YNOM................1

Felly y mae'n rhaid i ni edrych attom ein hunain rhag bod un Enaid yn golledig hyd y mae ynom ni.

YNT.................9

Milwyr) I'n tyb ni, yr achosion ynt, o herwydd eu bod ambell-waith yn cyhoeddi ympryd ac yn gweddio eu Duw i ymladd trostynt:

Ac os nid yw Awdurdod y Bardd melus-ber hwnnw yn ddigonol, angwanegaf yma un arall, sef Pennill o waith LLywarch hen yr hwn a scrifennodd ynghylch y flwyddyn 590 Ei eiriau ynt.

Y mae'n ormod tasc i mi geisio gosod yma hanes neilltuol am Weithredoedd Arthur, y rhai ynt cyn odidocced, fal prin y mae, onid ynt wedi dallu fy llygaid i wrth graffu arnynt.

Y mae'n ormod tasc i mi geisio gosod yma hanes neilltuol am Weithredoedd Arthur, y rhai ynt cyn odidocced, fal prin y mae, onid ynt wedi dallu fy llygaid i wrth graffu arnynt.

Pob cantref pob tref ynt yn treiddiaw, Pob tylwyth pob llwyth y sy'n llithraw, Pob gwan pob cadarn cadwed o'i law.

Ond er hynny gyd yr ydys yn diystyru y Jaith odidog hon yn dra ysgeler heddyw gan wyr o'n gwlad ein hun, y rhai ynt, oddigerth hynny, yn wyr call dysgedig.

Ac 3, Nyni a wahenir wrth y nodau hyn (Arddangosiadau'n Proffes) oddi wrth bawb eraill, y rhai nid ynt yn proffesu CHrist.

Sef yw hynny, na ddylai neb betruso (a'r y sy'n dirnad y 'Sgrythurau, neu yn darllen am DDisgyblaeth y Brif Eglwys) a ddylid bedyddio plant bychain, onid ynt yn chwennych fyned yn Gyssegr-ladron, ac i wrthwynebu Ordinhad Duw ei hun.

A Digon ynt hefyd i wrthbrofi anwybodaeth ac ynfydrwydd y Dynionach gwrthun hynny, y rhai a welsant mywn Breuddwyd (neu ysgatfydd mywn LLesmeir ysprydol) nad oedd yr Eglwys Gatholic yn bedyddio Neb Plant bychain, hyd yn Amser Pabyddiaeth.

YNTEU...............12

Ac yno Gwrtheyrn (rhac y gwneid yr un castiau ag ynteu) a fwriadodd i siccrhau ei orseddfaingc yn gadarn fal y tygasai ef.

Felly Gwrtheyrn a alwodd ei ben-cynghoriaid a'i Uchel-Swyddogion atto, a gwedi eu dyfod, efe a dywedodd wrthynt fal hyn, " CHwi wyddoch f'Arglwyddi fod y RHufeiniaid wedi ein gommedd er ys talm, a ninnau yn llwyr anigonol i roddi cad a'r faes i'n gelynion, ynteu anghenrheidiol ydyw i ni ddanfon at ryw genedl a'm borth.

Ac yn ddiattreg bryssio a wnaethant, ac a ddanfonasant i Germani, a PHasgen ynteu i'r Iwerddon a'm borth.

Ynteu Gobeithiwch yn Nuw Holl-alluog, ac ymwrolwch Ac a'r hynny hwy a gymmerasant galon o newydd, ac a ergydiasant eu saethau cyn amled a chawod o Genllysc at y Gelynion, ac ni laesodd y dewrder, yr arial, a'r egni hwnnw ynddynt, nes ynnill Buddugoliaeth enwog, Bl.

Ac a'r hynny y Brutaniaid a chwerwasant yn eu hysprydoedd, ac a ddywedasant, Pa genhedl tan haul a all ddioddef y fath ddirmyg a'r ydym ni tano gan y Barbariaid hyn, ynteu ymwrolwn ac ymddialwn arnynt.

Pa ham ynteu y gelwid Myrddin y gau Brophwyd?

ei ran ynteu yn odiaeth, ac yn odidog rhagorol, trwy gyfansoddi Gramadeg a Geir-lyfr i hyfforddi ei gydwladwyr i ddysgu cywrainrwydd eu hiaith.

Gwelwn ynteu brawf eglur mae'r un Jaith sydd gennym ni fyth, er ei bod er ys talm wedi dirywio ennyd, trwy gymmyscu Saesoneg a hi.

Ac wrth hynny y mae'n amlwg nad oes un Pendefig yn LLoegr, eithr o hiliogaeth un a'i 'r Normaniaid, a'i o'r FFrangcod, a'i ynteu o'r Brutaniaid;

Ynteu, gan fod Plant bychain y Cenhedloedd crediniol yn y cyfammod ac yn Blant i Abraham trwy ffydd, oni ddylid rhoddi Sel y Cyfammod iddynt?

Ynteu gan y purir aflendid ein Genedigaeth trwy Fedydd, y bedyddir plant bychain.

Canys efe a daerodd na ddylid bedyddio neb yn Enw'r Tad a'r Mab a'r Yspryd Glan, ond y FFurf a ddylai fod, Yr wyf yn dy fedyddio di i farwolaeth CHrist A pha broselytiaid bynnag a allai'r Heretic hwnnw i ynnill, efe a'i hail-fedyddiai (megis y mae ei DDisgyblion yn gwneuthur etto) er eu bod wedi eu bedyddio o'r blaen, pa un a'i yn Fabanod, a'i ynteu mywn Oedran.

YNTWY...............1

Gwae yntwy yr ynfydion * pan fu waith Faddon Arthur ben-haelion y llafneu bu gochion Gwnaeth a'r y alon gwaith gwyr gafynnion Taliesin ben-Beirdd a'i cant.

YNTHO...............1

Geiriau'r CHronicl sydd fal hyn, A Gwedi meddwi Gwrtheyrn, neidiaw a orug Diawl yntho, a pheri iddaw gytsynniaw a'r Baganes ysgymmun heb fedydd arni.

YNYS................16

Ac yn ddiattreg hwy a aethant, ac a waeddasant hyd yr heolydd, Gwrtheyrn Sydd Frenin Teilwng o deyrn-wialen ynys Brydain, a CHonstans Sydd Anheilwng.

Boed 'ich harfau ddatcan allan eich hanghyfartal galondid yn yr ynys hon, ac ni fydd flin gennym ddwyn un gwasanaeth a esyd eich hardderchawgrwydd chwi arnom.

PAn ddychwelodd y Gennadwri adref i Frydain, bu gorfoledd a llawenydd mawr ym mhlith y Brutaniaid, ac yn ddiattreg hwy a ddechreuasant arlwyo a pharottoi danteithion a melus-bethau'r ynys i'w groesawi hwy i mywn.

Ac yno heddychasant a'r FFichtiaid, cyd-ymgynnullasant eu byddinoedd, a rhuthrasant dros yr Ynys or Dwyrain i'r gorllewin.

cyffelyppach oedd Gwedd yr ynys hon i Fynydd lloscedig megis Etna nag i wlad ffrwythlawn mal y buasai hi o'r blaen;

Felly anfonasant adref i Germani i ddeisyf a'r eu cyd-wladwyr i'w cynnorthwyo a gwyr ac arfau i oresgyn ynys Brydain;

Naill yr ydoedd y Brutaniaid yn ffyliaid digymmar y pryd hwnnw, neu Ynys Brydain oedd wedi ei rhag-ordeinio i'r Saeson.

Ac ni ddiangodd neb o Dywysogion ynys Brydain ond Eidiol Jarll Caer-loyw yr hwn a ddiangodd o nerth trosol a [td. 78]

Yr oedd y Saeson wedi difrodi y dwyrain ran o'r ynys hyd yng NGaer-Efroc, a'r Gwyddelod hwythau wedi dinystrio y cwbl y ffordd y cerddasant o'r Gorllewin hyd yng NGhaer Baddon.

Ac yno y danfonasant eu deisyfiadau at Arglwyddi Germani, i gael cennad i godi Gwyr i oresgyn Ynys Brydain.

Dyna'ch chwedl yn wastadol, I oresgyn ynys Brydain;

i oresgyn ynys Brydain.

a'r geiriau oeddynt y rhai hyn, Pwy Bynnag A Dynn Y Cleddyf Hwn, Allan Or Einion, Hwnnw Sydd Frenin Cyfiawn I Ynys Brydain.

Je, er iddynt fwriadu a chyd-fwriadu trwy undeb a chyttundeb Arglwyddi, Germani, na's diffygient fyth nes goresgyn ynys Brydain, etto hi a fu gyfyng arnynt yn Amser Arthur.

