FAWRION.............1

Y mae efe yn cynnyg i bawb, fawrion a bychain, fwynhad o'i Ras nefol:----

FAWRHYDI............3

Ac yno hwy a ofynnasant i'r Brenin, o byddai gwiw gan ei Fawrhydi ef i appwyntio rhyw ddiwrnod fal y cai Hengist eu harglwydd siarad ag ef.

Ac yn ddianoed hwy a aethant at Gwnstab y ddinas, ac a archasant iddo trwy awdurdod y Brenin anfon Myrddin a'i fam at ei Fawrhydi yng-Wynedd.

Ac efe a ddywedodd wrth Weision y Brenin ei fod efe yn Feddyg celfyddgar ac yn jachau pob math o haint a chlefyd, Ac o bydd gwiw (eb'r ef) gan ardderchoccaf fawrhydi y Brenin i gymmeryd o'r Feddyginiaeth sydd gennyf i, fy mywyd i trosto oni bydd cyn pen nemmawr o amser yn holl jach.

FE..................14

Fe ddescynnodd Coron y Deyrnas i wr graslawn a elwid Constans, yr hwn a ddycpwyd i fynu mywn Monachlog, ac o'r achos hwnnw, yr oedd ef yn anghydnabyddus ag arferion y LLys, a'r gyfraith wladol.

Fe ddamweiniodd i mi weled un o 'r cyllill hirion hynny, ac un hagr hell ydoedd hi;

wrth y Brenin, Pe ceid gwaed mab heb dad iddo, a phe cymmyscid hwnnw a'r dwfr ac a'r calch, fe saif y gwaith.

Fe ddywedir i Seren gynffonnog ymddangos a'r yr awr honno, y bu y Brenin farw, ac i Myrddin (wedi manwl-graffu a'r y Seren) ddywedyd fal hyn, O genhedl y Brutaniaid, ynawr yr ydych chwi'n weddw ac yn ymddifaid am Emrys Wledig.

Ac fe ddywedir i Fyrddin alw Pendefigion y deyrnas i Lundain, a gorchymmyn yr offeiriaid weddio Duw o byddai gwiw ganddo yspysu trwy arwydd weledig, pwy oedd frenin teilwng i deyrnasu arnynt.

Fe gafwyd, ei feddrod ef tua diwedd teyrnasiad Harri'r ail, a'r geiriau hyn oedd yn argraphedig a'r groes blwm, yr hon oedd wedi ei hoelio wrth yr Ysgrin, Yma Y Gorwedd Arthur Brenin Enwog Y Brutaniaid, Yn Yr Ynys Afallon * Hyn sydd yn dangos. 1,

Fe biau breiniau a bro.

Ac yn ddi-ddadl efe yw'r Bardd hoywaf a'r a scrifennodd erioed (dodir heibio faswedd ei destunau gan mwyaf) Ac fe all pawb a'r a wyddant ddim mywn Cerdd Dafod, wybod na arferodd ond Cymraeg lan loyw yn ei Gerdd.

Yn-awr rhac bod hynny yn achos Amrafael a Schism yn yr Eglwys, fe gynhaliwyd Cymanfa yn Affrica, Bl.

Y LLythyr hwn a Ysgrifennwyd, pan oedd Oedran CHrist 254, ac fe osododd tri-ugain Esgob a chwech eu dwylaw wrtho:

neu fe all y rhai y maent yn addaw trostynt, [td. 237]

Y gwirionedd ydyw, fe wyrodd yr hen Athraw godidog hwn tua diwedd ei hoedl oddiwrth y ffydd Apostolic, ‡

Fe dybygai dyn anghyfarwydd fod yr Athraw a grybwyllwyd ddiweddaf, sef Justin y Merthyr, yn yscrifennu, fal pe ni fuasent yn bedyddio neb plant bychain yn ei amser ef.

