Adran nesaf
Next section

Adran o’r blaen
Previous section

 
 
YNGHASTELL..........2
Yr Edward hwnn a briodes Isabel merch ac etifedd Philip Brenhin Phrainc gwedi hynny ef a ddanfones y vrenhines at Edward i mab i wneuthr heddwch rhyngtho a brenhin Phrainc oedd yn cadw ac yn meddiannu i dir ai gyfoeth ef or parth draw ir mor a thra vuont yno i peris y brenhin drwy ddryg kyngor grio yn Llunden i wraic ai vab ynn draeturied iddo ef ai Deyrnas. A phann ddoeth y vrenhines ai mab ir tir ef a gilodd y brenhin hyd ynghastell Nedd ac yno i dalwyd ef ac i dugpwyd i gastell Kenelworth ynghylch kalan Gayaf. Yn yr vn vlwyddyn gwedi yr Ystwyll i kynhalwyd Parlment yn Llunden ac yno i tynwyd ef oi vrenhiniaeth a gwyl Vair y kanhwylle nessaf at hynny i koroned Edwart .3.edd i vab ef yn vrenhin yn .15. mlwydd o oedran. A mis Ebrill hynny i dugpwyd yr hen vrenhin i gastell Barklay ac yno i llas ef a beer [~ ber ] brwd ynn i din./
CHSM 208r. 13-14
Y 22. Harri Bolingbrok Duc o Harephord a mab y Duc o Lancastr ar Duc o Norpholk a vanissiwyd or Deyrnas ac ar vyrr gwedi hynny i gyrrodd y Llundeinwyr yn ol Henri Bolingbrok duc o Harephord lle ir oedd yn Phraink ac i Loegr i dauth ac ychydic gid ac ef ar kyphredin a ymgasglodd ynghyd ac ynghastell y Phlint i dalyssont vrenhin Richard ac i carcharwyd ynn y twr gwynn ac yna i delifrodd ac a assignodd ir Henri Bolingbrok duc o Harephord i holl bower ai vrenhiniaeth ai glaim a chyfiownder ynghoron Loegr a Phraink./
CHSM 211v. 24
 
 
YNGHASTYLTON........1
Pan oedd oed Crist 1453. ir ennillodd Iarll y Mwythic Vwrdeaux a llawer o drefi yn Gasgwyn ac yn y maes yngHastylton i llas yr Iarll ai vab arglwydd Talbot a llawer o gaptenniaid Loegr./
CHSM 216v. 33
 
 
YNGHAWNTERBRI.......4
Ynghylch yr amser hwnn i kwnnodd yngHent swrn yn Draeturied ac y boludd i gostegwyd ac i colled am i tresbas yn Asphort Richard Leion, Godard a Goran ar ail dydd yngHawnterbri i kolled Richard Eyrlond am y trespas hwnnw
CHSM 231r. 17
Y vlwddyn honn ddugwyl Valentein yn Pheuersham yngHent i mwrdrwyd Arden gwr bonheddic drwy vndeb a gwarth i wraic ac am hynny hi a losged yngHawnterbri ac vn a groced [~ groged ] mywn cadwyne yno a dau yn Pheuersham wrth gadwyne A gwraic a losged yn Smythphild ac yno hefyd Mosby ai chwaer a vygwyd am yr vn mwrdwr./
CHSM 231r. 24
Pan oedd oedran Crist 1555. mywn llawer lle yn y Deyrnas honn llawer phordd ar y Cominiwn ac ar y Sacrament oedd ar sawl ni throodd gid ar hen wassaneth a losged mywn llawer o leoedd yn yr ynys. Yn Llundein Rogers. yngHaer Loiw Hooper lle ir oedd ef yn Esgob a Pharrer Ynhy Dewi lle ir oedd ef yn esgob Doctor Taylowr yn Hadley yn Swpholk a Bradphord yn Llundein a Bland opheiriad yngHawnterbri a llawer y chwanec
CHSM 236v. 13
Ar vlwyddyn honn i gwnaethbwyd Cardnal Pool ynn Archescob yngHawnterbri./
CHSM 237r. 11
 