Fe gafwyd, ei feddrod ef tua diwedd teyrnasiad Harri'r ail, a'r geiriau hyn oedd yn argraphedig a'r groes blwm, yr hon oedd wedi ei hoelio wrth yr Ysgrin, Yma Y Gorwedd Arthur Brenin Enwog Y Brutaniaid, Yn Yr Ynys Afallon * Hyn sydd yn dangos. 1,

Ac yno o herwydd y lliaws gwastadol hwnnw, ac o herwydd amrafaelion gynhennau yn ein plith ein hunain, ond yn bennaf dim o herwydd Digofaint Duw arnom o ethryb ein pechodau, gyrrwyd ein Hynafiaid i gyrrau salaf yr ynys sef Cymru a CHerniw.

YR..................304

[Corpws Hanesyddol yr Iaith Gymraeg 1500-1850:

gan John RHydderch tros yr Awdur, 1716), 64-102, 116-23, 230-49.]

Yr achos y galwyd y Saeson i Frydain.

Yr ymddiddan a fu rhyngddynt a'i cydwladwyr yno.

Yr amser y daethant i ufuddhau Cyfraith Loegr.

Oni wrandewi a'r lais yr Arglwydd dy DDuw, Yr Arglwydd a'th dery di ag ynfydrwydd, ac a dallineb, ac a syndod calon.

Oni wrandewi a'r lais yr Arglwydd dy DDuw, Yr Arglwydd a'th dery di ag ynfydrwydd, ac a dallineb, ac a syndod calon.

Fe ddescynnodd Coron y Deyrnas i wr graslawn a elwid Constans, yr hwn a ddycpwyd i fynu mywn Monachlog, ac o'r achos hwnnw, yr oedd ef yn anghydnabyddus ag arferion y LLys, a'r gyfraith wladol.

Fe ddescynnodd Coron y Deyrnas i wr graslawn a elwid Constans, yr hwn a ddycpwyd i fynu mywn Monachlog, ac o'r achos hwnnw, yr oedd ef yn anghydnabyddus ag arferion y LLys, a'r gyfraith wladol.

Ac yn ddiattreg hwy a aethant, ac a waeddasant hyd yr heolydd, Gwrtheyrn Sydd Frenin Teilwng o deyrn-wialen ynys Brydain, a CHonstans Sydd Anheilwng.

can's efe a laddwyd yn yr Ital. 3.

Eneinid Brenin heddyw, ac a'i difreinid ysgatfydd yr ail ddiwrnod, a dewisid un arall yn ei le:

Ac yno Gwrtheyrn (rhac y gwneid yr un castiau ag ynteu) a fwriadodd i siccrhau ei orseddfaingc yn gadarn fal y tygasai ef.

Ac yr ydwyf fi yn barnu fod y Saeson yn bobl wychr, lewion, galonnog.

Ac os bydd gwiw ganddynt i wneuthur ammod a ni, yr wyf yn gobeithio y bydd raid i'r FFichtiaid a'r Scotiaid gymmeryd eu Coryglau tua'r Iwerddon[td. 68]

Ac yno yr ysgrifennwyd LLythyr i ddanfon at y Saeson yn yr ystyr hyn nid amgen.

Ac yno yr ysgrifennwyd LLythyr i ddanfon at y Saeson yn yr ystyr hyn nid amgen.

Boed 'ich harfau ddatcan allan eich hanghyfartal galondid yn yr ynys hon, ac ni fydd flin gennym ddwyn un gwasanaeth a esyd eich hardderchawgrwydd chwi arnom.

Felly attebasant, Gellwch hyderu Frutaniaid anrhydeddus, y bydd y Saeson yn gyfeillon cywir i chwi, ac yn barodol i'ch cynnorthwyo yn yr ing a'r trallod mwyaf.

Ond i draethu'n meddyliau wrthych chwi'n ddirgel, yr ym yn bwriadu i ruthro trwy frad a'r y trigolion diofal hyn, fal y byddo y wlad yn eiddo ein hunain.

Ac yn ddiattreg bryssio a wnaethant ac a hwyliasant tua gwlad yr Addewid.

Ac yno y ceisiodd Hengist y Sais gan Wrtheyrn y Brenin ryw Gastell neu ddinas Fal y byddwyf caniatta i'th was gymmaint o dir i adailadu Castell ag yr amgylchyna Carrai.

Ac yno y cymmerth Hengist groen tarw, ac a'i holltodd yn un garrai, ac yn y lle cadarnaf, efe a amgylchynodd gymmaint a chae gweddol o dir, ac a adailadodd yno Gaer hoyw, yr hon a elwid yn Gymraeg gynt Caer y garrai, eithr yn-awr gan y Saeson, Dancastre, i.

A daeth ystryw Hengist fal yr ewyllysiodd, canys Gwrtheyrn aniwair a hoffodd yr Enaith, ac a ddymunodd gael cyscu gyd-a hi y noson honno, a phan geryddwyd ef am hynny gan Esgob LLundain a elwid Fodin, efe a'i trywanodd a'r cleddyf, ac a gymmerth RHonwen yn gariad-ferch iddo, yr hon er tecced oedd, oedd lawn o bob ystryw drwg.

A daeth ystryw Hengist fal yr ewyllysiodd, canys Gwrtheyrn aniwair a hoffodd yr Enaith, ac a ddymunodd gael cyscu gyd-a hi y noson honno, a phan geryddwyd ef am hynny gan Esgob LLundain a elwid Fodin, efe a'i trywanodd a'r cleddyf, ac a gymmerth RHonwen yn gariad-ferch iddo, yr hon er tecced oedd, oedd lawn o bob ystryw drwg.

A daeth ystryw Hengist fal yr ewyllysiodd, canys Gwrtheyrn aniwair a hoffodd yr Enaith, ac a ddymunodd gael cyscu gyd-a hi y noson honno, a phan geryddwyd ef am hynny gan Esgob LLundain a elwid Fodin, efe a'i trywanodd a'r cleddyf, ac a gymmerth RHonwen yn gariad-ferch iddo, yr hon er tecced oedd, oedd lawn o bob ystryw drwg.

A'r ol hyn y Saeson a geisiasant amser cyfaddas i ruthro a'r y Brutaniaid, ac yn gyntaf hwy a achwynasant i fod eu gwobr yn rhy brin, a chawsant 'chwaneg gan y Brutaniaid, yr hyn a'i [td. 72]

Ond canasant yr un Don yn ebrwydd eilwaith (er nad oedd hynny ddim ond lliw ac escus) ac a fwgythasant i anrheithio'r cwbl o amgylch.

Ac yno heddychasant a'r FFichtiaid, cyd-ymgynnullasant eu byddinoedd, a rhuthrasant dros yr Ynys or Dwyrain i'r gorllewin.

cyffelyppach oedd Gwedd yr ynys hon i Fynydd lloscedig megis Etna nag i wlad ffrwythlawn mal y buasai hi o'r blaen;

canys y Saeson a gynneuasant dan ym mhob LLannerch, yn y Dinasoedd, yn yr yd, nes oedd y wlad oll megis Goddaith;

Ond boed yr achos o'i mynediad adref beth a fynno, mae'n sicr na chawsant onid groesaw hagr a'r eu dyfodiad eilwaith i Frydain.

Felly'r Brutaniaid a ddychwelasant yn edifeiriol at yr Arglwydd eu Duw, gan alw arno yn egniol, yn wresog ac yn ddifrifol.

Cad-pen y Brutaniaid yn y frwydr honno a elwid Emrys, yr hwn oedd wr pwyllog arafaidd.

yr Argl. 464,

yr Argl, 467 y bu hynny.

Eithr yr addfwynder hynny a fu achlysur o'i dinistr hwy, sef y Brutaniaid.

Ond wedi marw Gwrthefyr, ni wnaeth y Tywysogion megis yr archasai efe iddynt, ond ei gladdu ef yng NGhaerLudd yr hon ddinas a elwir heddyw LLundain[.]

Ond wedi marw Gwrthefyr, ni wnaeth y Tywysogion megis yr archasai efe iddynt, ond ei gladdu ef yng NGhaerLudd yr hon ddinas a elwir heddyw LLundain[.]

Naill yr ydoedd y Brutaniaid yn ffyliaid digymmar y pryd hwnnw, neu Ynys Brydain oedd wedi ei rhag-ordeinio i'r Saeson.

Wrtheyrn felltigedig yn frenin eil-waith, yr hwn a ddifreiniasant ychydig o'r blaen am ei ysgelerdr a'i ddrygioni.

FFi, FFi, ebe Hengist, na soniwch chwedl cyfryw a hwnnw, yr ydym ni yn gyfrwysach na hwy, Pan ballo nerth, ni a fedrwn wneud castieu.

