedd genni neb i 'm cyssuro ond yr Awen, a honno 'n lled-ffrom, prin y ces ganddi frefu i mi y hyn o Rigymmeu sy 'n canlyn.

a hyn newydd roi 'mhen i lawr ac yn lled-effro, mi glywn bwys mawr yn dyfod arnai 'n lledradaidd o 'm coryn i 'm sowdl, fel na allwn symmud bys llaw, ond y tafod yn unic, a gwelwn megis Mab ar fy nwyfron, a Merch ar gefn hynny.

Nid oedd yn eich amser chwi, Syr, ond bargeinion bol clawdd, a lled llaw o scrifen am dyddyn canpunt, a chodi carnedd neu goeten Arthur yn goffadwriaeth o 'r pryniant a 'r terfyneu:

A minneu wedi mynd allan, ac yn lled-spio ar eu hol, Tyrd yma, ebr Cwsc, ac a 'm cippiodd i ben y Twr ucha ar y Llys.

LLEDDAIS...........1

ar y gair hwnnw hi a lesmeiriodd, ac ynte 'n bugunad melltithion arni, och a phe sy waeth, ebr hi, pan ddadebrodd, mi a 'i lleddais ef!

LLEDFARW...........1

mor ddifatter y gollwng e 'r gwaed, a gadel Dyn yn lledfarw!

LLEDLWM............1

Beth yw Sawdwr lledlwm a ddycco dy ddillad wrth ei gleddyf, wrth y Cyfreithwyr a ddwg dy holl stat oddiarnat, a chwil gwydd, heb nac iawn na rhwymedi i gael arno?

LLEDOL.............2

A mi 'n edrych o bell ar y rhain a chant o 'r fath, dyma 'n dyfod heibio i ni globen o baunes fraith ucheldrem ac o 'i lledol gant yn spio, rhain 'n ymgrymmu megis i 'w haddoli, ymbell un a roe beth yn ei llaw hi.

Hyd y llawr gwelwn lawer o Ferched glan trwsiadus yn rhodio wrth yscwir, ac o 'u lledol drueiniaid o Lancieu yn tremio ar eu tegwch, ac yn erfyn bob un am gael gan ei baunes un cil-edrychiad, gan ofni Cuwch yn waeth nac Angeu;

LLEDRAD............1

f' a 'r carn-witsiaid melltigedig hyn a mi i fwytty neu seler rhyw Bendefig, ac yno i 'm gadawant i dalu iawn gerfydd fy ngheg am eu lledrad hwy:

LLEDRADAIDD........3

Felly o hir drafaelio a 'm Llygad, ac wedi a 'm Meddwl daeth blinder, ac ynghyscod Blinder daeth fy Meistr Cwsc yn lledradaidd i 'm rhwymo;

a hyn newydd roi 'mhen i lawr ac yn lled-effro, mi glywn bwys mawr yn dyfod arnai 'n lledradaidd o 'm coryn i 'm sowdl, fel na allwn symmud bys llaw, ond y tafod yn unic, a gwelwn megis Mab ar fy nwyfron, a Merch ar gefn hynny.

ond dechreuodd un ddadleu 'n hyfach, ni ddylasem gael dyfyn teg i barotoi 'n hatteb, yn lle 'n rhuthro 'n lledradaidd.

LLEDU..............2

Ar hyn dyma baladr o wr a fasei 'n Alderman ac mewn llawer o swyddeu yn dyfod allan odditanom, yn lledu ei escill, megis i hedeg, ac ynteu prin y gallei ymlwybran o glun i glun fel ceffyl a phwn, o achos y gest a 'r Gowt ac amryw glefydon bonheddigaidd eraill;

Yr oedd y Porth a 'r Stryd hefyd yn lledu ac yn yscafnhau fel yr elid ymlaen;

LLEIDFA............2

Attolwg lan gyn'lleidfa, 'r wy 'n deall mai rhai o bell ydych, a gymmerech i Fardd i 'ch plith sy 'n chwennych trafaelio?