 
YNGHAWNTERBURI......1
Y vlwyddyn honn i bu varw Prins Edward ac ynghawnterburi i claddwyd./
CHSM 210v. 14
 
 
YNGHEFEILLACH.......1
Yr .21. ar .22. Syr Thomas Seimer arglwydd Admiral Lloegr ynghefeillach Denelox Syr Antoni Kingston, Syr Pityr Carw. Knotts, a Sieley a galeinsiodd bawb at y Tylt ac yno i treiysson ehunen ynn debic i o ryfel ac o worsib
CHSM 230r. 22
 
 
YNGHENT.............6
Ynghylch yr amser hwnn i kwnnodd yngHent swrn yn Draeturied ac y boludd i gostegwyd ac i colled am i tresbas yn Asphort Richard Leion, Godard a Goran ar ail dydd yngHawnterbri i kolled Richard Eyrlond am y trespas hwnnw
CHSM 231r. 14
Y vlwddyn honn ddugwyl Valentein yn Pheuersham yngHent i mwrdrwyd Arden gwr bonheddic drwy vndeb a gwarth i wraic ac am hynny hi a losged yngHawnterbri ac vn a groced [~ groged ] mywn cadwyne yno a dau yn Pheuersham wrth gadwyne A gwraic a losged yn Smythphild ac yno hefyd Mosby ai chwaer a vygwyd am yr vn mwrdwr./
CHSM 231r. 22
Captenied yngHent a Chornwel./
CHSM 232v. 22
Y vlwyddyn honn y .15. dydd o Ionor Syr Thomas Weiat Georg Harper, Henri Isley a Leonard Diggs ac eraill a ddechreuodd ryfela yn erbyn y vrenhines ar goron yn Rhe Maedston yngHent./
CHSM 234r. 9
Ac a roessont gri ymddiphynniant hwy y Deyrnas rhac yr y Spaeniards a dieithred eraill a thybied y kaen ganllyn [~ ganlyn ] a sevyll yn i hanghrediniaeth a goresgyn brenhines Mari a diley y phydd gatholic ac yno i dauth y Traeturiaid hynn i Rotsiestr ac yno i dauth attun yn gystal rai a anyssid o vaes Kent ac yngHent nid amgen Robert Rwdston. Cwtbert Vychan Water Mantels, Kneuet, Godphrey a llawer ychwanec ac er a ddauth attun o bob tir etto er hynn Cawnterbri a vu gowir yn gymaint a thrwy borth Duw a synwyr a gwroleth Iohn Twein Maer ai gyd vrodyr ac aldermen y Dref a nerth a chynhorthwy kowiried eraill ymddiphynnwyd y Dre hyd nad aeth vn o honi erioed at Weiat nac at vn oi barti
CHSM 234r. 16
Y .6.ed dydd o vis Chwefrol ir aeth Weiat i Gingston dros y dwr ac yno ar nos kynn hynny i kilodd llawer o ddiwrtho ac ef aeth phwrdd dduw merchyr y lludw y .7.ed dydd o vis Chwefrol efo ai barti a ymlidwyd rhyd [~ ar hyd ] y meyssydd ac a ddalwyd ond Weiat aeth kynn hynny i Siaring Cross ac i Phlit Strit kynn i ddala a vuassai yn Lwdgat a phan welas y porth yn gayad e droodd drychefn. a Chnevet megis traetur a saethodd gwnn at y Cowrt gat ar Rebel hwnn a ddechreuwyd yngHent a Defnsir trwy Syr Gawen Carw Syr Pityr Carw, Gibbs, Champernham ac eraill a Syr Pityr Carw a gilodd dros y mor./
CHSM 234v. 22
 