Ac yno y gosododd Hengist arwydd tangneddyf i siommi'r Brutaniaid, ac a ddanfonodd gennadon i fynegi i'r Brenin, mae nid er molest yn y byd y daeth efe i Frydain y waith honno a'r fath lu ganddo, ond i gynnorthwyo'r Brenin i ynnill ei Goron yr hon a gippiwyd yn anghyfiawn oddiwrtho:

Cymmerodd Gwrtheyrn y brenin hoffder yn yr ymadrodd hwnnw, ac a ddiolchodd iddynt am eu cariad.

frenin fal yr ymddangoso etto'n eglurach ein bod ni yn wir ewyllysio tangneddyf nid cynnen, deued pawb yn ddiarfog i'r lle gosodedig a wel eich mawrhydi chwi yn dda i'w appwyntio.

A gwedi iddynt addaw a'r wneuthur hynny, Hengist a aeth rhago gan ddywedyd, Dydd calan-mai nessaf yr ym yn cyfarfod y Brutaniaid tan rith i heddychu a hwy, ond mywn gwirionedd i'w lladd.

Hynny a fydd yr Arwydd.

Ac ni ddiangodd neb o Dywysogion ynys Brydain ond Eidiol Jarll Caer-loyw yr hwn a ddiangodd o nerth trosol a [td. 78]

yr Argl. 473

Ac yr oedd llun gwas ieuangc wrth y tu deheu o honi, a'r Haul o amgylch ei ben.

Ac meddant hwy, yr oedd y Gyllell hon yn un o'r rhai fu gan y Saeson yn lladd Pennaethiaid y Cymru.

Synnu a wnaeth pawb yn ddirfawr i weled y fath ddamwain ryfeddol a honno, ac o'r diwedd y Brenin a ymgynghorodd a'i ddauddeg prif-fardd am yr achos na safai'r gwaith.

Ond ni allent mywn modd yn y byd chwilio allan yr achos.

A gwedi tramwyo gan mwyaf yr holl wlad, y daeth dau o'r cennadon i Dref a elwid wedi hynny, Caer-fyrddin, ac ym mhorth y y ddinas hwy a welynt ddau langc ieuangc yn chwarau pel;

Pan glybu y Cennadon yr ymadrodd hwnnw, hwy a edrychasant yn graff a'r Myrddin, ac a ofynnasant i'r dynion oedd yn sefyll o amgylch, pwy oedd y gwas ieuangc hwnnw?

Ac fal yr oeddwn yn cyscu ryw noswaith rhwng fy nghyfeillesau mi a dybiwn yn fy hun fod rhyw was iefangc teccaf yn y byd [td. 81]

A hynny oedd yr achos na safai'r gwaith.

yr Argl. 480.

Ond y prif-achos o hyn oll, oedd pechodau ffiaidd a drwg-fuchedd y Brutaniaid, ac am hynny Pawb a'r a'i cawsant a'i difasant, a'i gelynion a ddywedasant Ni wnaethom ni a'r fai, canys hwy a bechasant yn erbyn yr Arglwydd, trigle cyfiawnder sef yr Arglwydd gobaith eu tadau.

Ond y prif-achos o hyn oll, oedd pechodau ffiaidd a drwg-fuchedd y Brutaniaid, ac am hynny Pawb a'r a'i cawsant a'i difasant, a'i gelynion a ddywedasant Ni wnaethom ni a'r fai, canys hwy a bechasant yn erbyn yr Arglwydd, trigle cyfiawnder sef yr Arglwydd gobaith eu tadau.

Ac o'r diwedd ein Hynafiaid ninnau a ystyriasant hynny o ddifrif, ac a ddychwelasant yn Edifeiriol at yr Arglwydd.

Ac yno, yr Etholasant Wr duwiol a elwid Emrys wledig * yn Frenin arnynt, yr hwn a fuasai yn Gadpen o'r blaen yn amser Gwrthefyr fendigaid, ac a lwyddodd fal y darllenasoch eusys.

Ac yno, yr Etholasant Wr duwiol a elwid Emrys wledig * yn Frenin arnynt, yr hwn a fuasai yn Gadpen o'r blaen yn amser Gwrthefyr fendigaid, ac a lwyddodd fal y darllenasoch eusys.

canys mi a ganlynwn Siampl y Prophwyd Samuel yr hwn pan oedd Agag Brenin Abimelec yn ei law a ddywedodd, Fal y diblantodd dy gleddyf di wragedd, felly y diblentir dy fam ditheu ym mysc gwragedd.

A Samuel a ddarniodd Agag ger bron yr Arglwydd yn Gilgal. 1.

Gwnewch chwitheu Anwylwyr yr un ffunud i Hengist, yr hwn sydd megis ail Agag:

Gwnewch chwitheu Anwylwyr yr un ffunud i Hengist, yr hwn sydd megis ail Agag:

Ac yno Eidiol Jarll Caer-loyw brawd Dyfrig yr Esgob, a ddrylliodd Hengist, yn dameidiau.

yr Argl- 489 y bu hynny.

Pan ystyriwyf greulonder a ffalstedd anhygar y Saeson, yr wyf yn rhyfeddu lariedd-dra'r Brutaniaid y pryd hwnnw.

Canys wedi'r Brutaniaid gael buddugoliaeth gyffredinol, ac yn eu gallu i wneud a hwy fal y gwelynt yn dda, etto'r holl gospedigaeth a osodwyd arnynt ydoedd, i bob Sais osod cebystr am ei wddf, cydnabod ei fai, deisyf maddeuant am yr hyn aeth heibio, ac ymrwymo trwy lw i fod yn Gaethwas i'r Brutaniaid.

Yr oedd mab i Wrtheyrn a wnaeth aflonyddwch mawr a elwid Pasgen, canys hwnnw a wnaeth deyrn-frad yn erbyn y LLywodraeth.

Ond pan welodd Sais ef mo'r brudd a myfyriol, yspryd-blinderol ac athrist, efe a ofynnodd iddo a'm ba achos yr oedd cyn brudded ac athrist?

Ha, Ha (eb'r Sais) Swllt i Geiniog ond bwriadu yr ydwyt a'm fod yn frenin.

Ond gwrando etto, pa beth a roddi di i mi, os yr anturiaf fy hoedl i wenwyno Emrys wledig y Brenin?

Ac yn yr amser hwnnw (fal yr oedd gwaethaf y dynghedfen) Emrys wledig y Brenin oedd yn glaf.

Ac yn yr amser hwnnw (fal yr oedd gwaethaf y dynghedfen) Emrys wledig y Brenin oedd yn glaf.

rhoddes y Bradwr melldigedig iddo gwppanaid o wenwyn marwol, yr hwn a'i gwenwynodd ef yn ebrwydd, Ond y Sais a ddiangodd yn ddiarwybod iddynt.

Fe ddywedir i Seren gynffonnog ymddangos a'r yr awr honno, y bu y Brenin farw, ac i Myrddin (wedi manwl-graffu a'r y Seren) ddywedyd fal hyn, O genhedl y Brutaniaid, ynawr yr ydych chwi'n weddw ac yn ymddifaid am Emrys Wledig.

Fe ddywedir i Seren gynffonnog ymddangos a'r yr awr honno, y bu y Brenin farw, ac i Myrddin (wedi manwl-graffu a'r y Seren) ddywedyd fal hyn, O genhedl y Brutaniaid, ynawr yr ydych chwi'n weddw ac yn ymddifaid am Emrys Wledig.

Ac yn ddianoed y daeth Cilamwri brenin yr Iwerddon i'r gorllewin, ac Arglwyddi Germani i'r Dwyrain gyd-a llu mawr ganddynt.

Yr oedd y Saeson wedi difrodi y dwyrain ran o'r ynys hyd yng NGaer-Efroc, a'r Gwyddelod hwythau wedi dinystrio y cwbl y ffordd y cerddasant o'r Gorllewin hyd yng NGhaer Baddon.

ac atti yr aethant yn lewion a dwys-gadarn, ac un-waith yn ddiau y bwriadodd un asgell Cad y Brutaniaid i ffoi, ond yno Arthur Mab y Brenin a'i cyssurodd gan ddywedyd wrthynt O gyfeillion anwyl a adewch chwi i'r Barbariaid digred melldigedig hyn i draws-feddiannu ein gwlad?

Ynteu Gobeithiwch yn Nuw Holl-alluog, ac ymwrolwch Ac a'r hynny hwy a gymmerasant galon o newydd, ac a ergydiasant eu saethau cyn amled a chawod o Genllysc at y Gelynion, ac ni laesodd y dewrder, yr arial, a'r egni hwnnw ynddynt, nes ynnill Buddugoliaeth enwog, Bl.

yr Argl. 493

Gwae yntwy yr ynfydion * pan fu waith Faddon Arthur ben-haelion y llafneu bu gochion Gwnaeth a'r y alon gwaith gwyr gafynnion Taliesin ben-Beirdd a'i cant.

Etto'r ydym ni yn rhyfeddu beth ydyw'r achos yr ych yn methu tyccio i oresgyn yr holl wlad.