O byddai neb o'r FFyddloniaid yn gleifion, neu o byddai rhyw fethiant, neu ddamwain yn eu hattal rhac dyfod i'r Eglwys, fe ddanfonid Diacon, a thammaid o'r Bara Cyssegredig wedi wlychu yn y Gwin attynt hwy adref;

FECHAN..............1

Dros ennyd fechan y bu llonyddwch, tangneddyf a diogelwch;

FEDRWN..............1

FFi, FFi, ebe Hengist, na soniwch chwedl cyfryw a hwnnw, yr ydym ni yn gyfrwysach na hwy, Pan ballo nerth, ni a fedrwn wneud castieu.

FEDYDD..............9

Geiriau'r CHronicl sydd fal hyn, A Gwedi meddwi Gwrtheyrn, neidiaw a orug Diawl yntho, a pheri iddaw gytsynniaw a'r Baganes ysgymmun heb fedydd arni.

Ac 2, Ninnau a gymmerwn Lw (ein Hadduned Fedydd) i fod yn Filwyr cywir i Ghrist ein Cad-pen, a'n Tywysog.

Ynteu gan y purir aflendid ein Genedigaeth trwy Fedydd, y bedyddir plant bychain.

Pa beth a ddywedi am Blant bychain, y rhai ni allant wybod trwy brofiad, y llesad sydd o Fedydd, na'r colled trwy ei eisiau.

Ac am hynny nid oedd raid iddynt wrth Fedydd yn ei Dyb ef:

Er fod yr hen Grist'nogion yn wir-ddiau gan mwyaf yn trochi yr holl gorph tan y Dwfr, etto ni chyfrifwyd un trochiad ddim yn Fedydd oll, fal yr ymddengys oddi wrth eiriau hen Historiawr a elwid Sozomen, yr hwn a Scrifennodd hannes yr Eglwys ynghylch Bl.

Canys efe ddywed, Fod y sawl a drochwyd onid un-waith yn ei farn ef yn yr unrhyw berygl, a'r Sawl na chadd Fedydd erioed.

Canys ein pechodau trwy Fedydd (eb'r ef) a olchir mywn modd amgen, na budreddi ein Cyrph mywn FFynnon.

Wedi cael Conffirmasiwn gan yr Esgob, neu Fedydd Esgob, fal y dywedir yn gyffredin.

FEDYDDIAI...........1

Canys efe a daerodd na ddylid bedyddio neb yn Enw'r Tad a'r Mab a'r Yspryd Glan, ond y FFurf a ddylai fod, Yr wyf yn dy fedyddio di i farwolaeth CHrist A pha broselytiaid bynnag a allai'r Heretic hwnnw i ynnill, efe a'i hail-fedyddiai (megis y mae ei DDisgyblion yn gwneuthur etto) er eu bod wedi eu bedyddio o'r blaen, pa un a'i yn Fabanod, a'i ynteu mywn Oedran.

FEDYDDID............2

etto os byddai dim perygl marwolaeth a'r un, efe a fedyddid y pryd hwnnw, digwydded hynny a'r ba amser bynnag o'r Flwyddyn.

Yr wyf yn meddwl nad oes neb, a'r a wyr ddim, a ryfyga ddywedyd fod Conffirmasiwn yn DDychymmyg dyn, gan fod y 'Scrythur lan yn rhoddi tystiolaeth ddisiommedig fod yr Apostolion eu hunain yn arfer Arddodiad dwylaw i roddi'r Yspryd Glan i'r neb a fedyddid.

FEDYDDIO............12

Yr Heretic cyntaf a ryfygodd i ail fedyddio.

Y Wisg wen y gwisgid y rhai newydd fedyddio.

yn dywedyd etto fal hyn, O herwydd hyn (eb'r ef), sef y pechod gwreiddiol hwn, y cadd yr Eglwys Draddodiad oddi wrth yr Apostolion i fedyddio Plant bychain.

Canys yr oedd rhyw Esgob a'i enw FFidus yn petruso a ellid yn gyfreithlawn fedyddio plant bychain cyn yr wythfed Dydd?

Nid yw ef ond gwaith afreidiol i brofi fod yr hen Grist'nogion, (er Amser yr Apostolion) yn arfer y Seremoni honno wrth fedyddio, canys cyn amlycced ydyw hynny, fal nad all neb a'r a ddarllenodd ond rhyw ychydigyn yng ngwaith y Teidau fod yn anwybodol o honaw.

