WEDD................1

Yn gwcwallt salw i'm galwant Wb o'r nad am wedd berw nant.

WEDDAIDD............1

Ni bu dim trefn neu lywodraeth weddaidd ym mysc y Brutaniaid wedi'r RHufeiniaid ddilyssu'r deyrnged iddynt.

WEDDEIDDDLOS........1

Gyd-a'r fyddin hon y daeth Merch Hengist trosodd a elwid RHonwen, ac herlodes weddeidddlos lan ydoedd hi.

WEDDIO..............2

Ac fe ddywedir i Fyrddin alw Pendefigion y deyrnas i Lundain, a gorchymmyn yr offeiriaid weddio Duw o byddai gwiw ganddo yspysu trwy arwydd weledig, pwy oedd frenin teilwng i deyrnasu arnynt.

A'r ol hyn hwy a aent i weddio eu Gweddi gyffredin am dangneddyf ac undeb gyffredinol yn yr Eglwys, am lonyddwch a hedd yn y deyrnas, am lwyddiant yr Oes, am hin dymmerus, tros bob math o ddynion, Brenhinoedd, Ymherodron, a phawb mywn Awdurdod, tros y LLu, a'r Milwyr, tros y rhai Credadwy, ac anghredadwy, tros gyfeillion, a chydymdeithion, tros y cleifion a'r blinderus, a'r fyrr eiriau, tros bawb mywn diffyg ac eisiau cymmorth.

WEDDIODD............1

Ond pan ddeallodd na thycciai ei argyoeddiad, efe a weddiodd DDuw o ddifrif na adawai efe y fath ffieidd-dra 'Sceler i lwyddo rhac bod yn gwymp a thramgwydd i eraill.

WEDDIWN.............1

Canys efe a ddywed, "Pwy bynnag, wedi addyscir iddynt byngciau'r ffydd, a'r sydd yn ewyllysgar i fyw yn ol RHeol (yr Efengyl) a gynghorir i ymprydio a gweddio, er cael maddeuant pechodau Ac nyni a weddiwn ac a ymprydiwn gyda hwy.

WEDDW...............1

Fe ddywedir i Seren gynffonnog ymddangos a'r yr awr honno, y bu y Brenin farw, ac i Myrddin (wedi manwl-graffu a'r y Seren) ddywedyd fal hyn, O genhedl y Brutaniaid, ynawr yr ydych chwi'n weddw ac yn ymddifaid am Emrys Wledig.

WEIDDI..............1

A hwy a wnaethant megis y gorchymmynodd y Brenin iddynt, ond pan welodd y Saeson hynny, hwy a'i gwatworasant, gan weiddi a llef groch, Wele accw y ffyliaid sy'n ymddiried mywn dyn hanner marw!

WEINYDDU............1

Ond tua'r Drydedd oes, ac o hynny allan yr appwyntiwyd i weinyddu Bedydd a'r ddau Amser o'r flwyddyn yn unig, sef y Pasg, a'r Sulgwyn;

WEISION.............4

Ac efe a ddywedodd wrth Weision y Brenin ei fod efe yn Feddyg celfyddgar ac yn jachau pob math o haint a chlefyd, Ac o bydd gwiw (eb'r ef) gan ardderchoccaf fawrhydi y Brenin i gymmeryd o'r Feddyginiaeth sydd gennyf i, fy mywyd i trosto oni bydd cyn pen nemmawr o amser yn holl jach.

Canys er i'r Saeson (fal y darllenasoch eusys) osod cebystrau am eu gyddfau, a chymmeryd llw i fod yn gaeth-weision trag'wyddol i'r Brutaniaid, etto wedi marw Emrys Wledig hwy a ddadleuasant eu bod hwy yn-awr yn wyr rhyddion.

Wedi hyn y bu hi gyfyng jawn a'r y Saeson dalm mawr o amser Canys eu Capteniaid a garcharwyd, a'r milwyr cyffredin a fuont yn gaeth-weision i'r Brutaniaid.

Ond wedi Do arall gyfodi, bu'r Brutaniaid yn gaeth-weision, a'r Saeson yn Feistri.

WEITHIAU............1

Ac hefyd, math o ddynion rhyfeddol ydynt, can's weithiau y maent mo'r llesgc a methedig, fal y gall un Sais yrru ugain o naddynt a'r ffo, ond yn y man, hwy a ymwrolant felly yn eu chwerwder, fal nad yw'n ddiberygl i hanner cant o honom ni y Saeson wynebu a'r un Brittwn.

WEITHRED............4

Ynghylch y weithred hon y can y Bardd fal hyn.

"Ni pherthyn dau boen am yr un weithred.

Ac nid oedd hyn ddim peth newydd, neu weithred a ddychymygasant eu hunain, ond Cadernid Gwirionedd amlwg a gadd yr Eglwys oddi wrth yr Apostolion, fal y mae'r Tad digymmar hwnnw (o ran dysg a Duwioldeb) S.

Ac yno'r Esgob wedi clywed hynny a ymgynghorodd a'i Henuriaid ynghylch y weithred, a'i Barn hwy oll, un ac arall oedd, na ddylid ail-fedyddio mo'nynt, gan fod y ffurf yn enw'r Drindod yn uniawn.