Etto'r ydym ni yn rhyfeddu beth ydyw'r achos yr ych yn methu tyccio i oresgyn yr holl wlad.

Milwyr) I'n tyb ni, yr achosion ynt, o herwydd eu bod ambell-waith yn cyhoeddi ympryd ac yn gweddio eu Duw i ymladd trostynt:

Ac er eu bod y prydiau hynnny yn arafaidd, yn sobr, yn bwyllog o ran eu hymwareddiad, etto, fal yr ydym ni'n dal sulw hwy a fyddant siccr i dyccio yn ein herbyn ni.

Od oes gennych chwi fwriad diyscog i ymladd o amser bwygilydd a'r Brutaniaid nes eu llwyr orchyfygu hwy, yr ym ni'n tystio wrthych, ni chaiff fod arnoch ddim eisiau gwyr nac arfau, deuwch cyn fynyched ac y fynnoch.

Ond ysywaeth yr oedd Uthur Bendragon brenin y Brutaniaid yn glaf a'r y cyfamser hwnnw:

yr holl wlad.

Pe buaswn i yn jach, yr wyf yn meddwl, na fuasai i'r barbariaid hyn gymmaint achlysur gorfoledd a'r y sydd ganddynt yr awr-hon.

Pe buaswn i yn jach, yr wyf yn meddwl, na fuasai i'r barbariaid hyn gymmaint achlysur gorfoledd a'r y sydd ganddynt yr awr-hon.

Eithr attolwg, dygwch fi a'r elor o flaen y LLu, can's yr wyf yn gobeithio y bydd i'r milwyr hwythau ymwroli, gan weled eu Brenin yn diystyru ei hoedl er mwyn cadw allan Estron genhedl.

y bu hynny, sef yr ymladdfa honno.

Ac fe ddywedir i Fyrddin alw Pendefigion y deyrnas i Lundain, a gorchymmyn yr offeiriaid weddio Duw o byddai gwiw ganddo yspysu trwy arwydd weledig, pwy oedd frenin teilwng i deyrnasu arnynt.

Ac erbyn y boreu dranoeth y cafwyd yno garreg fawr bedair ochrog, ac yn ei chanol gyffelyb i Einion ddur, ac yn yr Einion yr oedd cleddyf yn sefyll erbyn ei flaen, a llythyrennau euraid yn Scrifennedig arno;

Ac erbyn y boreu dranoeth y cafwyd yno garreg fawr bedair ochrog, ac yn ei chanol gyffelyb i Einion ddur, ac yn yr Einion yr oedd cleddyf yn sefyll erbyn ei flaen, a llythyrennau euraid yn Scrifennedig arno;

Ac yno y dywedodd yr Offeiriaid wrthynt, nad oedd yno neb yn deilwng i gael y Goron.

Ac yn ddianoed yr Arch-esgob a'i heneiniodd ef yn frenin ac a wisgodd Goron y deyrnas am ei ben.

Ac yr wyf yn credu'n hollawl, nad yw'r CHronicl yn celwyddu pan y dywed o'i blegid, Ac ny chlywyssit a'r neb cyn noc ef yr ryw devodau a oed arnaw o nerth a chadernyt, a glewder, a daeoni;

Ac yr wyf yn credu'n hollawl, nad yw'r CHronicl yn celwyddu pan y dywed o'i blegid, Ac ny chlywyssit a'r neb cyn noc ef yr ryw devodau a oed arnaw o nerth a chadernyt, a glewder, a daeoni;

Ond gwybydded y Darllenydd hyn, a chreded ef megis gwirionedd disiommedig nad oes gan y cyfryw un fwy sail i ddywedyd hynny, na phe taerai dyn na chododd yr Haul erioed, o herwydd ei bod hi'n fachludiad Haul pan yr ynfydai efe hynny.

Ond gwybydded y Darllenydd hyn, a chreded ef megis gwirionedd disiommedig nad oes gan y cyfryw un fwy sail i ddywedyd hynny, na phe taerai dyn na chododd yr Haul erioed, o herwydd ei bod hi'n fachludiad Haul pan yr ynfydai efe hynny.

Y Gwirionedd ydyw, yr [td. 93]

P'odd y buasai Beirdd yr oes honno yn crybwyll mo'r Sathredig o'i blegid, pe ni fuasai y fath Frenin yn teyrnasu arnynt.

Ac os nid yw Awdurdod y Bardd melus-ber hwnnw yn ddigonol, angwanegaf yma un arall, sef Pennill o waith LLywarch hen yr hwn a scrifennodd ynghylch y flwyddyn 590 Ei eiriau ynt.

Mae lle yn gyfagos yno yr hwn a elwir yn gyffredin Maes glas, ond yr enw cyssefin oedd Maes y llas, neu ysgatfydd Maes galanas:

Mae lle yn gyfagos yno yr hwn a elwir yn gyffredin Maes glas, ond yr enw cyssefin oedd Maes y llas, neu ysgatfydd Maes galanas:

Beddrod Gereint yr hwn a las yn LLongborth fal y dywed yr un Bardd.

Beddrod Gereint yr hwn a las yn LLongborth fal y dywed yr un Bardd.

Fe gafwyd, ei feddrod ef tua diwedd teyrnasiad Harri'r ail, a'r geiriau hyn oedd yn argraphedig a'r groes blwm, yr hon oedd wedi ei hoelio wrth yr Ysgrin, Yma Y Gorwedd Arthur Brenin Enwog Y Brutaniaid, Yn Yr Ynys Afallon * Hyn sydd yn dangos. 1,

Fe gafwyd, ei feddrod ef tua diwedd teyrnasiad Harri'r ail, a'r geiriau hyn oedd yn argraphedig a'r groes blwm, yr hon oedd wedi ei hoelio wrth yr Ysgrin, Yma Y Gorwedd Arthur Brenin Enwog Y Brutaniaid, Yn Yr Ynys Afallon * Hyn sydd yn dangos. 1,

Fe gafwyd, ei feddrod ef tua diwedd teyrnasiad Harri'r ail, a'r geiriau hyn oedd yn argraphedig a'r groes blwm, yr hon oedd wedi ei hoelio wrth yr Ysgrin, Yma Y Gorwedd Arthur Brenin Enwog Y Brutaniaid, Yn Yr Ynys Afallon * Hyn sydd yn dangos. 1,

canys da yr haeddodd efe ei alw felly.

Ac yno o herwydd y lliaws gwastadol hwnnw, ac o herwydd amrafaelion gynhennau yn ein plith ein hunain, ond yn bennaf dim o herwydd Digofaint Duw arnom o ethryb ein pechodau, gyrrwyd ein Hynafiaid i gyrrau salaf yr ynys sef Cymru a CHerniw.

yr Argl. 590

YR hwn sy'n chwennych hanes gyflawn am helynt Tywysogion Cymru, darllened Ghronicl Caradoc o Lancarfan, yr hwn er nad yw wedi ei argraphu etto yn Gymraeg, etto yr wyf yn gobeithio y bydd wiw gan y Pendefig digymmar hwnnw Mr.

YR hwn sy'n chwennych hanes gyflawn am helynt Tywysogion Cymru, darllened Ghronicl Caradoc o Lancarfan, yr hwn er nad yw wedi ei argraphu etto yn Gymraeg, etto yr wyf yn gobeithio y bydd wiw gan y Pendefig digymmar hwnnw Mr.

YR hwn sy'n chwennych hanes gyflawn am helynt Tywysogion Cymru, darllened Ghronicl Caradoc o Lancarfan, yr hwn er nad yw wedi ei argraphu etto yn Gymraeg, etto yr wyf yn gobeithio y bydd wiw gan y Pendefig digymmar hwnnw Mr.

Ond RHodri mawr yr hwn a ddechreuodd ei Deyrnasiad Bl.

yr Argl.

RHannu wnaeth yr hyn oedd yn RHoddiad, holl Gymru rhy'ddyn?

LLyna'r modd yr adroddyn' Treiir rhwng y tri wyr hyn Dafydd Nanmor a'i cant.

Yr enwoccaf o holl Dywysogion Cymru oedd Hywel DDa, yr hwn a ddechreuodd ei Deyrnasiad Bl.

Yr enwoccaf o holl Dywysogion Cymru oedd Hywel DDa, yr hwn a ddechreuodd ei Deyrnasiad Bl.

yr Argl. 940.

Efe a drefnodd gyfreithiau da i'w cadw drwy holl Gymru, y rhai a arferid gan mwyaf hyd yn amser Harri yr wythfed:

Ac a beris i chwech o'r rhai doethaf ym mhob Cwmmwd ddyfod ger ei fron ef, yr rhai a a orchymmynodd efe iddynt ymgyhwrdd oll ynghyd yn ei lys ef yn y Ty gwyn ar Daf.

