WAN.................1

Ac yno, gwedi gweddio am nerth yr Yspryd Glan, yr Offeiriad a gymmerai'r plentyn yn ei Freichiau, a gwedi cael ei Enw gan y Tadau bedydd, efe a'i trochai dair gwaith yn y Dwfr yn enw'r Drindod, ond os byddai'r Plentyn yn wan, efe a daenellid dwfr arno.

WANEG...............1

Wyth cant llawn a'i wrantu, pen rhinwedd Pan y rhannwyd holl Gymru, A saith deg llawn waneg llu Eisioes oedd oed Jesu.

WAR.................2

"Barnwr a ddylai wrando yn llwyr, dyscu yn graff, datcanu yn war, a barnu yn drugarog.

Dod chwap dan ei gap gwedd, Er duw a'r ei war dewedd.

WARCHADW............1

"O derfydd bod ymrysson, pwy a ddylyai warchadw etifedd cyn y del i oedran gwr;

WAS.................2

Ac yno y ceisiodd Hengist y Sais gan Wrtheyrn y Brenin ryw Gastell neu ddinas Fal y byddwyf caniatta i'th was gymmaint o dir i adailadu Castell ag yr amgylchyna Carrai.

Ac fal yr oeddwn yn cyscu ryw noswaith rhwng fy nghyfeillesau mi a dybiwn yn fy hun fod rhyw was iefangc teccaf yn y byd [td. 81]

WASTADEDD...........1

Da y dywedwch (ebe Gwrtheyrn) ac ni a gyfarfyddwn ddydd calan-mai nessaf yng wastadedd Caer-Caradoc.

WASTADOL............2

Dyna'ch chwedl yn wastadol, I oresgyn ynys Brydain;

Plant y fall ag oeddynt, dyna eu castiau yn wastadol!

WATWORGERDD.........1

Ac yno y dywad y Synwyrolaf o honynt, RHac i'n celfyddyd fod yn watworgerdd, dywedwn beth amhossibl i fod Felly hwy a ddywedasant[td. 80]

WAWDIO..............1

Ac ni ddylai y rheswm hwn gael ei wawdio gan neb, canys siccr ydyw fod * Gartrefol fuchedd y Saeson yn arw-fwyd Sal ddigon, ond wedi cael prawf o ddanteithion Brydain, pwy all dybied amgen oni fwyttausant nes cael bolwst neu Surffet?

WB..................1

Yn gwcwallt salw i'm galwant Wb o'r nad am wedd berw nant.

WCH.................1

Canys i ddwyn a'r gof i'wch ychydig o lawer o'n cyfrwysdra. 1,

WDDF................2

Gosod cebystr am wddf pob Sais.

Canys wedi'r Brutaniaid gael buddugoliaeth gyffredinol, ac yn eu gallu i wneud a hwy fal y gwelynt yn dda, etto'r holl gospedigaeth a osodwyd arnynt ydoedd, i bob Sais osod cebystr am ei wddf, cydnabod ei fai, deisyf maddeuant am yr hyn aeth heibio, ac ymrwymo trwy lw i fod yn Gaethwas i'r Brutaniaid.

WEDI................68

Y Saeson yn goresgyn LLoegr wedi marwolaeth Arthur.

WEdi dangos eusys i ba gyflyrau gresynol y dycpwyd ein Hynafiaid gan y llofrudd-enaid hwnnw PECHOD, bellach mi a af rhagof i ddangos eu hynfydrwydd di-gymmar wrth ddeisyf porth gan y Saeson.

Ni bu dim trefn neu lywodraeth weddaidd ym mysc y Brutaniaid wedi'r RHufeiniaid ddilyssu'r deyrnged iddynt.

Felly Gwrtheyrn a alwodd ei ben-cynghoriaid a'i Uchel-Swyddogion atto, a gwedi eu dyfod, efe a dywedodd wrthynt fal hyn, " CHwi wyddoch f'Arglwyddi fod y RHufeiniaid wedi ein gommedd er ys talm, a ninnau yn llwyr anigonol i roddi cad a'r faes i'n gelynion, ynteu anghenrheidiol ydyw i ni ddanfon at ryw genedl a'm borth.

Nyni y Brutaniaid truain wedi'n harcholli a'n dugn-friwio gan hygyrch ruthr ein gelynion, ydym yn danfon y llythyr hwn attoch chwi y Saeson anrhydeddus (swn eich gweithredoedd enwog sydd wedi ehangu cymmaint) i ddeisyf porth gennych y cyfamser hwn.

Nyni y Brutaniaid truain wedi'n harcholli a'n dugn-friwio gan hygyrch ruthr ein gelynion, ydym yn danfon y llythyr hwn attoch chwi y Saeson anrhydeddus (swn eich gweithredoedd enwog sydd wedi ehangu cymmaint) i ddeisyf porth gennych y cyfamser hwn.