Na ddo, ebr un arall, oddieithr bod ymbell Sul wedi gwasanaeth yn y tafarn-dy tan dranoeth, neu amser ha [~ haf ] mewn twmpath chwarae, ac yn wir, yr oeddym ni 'n gariadusach, ac yn lwccusach am gyn'lleidfa na 'r Person.

LLEIDRYN...........1

Onid yw 'r cna el a 'i gleddy 'n ei law a 'i reibwyr o 'i ol, hyd y byd tan ladd, a llosci, a lladratta Teyrnasoedd oddi ar eu hiawn berch'nogion, ac a ddisgwyl wedi ei addoli yn Gyncwerwr, yn waeth na Lleidryn a gymer bwrs ar y Ffordd-fawr?

LLEILL.............9

Ar ohyd i 'r tair anferthol hyn, gwelwn Stryd groes arall, a honno nid oedd ond bechan a gwael wrth y lleill, ond ei bod hi 'n lanwaith, ac ar godiad uwch-law 'r Strydoedd eraill, yn mynd rhagddi uwch uwch tu a 'r Dwyrein, a 'r tair eraill ar i wared tu a 'r Gogledd at y Pyrth mawr.

Ond mynnei 'r Pap y Tair, ar well rhesymmeu na 'r lleill i gyd:

a man-ladron yw 'r lleill, gan mwya sy ymhen ucha 'r Stryd, sef Yspeilwyr-ffyrdd, Taelwriaid, Gwehyddion, Melinyddion, Mesurwyr gwlyb a sych a 'r cyffelyb.

Y Cott sy a 'i olwg ar ei Dir ef i 'w Fab ei hun, y lleill i gyd ar Arian ei gynnyscaeth ef, oblegid ei ddeiliaid ef ydynt oll, sef ei Farsiandwyr, ei Daelwriaid, ei Gryddion, a 'i Grefftwyr eraill ef, au huliodd ac a 'i maentumiodd e 'n yr holl wychder mawr hwn, ac heb gael ffyrling etto, nac yn debyg i gael, ond geirieu teg, ac weithieu fygythion ondodid.

Aie, Syre, dywedwch y cwbl, ebr un o 'r lleill.

ni fedd neb yn y Ddinas ddihenydd na 'r Twrc, na 'r Mogul, na 'r un o 'r lleill ddim elfydd i hon.

Ond o 'r lleill, ebr fi, mae 'r fath bla yn gyfarthwyr, yn fan-Dwrneiod a Chlarcod nad oedd locustiaid yr Aipht ddim pwys ar y Wlad wrth y rhain.

Meistr Medleiwr, alias Bys ym hob brywes, 'roedd hwn mor chwidr a phrysur yn fforddio 'r lleill nad oedd e 'n cael mor ennyd i atteb trosto 'i hun nes i Angeu fygwth ei hollti a 'i saeth.

Gwelwn daflu 'r lleill bendramwnwgl, a Checcryn ynteu yn rhuthro 'i daflu ei hun tros yr ymyl ofnadwy, rhag edrych unwaith ar Gwrt Cyfiawnder, canys och! '

LLEISIEU...........1

Nid yw 'r lleisieu hyn ond dysc Rhagrith, ac yn ei Hyscol fawr hi, y lluniwyd y gwiscoedd duon yna.

LLEN...............2

Tyrd gyda mi, neu dro, eb ef, a chyda 'r gair, a hi 'n dechreu torri 'r wawr, f' a 'm cippiodd i 'mhell bell tu ucha 'r Castell, ac ar scafell o gwmmwl gwyn gorphwysasom yn yr entrych, i edrych ar yr Haul yn codi, ac ar fy nghydymaith nefol oedd lawer discleiriach na 'r Haul, ond bod ei lewyrch ef ar i fynu gan y llen-gel oedd rhyngddo ac i wared.

Tyrd yn nes attynt, eb yr Angel, ac a 'm cippiodd i wared yn y llen-gel, trwy lawer o fwrllwch diffaith oedd yn codi o 'r Ddinas, ac yn Stryd Balchder descynnasom ar ben 'hangle o Blasdy penegored mawr, wedi i 'r Cwn a 'r Brain dynnu ei Lygaid, a 'i berchenogion wedi mynd i Loegr, neu Frainc, i chwilio yno am beth a fasei can haws ei gael gartre, felly yn lle 'r hen Dylwyth lusengar daionus gwladaidd gynt, nid oes rwan yn cadw meddiant ond y modryb Dylluan hurt, neu Frain rheibus, neu Biod brithfeilchion, neu 'r cyffelyb i ddadcan campeu y perchenogion presennol.