 
YNGHID..............1
Ac am hynn Richard Iarll Cambrits, arglwydd Scrwp a Syr Thomas Gray marchoc ar i marwolaeth a gyphessodd ac a addefodd mae brenhin Phrainc ai parysse vddunt. Ac wedi hynny ir aeth y brenhin ar i siwrnai ac i tiriodd nosswyl Vair gyntaf ynghid Kanx yn Normandi ar ail dydd i rhoes ef sawd wrth dref Harphluw ar .37. dydd gwedi hynny i rhoed y dref i vynu iddo
CHSM 213r. 17
 
 
YNGHILINGWORTH......1
Ar vyrr gwedi hynny ir aeth rhwng Iarll Kaer Loiw ac Iarll Lecester a Phrins Edward a gymerth rann Iarll Kaer Loiw ac ynghilingworth i bu vaes angyrriol rhyngthunt ar maes a ennillodd Prins Edward ai barti./
CHSM 206r. 28-29
 
 
YNGHORON............1
Y 22. Harri Bolingbrok Duc o Harephord a mab y Duc o Lancastr ar Duc o Norpholk a vanissiwyd or Deyrnas ac ar vyrr gwedi hynny i gyrrodd y Llundeinwyr yn ol Henri Bolingbrok duc o Harephord lle ir oedd yn Phraink ac i Loegr i dauth ac ychydic gid ac ef ar kyphredin a ymgasglodd ynghyd ac ynghastell y Phlint i dalyssont vrenhin Richard ac i carcharwyd ynn y twr gwynn ac yna i delifrodd ac a assignodd ir Henri Bolingbrok duc o Harephord i holl bower ai vrenhiniaeth ai glaim a chyfiownder ynghoron Loegr a Phraink./
CHSM 211v. 28
 
 
YNGHRED.............1
Yr amser hwnn i dauth Embassators o bob ynys ynghred at y brenhin ar vrenhines./
CHSM 236r. 24-25
 
 
YNGHRESSE...........1
Yr 20. vlwyddyn i mordwyodd i Normandi ac i gorescynnodd y tir ac ai hysbeiliodd ac i danfonodd i Loegr yr ysbeil ac yno i bu yr maes ynghresse ar maes a ennillodd Edward y .3.edd ac yno i llaas [~ llas ] brenhin Boem a phedwar vgein o Dwyssogion a .12. cant o varchogion vrddolion a dec mil arhvgein or kyphredin Gwedi hynny i rhoes Edward sawt wrth Galais ac i bu yno yr yspas o vlwyddyn Ac yn hynny o amser i dauth brenhin Phraink ar vedr kwnnu yr sawd ac ymddiphin y Dref ac ir aeth phwrdd heb roi maes ac yno i rhoed y Dref i vrenhin Edward y trydydd Yr amser i sowdiwyd Calais i dauth Davydd o Scotlond drwy annoc brenhin Phrainc i vordyr Lloegr ar
CHSM 209r. 10
 
 
YNGHWERYL...........3
Gwedi hynny Kent a Llundain a gwnnodd yn erbyn yr Amherodres ynghweryl y brenhin ac a roessant vaes iddi ynn Winsiestr ac a gilodd yr Amherodres i gaer Loiw ac Iarll caer Loiw a ddalwyd ac yboludd y brenhin ac Iarll a yllyngwyd o gyfnewid./
CHSM 201v. 6
Harri duc o Normandi ynghweryl Mawd amherodres i vam a ddauth i Loegr ac a ennillodd gastell Malmzbri ac yno y Twr gwynn a thre Nottingham a llawer o gestyll a chadernyd a llawer maes a vu rhyngthun./
CHSM 201v. 25
Ynghylch yr amser hwnnw i gwaharddodd Sion vrenhin Lloegr awdurdod a threth a phower y Pab or Deyrnas honn peth ni wellaodd ddim Ac ynn ol hynny Philip brenhin Phrainc ynghweryl Arthur duk o Vruttaen yr hwnn a enwyssai rai o arglwyddi Loegr yn vrenhin a ryfelodd ar vrenhin Sion ac ai gyrrodd o Normandi ac a ennillodd arno lawer o gestyll a threfydd./
CHSM 204v. 12
 