LLe y daeth efe ei hunan ac a arhosodd yno, gyd a'i Bendefigion, Esgobion, Eglwyswyr a'i DDeiliaid drwy'r grawys mywn ympryd a gweddiau am gymmorth yr yspryd Glan, a'i drysglwyddiad, modd y gallai adferu ac adgyweiriaw Cyfreithiau a defodau [td. 98]

Ac felly yr ordeiniodd efe dair rhyw a'r gyfraith, sef yn gyntaf, Cyfraith ynghylch llywodraeth y LLys, a theulu y Tywysog:

Yr ail ynghylch y Cyfoeth cyffredinol:

Yr wyf yn meddwl na fyddai lwyr anghymmwys ped angwanegwn yma ryw ychydigyn o'r Gyfraith honno, yr hon a gefais gan y Periglor dysgedig, a'r Cymreigydd cywreiniaf hwnnw, Mr.

Yr wyf yn meddwl na fyddai lwyr anghymmwys ped angwanegwn yma ryw ychydigyn o'r Gyfraith honno, yr hon a gefais gan y Periglor dysgedig, a'r Cymreigydd cywreiniaf hwnnw, Mr.

A llyma yr oed y dylyir gwneuthur dyn yn farnwr, pan fo pum mhlwydd a'r hugeint oed.

Ond os cyn pen y saith mhlynedd yr ymedy hi a'i gwr, hi a gyll y cwbl ond ei chowyll.

"O derfydd bod deu ddyn yn cerdded trwy goed, ac esgynniaw gwrysgen a'r lygad yr olaf gan y blaenaf, onis rhybuddia, taled iddo ei lygad os cyll, ac os rhybuddia, ni thal ddim.

Os yr olaf a'i caiff, ni's rhan a'r blaenaf.

"Ni pherthyn dau boen am yr un weithred.

Can's yr amser y diddymmwyd hi ydoedd ynghylch Bl.

yr Argl. 1293, (

Can's pan fu farw LLywelyn ap Gruffydd (yr hwn a fu y tywysog [td. 101]

Ond yno yr attebasant, na ymddarostyngent hwy fyth i neb ond un o'i cenedl eu hun.

Yn y cyfamser hwnnw yr oedd gwraig y brenin yn feichiog, ac efe a'i danfones hi i dref Caernarfon i esgor.

Efe a las ym Muellt yn y flwyddyn 1282, sef, un mil dau cant, a dau a phedwar ugain, dydd gwener y trydydd o Idiau RHagfyr, sef yw hynny, yr unfed dydd a'r ddeg o RHagfyr.

Pen LLywelyn deg, dygn a braw, I'r byd fod pawl haiarn trwyddaw Gruffydd ap yr Ynad coch a'i cant.

Ac ys nid allaf siarad llawer, oblegid nad wyf yn deall ei chywrainrwydd fal y dymunwn, etto'r wyf yn deall cymmaint a hyn, sef, nad oes jaith (hyd y gwn i) yn cadw y purdeb cyssefin cystal a hi, yr hon a sieredir yn gyffredin ym mysc y Gwerinos.

Ond er hynny gyd yr ydys yn diystyru y Jaith odidog hon yn dra ysgeler heddyw gan wyr o'n gwlad ein hun, y rhai ynt, oddigerth hynny, yn wyr call dysgedig.

Ac yr awr-hon y mae'r Parchedig Mr.

Ond pa fodd bynnag yw hynny, ys yw gennyf, mae nid oddiar y RHufeiniaid neu'r LLadinwyr, y benthycciasom ni yr holl eiriau cydystyrol a'r LLadin y rhai sydd yn ein Hiaith, er nad wyf yn amheu i'n Hynafiaid echwyna ambell un.

Ond yr hyn oeddwn ar oddeu ddywedyd ydyw hyn, sef, fod y Jaith Gymraeg yn cadw ei phurdeb[td. 118]

cyssefin yn hollol dda, fal yr ymddengys wrth y tystoliaethau hyn.

yr Argl. 556.

yr hwn A scrifennodd o bobtu'r flwyddyn 570.

yr hwn a Scrifennodd ynghylch Bl.

Ond camsynniad ydyw tybied mae oddi wrth y Saeson y cawsom ni yr holl eiriau cydystyrol a'r Saes'neg, y rhai sydd yn ein Jaith ni.

a hynny a brofaf allan o Gywyddau Dafydd ap Gwilym, yr hwn oedd wr o Lanbadarn fawr yng NGheredigion.

Can's e fuasai Saes'neg, yn edrych cyn haccred yn yr amser hwnnw mywn cerdd, a barf ddu fawr a'r langces fonheddig ieuangc.

Can's ni wn i fod dim hoffder mywn Bonheddig na gwreng i siarad Saesoneg yn yr amser hwnnw, er eu bod yn deall eu gwala o Ladin, Groeg, ac Hebraeg;

Yr oedd Pendefig urddasol o Sir Fon a elwid Owen Tudur wedi priodi y Frenhines Catherin yr hon a fuasai yn briod gynt a Henri y pummed, Brenin LLoegr.

Yr oedd Pendefig urddasol o Sir Fon a elwid Owen Tudur wedi priodi y Frenhines Catherin yr hon a fuasai yn briod gynt a Henri y pummed, Brenin LLoegr.

Ni wyddai'r Frenhines Catherin (gan ei bod yn wraig o FFraingc ddim gwahaniaeth rhwng y Cymru a'r Saeson, cyn iddi briodi Owen Tudur, yr hyn a wnaeth iddi chwennych yn fawr i weled rhyw nifer o gydwladwyr[td. 120]

Ond yn y cyfamser y daliwyd Owen Tudur a'i Frenhines yn garcharorion, ac a ddycpwyd yn rhwym i Gaer-lleon a'r Wysc, yr hyn a wnaeth i Owen i anfon at eu gyfnesyfiaid i ddyfod i ymweled ag ef.

Canys pan lefarodd y Frenhines wrthynt mywn amryw Jeithoedd, ni allent roddi gair o atteb iddi, yr hyn a wnaeth iddi ddywedyd, Mae'r Creaduriaid mudion hoywaf oeddynt a'r a welsai hi erioed.

Hyn sydd yn dangos yn eglur nad oedd na Bonheddig na gwreng yn medru Saes'neg yn yr amser hwnnw, ac am hynny ni allwn gasglu yn dra rhesymmol nad oedd Dafydd ap Gwilym yn gwybod dim.

Ac yno yr ydoedd yn DDihareb:

Gweinidogaeth y ddau Sacrafen, sef Bedydd, a Swpper yr Arglwydd yn y Brif Eglwys.

Profir fod yr Eglwys Gatholic yn bedyddio plant RHieni crediniol ym mhob Oes er amser yr Apostolion.

Profir fod yr Eglwys Gatholic yn bedyddio plant RHieni crediniol ym mhob Oes er amser yr Apostolion.

Yr Heretic cyntaf a ryfygodd i ail fedyddio.

Gweinidogaeth y Sacrafen arall, sef Swpper yr Arglwydd yn y Brif Eglwys.

ER na cheir y fath air a Sacrafen yn yr holl Destament Newydd, etto efe a gymhwysir mywn ystyr berthynasol i arwyddoccau y ddau Ordinhad sanctaidd, Bedydd a Swpper yr Arglwydd.

ER na cheir y fath air a Sacrafen yn yr holl Destament Newydd, etto efe a gymhwysir mywn ystyr berthynasol i arwyddoccau y ddau Ordinhad sanctaidd, Bedydd a Swpper yr Arglwydd.

Toccyn, neu Lifrai gwahanol, fal yr adnabyddid Milwyr pob Cad-pen wrth eu LLifrai.

Ac y mae rhai yn tybied y gellir galw Bedydd a Swpper yr Arglwydd yn Sacrafennau yn y tair ystyr hynny.

Ped ymostyngai dynion i farnu pyngciau dadleugar wrth Reol yr Ysgrythur, neu wrth Arfer y Brif Eglwys (cyn i neb llygredigaethau ddyfod iddi) yr wyf yn meddwi y byddai'r DDadl ddiweddar hon ynghylch Deiliaid Bedydd yn ddiddadl;

Ped ymostyngai dynion i farnu pyngciau dadleugar wrth Reol yr Ysgrythur, neu wrth Arfer y Brif Eglwys (cyn i neb llygredigaethau ddyfod iddi) yr wyf yn meddwi y byddai'r DDadl ddiweddar hon ynghylch Deiliaid Bedydd yn ddiddadl;

Sef yw hynny, oni ddylid eu bedyddio hwy yn-awr tan yr Efengyl, megis ac yr Enwaedwyd plant yr Israeliaid tan y DDeddf?

Sef yw hynny, oni ddylid eu bedyddio hwy yn-awr tan yr Efengyl, megis ac yr Enwaedwyd plant yr Israeliaid tan y DDeddf?

Sef yw hynny, oni ddylid eu bedyddio hwy yn-awr tan yr Efengyl, megis ac yr Enwaedwyd plant yr Israeliaid tan y DDeddf?