Wedi'r FFeilson digred o'r diwedd flino lladd a llosci, y rhan fwyaf o honynt a ddychwelasant adref i Germani.

Ac ni ddylai y rheswm hwn gael ei wawdio gan neb, canys siccr ydyw fod * Gartrefol fuchedd y Saeson yn arw-fwyd Sal ddigon, ond wedi cael prawf o ddanteithion Brydain, pwy all dybied amgen oni fwyttausant nes cael bolwst neu Surffet?

Ond wedi marw Gwrthefyr, ni wnaeth y Tywysogion megis yr archasai efe iddynt, ond ei gladdu ef yng NGhaerLudd yr hon ddinas a elwir heddyw LLundain[.]

Naill yr ydoedd y Brutaniaid yn ffyliaid digymmar y pryd hwnnw, neu Ynys Brydain oedd wedi ei rhag-ordeinio i'r Saeson.

Canys wedi Wrthefyr fendigaid farw, hwy a etholasant [td. 76]

Ac nid oedd RHonwen yn ewyllysio ond hynny, canys wedi ei eneinio ef yn frenin drachefn, hi a anfonodd Gennadon hyd yn Germani i yspysu i'w thad fod Gwrthefyr ei elyn marwol wedi marw.

Ac nid oedd RHonwen yn ewyllysio ond hynny, canys wedi ei eneinio ef yn frenin drachefn, hi a anfonodd Gennadon hyd yn Germani i yspysu i'w thad fod Gwrthefyr ei elyn marwol wedi marw.

Ond attebasant yn lled athrist, Gobaith ansiccr jawn ydyw, canys ni a ddirmygasom ormod a'r y Brutaniaid eusys, a phobl lewion ydynt hwythau wedi llidio.

Wedi hyn gymmeryd affaith Hengist a alwodd ei farchogion atto ac a archodd iddynt i wneuthur fal y cynghorai efe.

Canys wedi i ni ladd y Pennaethiaid, e ddyd hynny gymmaint o fraw yn y Gwerinos, fal na bo gan un o naddunt galon i'n gwrthsefyll.

Ond wedi eu myned yn llawen, cododd Hengist a'r ei draed, ac a waeddodd Nemet eour Saxes.

Ei gwain oedd Elephant hefyd, wedi ei gweithio yn gywrain jawn:

A gwedi tramwyo gan mwyaf yr holl wlad, y daeth dau o'r cennadon i Dref a elwid wedi hynny, Caer-fyrddin, ac ym mhorth y y ddinas hwy a welynt ddau langc ieuangc yn chwarau pel;

Ond wedi iddo efe fwynhau ei rodres aniwair tua ei Butteiniaid yno ryw dalm o amser, y daeth Gwr duwiol * heibio yn galon-ofidus jawn i weled y fath ddiystyr ac amharch a'r gyfraith Duw ac ydoedd yn LLys y Brenin Gwrtheyrn, ac efe a'i ceryddodd a'm ei bechodau ffiaidd.

Ond i ddychwelyd etto at amgylchiadau'r Brutaniaid wedi lladd y Dluedogion.

Bu hi gyfyng arnynt dalm mawr o amser wedi hynny, ac nid oedd nawdd ond y Diffaithwch a chromlechydd y Mynyddoedd, canys cyn ffyrnicced oedd y Saeson, fal na ddiangai neb a'i fywyd ganddo ag a ddeuai o fywn eu crafangau.

Ond y waith hon wedi ei goroni ef yn frenin, efe a ddyrchafodd Fraint y Brutaniaid hyd y Nen, ac a ostyngodd greulonder y Saeson hyd y llwch.

Canys wedi'r Brutaniaid gael buddugoliaeth gyffredinol, ac yn eu gallu i wneud a hwy fal y gwelynt yn dda, etto'r holl gospedigaeth a osodwyd arnynt ydoedd, i bob Sais osod cebystr am ei wddf, cydnabod ei fai, deisyf maddeuant am yr hyn aeth heibio, ac ymrwymo trwy lw i fod yn Gaethwas i'r Brutaniaid.

wedi iddynt dderbyn y Grefydd Grist'nogol, (yn enwedig wedi adgyweiriad Crefydd.

wedi iddynt dderbyn y Grefydd Grist'nogol, (yn enwedig wedi adgyweiriad Crefydd.

Fe ddywedir i Seren gynffonnog ymddangos a'r yr awr honno, y bu y Brenin farw, ac i Myrddin (wedi manwl-graffu a'r y Seren) ddywedyd fal hyn, O genhedl y Brutaniaid, ynawr yr ydych chwi'n weddw ac yn ymddifaid am Emrys Wledig.