LLES...............1

O, ebr y gwiliwr, rhaid i chwi gymmeryd gair y Brenin am yrru ar eich ol gynnifer o 'r petheu yna a 'r a fo da er eich lles.

LLESAD.............1

etto ei fawrhad ei hun, nid llesad y Deyrnas yw corph y gainc.

LLESC..............2

ymhen ennyd, dyma 'r druan Weddw, wedi ei mwgydu rhag edrych mwy ar y byd brwnt yma, yn dyfod tan leisio 'n wann, ac och'neidio 'n llesc rhwng llesmeirieu:

Ni ches i ond gofyn, na chlywn i rai 'n crio, rhai 'n griddfan, rhai 'n ochain, rhai 'n ymleferydd, rhai 'n dal i duchan yn llesc, eraill mewn llafur mawr, a phob arwyddion ymadawiad dyn, ac ymbell un ar eu ebwch mawr yn tewi, a chwapp ar hynny, clywn droi agoriad mewn clo, minneu a drois wrth y swn i spio am y drws, ac o hir graffu, gwelwn fyrdd fyrddiwn o ddrysau 'n edrych ymhell, ac er hynny yn f' ymyl.

LLESIO.............1

Etto ni wyddit fod y rhesymmeu hyn a feddalhae graig, yn llesio fawr iddynt hwy, a 'r achos fwya oedd, nad oedd fawr yn cael hamdden i 'w gwrando, gan edrych ar y Pyrth, ac o 'r gwrandawyr nid oedd fawr yn ystyried, ac o 'r rheini nid oedd fawr yn eu cofio chwaith hir, rhai ni choelient mai Belial yr oeddynt yn ei wasanaethu, eraill ni fynnent mai 'r twll bach di-sathr hwnnw oedd Borth y Bywyd, ac ni choelient mai hudoliaeth oedd y Pyrth disclair eraill a 'r Castell i rwystro iddynt weled eu Destryw nes mynd iddo.

LLESMEIRIEU........1

ymhen ennyd, dyma 'r druan Weddw, wedi ei mwgydu rhag edrych mwy ar y byd brwnt yma, yn dyfod tan leisio 'n wann, ac och'neidio 'n llesc rhwng llesmeirieu:

LLETTY.............1

A chyda 'i fod e 'n eistedd, dyma 'r holl Fyddinoedd marwol wedi amgylchu a rhwymo 'r Carcharorion, ac yn eu cychwyn tu a 'u lletty.

LLEUAD.............2

Gyfeiryd a Rhufain, gwelwn Ddinas a Llys teg iawn, ac arno wedi derchafu 'n uchel hanner lleuad ar Faner aur, wrth hyn gwybum mai 'r Twrc oedd yno.

Ac i Deml yr anghred yr aethom gynta, gwelwn yno rai yn addoli llun Dyn, eraill yr Haul, eraill y Lleuad, felly aneirif o 'r fath Dduwieu eraill, hyd at y Winwyn a 'r Garlleg;

LLEW...............1

A fedrwch wi frutio pa bryd, a pheth a fydd diwedd y rhyfeloedd rhwng y Llew a 'r Eryr, ac rhwng y Ddraig a 'r Carw coch?

LLEWYGU............1

mi welwn f' anwyl gydymaith yn saethu oddiwrthifi i 'r entrych, at fyrdd o Dwysogion gwynion eraill, a dyna 'r pryd y dechreuodd y Pap a 'r Swyddogion daiarol eraill lechu a llewygu, a 'r Penaethiaid uffernol syrthio o fesur y myrddiwn, a phob un cymaint ei swn yn cwympo (i 'm tyb i) a phe syrthiasei fynydd anferth i eigion y mor.