Ac o hynny y bu dihareb ganddynt, Talcen wedi nodi ag arwydd y Grog, * hynny ydyw, CHristion wedi ei fedyddio.

Ac yno'r Esgob wedi clywed hynny a ymgynghorodd a'i Henuriaid ynghylch y weithred, a'i Barn hwy oll, un ac arall oedd, na ddylid ail-fedyddio mo'nynt, gan fod y ffurf yn enw'r Drindod yn uniawn.

Yn wir ddiau nid ellir naccau onid oedd rhai Hereticiaid aflan yn ail-fedyddio yn y prif Amser gynt;

A'r pennaf o'r gwyr da hynny a Elwid Eunomius, yr hwn a wyrdroawdd Draddodiad yr Apostolion, ac a ddychymygodd FFurf amgen wrth fedyddio, nag a orchymmynodd ein Hiachawdwr;

Canys efe a daerodd na ddylid bedyddio neb yn Enw'r Tad a'r Mab a'r Yspryd Glan, ond y FFurf a ddylai fod, Yr wyf yn dy fedyddio di i farwolaeth CHrist A pha broselytiaid bynnag a allai'r Heretic hwnnw i ynnill, efe a'i hail-fedyddiai (megis y mae ei DDisgyblion yn gwneuthur etto) er eu bod wedi eu bedyddio o'r blaen, pa un a'i yn Fabanod, a'i ynteu mywn Oedran.

Ac a'r ddydd yr Arglwydd a elwir Sulgwyn, y gwisgid y rhai newydd-fedyddio mywn Gwisg-wen.

y galwyd y Sul hwnnw Sul-gwyn, oblegid y byddai torfeydd o'r rhai newydd-fedyddio yn myned i'r Eglwys yn eu Gwisgoedd gwynnion y Dydd hwnnw;

FEDYDDIR............1

Plant bychain a fedyddir er maddeuant pechodau:

FEDYDDIWN...........1

fedyddiwn ni hwynt hwy?

FEDDIANNU...........1

ac atti yr aethant yn lewion a dwys-gadarn, ac un-waith yn ddiau y bwriadodd un asgell Cad y Brutaniaid i ffoi, ond yno Arthur Mab y Brenin a'i cyssurodd gan ddywedyd wrthynt O gyfeillion anwyl a adewch chwi i'r Barbariaid digred melldigedig hyn i draws-feddiannu ein gwlad?

FEDDROD.............1

Fe gafwyd, ei feddrod ef tua diwedd teyrnasiad Harri'r ail, a'r geiriau hyn oedd yn argraphedig a'r groes blwm, yr hon oedd wedi ei hoelio wrth yr Ysgrin, Yma Y Gorwedd Arthur Brenin Enwog Y Brutaniaid, Yn Yr Ynys Afallon * Hyn sydd yn dangos. 1,

FEDDWL..............1

Y rhai a droawdd o Eilun-addoliaeth y mae efe yn feddwl a dderbynnid felly i'r Eglwys, fal y mae'n amlwg wrth ei eiriau. 2,

FEDDYG..............2

A bryssio a orug y Sais i lys y Brenin ac a gymmerodd arno i fod yn Feddyg.

Ac efe a ddywedodd wrth Weision y Brenin ei fod efe yn Feddyg celfyddgar ac yn jachau pob math o haint a chlefyd, Ac o bydd gwiw (eb'r ef) gan ardderchoccaf fawrhydi y Brenin i gymmeryd o'r Feddyginiaeth sydd gennyf i, fy mywyd i trosto oni bydd cyn pen nemmawr o amser yn holl jach.

FEDDYGINIAETH.......1

Ac efe a ddywedodd wrth Weision y Brenin ei fod efe yn Feddyg celfyddgar ac yn jachau pob math o haint a chlefyd, Ac o bydd gwiw (eb'r ef) gan ardderchoccaf fawrhydi y Brenin i gymmeryd o'r Feddyginiaeth sydd gennyf i, fy mywyd i trosto oni bydd cyn pen nemmawr o amser yn holl jach.