 
YNGHYD..............2
wnaeth ho maets i Edward .3. edd i dad am hynny Ynghylch 40. vlwddyn o goroniad Edward y .3.edd Dampetyr o Spaen a vyriodd Harri i vrawd allan o vrenhiniaeth ac am hynny i diengis at Brins Edward oedd yr amser hwnnw yn y dre a elwid Bwrdeaux ar Petyr hwnn drwy nerth y Prins a roes maes i Harri i vrawd ac ai byriodd allan ac a laddodd bum mil oi wyr ac a gafas Petyr lawer o gestyll a threfydd drychefn yr rhai a ynnillyssai Harri i vrawd arno or blaen ac ychydic gwedi hynny i kynnullodd Harri i lu ynghyd ac a ryfelodd ar i vrawd Pityr hyd pan i gorchvygodd hyd i varwolaeth ac heb wrthwyneb a veddiannodd vrenhiniaeth Spaen./
CHSM 210r. 11
Y 22. Harri Bolingbrok Duc o Harephord a mab y Duc o Lancastr ar Duc o Norpholk a vanissiwyd or Deyrnas ac ar vyrr gwedi hynny i gyrrodd y Llundeinwyr yn ol Henri Bolingbrok duc o Harephord lle ir oedd yn Phraink ac i Loegr i dauth ac ychydic gid ac ef ar kyphredin a ymgasglodd ynghyd ac ynghastell y Phlint i dalyssont vrenhin Richard ac i carcharwyd ynn y twr gwynn ac yna i delifrodd ac a assignodd ir Henri Bolingbrok duc o Harephord i holl bower ai vrenhiniaeth ai glaim a chyfiownder ynghoron Loegr a Phraink./
CHSM 211v. 23
 
 
YNGHYFEILLACH.......1
A chwedi hynny Robert Rwdston Wiliam Cromer Brett Cutbert Vychan mab Siamys Vychan o Hergest. Harri Vain, Thomas Culpeper o Aelphort a Chnevet, a Water Mantels ac arglwydd Iohn Graye a Syr Leonard Diggs a vyrwyd am Dresson ac ynn y man gwedi i bwrw ir aethbwyd a hwynt ir Twr gwynn yngharchar ac ir oedd arglwydd Gray a Syr Iams Cropht ynghyfeillach y Duc o Swpholk ynn y Rebel hwnnw./
CHSM 235r. 13
 
 
YNGHYFER............1
Yr .11. dydd o Hydref i dauth toryf aruthr o longau ar y mor i ymddangos ynghyfer tre Vwlen ac yno i harroesson ddau ddiwrnod mywn golwc ir dref. Ac o ddiyno i hwyliysson rhwng Bwlen a Chalais i ymofyn am i meistyr y Dolphyn o Phrainc./
CHSM 228v. 4
 