Tost a gresynol a fu Gorthrymderau'r Brutaniaid wedi marw y Brenin ardderchog hwnnw:

Canys er i'r Saeson (fal y darllenasoch eusys) osod cebystrau am eu gyddfau, a chymmeryd llw i fod yn gaeth-weision trag'wyddol i'r Brutaniaid, etto wedi marw Emrys Wledig hwy a ddadleuasant eu bod hwy yn-awr yn wyr rhyddion.

Yr oedd y Saeson wedi difrodi y dwyrain ran o'r ynys hyd yng NGaer-Efroc, a'r Gwyddelod hwythau wedi dinystrio y cwbl y ffordd y cerddasant o'r Gorllewin hyd yng NGhaer Baddon.

Yr oedd y Saeson wedi difrodi y dwyrain ran o'r ynys hyd yng NGaer-Efroc, a'r Gwyddelod hwythau wedi dinystrio y cwbl y ffordd y cerddasant o'r Gorllewin hyd yng NGhaer Baddon.

Wedi hyn y bu hi gyfyng jawn a'r y Saeson dalm mawr o amser Canys eu Capteniaid a garcharwyd, a'r milwyr cyffredin a fuont yn gaeth-weision i'r Brutaniaid.

Ond wedi Do arall gyfodi, bu'r Brutaniaid yn gaeth-weision, a'r Saeson yn Feistri.

Ond ni fu Uthur odidog fyw nemmawr o amser wedi hynny, canys y Saeson (o ran cynddeiriogrwydd iddynt golli y fuddugoliaeth) a fwriasant wenwyn i'r ffynnon, lle'r arferai efe [td. 91]

Wedi marw Uthur y bu ymrafael a dadl ym mhlith y Brutaniaid ynghylch dewis brenin.

Fe gafwyd, ei feddrod ef tua diwedd teyrnasiad Harri'r ail, a'r geiriau hyn oedd yn argraphedig a'r groes blwm, yr hon oedd wedi ei hoelio wrth yr Ysgrin, Yma Y Gorwedd Arthur Brenin Enwog Y Brutaniaid, Yn Yr Ynys Afallon * Hyn sydd yn dangos. 1,

Y mae'n ormod tasc i mi geisio gosod yma hanes neilltuol am Weithredoedd Arthur, y rhai ynt cyn odidocced, fal prin y mae, onid ynt wedi dallu fy llygaid i wrth graffu arnynt.

Ac yma mi a derfynaf i son ychwaneg am y RHyfel a fu rhyngom ar Saeson ond yspysaf a'r fyr eiriau i'r matter fyned yn waeth-waeth beunydd gyd a'r Brutaniaid wedi Marwolaeth Arthur.

YR hwn sy'n chwennych hanes gyflawn am helynt Tywysogion Cymru, darllened Ghronicl Caradoc o Lancarfan, yr hwn er nad yw wedi ei argraphu etto yn Gymraeg, etto yr wyf yn gobeithio y bydd wiw gan y Pendefig digymmar hwnnw Mr.

Can's beth yw jaith ein cymmydogion gan mwyaf (mi wn y gallaf enwi tair cenhedl) ond lladin wedi gymmysgu ag ambell air o'i hen jaith eu hun?

Ac y mae y lladin hwnnw wedi anafu yn y fath fodd ganddynt, fal prin y gall neb ei ddeall ond hwynt-hwy eu hunain:

Ond mi a brofaf y deall pob un, a'r a fo ond ychydig o DDarllenydd, waith ein scrifennyddion ni yn sathredig, er eu bod wedi scrifennu er ys 'chwaneg na mil o flynyddoedd.

trwy lafurus boen a diwydrwydd wedi chwilio allan berffeithrwydd y cwbl, a'r y sydd bossibl i gael y ffordd honno:

Gwelwn ynteu brawf eglur mae'r un Jaith sydd gennym ni fyth, er ei bod er ys talm wedi dirywio ennyd, trwy gymmyscu Saesoneg a hi.

Yr oedd Pendefig urddasol o Sir Fon a elwid Owen Tudur wedi priodi y Frenhines Catherin yr hon a fuasai yn briod gynt a Henri y pummed, Brenin LLoegr.

Beth a dal i't anwadalu Wedi'r hen fargen a fu ?

LLadin a FFrangeg yw y rhan fwyaf o honi, ynghyd ag ambell air bychan ar antur o'i hen jaith gynt, etto wedi newid[td. 123]

Canys y Cyfammod a wnaeth Duw ag Abraham oedd yn gyfammod dragywyddol, nid terfynnedig wrth Had Abraham yn unig yn ol y Cnawd, ond y Cenhedloedd hefyd a ddycpwyd i mywn, wedi'r byth bendigedig Jesu dorri 'r canol-fur rhyngddynt.