Canys y mae Bedydd yn canlyn Enwaediad, fal y profir yn helaeth gan holl hen Athrawon yr Eglwys.

Yn ganlynol i hyn y mae Scrifennadau'r hen Deidau yn dangos yn eglur, hynny ydyw, cyn amlycced ac all Tafod fynegi, fod Bedydd plant yn arferedig yn Eglwys DDuw er Amser yr Apostolion.

Y mae Origen Sanctaidd (yr hwn a Scrifennodd ynghylch Bl.

yr Argl. 230)

Neu pa fodd y gall Bedydd gymmodi a PHlant bychain, ond yn yr ystyr a ddywedais eusys, Pa beth yw dyn i fod yn lan, a'r hwn a aned o DDyn i fod yn gyfiawn?

yn dywedyd etto fal hyn, O herwydd hyn (eb'r ef), sef y pechod gwreiddiol hwn, y cadd yr Eglwys Draddodiad oddi wrth yr Apostolion i fedyddio Plant bychain.

yn dywedyd etto fal hyn, O herwydd hyn (eb'r ef), sef y pechod gwreiddiol hwn, y cadd yr Eglwys Draddodiad oddi wrth yr Apostolion i fedyddio Plant bychain.

Wrth ba destun y mae'n amlwg, mae nid dychymmyg dyn yw pob Traddodiad, ond Egwyddor FFydd a gafwyd oddi wrth yr Apostolion Sanctaidd eu hun.

Yn Amser y Merthyr Sanctaidd hwnnw Syprian, y bu dadl (nid ynghylch a ddylid bedyddio plant bychain, canys yr oedd hynny yn ddi-ddadl) ond ynghylch yr Amser y dylid eu bedyddio.

Yn Amser y Merthyr Sanctaidd hwnnw Syprian, y bu dadl (nid ynghylch a ddylid bedyddio plant bychain, canys yr oedd hynny yn ddi-ddadl) ond ynghylch yr Amser y dylid eu bedyddio.

Canys yr oedd rhyw Esgob a'i enw FFidus yn petruso a ellid yn gyfreithlawn fedyddio plant bychain cyn yr wythfed Dydd?

Canys yr oedd rhyw Esgob a'i enw FFidus yn petruso a ellid yn gyfreithlawn fedyddio plant bychain cyn yr wythfed Dydd?

Yn-awr rhac bod hynny yn achos Amrafael a Schism yn yr Eglwys, fe gynhaliwyd Cymanfa yn Affrica, Bl.

yr Argl. 254

Yr wyf yn meddwl, na fyddai anghymmwys pe cymreigwn ryw ran o'r LLythyr a anfonasant at y FFidus hwnnw, yr hwn sydd fal y canlyn.

Yr wyf yn meddwl, na fyddai anghymmwys pe cymreigwn ryw ran o'r LLythyr a anfonasant at y FFidus hwnnw, yr hwn sydd fal y canlyn.

"Am yr hyn a ddywedaist ynghylch perthynas Plant, na ddylid eu bedyddio a'r yr ail neu'r trydydd Dydd, wedi eu genedigaeth, ond a'r yr wythfed Dydd, megis tan y DDeddf, Ein Cymanfa ni a farnodd yn llwyr wrthwyneb.

"Am yr hyn a ddywedaist ynghylch perthynas Plant, na ddylid eu bedyddio a'r yr ail neu'r trydydd Dydd, wedi eu genedigaeth, ond a'r yr wythfed Dydd, megis tan y DDeddf, Ein Cymanfa ni a farnodd yn llwyr wrthwyneb.

"Am yr hyn a ddywedaist ynghylch perthynas Plant, na ddylid eu bedyddio a'r yr ail neu'r trydydd Dydd, wedi eu genedigaeth, ond a'r yr wythfed Dydd, megis tan y DDeddf, Ein Cymanfa ni a farnodd yn llwyr wrthwyneb.

Canys pa beth sydd yn fyrr yn yr hwn a luniwyd un-waith trwy allu Duw yn y Groth? ¶

Ond yr Yspryd glan a roddir yn ddiwahan i bawb, nid yn ol maintioli dynion, ‡

A'r achos nad yw'r Tadau hyn yn amddiffyn Bedydd Plant trwy Resymmau Sgrythurol, ydyw o herwydd nad oedd neb yn yr Amser hwnnw yn petruso a ddylid Bedyddio Plant bychain.

Ac nid oedd hyn ddim peth newydd, neu weithred a ddychymygasant eu hunain, ond Cadernid Gwirionedd amlwg a gadd yr Eglwys oddi wrth yr Apostolion, fal y mae'r Tad digymmar hwnnw (o ran dysg a Duwioldeb) S.

Ac nid oedd hyn ddim peth newydd, neu weithred a ddychymygasant eu hunain, ond Cadernid Gwirionedd amlwg a gadd yr Eglwys oddi wrth yr Apostolion, fal y mae'r Tad digymmar hwnnw (o ran dysg a Duwioldeb) S.

Ac y mae'r un Tad Duwiol yn dywedyd yn eglur, ac yn profi trwy Resymmau di-amheuol fod yr Eglwys Gatholic yn bedyddio Plant bychain hyd ei Amser ef ym mhob gwlad Ac efe a Sgrifennodd ynghylch Bl.

yr Argl. 408.

yr Argl. 370

yr ysgrifennodd Tad parchedig a elwid Gregori Nazianzen, ac efe a ddywed fal hyn;

Digon yw y tystiolaethau hyn i brofi fod Eglwys DDuw yn bedyddio Plant RHieni CHrist'nogol er Amser yr Apostolion;

A Digon ynt hefyd i wrthbrofi anwybodaeth ac ynfydrwydd y Dynionach gwrthun hynny, y rhai a welsant mywn Breuddwyd (neu ysgatfydd mywn LLesmeir ysprydol) nad oedd yr Eglwys Gatholic yn bedyddio Neb Plant bychain, hyd yn Amser Pabyddiaeth.

yr Argl. 405

canys y mae'n orchwyl hawdd i brofi fod Tadau bedydd yn atteb dros Blant er ys 'chwaneg na thri chant o flynyddoedd cyn yr Amser hwnnw, hynny ydyw, er Amser yr Apostolion, fal yr ymddengys oddiwrth dystiolaeth hen Athraw a elwid Tertulian, yr hwn a scrifennodd ynghylch Bl.

canys y mae'n orchwyl hawdd i brofi fod Tadau bedydd yn atteb dros Blant er ys 'chwaneg na thri chant o flynyddoedd cyn yr Amser hwnnw, hynny ydyw, er Amser yr Apostolion, fal yr ymddengys oddiwrth dystiolaeth hen Athraw a elwid Tertulian, yr hwn a scrifennodd ynghylch Bl.

canys y mae'n orchwyl hawdd i brofi fod Tadau bedydd yn atteb dros Blant er ys 'chwaneg na thri chant o flynyddoedd cyn yr Amser hwnnw, hynny ydyw, er Amser yr Apostolion, fal yr ymddengys oddiwrth dystiolaeth hen Athraw a elwid Tertulian, yr hwn a scrifennodd ynghylch Bl.

canys y mae'n orchwyl hawdd i brofi fod Tadau bedydd yn atteb dros Blant er ys 'chwaneg na thri chant o flynyddoedd cyn yr Amser hwnnw, hynny ydyw, er Amser yr Apostolion, fal yr ymddengys oddiwrth dystiolaeth hen Athraw a elwid Tertulian, yr hwn a scrifennodd ynghylch Bl.

yr Argl. 180.

Pa raid i Dadau Bedydd (eb'r efe) ddwyn eu hunain i berygl, y rhai allant farw cyn cyflawni yr Addewidion a wnaethant;

Etto f'ymddengys fod Tadau Bedydd yn atteb tros Blant yn yr Amser hwnnw, ped amgen ni allasai efe ddywedyd dim yn eu herbyn.

Y gwirionedd ydyw, fe wyrodd yr hen Athraw godidog hwn tua diwedd ei hoedl oddiwrth y ffydd Apostolic, ‡

ac am hynny efe a ddyrchafa ei Dyb neilltuol ei hun o flaen Athrawiaeth yr Eglwys Gatholic.

Gwraidd y cyfeiliornad oedd ei anwybodaeth o Bechod gwreiddiol, canys efe a eilw Plant bychain yr Oes ddiniweid;

Etto y mae hyn yn dangos fod Bedydd Plant a THadau Bedydd yn arferedig yn yr Eglwys Gatholic yn ei Amser ef, ac am hynny er Amser yr Apostolion.

Etto y mae hyn yn dangos fod Bedydd Plant a THadau Bedydd yn arferedig yn yr Eglwys Gatholic yn ei Amser ef, ac am hynny er Amser yr Apostolion.