 
YNGHYLCH............42
Ac ynghylch yr amser hwnnw i bu drafais rhwng archesgob Iork a Lanphranc Archesgob Canterburi am yr oruchafieth ynn Lloegr ond Archesgob Cawnterburi ai hennillodd ac Archesgob Iork a dyngodd llw darostwngedigaeth iddo./
CHSM 198v. 9
Ynghylch y .15. vlwyddyn oi goroniad ef Robert Cwrteis i vab hyna ef drwy nerth brenhin Phraink Philip a ryfelodd ai dad yn Normandi lle i clwyfwyd Wiliam Gwnkwerwr yn ddrwc ond heddwch a wnaethbwyd./
CHSM 198v. 18
Ynghylch yr 8ed vlwyddyn oi wrogeth ef i bu drethe dirvawr mawr ynn Lloegr a Normandi a marwolaeth vawr hyd na allwyd hau na llafurio yr vlwyddyn honno megis i bu newyn a phrinder y vlwyddyn ar ol
CHSM 199v. 27
Ynghylch yr vnfed flwyddyn ar ddec oi wrogeth i gwnaethbwyd Westmestr hal ac ir ennillwyd Kaerusalem ac i gwnaethbwyd Gotphre capten y Cristnogion ynn vrenhin ynghaerusalem./
CHSM 200r. 1
Ynghylch yr amser hwnn i gwnaeth y brenhin gyfreith galed ynn erbyn lladron a threiswyr ac anghyfiownder ac a wnaeth execussiwn arnun wrth ei gweithredoedd rhai meirw rhai tynnu i llygaid, rhai i hysbaddu./
CHSM 200r. 28
Ynghylch y .13.ec oi wrogeth i krynodd y ddaiar ynn y Mwythic ynn aruthur ac afon Drent aeth ynn isbydd megis i gellid myned yn droetsych drwyddi
CHSM 200v. 5
Ynghylch y .26. or brenhin hwnn i kynhalwyd Parlemant yn Llundain yn vn peth ymysc i wneuthur cosb ar Opheiriaid am i cam vywyd a hynny ar swyddogion y brenhin i kosbi./
CHSM 200v. 21
Ynghylch yr 28. vlwyddyn or Harri hwnn i priododd Mawd amherodres Siephre Plantagenet Iarll Angeow a mab a vu iddo o honi a elwid ar Harri hwnn gwedi Stephan a vu vrenhin ynn Lloegr ar .25. vlwyddyn oi goroniad yr .2. dydd o Ragvyrr oedran Crist .1135. i bu varw ac yn Reding i claddwyd./
CHSM 200v. 28
Ynghylch y .5.ed vlwyddyn i dechreuwyd treth a byrhaodd .20. mlynedd a llawer o drwbwl a ddauth ar ol
CHSM 202r. 20
Ynghylch yr amser hwnn ir oedd lawer o Iuddeon yn Lloegr ac ynghylch y Pasc yn arfer o roi plant ar y groes y ddynwared marwolaeth Crist ac o ddirmic ac o watwar arno ac ar phydd y Cristnogion./
CHSM 202v. 30
Ynghylch yr amser hwnn ir oedd lawer o Iuddeon yn Lloegr ac ynghylch y Pasc yn arfer o roi plant ar y groes y ddynwared marwolaeth Crist ac o ddirmic ac o watwar arno ac ar phydd y Cristnogion./
CHSM 202v. 31
Yn y 23. vlwyddyn oi wrogaeth i bu varw Harri y mab hynaf i Harri yr ail Ac yno drachefn ir aeth yn rhyfel rhwng brenhin Philip o Phrainc ynghylch Piteow a chastell Gisowrs ar 24. o Harri yr ail Richard Iarll Piteow a ryfelodd yn erbyn brenhin Lloegr i dad ac a gymerth rann brenhin Phrainc ac a ennillodd ar i dad lawer phortres a chastell Ac yboludd gwedi i bu varw brenhin Harri yr ail oed Crist yno .1188./
CHSM 203r. 7
Y vlwyddyn gyntaf honn i dauth brenhin Scotlond i Gawnterbri i wneuthur gwrogeth i vrenhin Richard. Ynghylch hynn o amser holl vrenhinoedd Cred a'mbyrratoodd [~ a ymbaratodd ] ddirvawr lu i vynd i ynnill Kaerusalem ac i gynorthwyio y Cristnogion yn yr Assia. Ar drydedd vlwyddyn oi wrogeth ir aeth brenhin Richard a dirvawr lu gantho tu a Chaerusalem ac ar y phordd i kwnkweriodd Ynys Ciprws Ac ynn Assia ir ymgyfeillachodd a brenhin Phrainc/