LLIAWS.............1

Oddi ar hwn trois yngolwg tu arall i 'r Stryd lle gwelwn glamp o bendefig ieuanc a lliaws o 'i ol yn deg ei wen, a llaes ei foes i bawb a 'i cyrfyddei.

LLID...............1

Nid oedd yma na chas, na llid, ond i bechod, ac yn siccr o orchfygu hwnnw, dim ofn ond rhag digio 'u Brenin, a hwnnw 'n barottach i gymmodi nac i ddigio wrth ei ddeiliaid, na dim swn ond Psalmau mawl i 'w ceidwad.

LLIFEIRIANT........1

Gobeithio, ebr y Meddwyn, y cafi gennych beth ffafr, mi yrrais i chwi lawer ysclyfaeth dew mewn llifeiriant o gwrw da;

LLIW...............1

a rhai oedd yn canu i gael canmol eu llais, rhai 'n dawnsio i ddangos eu llun, eraill oedd yn paentio i wellau eu lliw;

LLIWIEU............3

pob lliwieu a dyfroedd i deccau 'r wynebpryd;

pob dyfroedd, per-arogleu, a lliwieu, a smottieu i wneud yr wrthun yn lan, a 'r hen i edrych yn ieuanc, ac i sawyr y buttain a 'i hescyrn pwdr fod yn beraidd tros y tro.

Nesa i hynny oedd Angeu Cariad, ac wrth ei draed fyrdd o bob offer a llyfreu muwsic, a cherdd, a llythyreu mwynion ac ysmottieu a lliwieu i harddu 'r wyneb, a mil o ryw sciabas deganeu ir pwrpas hwnnw, a rhai cleddyfeu;

LLIWYDD............1

a pheth erbyn ymorol, ydoedd ond cyfeddach rhwng saith o gymdogion sychedig, Eurych, a Lliwydd, a Gof, Mwyngloddiwr, 'Scubwr-simneiau, a Phrydydd, ac Offeiriad a ddaethei i bregethu sobrwydd, ac i ddangos ynddo 'i hun wrthuned o beth yw meddwdod;

LLOCHI.............1

Ni feiddia fi ollwng neb yn ol trwy Derfyn glawdd Tragwyddoldeb y Wal ddiadlam, na chwitheu eu llochi hwy yma;

LLOFFTYDD..........1

Mynd i fyny i 'r Llofftydd, gwelem un mewn 'stafell ddirgel yn gwneud pob ystumieu arno 'i hun i ddyscu moes boneddigaidd iw Gariad;

LLOGWR.............1

Hai, ni chyttunir heno, eb yr Angel, tyrd ymaith, cyfoethoccach yw 'r Cyfreithwyr na 'r Marsiandwyr, a chyfoethoccach yw 'r Llogwr na 'r Cyfreithwyr, a 'r Stiwardiaid na 'r Llogwyr, a Belial na 'r cwbl, canys ef a 'u pieu hwy oll a 'u petheu hefyd.

LLOGWYR............5

Cybyddion, Marsiandwyr, Ceibddeilwyr Llogwyr;

Y Gwyr oedd yn sefyll am y Swydd oedd y Stiwardiad, y Llogwyr, y Cyfreithwyr a 'r Maersiandwyr, a 'r cyfoethocca o 'r cwbl a 'i cai: (

mwy o Sidaneu oedd gan y Marsiandwyr, mwy o Weithredoedd ar Diroedd gan y Cyfreithwyr, a mwy o Godeu llownion, a Bilieu a Bandieu gan y Llogwyr.

Hai, ni chyttunir heno, eb yr Angel, tyrd ymaith, cyfoethoccach yw 'r Cyfreithwyr na 'r Marsiandwyr, a chyfoethoccach yw 'r Llogwr na 'r Cyfreithwyr, a 'r Stiwardiaid na 'r Llogwyr, a Belial na 'r cwbl, canys ef a 'u pieu hwy oll a 'u petheu hefyd.

I hwn yr ai 'r Llogwyr, a Drwgwladwyr, a Gorthrymwyr, a rhai o 'r Mwrdrwyr, ond 'r oedd llawer o 'r rheini yn galw heibio i 'r drws nesa lle 'r oedd Angeu a elwid Crog, a 'i gortyn parod am ei wddf.