SIC.................1

Sic transit gloria mundi.

SICCR...............3

Ac ni ddylai y rheswm hwn gael ei wawdio gan neb, canys siccr ydyw fod * Gartrefol fuchedd y Saeson yn arw-fwyd Sal ddigon, ond wedi cael prawf o ddanteithion Brydain, pwy all dybied amgen oni fwyttausant nes cael bolwst neu Surffet?

Pa un a wnaeth y Gwaith a sefyll gwedi'n neu syrthio, ni's gwn i, ond y mae 'n siccr i'r Brenin symmud oddi yno i DDeheubarth, ac a'r lan Teifi y gorphwysodd mywn lle anial yno, ac a wnaeth Gastell hoyw.

Ac er eu bod y prydiau hynnny yn arafaidd, yn sobr, yn bwyllog o ran eu hymwareddiad, etto, fal yr ydym ni'n dal sulw hwy a fyddant siccr i dyccio yn ein herbyn ni.

SICCRHAU............4

Ac y mae'n ddiddadl eu bod yn anwadalfarn jawn yn eu llywodraeth, canys y mae Gildas (y Brittwn dysgedig hwnnw) yn siccrhau hynny.

Ac yno Gwrtheyrn (rhac y gwneid yr un castiau ag ynteu) a fwriadodd i siccrhau ei orseddfaingc yn gadarn fal y tygasai ef.

Y mae Duw, pan y byddom megis yn cwyno arno a'r ei Addewidion, yn siccrhau i ni trwy arwyddion gweledig oddi allan, megis trwy Wystlon sanctaidd, ei Ras, a'i Drugaredd.

Ond a oedd yr Apostolion, a'r CHrist'nogion a'r ol eu dyddiau hwy, yn cadw'r un amser, fydd anhawdd i siccrhau.

SICCRHAUSANT........1

Ond pan welodd y Brutaniaid y fath Lynges fawr yn hwylio parth ag attynt, hwy a siccrhausant y Porthladd fal nad allent dirio.

SICR................1

Ond boed yr achos o'i mynediad adref beth a fynno, mae'n sicr na chawsant onid groesaw hagr a'r eu dyfodiad eilwaith i Frydain.

SICRHAU.............1

Canys y mae'r Teidau a yscrifennasant tua'r drydedd Oes yn sicrhau mae yn y boreu y derbynnient y Cymmun:

SIEP................1

Siopau lawnd fel Siep Lundain.

SIEREDIR............1

Ac ys nid allaf siarad llawer, oblegid nad wyf yn deall ei chywrainrwydd fal y dymunwn, etto'r wyf yn deall cymmaint a hyn, sef, nad oes jaith (hyd y gwn i) yn cadw y purdeb cyssefin cystal a hi, yr hon a sieredir yn gyffredin ym mysc y Gwerinos.

SIOMMI..............4

Ac yno y gosododd Hengist arwydd tangneddyf i siommi'r Brutaniaid, ac a ddanfonodd gennadon i fynegi i'r Brenin, mae nid er molest yn y byd y daeth efe i Frydain y waith honno a'r fath lu ganddo, ond i gynnorthwyo'r Brenin i ynnill ei Goron yr hon a gippiwyd yn anghyfiawn oddiwrtho:

Felly y Brenin a roddes anrhydedd mawr i Fyrddin, ond efe a laddodd y Dauddeg Prif-fardd o herwydd iddynt eu siommi ef, ac y mae eu beddau i'w gweled yno hyd heddyw yn adnabyddus wrth enw Beddau'r Dewiniaid.

Ac yno'r Brenin, pan ddeallodd na thycciai eu bygylu, a ddychymygodd ffalsder i'w siommi.

Bydd di ffrom n'ad dy siommi, Glyn heb ffael yn d'afael di.

SION................2

Gwnaeth y Brittwn uchel-ddysg hwnnw, Sion Dafydd Rys M.

Gwnaeth y byth tra enwog Sion Dafies D.

SIOPAU..............1

Siopau lawnd fel Siep Lundain.

SIR.................3

Y lle hwnnw sydd bedair milltir is-law LLan-petr PontStephan yn Sir Gaerfyrddin a'r Lan Teifi.

Ond gwell gan eraill dybied mae lle o fywn Sir Aberteifi a elwir heddyw LLanborth yw efe.

Yr oedd Pendefig urddasol o Sir Fon a elwid Owen Tudur wedi priodi y Frenhines Catherin yr hon a fuasai yn briod gynt a Henri y pummed, Brenin LLoegr.

SIRS................1

Milwyr) Na ddywedwch, Sirs, i ni ofer-dreulio'r amser.

SIWRNAI.............1

Sych nattur creawdur craff Sereniawg wybr Siwrnai gobraff.