WEITHREDOEDD........4

Ychydig hanes a'm ei weithredoedd.

Y mae'n ormod tasc i mi geisio gosod yma hanes neilltuol am Weithredoedd Arthur, y rhai ynt cyn odidocced, fal prin y mae, onid ynt wedi dallu fy llygaid i wrth graffu arnynt.

yng ngeneuau y bobl ydd anrhydeddir, a'i weithredoedd a fydd bwyd i'r neb a'i datcanant.

Ac ys yw gennyf, ein bod ni etto yn gwenu ac yn ymhyfrydu wrth glywed Son am ei weithredoedd.

WEL.................1

frenin fal yr ymddangoso etto'n eglurach ein bod ni yn wir ewyllysio tangneddyf nid cynnen, deued pawb yn ddiarfog i'r lle gosodedig a wel eich mawrhydi chwi yn dda i'w appwyntio.

WELAI...............1

Ond o'r diwedd efe a welai un o honynt yn tywys y lleill at Afon, ac yn eu bedyddio hwy yno, fal pe buasai Offeiriad.

WELAIS..............1

Wiliam Lewis o Lwynderw ganiattau i ryw un ei osod ef mywn Print, canys ganddo ef y mae 'r coppi perffeithiaf a'r a welais i.

WELE................3

Wele ni oll (fal y gweddai i ddeiliaid ufuddhau gorchymmyn eu brenin) yn llwyrgyttuno a thydi am y peth a ddywedaist, sef danfon cennadwri at y Gwyr da y Saeson, os bydd gwiw ganddynt ammodi a ni.

ond wele gymmylau dryg-hin etto'n cyfodi!

A hwy a wnaethant megis y gorchymmynodd y Brenin iddynt, ond pan welodd y Saeson hynny, hwy a'i gwatworasant, gan weiddi a llef groch, Wele accw y ffyliaid sy'n ymddiried mywn dyn hanner marw!

WELED...............7

Ac yno Hengist a wahoddodd Gwrtheyrn y Brenin i weled y Castell a wnaethpwyd, a'r Marchogion a ddaethai o Germani.

Fe ddamweiniodd i mi weled un o 'r cyllill hirion hynny, ac un hagr hell ydoedd hi;

Synnu a wnaeth pawb yn ddirfawr i weled y fath ddamwain ryfeddol a honno, ac o'r diwedd y Brenin a ymgynghorodd a'i ddauddeg prif-fardd am yr achos na safai'r gwaith.

Ond wedi iddo efe fwynhau ei rodres aniwair tua ei Butteiniaid yno ryw dalm o amser, y daeth Gwr duwiol * heibio yn galon-ofidus jawn i weled y fath ddiystyr ac amharch a'r gyfraith Duw ac ydoedd yn LLys y Brenin Gwrtheyrn, ac efe a'i ceryddodd a'm ei bechodau ffiaidd.

Eithr attolwg, dygwch fi a'r elor o flaen y LLu, can's yr wyf yn gobeithio y bydd i'r milwyr hwythau ymwroli, gan weled eu Brenin yn diystyru ei hoedl er mwyn cadw allan Estron genhedl.

Ac ef ni aned, ac ef ni weled:

Ni wyddai'r Frenhines Catherin (gan ei bod yn wraig o FFraingc ddim gwahaniaeth rhwng y Cymru a'r Saeson, cyn iddi briodi Owen Tudur, yr hyn a wnaeth iddi chwennych yn fawr i weled rhyw nifer o gydwladwyr[td. 120]

WELEDIG.............2

Ac y mae Relyw y Castell yn weledig hyd heddyw yn adnabyddus wrth enw Craig Wrtheyrn.

Ac fe ddywedir i Fyrddin alw Pendefigion y deyrnas i Lundain, a gorchymmyn yr offeiriaid weddio Duw o byddai gwiw ganddo yspysu trwy arwydd weledig, pwy oedd frenin teilwng i deyrnasu arnynt.

WELIR...............1

Ef a'r for, ef a'r Dir, ni wyl ni welir;

WELODD..............6

A phan welodd ef hynny, tristau megis wylaw a wnaeth, ac eusys ni bu erioed lawenach yn ei galon.

Ond pan welodd y Brutaniaid y fath Lynges fawr yn hwylio parth ag attynt, hwy a siccrhausant y Porthladd fal nad allent dirio.

Ond pan welodd Sais ef mo'r brudd a myfyriol, yspryd-blinderol ac athrist, efe a ofynnodd iddo a'm ba achos yr oedd cyn brudded ac athrist?

A hwy a wnaethant megis y gorchymmynodd y Brenin iddynt, ond pan welodd y Saeson hynny, hwy a'i gwatworasant, gan weiddi a llef groch, Wele accw y ffyliaid sy'n ymddiried mywn dyn hanner marw!

Pan welodd Arthur y cleddyf, a'r Scrifen euraid arno, efe a ymaflodd ynddo, ac a'i tynnodd allan yn ddi-rwystr.