Wedi'r Tadau bedydd hyn ddyfod ynghyd, Yr Offeiriad a'i cynghorai hwy i edrych a'r gyflawni'r Addewid ac oeddynt yn myned i'w wneuthur, sef a'r iddynt ymegnio hyd eithaf eu gallu i addysgu'r Plentyn yn y FFydd Grist'nogol, a'i ddwyn [td. 238]

Ac yno, gwedi gweddio am nerth yr Yspryd Glan, yr Offeiriad a gymmerai'r plentyn yn ei Freichiau, a gwedi cael ei Enw gan y Tadau bedydd, efe a'i trochai dair gwaith yn y Dwfr yn enw'r Drindod, ond os byddai'r Plentyn yn wan, efe a daenellid dwfr arno.

Ac yno, gwedi gweddio am nerth yr Yspryd Glan, yr Offeiriad a gymmerai'r plentyn yn ei Freichiau, a gwedi cael ei Enw gan y Tadau bedydd, efe a'i trochai dair gwaith yn y Dwfr yn enw'r Drindod, ond os byddai'r Plentyn yn wan, efe a daenellid dwfr arno.

A gwedi gorphen hynny, yr Offeiriad a wnai Groes yn nhalcen y dyn bach, gan arwyddoccau trwy hynny ei fod efe yn DDisgybl i Ghrist, ac yn dwyn ei nod ef arno.

Nid yw ef ond gwaith afreidiol i brofi fod yr hen Grist'nogion, (er Amser yr Apostolion) yn arfer y Seremoni honno wrth fedyddio, canys cyn amlycced ydyw hynny, fal nad all neb a'r a ddarllenodd ond rhyw ychydigyn yng ngwaith y Teidau fod yn anwybodol o honaw.

Nid yw ef ond gwaith afreidiol i brofi fod yr hen Grist'nogion, (er Amser yr Apostolion) yn arfer y Seremoni honno wrth fedyddio, canys cyn amlycced ydyw hynny, fal nad all neb a'r a ddarllenodd ond rhyw ychydigyn yng ngwaith y Teidau fod yn anwybodol o honaw.

Er fod yr hen Grist'nogion yn wir-ddiau gan mwyaf yn trochi yr holl gorph tan y Dwfr, etto ni chyfrifwyd un trochiad ddim yn Fedydd oll, fal yr ymddengys oddi wrth eiriau hen Historiawr a elwid Sozomen, yr hwn a Scrifennodd hannes yr Eglwys ynghylch Bl.

Er fod yr hen Grist'nogion yn wir-ddiau gan mwyaf yn trochi yr holl gorph tan y Dwfr, etto ni chyfrifwyd un trochiad ddim yn Fedydd oll, fal yr ymddengys oddi wrth eiriau hen Historiawr a elwid Sozomen, yr hwn a Scrifennodd hannes yr Eglwys ynghylch Bl.

Er fod yr hen Grist'nogion yn wir-ddiau gan mwyaf yn trochi yr holl gorph tan y Dwfr, etto ni chyfrifwyd un trochiad ddim yn Fedydd oll, fal yr ymddengys oddi wrth eiriau hen Historiawr a elwid Sozomen, yr hwn a Scrifennodd hannes yr Eglwys ynghylch Bl.

Er fod yr hen Grist'nogion yn wir-ddiau gan mwyaf yn trochi yr holl gorph tan y Dwfr, etto ni chyfrifwyd un trochiad ddim yn Fedydd oll, fal yr ymddengys oddi wrth eiriau hen Historiawr a elwid Sozomen, yr hwn a Scrifennodd hannes yr Eglwys ynghylch Bl.

Er fod yr hen Grist'nogion yn wir-ddiau gan mwyaf yn trochi yr holl gorph tan y Dwfr, etto ni chyfrifwyd un trochiad ddim yn Fedydd oll, fal yr ymddengys oddi wrth eiriau hen Historiawr a elwid Sozomen, yr hwn a Scrifennodd hannes yr Eglwys ynghylch Bl.

yr Argl. 430.

Canys efe ddywed, Fod y sawl a drochwyd onid un-waith yn ei farn ef yn yr unrhyw berygl, a'r Sawl na chadd Fedydd erioed.

Ac na ryfedded neb ein bod yn bedyddio y rhai gweinon trwy daenellu Dwfr arnynt, gan fod yr Yspryd Glan yn dywedyd, Ac a daenellaf arnoch ddwfr glan, fal y byddoch lan, oddi wrth eich holl frynti Ezec. 36. 25.

Pa un a'i yn Faban, a'i mywn Oedran, trwy Daenelliad, neu Drochiad y bedyddid neb, ni ailfedyddid hwnnw drachefn, canys yr holl hen Grist'nogion a lynasant yn ddi-yscog wrth Reol yr Apostol Un Arglwydd, un FFydd, un Bedydd.

Pa un a'i yn Faban, a'i mywn Oedran, trwy Daenelliad, neu Drochiad y bedyddid neb, ni ailfedyddid hwnnw drachefn, canys yr holl hen Grist'nogion a lynasant yn ddi-yscog wrth Reol yr Apostol Un Arglwydd, un FFydd, un Bedydd.

Yr ym yn cael Ystori nodedig ynghylch LLangc a Elwid Athanasius, yr hon sydd fal y canlyn. "

Yr ym yn cael Ystori nodedig ynghylch LLangc a Elwid Athanasius, yr hon sydd fal y canlyn. "

Yr oedd Alexander Esgob Alexandria yn cadw dydd Gwyl S.

Petr, yn ol Arfer yr Eglwys, a thra fu efe yn aros ei Henuriaid atto, wedi gorphen yr Wyl, efe a rodiodd allan i'r Maesydd, lle y gwelai langciau jeuaingc yn chwareu;

Petr, yn ol Arfer yr Eglwys, a thra fu efe yn aros ei Henuriaid atto, wedi gorphen yr Wyl, efe a rodiodd allan i'r Maesydd, lle y gwelai langciau jeuaingc yn chwareu;

Pan ddychwelodd Alexander adref, efe a fynegodd yr hyn a welsai i'w Henuriaid, y rhai a synnasant yn fawr i glywed hynny, ac felly y danfonwyd am [td. 240]

y LLangciau, a gwedi eu dyfod, y gofynnwyd iddynt ynghylch yr hyn ag oeddynt yn wneuthur wrth chwareu yn y Maes.

A hwy a ddywedasant, mae y LLangc a elwid Athanasius a gymmerodd arno ddynwared yr Offeiriad yn bedyddio.

A'r pennaf o'r gwyr da hynny a Elwid Eunomius, yr hwn a wyrdroawdd Draddodiad yr Apostolion, ac a ddychymygodd FFurf amgen wrth fedyddio, nag a orchymmynodd ein Hiachawdwr;

A'r pennaf o'r gwyr da hynny a Elwid Eunomius, yr hwn a wyrdroawdd Draddodiad yr Apostolion, ac a ddychymygodd FFurf amgen wrth fedyddio, nag a orchymmynodd ein Hiachawdwr;

Canys efe a daerodd na ddylid bedyddio neb yn Enw'r Tad a'r Mab a'r Yspryd Glan, ond y FFurf a ddylai fod, Yr wyf yn dy fedyddio di i farwolaeth CHrist A pha broselytiaid bynnag a allai'r Heretic hwnnw i ynnill, efe a'i hail-fedyddiai (megis y mae ei DDisgyblion yn gwneuthur etto) er eu bod wedi eu bedyddio o'r blaen, pa un a'i yn Fabanod, a'i ynteu mywn Oedran.

lew mywn ffraethder Ymadrodd, etto efe a gyfrifwyd gan y Jawn-ffyddiog yn Heretic, ac ni lanheir yr Enw gwrthun hwnnw oddi wrtho fyth, canys yn Heretic y cyfrifir ef, tra fo

Myfi a dybygwn wrth eiriau Justin y Merthyr, (yr hwn a Scrifennodd ynghylch Bl.

yr Argl.

Canys efe a ddywed, "Pwy bynnag, wedi addyscir iddynt byngciau'r ffydd, a'r sydd yn ewyllysgar i fyw yn ol RHeol (yr Efengyl) a gynghorir i ymprydio a gweddio, er cael maddeuant pechodau Ac nyni a weddiwn ac a ymprydiwn gyda hwy.

Ac yno, nyni a'i dygwn lle bo Dwfr, ac fal yr adgenhedlwyd ni, felly yr adgenhedlir hwythau.

Ac yno, nyni a'i dygwn lle bo Dwfr, ac fal yr adgenhedlwyd ni, felly yr adgenhedlir hwythau.

Ond tua'r Drydedd oes, ac o hynny allan yr appwyntiwyd i weinyddu Bedydd a'r ddau Amser o'r flwyddyn yn unig, sef y Pasg, a'r Sulgwyn;

Ac a'r ddydd yr Arglwydd a elwir Sulgwyn, y gwisgid y rhai newydd-fedyddio mywn Gwisg-wen.