SOBR................1

Ac er eu bod y prydiau hynnny yn arafaidd, yn sobr, yn bwyllog o ran eu hymwareddiad, etto, fal yr ydym ni'n dal sulw hwy a fyddant siccr i dyccio yn ein herbyn ni.

SON.................2

Ac ys yw gennyf, ein bod ni etto yn gwenu ac yn ymhyfrydu wrth glywed Son am ei weithredoedd.

Ac yma mi a derfynaf i son ychwaneg am y RHyfel a fu rhyngom ar Saeson ond yspysaf a'r fyr eiriau i'r matter fyned yn waeth-waeth beunydd gyd a'r Brutaniaid wedi Marwolaeth Arthur.

SONIWCH.............1

FFi, FFi, ebe Hengist, na soniwch chwedl cyfryw a hwnnw, yr ydym ni yn gyfrwysach na hwy, Pan ballo nerth, ni a fedrwn wneud castieu.

SONNIWN.............2

Sonniwn bellach ryw ychydigyn am y Jaith.

SOnniwn bellach ryw ychydig ynghylch y Sacrafen arall, sef, Swpper yr Arglwydd.

SORRODD.............1

Gorug y Garan Gwymp i ddynion glowion glan Sorrodd y llances sarrug:

SOTHACH.............1

A allwn ni ymddwyn y fath lafur a lludded am sothach a ffylbri?

SOZOMEN.............1

Er fod yr hen Grist'nogion yn wir-ddiau gan mwyaf yn trochi yr holl gorph tan y Dwfr, etto ni chyfrifwyd un trochiad ddim yn Fedydd oll, fal yr ymddengys oddi wrth eiriau hen Historiawr a elwid Sozomen, yr hwn a Scrifennodd hannes yr Eglwys ynghylch Bl.

SPARTAM.............1

Uno avulso, non deficit alter, Qui spartam quam nactus est ornavit.

SPEAK...............1

Jack would be a Gentleman, but that he can speak no French.

STAFELL.............2

A mynegwyd hynny i'r brenin, ac efe a barodd alw y Meddyg i'w stafell.

RHannodd a gadodd er gwell, dawn ufudd, Dinefwr, i Gadell, Y mab hunaf o'i stafell;

STIWART.............1

Felly efe a osododd DDistain, neu oruchel Stiwart tano i lywodraethu'r Deyrnas.

STORI...............1

A'i stori wirioneddol neu chwedl dychymmygol ydyw hon, ni's gwn i.

SUL.................2

y galwyd y Sul hwnnw Sul-gwyn, oblegid y byddai torfeydd o'r rhai newydd-fedyddio yn myned i'r Eglwys yn eu Gwisgoedd gwynnion y Dydd hwnnw;

y galwyd y Sul hwnnw Sul-gwyn, oblegid y byddai torfeydd o'r rhai newydd-fedyddio yn myned i'r Eglwys yn eu Gwisgoedd gwynnion y Dydd hwnnw;

SULGWYN.............2

Ond tua'r Drydedd oes, ac o hynny allan yr appwyntiwyd i weinyddu Bedydd a'r ddau Amser o'r flwyddyn yn unig, sef y Pasg, a'r Sulgwyn;

Ac a'r ddydd yr Arglwydd a elwir Sulgwyn, y gwisgid y rhai newydd-fedyddio mywn Gwisg-wen.

SULW................1

Ac er eu bod y prydiau hynnny yn arafaidd, yn sobr, yn bwyllog o ran eu hymwareddiad, etto, fal yr ydym ni'n dal sulw hwy a fyddant siccr i dyccio yn ein herbyn ni.

SURFFET.............1

Ac ni ddylai y rheswm hwn gael ei wawdio gan neb, canys siccr ydyw fod * Gartrefol fuchedd y Saeson yn arw-fwyd Sal ddigon, ond wedi cael prawf o ddanteithion Brydain, pwy all dybied amgen oni fwyttausant nes cael bolwst neu Surffet?

SWCH................1

Swch ellyll ddigellwair;

SWLLT...............2

A rhannu ei Swllt a wnaeth i bawb o'r tywysogion, a gorchymmyn llosci ei gorph ef, a rhoi y lludw hwnnw mywn Delw o efydd a'r lun gwr yn y porthladd lle bai estron-genedl yn ceisio dyfod i dir, gan ddywedyd, Mae diau oedd na ddeuent fyth tra gwelynt ei lun ef yno.

Ha, Ha (eb'r Sais) Swllt i Geiniog ond bwriadu yr ydwyt a'm fod yn frenin.

SWM.................1

Ac am Swm o arian efe a gyttunodd a hi, a'r Melltigedig du a wenwynodd Wrthefyr clodfawryssaf o holl frenhinoedd y Brutaniaid namyn un sef Arthur ab Uthyr Bendragon.