Pan welodd Hywel (eb'r CHronicl) gam-arfer defodau ei wlad, efe a anfones am Arch-esgob Mynyw a'r holl Esgobion eraill a oeddynt yng NGhymru, a'r holl brif eglwyswyr a oedd tanynt, y rhai oeddynt i gyd yn saith ugeint.

WELSAI..............2

Canys pan lefarodd y Frenhines wrthynt mywn amryw Jeithoedd, ni allent roddi gair o atteb iddi, yr hyn a wnaeth iddi ddywedyd, Mae'r Creaduriaid mudion hoywaf oeddynt a'r a welsai hi erioed.

Pan ddychwelodd Alexander adref, efe a fynegodd yr hyn a welsai i'w Henuriaid, y rhai a synnasant yn fawr i glywed hynny, ac felly y danfonwyd am [td. 240]

WELSANT.............1

A Digon ynt hefyd i wrthbrofi anwybodaeth ac ynfydrwydd y Dynionach gwrthun hynny, y rhai a welsant mywn Breuddwyd (neu ysgatfydd mywn LLesmeir ysprydol) nad oedd yr Eglwys Gatholic yn bedyddio Neb Plant bychain, hyd yn Amser Pabyddiaeth.

WELSONT.............1

Ond ffyddlondeb y Saeson onest a wiwodd pan welsont mo'r flodeuog oedd ein gwlad.

WELY................1

Ac yno y cododd Uthur yn ei eistedd a'r ei wely (a chyn hynny ni allodd efe droi ond o nerth dau wyr gryfion) gan ddywedyd, Ha'r twyllwyr!

WELYNT..............1

A gwedi tramwyo gan mwyaf yr holl wlad, y daeth dau o'r cennadon i Dref a elwid wedi hynny, Caer-fyrddin, ac ym mhorth y y ddinas hwy a welynt ddau langc ieuangc yn chwarau pel;

WELL................3

Pennaf o wyr pwy un well.

Ac felly hwy a farnasant pa fynyched y deuent i Fwrdd yr Arglwydd, well-well y byddent, a galluoccach i wrthsefyll holl Ruthrau'r Fall.

Ac felly hwy a farnasant pa fynyched y deuent i Fwrdd yr Arglwydd, well-well y byddent, a galluoccach i wrthsefyll holl Ruthrau'r Fall.

WEN.................9

LLyma RHonwen loyw-wen lon Lawn ystryw o lin Estron.

Torrodd hi wen llen a llug.

Felly efe a barodd gloddio y ddaear yno, ac yn ebrwydd y cafwyd llyn o ddwfr, a gwedi dyhyspyddu'r llyn trwy ei arch ef y cafwyd yn ei gwaelod ddeu faen geuon, a dwy ddraig, un wen, a'r llall yn [td. 82]

Y dref wen ym mron y coed, Y sef yw y hefras erioed;

Wybren wen heb'r un anair A chwmmwl yw ffwl y ffair.

Y Wisg wen y gwisgid y rhai newydd fedyddio.

Ac a'r ddydd yr Arglwydd a elwir Sulgwyn, y gwisgid y rhai newydd-fedyddio mywn Gwisg-wen.

Gwel y frwydr-lan sy'n myned allan O'r Aipht i Ganan, mywn gwisg bur-wen.

Hyn sydd lawenydd, a chyssur hylwydd I'r Bugail jawn-ffydd, Dorf ddisglair-wen.

WENWYN..............2

rhoddes y Bradwr melldigedig iddo gwppanaid o wenwyn marwol, yr hwn a'i gwenwynodd ef yn ebrwydd, Ond y Sais a ddiangodd yn ddiarwybod iddynt.

Ond ni fu Uthur odidog fyw nemmawr o amser wedi hynny, canys y Saeson (o ran cynddeiriogrwydd iddynt golli y fuddugoliaeth) a fwriasant wenwyn i'r ffynnon, lle'r arferai efe [td. 91]

WENWYNASOM..........2

Ni a wenwynasom Wrthefyr 3, Onid cyfrwys oeddem pan y lladdasom dri chant o DDluedogion y Deyrnas tan rith heddychu a hwy? 4,

Ni a wenwynasom hefyd Emrys wledig ein gelyn marwol yn dichellgar ddigon:

WENWYNO.............3

Pan wybu Wrthefyr ddarfod ei wenwyno, efe a barodd alw ei holl dywysogion atto a chyngori a orug bawb o naddynt i amddiffyn eu gwlad, a'i gwir ddled rhag estron-genhedl.

Ond gwrando etto, pa beth a roddi di i mi, os yr anturiaf fy hoedl i wenwyno Emrys wledig y Brenin?

Cyfraith a ddywed, mae gwr o genhedl ei fam a ddylai, rhac i neb o genhedl ei dad wneuthur brad am y tir, neu ei wenwyno.

WENWYNODD...........1

Ac am Swm o arian efe a gyttunodd a hi, a'r Melltigedig du a wenwynodd Wrthefyr clodfawryssaf o holl frenhinoedd y Brutaniaid namyn un sef Arthur ab Uthyr Bendragon.