FEDDYLIODD..........1

A gwedi cael awdurdod brenhinawl yn ei law, efe a feddyliodd ladd ei feistir.

FEGIS...............1

Gwr gayw-rudd gwr prudd fegis Priaf;

FEICHIOG............1

Yn y cyfamser hwnnw yr oedd gwraig y brenin yn feichiog, ac efe a'i danfones hi i dref Caernarfon i esgor.

FEIRDD..............1

A'm ddywedyd o'm dauddeg prif-fardd y pair dy waed di i'r gwaith sefyll yn dragywydd, eb'r Brenin, Ac yno y gofynnodd Myrddin i'r prif-feirdd, Pa beth oedd yn llestair y gwaith?

FEISTIR.............1

A gwedi cael awdurdod brenhinawl yn ei law, efe a feddyliodd ladd ei feistir.

FEISTRI.............1

Ond wedi Do arall gyfodi, bu'r Brutaniaid yn gaeth-weision, a'r Saeson yn Feistri.

FEL.................7

Etto dallwyd hwy yn y cyfryw fodd, fel y danfonasant gennadon attynt, i'w gwahawdd hwy trosodd.

Saeth hagr hell fel cyllell wair;

Mi a wn y gall pawb ddeall y pennillion hyn fel Cymraeg sathredig.

A'r gran megis y manod, A'r ael fel ingc a'r liw'r od.

Siopau lawnd fel Siep Lundain.

Cariad fel plwm trwm y trig Cadi mywn twr caedig.

Ac fel hyn y gwnei iddynt i'w glanhau, taenella ddwfr puredigaeth.

FELYSTER............1

Afal Awst o felyster.

FELLTIGEDIG.........3

Can's y Brutaniaid a ddifreiniasant Wrtheyrn felltigedig, ac a etholasant ei fab a elwid Gwrthefyr yn frenin yn ei le;

Canys pan wybu RHonwen y Saesones felltigedig (LLys-fam Wrthefyr y Brenin) i'r Saeson golli'r maes, a'i hymlid adref, hi a lidiodd yn ddirfawr, ac a ddychymygodd ynddi ei hun p'odd y gallai hi ladd Wrthefyr y brenin.

Wrtheyrn felltigedig yn frenin eil-waith, yr hwn a ddifreiniasant ychydig o'r blaen am ei ysgelerdr a'i ddrygioni.

FELLY...............28

Felly efe a osododd DDistain, neu oruchel Stiwart tano i lywodraethu'r Deyrnas.

Felly efe a roddes aur ac arian i ryw ysgerbydiaid ofer, a'r iddynt ruthro am ben ystafell y Brenhin a'i ladd ef.

Felly efe a alwodd a'm y Saeson i amddiffyn ei goron, os cynnygid ei ddifreinio ef.

Felly Gwrtheyrn a alwodd ei ben-cynghoriaid a'i Uchel-Swyddogion atto, a gwedi eu dyfod, efe a dywedodd wrthynt fal hyn, " CHwi wyddoch f'Arglwyddi fod y RHufeiniaid wedi ein gommedd er ys talm, a ninnau yn llwyr anigonol i roddi cad a'r faes i'n gelynion, ynteu anghenrheidiol ydyw i ni ddanfon at ryw genedl a'm borth.

Felly attebasant, Gellwch hyderu Frutaniaid anrhydeddus, y bydd y Saeson yn gyfeillon cywir i chwi, ac yn barodol i'ch cynnorthwyo yn yr ing a'r trallod mwyaf.

Felly hwy a ddanfonasant adref at eu cyd-wladwyr i gwahawdd hwythau trosodd i fod yn gyfrannogion o'r un moethau da.

A gwnaethpwyd gwledd fawr yno, a gwybu Hengist fod Gwrtheyrn y Brenin yn wr mursennaidd, felly efe a archodd i Ronwen ei ferch, i wisgo'n wych odidog am dani, ac i ddyfod i'r Bwrdd i lenwi gwin i'r Brenin.

Felly'r Brutaniaid a ddychwelasant yn edifeiriol at yr Arglwydd eu Duw, gan alw arno yn egniol, yn wresog ac yn ddifrifol.