SWN.................1

Nyni y Brutaniaid truain wedi'n harcholli a'n dugn-friwio gan hygyrch ruthr ein gelynion, ydym yn danfon y llythyr hwn attoch chwi y Saeson anrhydeddus (swn eich gweithredoedd enwog sydd wedi ehangu cymmaint) i ddeisyf porth gennych y cyfamser hwn.

SWPPER..............5

Gweinidogaeth y ddau Sacrafen, sef Bedydd, a Swpper yr Arglwydd yn y Brif Eglwys.

Gweinidogaeth y Sacrafen arall, sef Swpper yr Arglwydd yn y Brif Eglwys.

ER na cheir y fath air a Sacrafen yn yr holl Destament Newydd, etto efe a gymhwysir mywn ystyr berthynasol i arwyddoccau y ddau Ordinhad sanctaidd, Bedydd a Swpper yr Arglwydd.

Ac y mae rhai yn tybied y gellir galw Bedydd a Swpper yr Arglwydd yn Sacrafennau yn y tair ystyr hynny.

SOnniwn bellach ryw ychydig ynghylch y Sacrafen arall, sef, Swpper yr Arglwydd.

SWRTH...............2

Ac ni bu'r Saeson yn swrth neu legenraid a'r y cyntaf.

Ac i ba ddiben y dychwelent hwy i Germani y pryd hwnnw, pe ni fuasent yn swrth a bol-gleifion?

SWYDD...............1

Dan fy swydd lawer blwyddyn, Del i'm o hap dal am hyn.

SWYDDOG.............1

Canys (eb 'r CHronicl) yn amser y Cwncwerwr nid oedd Swyddog o Sais yn LLoegr:

SWYDDOGION..........3

drwg yn eu chwerwder yn gollwng Swyddogion y Saeson yn rhyddion o'r Carchar, a hwythau yn myned i Germani i godi gwyr.

Felly Gwrtheyrn a alwodd ei ben-cynghoriaid a'i Uchel-Swyddogion atto, a gwedi eu dyfod, efe a dywedodd wrthynt fal hyn, " CHwi wyddoch f'Arglwyddi fod y RHufeiniaid wedi ein gommedd er ys talm, a ninnau yn llwyr anigonol i roddi cad a'r faes i'n gelynion, ynteu anghenrheidiol ydyw i ni ddanfon at ryw genedl a'm borth.

Ac yn ddianoed y Brenin a anfonodd ei Swyddogion i bob man o Gymru i ymofyn pa le y ganesid un mab heb Dad iddo.

SY..................13

Ac os hynny sy'n dy flino dod dy galon a'r esmwythdra, ni a wnawn o'r goreu.

Ac ym mysc eraill Taliesin sy'n canu fal hyn.

A hwy a wnaethant megis y gorchymmynodd y Brenin iddynt, ond pan welodd y Saeson hynny, hwy a'i gwatworasant, gan weiddi a llef groch, Wele accw y ffyliaid sy'n ymddiried mywn dyn hanner marw!

A'r Saeson hwythau sy'n arglwyddiaethu arnom y rhai er eu bod a'r y cyntaf yn ddugn-ormesol a chreulon, etto er ys talm y maent) yn hygar ac addfwyn.

YR hwn sy'n chwennych hanes gyflawn am helynt Tywysogion Cymru, darllened Ghronicl Caradoc o Lancarfan, yr hwn er nad yw wedi ei argraphu etto yn Gymraeg, etto yr wyf yn gobeithio y bydd wiw gan y Pendefig digymmar hwnnw Mr.

Pob cantref pob tref ynt yn treiddiaw, Pob tylwyth pob llwyth y sy'n llithraw, Pob gwan pob cadarn cadwed o'i law.

Pob mab yn ei grud y sy'n udaw;

Sef yw hynny, na ddylai neb betruso (a'r y sy'n dirnad y 'Sgrythurau, neu yn darllen am DDisgyblaeth y Brif Eglwys) a ddylid bedyddio plant bychain, onid ynt yn chwennych fyned yn Gyssegr-ladron, ac i wrthwynebu Ordinhad Duw ei hun.

Gwybyddwch felly mae y rhai hynny sy o ffydd, y rhai hynny yw plant [td. 232]

Ond yn anad neb, bydded i ni ofalu tros Blant bychain newydd eni, y rhai sy'n [td. 235]

Ser yn harddu, sy ran urddas:

Gwel y frwydr-lan sy'n myned allan O'r Aipht i Ganan, mywn gwisg bur-wen.

Yn gyntaf y Diacon a ddygai ddwfr i'r Esgob a'i Henuriaid, y rhai a safent o bobtu'r BwrddCymmun, i olchi eu Dwylaw, gan arwyddoccau trwy hynny y Purdeb a ddylai fod yn y rhai hynny sy'n nessau at DDuw, megis y dywed y Salmydd, Golchaf fy nwylaw mywn diniweidrwydd;