"Am yr hyn a ddywedaist ynghylch perthynas Plant, na ddylid eu bedyddio a'r yr ail neu'r trydydd Dydd, wedi eu genedigaeth, ond a'r yr wythfed Dydd, megis tan y DDeddf, Ein Cymanfa ni a farnodd yn llwyr wrthwyneb.

Er fod cynnydd corphorol yn peri gwahaniaeth mywn perthynas i DDynion, ond nid yw e ddim mywn perthynas i DDuw, oddigerth fod y gras hwnnw a roddir i'r rhai wedi eu bedyddio, yn fwy neu yn llai o ran oedran dynion.

Felly y gwnaeth efe ynghylch Bedydd plant hefyd, canys efe a ddywed, Pa ham y mae'r Oes ddiniweid yn bryssio i dderbyn maddeuant pechodau, Deuent i'w Bedyddio wedi iddynt ddyfod i Oedran, &c.

Wedi'r Tadau bedydd hyn ddyfod ynghyd, Yr Offeiriad a'i cynghorai hwy i edrych a'r gyflawni'r Addewid ac oeddynt yn myned i'w wneuthur, sef a'r iddynt ymegnio hyd eithaf eu gallu i addysgu'r Plentyn yn y FFydd Grist'nogol, a'i ddwyn [td. 238]

Ac o hynny y bu dihareb ganddynt, Talcen wedi nodi ag arwydd y Grog, * hynny ydyw, CHristion wedi ei fedyddio.

Ac o hynny y bu dihareb ganddynt, Talcen wedi nodi ag arwydd y Grog, * hynny ydyw, CHristion wedi ei fedyddio.

Petr, yn ol Arfer yr Eglwys, a thra fu efe yn aros ei Henuriaid atto, wedi gorphen yr Wyl, efe a rodiodd allan i'r Maesydd, lle y gwelai langciau jeuaingc yn chwareu;

Ac yno'r Esgob wedi clywed hynny a ymgynghorodd a'i Henuriaid ynghylch y weithred, a'i Barn hwy oll, un ac arall oedd, na ddylid ail-fedyddio mo'nynt, gan fod y ffurf yn enw'r Drindod yn uniawn.

Canys efe a daerodd na ddylid bedyddio neb yn Enw'r Tad a'r Mab a'r Yspryd Glan, ond y FFurf a ddylai fod, Yr wyf yn dy fedyddio di i farwolaeth CHrist A pha broselytiaid bynnag a allai'r Heretic hwnnw i ynnill, efe a'i hail-fedyddiai (megis y mae ei DDisgyblion yn gwneuthur etto) er eu bod wedi eu bedyddio o'r blaen, pa un a'i yn Fabanod, a'i ynteu mywn Oedran.

155) eu bod hwy yn bedyddio y rhai a gredent, sef y rhai a ddychwelid o eilun-addoliaeth, yn ddiattreg wedi iddynt ddyfod i gredu.

Canys efe a ddywed, "Pwy bynnag, wedi addyscir iddynt byngciau'r ffydd, a'r sydd yn ewyllysgar i fyw yn ol RHeol (yr Efengyl) a gynghorir i ymprydio a gweddio, er cael maddeuant pechodau Ac nyni a weddiwn ac a ymprydiwn gyda hwy.

1, Yr Amser cyffredinolaf a mwyaf arferedig ydoedd wedi gorphen y Gwasanaeth yn yr Eglwys, a'r DDydd yr Arglwydd.

Canys Justin y Merthyr a ddywed, mae'r Amser yr arferent i fwytta'r Cymmun oedd wedi iddynt, ddarllen, canu mawl, pregethu, a gweddio.

yn yr llwyr, wedi iddynt fwytta ac yfed eu llonaid.

Ond ym mhen talm o amser wedi hynny, y cwttogwyd yr amser i fod bedair gwaith yn yr Wythnos, ac a'r ol hynny bob Wyth-nos, ac yno bob Mis, &c.

Wedi derbyn Bedydd. 5,

Wedi cael Conffirmasiwn gan yr Esgob, neu Fedydd Esgob, fal y dywedir yn gyffredin.

ddiattreg wedi eu bedyddio, a phlant bychain, pan y delent i oedran Gwyr.

O byddai neb o'r FFyddloniaid yn gleifion, neu o byddai rhyw fethiant, neu ddamwain yn eu hattal rhac dyfod i'r Eglwys, fe ddanfonid Diacon, a thammaid o'r Bara Cyssegredig wedi wlychu yn y Gwin attynt hwy adref;

A hynny a wnaethant i arwyddoccau eu bod mywn cariad perffaith a'i gilydd, a bod pob atgasrwydd a malais wedi diweddu, yn ol cynghor ein Hiachawdwr, Gan hynny, os dygi dy rodd i'r Allor ac yno dyfod i'th gof fod gan dy frawd ddim yn dy erbyn, Gad yno dy rodd ger bron yr Allor, a dos ymaith: