VERNOYL.............2

Pan oedd oed Crist 1424. y Duc o Betphord regal o Phrainc a ryfelodd ar y Dolphyn o Phrainc ac a roes maes iddo yn Vernoyl ac a dduc y maes lle i lladdwyd wyth mil or Phrancod./

Pan oedd oed Crist 1425. i danfonodd y Duc o Glosetr nei o gaer Loiw dec mil i Regal Phrainc i vrawd o help iddo i ryfela yn erbyn y Dolphyn o Phrainc Y vlwyddyn honn hefyd i bu vaes yn Vernoyl ynn Perch rhwng y Regal ar Duc o Alanson ar maes a ennillodd Lloegr ac ynddo i lladdwyd .9. mil a .7. kant o Phrancod ac y Scottied ac vn cant arbymthec or Saesson./

VERTHYRDOD..........1

delwe yn yr Eglwyssi i ddwyn cof am verthyrdod Crist ai Saint a phob pregeth gyfreithlon yn yr Eglwys lan Gatholic megis i bu arveredic yn amser yr hen bobyl

VERWIC..............1

A llawer o arglwyddi Lloegyr a laddwyd ac a ddalwyd ar brenhin a ddiangodd i Verwic.

VERWICK.............1

Y 24. vlwyddyn i rhyfelodd yr y Scottied ar y brenhin ar brenhin a roes sawt wrth Verwick ac yno i bu vaes creulon ar Saesson a gafas y gore ac a ennillodd y Dref ac yno i lladdwyd or y Scottied bump mil arhugein ar brenhin a ymroes gwedi hynny i Edward./

VERWIK..............1

Ar .9. vlwyddyn oi wrogeth ir ennillodd yr y Scottied Verwik ac ychydic wedi hynny ir entrysson ynn Northwmberlond a lladd gwyr a gwragedd a phlant yno./

VESURE..............1

Y vlwyddyn gyntaf oi vrenhiniaeth i rhodd ef vesure Lloegr ynn i lle gwedi i bod ynn hir o amser o vaes i lle Ai vrenhines Mawd chwaer Edgar brenhin y Scotlond.

VFUDDDRA............1

Ynn y .3.edd vlwyddyn i rhyfelodd yr y Scottied a Lloegr ar brenhin a ordeinodd lu ac aeth yno ac yn ol llawer Scirmais a rhyfel i gwnaethbwyd heddwch ac ar Valcolyn brenhin Scotlond dyngu llw vfudddra i vrenhin Lloegr

VFUDDHAU............1

Pan oedd oed Crist 1430. yr .8.ed oi vrenhiniaeth i gydewis Regal Phrainc yr hwnn oedd y Duc o Betphord lywodraeth Phrainc ynn llaw Esgob Eli Siawnsler Phrainc. Ar Regal a gynhalodd Barlment yn Ron ac a gynphorddiodd y Normaniaid i vfuddhau ac i ddarostwng i vrenhin Lloegr. Ar amser hwnnw ir anfonodd brenhin Phrainc y duc o Alanson a Iane I wyts Duwies vawr y Phrancod i ysgolio Paris ac o ddyno i kurwyd ac i gyrrwyd trwy gwilydd yn i hol a Iane i Duwies yn y clawdd ac i bu lownwaith ymddiphin i bowyd

VGEIN...............4

Yn yr 48. vlwyddyn i bu yr maes yn Lewys rhwng brenhin Harri y .3. ac arglwyddi Loegr ai chyphredin ac i collodd y brenhin y maes ac i kafas mywn amodeu i illwng a Richart i vrawd brenhin Rhufain a Syr Eduard i vab ac eraill .25. a ddalwyd o wyr mawr Ac vgein mil o gyphredin ar brenhin ai vrawd a ymrwymyssant ar ganhiadhau [~ ganiatau ] vddun y kyfreithe a sierten o acts a wnaethoeddid yn y Parlmant yn Rhydychen kynn no hynny ac a roes Prins Edward yngwystyl ar hynny

Yr ail vlwyddyn oi goroniad ir aeth y brenhin i Gymru ac i gwnaethbwyd heddwch rhwng a Llywelyn Prins Cymru ac ar Lywelyn dalu ir bren hin vgein mil o vorke./

Edward yr ail vab i Edward y kyntaf a elwid Edward Kaer yn Arvon Prins Cymru a ddechreuodd wledychu y 24. o vis Chwefrol oedran Crist yna 1307. ac vgein mlynedd i gwledychodd ac ynghaer Loiw i claddwyd./