CHSM 203r. 25
Ynghylch yr amser hwnnw i gwaharddodd Sion vrenhin Lloegr awdurdod a threth a phower y Pab or Deyrnas honn peth ni wellaodd ddim Ac ynn ol hynny Philip brenhin Phrainc ynghweryl Arthur duk o Vruttaen yr hwnn a enwyssai rai o arglwyddi Loegr yn vrenhin a ryfelodd ar vrenhin Sion ac ai gyrrodd o Normandi ac a ennillodd arno lawer o gestyll a threfydd./
CHSM 204v. 8
Ynghylch yr amser hwnnw i rhyfelodd y Cymru ar Gwyddyl ar brenhin Sion ai gyrrodd i brynu heddwch er llawer o aur ac arian a da./
CHSM 205r. 2
Ac ynghylch yr amser hwnnw i mwrdrwyd Philip Amperodr yr Almaen./
CHSM 205r. 4-5
Ynghylch y .13. i rhyfelodd Philip brenhin Phrainc ar Loegr yn gymaint ac i gorfu ar vrenhin Sion ymroi i bab Rhufain ac ymrwymo drosto ef ai rac gynllynwyr [~ ganlynwyr ] vrenhinoedd ddala dan goron Bab Rhufain a thalu bob blwyddyn vil o vorke o arian./
CHSM 205r. 12
Ynghylch yr .21. vlwyddyn oi wrogeth ef holl Phrainc yn vn a gyvun a vnodd na bae i vn gwr eglwyssic dan boen o bechod marwol gael dwy eglwys./
CHSM 206r. 4
Ynghylch y .54. oi vrenhiniaeth i kymerth y brenhin gymeint o ddigofeint wrth wyr Llunden ac i gwaharddodd vddunt i rhydddab yn i law ehun Eithr drwy gymodreddwyr rhyngthun i prynyssont y rhydddab ai libertis ac i talyssont ir brenhin vgen mil o vorke./
CHSM 206v. 2
Y .26. vlwyddyn ar brenhin Edward yn Normandi i dauth y Scottied ai brenhin newydd a elwid Walkes i Northwmberlond i dir. Eithr yr ail vlwyddyn gwedi hynny ir aeth brenhin Edwart gyntaf i Scotlond ac ynn Phankyk ir ymgyfarvu a brenhin Scotlond ac i bu vrwydyr chwerwdost rhyngthun ac or diwedd brenhin Lloegr aeth ir maes ac a laddodd or y Scottied ynghylch 32. o viloedd, a Walkes i brenhin newydd a gilodd, ar kyphredin a ymroes yngras y brenhin Edward./
CHSM 207r. 29
Ynghylch y .32. or brenhin Edward i gwnaeth i vab hynaf ef lawer o anllywodraeth ar brenhin ai rhoes yngharchar a rhai oi gyfeillach./
CHSM 207r. 32
Ynghylch y 33. Walks brenhin Scotlond a ddalwyd ac a ddauth i Lunden ac yno i bu varw y boludd gwedi hynny i dauth llawer o arglwyddi ac Esgyb o Scotlond i ymroi i vrenhin Edwart a chwedi hynny ir aeth y brenhin i Scotlond ac ir ymgyfarvu a Robert de Bruce ynn emyl tre Saint Iohnes lle i bu ymladd aruthur Ond brenhin Edward aeth ar maes ac a laddodd .7. mil or Scottied a Robert de Bruce a gilodd i Norway a llawer o arglwyddi Scotlond a ddalwyd ac a ddanvonwyd i Lunden ac yno i buont veirw
CHSM 207v. 2