Felly anfonasant adref i Germani i ddeisyf a'r eu cyd-wladwyr i'w cynnorthwyo a gwyr ac arfau i oresgyn ynys Brydain;

Ac yno y dywad y Synwyrolaf o honynt, RHac i'n celfyddyd fod yn watworgerdd, dywedwn beth amhossibl i fod Felly hwy a ddywedasant[td. 80]

Felly efe a barodd gloddio y ddaear yno, ac yn ebrwydd y cafwyd llyn o ddwfr, a gwedi dyhyspyddu'r llyn trwy ei arch ef y cafwyd yn ei gwaelod ddeu faen geuon, a dwy ddraig, un wen, a'r llall yn [td. 82]

Felly y Brenin a roddes anrhydedd mawr i Fyrddin, ond efe a laddodd y Dauddeg Prif-fardd o herwydd iddynt eu siommi ef, ac y mae eu beddau i'w gweled yno hyd heddyw yn adnabyddus wrth enw Beddau'r Dewiniaid.

canys mi a ganlynwn Siampl y Prophwyd Samuel yr hwn pan oedd Agag Brenin Abimelec yn ei law a ddywedodd, Fal y diblantodd dy gleddyf di wragedd, felly y diblentir dy fam ditheu ym mysc gwragedd.

Felly y Beirdd a ymegniasant i gyfansoddi Pennillion ac odlau i'w foli:

Ac hefyd, math o ddynion rhyfeddol ydynt, can's weithiau y maent mo'r llesgc a methedig, fal y gall un Sais yrru ugain o naddynt a'r ffo, ond yn y man, hwy a ymwrolant felly yn eu chwerwder, fal nad yw'n ddiberygl i hanner cant o honom ni y Saeson wynebu a'r un Brittwn.

canys da yr haeddodd efe ei alw felly.

Ac felly yr ordeiniodd efe dair rhyw a'r gyfraith, sef yn gyntaf, Cyfraith ynghylch llywodraeth y LLys, a theulu y Tywysog:

Ac nid yw hynny ryfedd, ped ystyrid fod y Gwerinos yn cydffurfio eu hunain (megis ym mhob peth arall agos) felly at jaith y Pendefigion hyd y gallont, a FFrangeg oedd y Pendefigion yn siarad o hyd er amser Gwilym gwncwerwr.

Gwybyddwch felly mae y rhai hynny sy o ffydd, y rhai hynny yw plant [td. 232]

Felly y mae'n rhaid i ni edrych attom ein hunain rhag bod un Enaid yn golledig hyd y mae ynom ni.

Canys megis nad yw Duw yn DDerbynniwr wyneb, felly nid yw efe chwaith yn dderbynniwr Oedran.

Felly y gwnaeth efe ynghylch Bedydd plant hefyd, canys efe a ddywed, Pa ham y mae'r Oes ddiniweid yn bryssio i dderbyn maddeuant pechodau, Deuent i'w Bedyddio wedi iddynt ddyfod i Oedran, &c.

Pan ddychwelodd Alexander adref, efe a fynegodd yr hyn a welsai i'w Henuriaid, y rhai a synnasant yn fawr i glywed hynny, ac felly y danfonwyd am [td. 240]

Ac yno, nyni a'i dygwn lle bo Dwfr, ac fal yr adgenhedlwyd ni, felly yr adgenhedlir hwythau.

Y rhai a droawdd o Eilun-addoliaeth y mae efe yn feddwl a dderbynnid felly i'r Eglwys, fal y mae'n amlwg wrth ei eiriau. 2,

Ac felly y parhawyd o hynny allan, i ganlyn yr un amser, oddigerth mywn rhyw leoedd o'r Aipht gerllaw Alecsandria, p'le yr arferent i gymmuno[td. 244]

Ac felly hwy a farnasant pa fynyched y deuent i Fwrdd yr Arglwydd, well-well y byddent, a galluoccach i wrthsefyll holl Ruthrau'r Fall.

Canys felly y dywed Justin y Merthyr, Y Diaconiaid a roddant y bara a'r Gwin i'r rhai presennol, ac a'i danfonant adref i'r rhai Absennol.