Jor Nef a Daear, Gwel y rhai hygar A fu'n ddiweddar tan yr Elfen:

Fe dybygai dyn anghyfarwydd fod yr Athraw a grybwyllwyd ddiweddaf, sef Justin y Merthyr, yn yscrifennu, fal pe ni fuasent yn bedyddio neb plant bychain yn ei amser ef.

SOnniwn bellach ryw ychydig ynghylch y Sacrafen arall, sef, Swpper yr Arglwydd.

Yr amser y derbynnid.

Y modd yr oeddid yn ei dderbyn.

1, Yr Amser cyffredinolaf a mwyaf arferedig ydoedd wedi gorphen y Gwasanaeth yn yr Eglwys, a'r DDydd yr Arglwydd.

1, Yr Amser cyffredinolaf a mwyaf arferedig ydoedd wedi gorphen y Gwasanaeth yn yr Eglwys, a'r DDydd yr Arglwydd.

1, Yr Amser cyffredinolaf a mwyaf arferedig ydoedd wedi gorphen y Gwasanaeth yn yr Eglwys, a'r DDydd yr Arglwydd.

Canys Justin y Merthyr a ddywed, mae'r Amser yr arferent i fwytta'r Cymmun oedd wedi iddynt, ddarllen, canu mawl, pregethu, a gweddio.

Ond yn wir ddiau y mae'n anhawdd i wybod yn berffaithgwbl, ym mha amser o'r dydd yr oedd yr hen Grist'nogion yn cymmuno;

Ond yn wir ddiau y mae'n anhawdd i wybod yn berffaithgwbl, ym mha amser o'r dydd yr oedd yr hen Grist'nogion yn cymmuno;

Mae'n Eglur i'n Hiachawdwr bendigedig ei ordeinio liw nos yn ol yr amser y cedwid y Pasg Iddewig;

Ond a oedd yr Apostolion, a'r CHrist'nogion a'r ol eu dyddiau hwy, yn cadw'r un amser, fydd anhawdd i siccrhau.

Etto y mae'n ddiau fod yr Arfer mywn ambell fan i gymmuno a'r yr amser hwnnw, sef, Liw nos.

Etto y mae'n ddiau fod yr Arfer mywn ambell fan i gymmuno a'r yr amser hwnnw, sef, Liw nos.

Ac felly y parhawyd o hynny allan, i ganlyn yr un amser, oddigerth mywn rhyw leoedd o'r Aipht gerllaw Alecsandria, p'le yr arferent i gymmuno[td. 244]

Ac felly y parhawyd o hynny allan, i ganlyn yr un amser, oddigerth mywn rhyw leoedd o'r Aipht gerllaw Alecsandria, p'le yr arferent i gymmuno[td. 244]

yn yr llwyr, wedi iddynt fwytta ac yfed eu llonaid.

Yn y Prif Amser yr oedd Yspryd Crist'nogaeth yn fywiog yng nghalonnau ei PHroffeswyr, a'i Cariad hwythau oedd yn wresog at eu Harglwydd;

Ac felly hwy a farnasant pa fynyched y deuent i Fwrdd yr Arglwydd, well-well y byddent, a galluoccach i wrthsefyll holl Ruthrau'r Fall.

Syprian, yr hwn a ddywed, Yr ym yn derbyn y Cymmun bob dydd, megis Ymborth sydd yn ein meithrin i Jechydwriaeth.

Syprian, yr hwn a ddywed, Yr ym yn derbyn y Cymmun bob dydd, megis Ymborth sydd yn ein meithrin i Jechydwriaeth.

Yr arfer hwn i dderbyn y Cymmun bob dydd a barhaodd yn 'chwaneg na phedwar Cant o Flynydoedd, yn enwedig yn Eglwysi'r Gorllewin, oblegid y mae S.

yr Argl. 415.

yr Argl. 430,

Ond ym mhen talm o amser wedi hynny, y cwttogwyd yr amser i fod bedair gwaith yn yr Wythnos, ac a'r ol hynny bob Wyth-nos, ac yno bob Mis, &c.

Ond ym mhen talm o amser wedi hynny, y cwttogwyd yr amser i fod bedair gwaith yn yr Wythnos, ac a'r ol hynny bob Wyth-nos, ac yno bob Mis, &c.

Nid pob un a fyddai ag Enw CHristion arno, a dderbynnid i Fwrdd yr Arglwydd, Canys medd un o'r hen Deidau, Ni pherthyn i bob un fwytta'r Bara hwn, ac i yfed o'r Cwppan hwn.

Wrth hyn y mae'n canlyn, nad oedd rydd i Bechaduriaid nodedig, megis Anudonwyr, LLofruddiaid, Meddwon, &c ddynessau at fwrdd yr Arglwydd yn y Brif Eglwys;

Wedi cael Conffirmasiwn gan yr Esgob, neu Fedydd Esgob, fal y dywedir yn gyffredin.

Yr wyf yn meddwl nad oes neb, a'r a wyr ddim, a ryfyga ddywedyd fod Conffirmasiwn yn DDychymmyg dyn, gan fod y 'Scrythur lan yn rhoddi tystiolaeth ddisiommedig fod yr Apostolion eu hunain yn arfer Arddodiad dwylaw i roddi'r Yspryd Glan i'r neb a fedyddid.

Yr wyf yn meddwl nad oes neb, a'r a wyr ddim, a ryfyga ddywedyd fod Conffirmasiwn yn DDychymmyg dyn, gan fod y 'Scrythur lan yn rhoddi tystiolaeth ddisiommedig fod yr Apostolion eu hunain yn arfer Arddodiad dwylaw i roddi'r Yspryd Glan i'r neb a fedyddid.

Ac ni bu'r Esgobion yn yr Oesoedd canlynol yn ddiffygiol i gyflawni'r Arfer Efangylaidd hon, fal y gallwn yn hawdd brofi trwy liaws o dystiolaethau'r hen Athrawon.

Ac yn wir ddiau ni chyfrifwyd neb yn Gristion perffaith ganddynt, nes cael Conffirmasiwn gan yr Esgob, oblegid eu bod yn edrych a'r hynny, megis peth hanffodol i Grist'nogaeth.

yr Argl. 314.

Ac yn yr un Gymanfa y gorchymmynwyd hefyd, y dylid attal y sawl a ddygent gam dystiolaeth yn erbyn eu Cymmydogion, tra fyddent hwy byw rhac y Cymmun.

Yr oedd yr arfer hwn o gussanu eu gilydd, yn gynnar jawn yn yr Eglwys, [td. 247]

Yr oedd yr arfer hwn o gussanu eu gilydd, yn gynnar jawn yn yr Eglwys, [td. 247]

Yr oedd yr arfer hwn o gussanu eu gilydd, yn gynnar jawn yn yr Eglwys, [td. 247]

a hynny medd rhai, yw meddwl yr Apostol pan yw yn dywedyd, Anherchwch yr holl frodyr a chusan sancteiddiol.

a hynny medd rhai, yw meddwl yr Apostol pan yw yn dywedyd, Anherchwch yr holl frodyr a chusan sancteiddiol.

A hynny a wnaethant i arwyddoccau eu bod mywn cariad perffaith a'i gilydd, a bod pob atgasrwydd a malais wedi diweddu, yn ol cynghor ein Hiachawdwr, Gan hynny, os dygi dy rodd i'r Allor ac yno dyfod i'th gof fod gan dy frawd ddim yn dy erbyn, Gad yno dy rodd ger bron yr Allor, a dos ymaith:

A'r ol hyn hwy a aent i weddio eu Gweddi gyffredin am dangneddyf ac undeb gyffredinol yn yr Eglwys, am lonyddwch a hedd yn y deyrnas, am lwyddiant yr Oes, am hin dymmerus, tros bob math o ddynion, Brenhinoedd, Ymherodron, a phawb mywn Awdurdod, tros y LLu, a'r Milwyr, tros y rhai Credadwy, ac anghredadwy, tros gyfeillion, a chydymdeithion, tros y cleifion a'r blinderus, a'r fyrr eiriau, tros bawb mywn diffyg ac eisiau cymmorth.

A'r ol hyn hwy a aent i weddio eu Gweddi gyffredin am dangneddyf ac undeb gyffredinol yn yr Eglwys, am lonyddwch a hedd yn y deyrnas, am lwyddiant yr Oes, am hin dymmerus, tros bob math o ddynion, Brenhinoedd, Ymherodron, a phawb mywn Awdurdod, tros y LLu, a'r Milwyr, tros y rhai Credadwy, ac anghredadwy, tros gyfeillion, a chydymdeithion, tros y cleifion a'r blinderus, a'r fyrr eiriau, tros bawb mywn diffyg ac eisiau cymmorth.