Yr Edward hwnn a briodes Isabel merch ac etifedd Philip Brenhin Phrainc gwedi hynny ef a ddanfones y vrenhines at Edward i mab i wneuthr heddwch rhyngtho a brenhin Phrainc oedd yn cadw ac yn meddiannu i dir ai gyfoeth ef or parth draw ir mor a thra vuont yno i peris y brenhin drwy ddryg kyngor grio yn Llunden i wraic ai vab ynn draeturied iddo ef ai Deyrnas. A phann ddoeth y vrenhines ai mab ir tir ef a gilodd y brenhin hyd ynghastell Nedd ac yno i dalwyd ef ac i dugpwyd i gastell Kenelworth ynghylch kalan Gayaf. Yn yr vn vlwyddyn gwedi yr Ystwyll i kynhalwyd Parlment yn Llunden ac yno i tynwyd ef oi vrenhiniaeth a gwyl Vair y kanhwylle nessaf at hynny i koroned Edwart .3.edd i vab ef yn vrenhin yn .15. mlwydd o oedran. A mis Ebrill hynny i dugpwyd yr hen vrenhin i gastell Barklay ac yno i llas ef a beer [~ ber ] brwd ynn i din./
CHSM 208r. 15
Ynghylch y chweched vlwyddyn Robert le Bruce pan glybu vod anvndeb rhwng Edward kaer yn Arvon ac arglwyddi Lloegr a ddauth drychefn i Scotlond ac yno i kymerpwyd ynn vrenhin. Ac yno ir aeth Edward Kaer yn Arvon a llu mawr gantho ac yn ymyl Banockisborn i kyfarvu ar y Scottied ac i bu vrwydyr greulon rhyngthunt ond Lloegr a gollodd y maes./
CHSM 208r. 23
Ynghylch yr amser hwnnw ir oedd ddrudyn nwch a phrinder ynn Lloegr o bob peth ac ynn hynny marwolaeth y cornwyd ac er hynn o ddialedd ac advyd ni wellhai y brenhin nai gydwybod nai gonsiens nai vowyd anllywodraethus
CHSM 208v. 6
Ynghylch y pryd hwnn i danfonwyd Iarll Derbi a llu gantho i Asgwin ac ir ennillodd gestyll a threfydd ac a laddodd dec mil o Phrankod a Gasgwyns ac a ddalodd Iarll Lay i penn Capten a llawer o wyr mawr
CHSM 209r. 4
Ynghylch y .22. vlwyddyn o vrenhin Edward y 3edd i bu newyn a marwolaeth trwy yr holl vyd ac yn Itali odid vn yn vyw am gant yn veirw./
CHSM 209r. 25
Ynghylch y .19. vlwyddyn ir aeth Edward Towyssoc Cymru mab Eduard y .3.edd i Asgwyn ac i distrywiodd gestyll a threfydd ac a ennillodd gastell a thre Rechemorentyn ac ychwanec./
CHSM 209v. 2
Yn y vlwddyn honn i kymerth Edward Prins Cymru wrogeth Gien ac Acqwitan ac a wnaeth ho maets i Edward .3. edd i dad am hynny Ynghylch 40. vlwddyn o goroniad Edward y .3.edd Dampetyr o Spaen a vyriodd Harri i vrawd allan o vrenhiniaeth ac am hynny i diengis at Brins Edward oedd yr amser hwnnw yn y dre a elwid Bwrdeaux ar Petyr hwnn drwy nerth y Prins a roes maes i Harri i vrawd ac ai byriodd allan ac a laddodd bum mil oi wyr ac a gafas Petyr lawer o gestyll a threfydd drychefn yr rhai a ynnillyssai Harri i vrawd arno or blaen ac ychydic gwedi hynny i kynnullodd Harri i lu ynghyd ac a ryfelodd ar i vrawd Pityr hyd pan i
CHSM 210r. 1
Ynghylch hynn o amser Thomas o Woodstock Iarll Cambrits ewythr y brenhin ac wyth mil o lu gid ac ef trwy Phrainc hyd yn Water Swm ac o ddyno i Droys ai hynnill ac o ddyno i Asgwyn ac o ddyno i Vrytaen lle ir oedd Syr Iohn Mowntphord duc o Vrytaen ai kressawodd yn llawen
CHSM 211r. 3
Ac ynghylch yr amser hwnnw i crynodd y Ddayar yn Lloegr hyd na bu na chynt na chwedi mor vath./
CHSM 211r. 22
Y vlwyddyn honn ir aeth Iarll Warwic ar duc o Clarens i Phrainc ac yno i buon ynghylch chwe mis ac yno i dauth Iarll Warwic ar duc o Clarens ac Iarll Penvro ac arglwydd Rhydychen ar kyphredin a ddauth attun ac Edward a gilodd i Phlandrs at y Duc o Byrgwyn a brenhines Elsabeth ai mab Edward a gymerth Seintwari ynn Westmestr ______
CHSM 219v. 31
Edward bumed a ddechreuodd meddiannu yr Ynys honn yr .11. dydd o Ebrill pan oedd oedran Crist 1483. ac nid oedd yr Edward hwnn ond .11. vlwydd nei ynghylch hynny ac ef ni choronwyd er ioed ond wrth orchymyn Richard y .3.ydd i mwrderwyd ar Richard hwnnw aeth ynn i ol ef yn vrenhin
CHSM 221r. 4
ynghylch yr .20. dydd o vis Gorphennaf i hentriodd y Phrancod yn yr Eil o Wicht ond ni bu hir nes i gyrru ir dwr eilwaith a lladd llawer o honun./
CHSM 228v. 20
A chwedi hynny i trigodd arglwydd Admiral ar brenhin ynghylch .6. diwrnod i gydwledychu ac ni welpwyd na chynt na chwedi dreiwmph na bankets nar vath vwmings nar vath riolti hyd yn oed yr rhai oedd ynn dwyn y tyrtsie mewn brethyn aur. ac yno ir aeth yr Admiral i Phrainc, gwedi cael dirfawr lawenydd a chresso a rhoddion ac anrhegion iddo ef ac ei gyfeillon ai gwmpeini
CHSM 229r. 26
Pan oedd oedran Crist .1549. I kyfododd yn erbyn y brenhin Defnsir a Chornwel ynghylch kanol y vlwyddyn ai kaptenied a ddalwyd ac a roed yngharchar yn y Twr yn Llundein ar .26. dydd o vis Ionor gwedi hynny i llusgwyd i kwarterwyd ac i croged.
CHSM 230v. 24
Ac ynghylch yr vn amser i kwnnodd Norpholk a Swpholk a Chapten Keitt ai vrawd, ond ar vyr hwy a ddalwyd ac a varnwyd iw colli wrth Sibede ynn Norwits./
CHSM 230v. 29
Ynghylch yr amser hwnn i kwnnodd yngHent swrn yn Draeturied ac y boludd i gostegwyd ac i colled am i tresbas yn Asphort Richard Leion, Godard a Goran ar ail dydd yngHawnterbri i kolled Richard Eyrlond am y trespas hwnnw
CHSM 231r. 14
Y deuddegved dydd o vis Chwefrol i torred penn Gilphord Dwdley a Sian i wraic ef Y .14.ec dydd i colled ynghylch .30. rhai or Gard a rhai o wyr Kent./
CHSM 235r. 3
Y .24. dydd ynghylch tri ar y gloch gwedi hanner i dauth ef oi letty ar i draed ac arglwydd Stiwart ac Iarll Derbi gid ac ef ac Iarll Penfro a llawer o Ieirll a gwyr mawr eraill oi vlaen ac ar i ol ac ynte wrtho ehun ynn y kanol ac velly ir aeth ir Cowrt ac yno i tariodd ychydic ac o ddyno ydd aeth ir Mynstr ar vam Eglwys i Osber./
CHSM 235v. 8
Dugwyl St Iams yr hwnn oedd y .25.en dydd o vis Gorphennaf ynghylch .11. ar y gloch i dauth y brenhin ar vrenhines oi lletty tu ar Eglwys ar i traed a gwisgoedd brenhinol amdanun a phob vn a chleddeu noeth oi vlaen Oi blaen hi Iarll ______ yn dwyn cledda. ac oi vlaen yntau Iarll Penvro yn dwyn y cleddau a chynn gynted ac i darfu yr opheren y brenhin Herod ar ostec yn yr Eglwys yngwydd y brenhin ar vrenhines ar arglwyddi ar arglwyddesse ar holl gynnulleidua a griodd ac a ddowod val hynn Philip a Mari trwy ras Duw brenhin a bren hines Loegr Phrainc, Napyls, Caerusalem Iwerddon ymddiphynniawdr y phydd
CHSM 235v. 22
Y vlwyddyn honn yn niwedd mis Myhevin i bu vndaneth yn rhith chwaryeth ynghylch Wadharst ynn Sowthsex ac i kafad ac ar vyrr i gostegwyd./
CHSM 236v. 22

Adran nesaf
Next section

I’r brig
Back to the top