Yr 20. vlwyddyn i mordwyodd i Normandi ac i gorescynnodd y tir ac ai hysbeiliodd ac i danfonodd i Loegr yr ysbeil ac yno i bu yr maes ynghresse ar maes a ennillodd Edward y .3.edd ac yno i llaas [~ llas ] brenhin Boem a phedwar vgein o Dwyssogion a .12. cant o varchogion vrddolion a dec mil arhvgein or kyphredin Gwedi hynny i rhoes Edward sawt wrth Galais ac i bu yno yr yspas o vlwyddyn Ac yn hynny o amser i dauth brenhin Phraink ar vedr kwnnu yr sawd ac ymddiphin y Dref ac ir aeth phwrdd heb roi maes ac yno i rhoed y Dref i vrenhin Edward y trydydd Yr amser i sowdiwyd Calais i dauth Davydd o Scotlond drwy annoc brenhin Phrainc i vordyr Lloegr ar vrenhines a wnaeth o opheiriaid a llygion ac yn agos i Ddurham mywn maes a ddalodd brenhin

VGEN................1

Ynghylch y .54. oi vrenhiniaeth i kymerth y brenhin gymeint o ddigofeint wrth wyr Llunden ac i gwaharddodd vddunt i rhydddab yn i law ehun Eithr drwy gymodreddwyr rhyngthun i prynyssont y rhydddab ai libertis ac i talyssont ir brenhin vgen mil o vorke./

VICKAR..............1

Yn y 12. vlwyddyn i gwnaeth llu dirvawr i vyned i Phrainc ac i gadarnhau heddwch rhyngtho a Holant a Seland ac a Brabant ac i tiriodd yn Antwarp A thrwy gymolonedd yr Emperodr Lewys i criwyd ac i gwnaethbwyd yn vickar general drwy yr holl Emperodreth./

VIIJD...............1

Yn yr amser hwnnw ir oedd newid ar bob peth yn Lloegr na bu na chynt na chwedi i vath. Chwarter o wenith er ijd a gwyd er ijd a pharchell er jd ych tew er vjs ac viijd a davad vras er vjd

VIL.................4

Ynghylch y .13. i rhyfelodd Philip brenhin Phrainc ar Loegr yn gymaint ac i gorfu ar vrenhin Sion ymroi i bab Rhufain ac ymrwymo drosto ef ai rac gynllynwyr [~ ganlynwyr ] vrenhinoedd ddala dan goron Bab Rhufain a thalu bob blwyddyn vil o vorke o arian./

Yn ol hir ryfel rhyngtho a Lewys mab Philip brenhin Phrainc yr wrth amodeu rhai o arglwyddi Lloegr oedd yn cleimio coron Loegr ond or diwedd yn heddwch ir aeth ac i Lewys vyned i Phrainc ac am i draul iddo vil o vorke./

Y vlwyddyn honn brenhines Margred a gynnullodd gwyr y Nordd lu mawr ac yn Wakphild i bu yr maes ac i lladdodd y Duc o Iork ai vab, Iarll Rwtlond ac Iarll Salsbri a ddalwyd ac a dorred i benn ym Pwmphred ai benn a ddanfoned i Iork. Ar vrenhines ai llu aeth i St Albons ac a ymladdodd ac Iarll Warwic ac ar Duc o Northpholk ac a ryddhaodd Harri i gwr ac yn y maes hwnn i llas dwy vil a thrychant Ac vn Marchoc a wnaethoeddid yn varchoc y dydd kynn hynny ac a elwid Syr Iohn Gray./

Y 22. dydd o vis Gorphennaf i bu broclamasiwn yn Llunden na bai gadw dim gwiliau ond gwilie Mair ar deuddec Abostol ar .4. Angel Ystor [~ angelystor ] a gwyl Iorus a Mair Vagdalenn ac na bai vmpryd ddugwyl Vark na noswyl St Lowrens na phlant wyl St Nicolas St y Katrin, St Clement na dugwyl y vil Veibion vyned i gardotta o gwmpas./

VILLDIR.............1

Yr .11.ec o vis medi i rhoed alarwm wrth y dref ar castell aeth ynn ddryllie gan ddeunaw bariled o bowdwr gwnn a roessid dano ai gerric a laddodd gwyr a meirch villdir a hanner o ddi wrth y dref ac o gwmpas ac ni bu vychan y drwc a wnaethont i bawb yn amgylch y dre

VILLTIR.............1

Ar vlwyddyn honn i dauth Siames brenhin Scotlond i Loegr a chan mil o lu gantho y nawed dydd o vis Medi ac i pwyntiwyd maes rhyngtho ac arglwyddi o Loegyr nid amgen arglwydd Tressorer ac arglwydd Haward a marchogion vrddolion a boneddigion ambenn hynny ar maes a vu yng Krakmor dwy villtir o Northampton ac yno i llas Siamys brenhin Scotlond ac vnarddec o Ieirll y Scotlond a thri o Esgobion a phedwar arddec o varchogion vrddolion a deuddec mil o voneddigion a chyphredin am benn hynny o Scotlond./

VILOEDD.............2

Y .6. vlwyddyn oi wrogeth ef i gwnaethbwyd trwy holl Gred lu dirvaur o chwechant o viloedd i vyned i ynnill Kaerusalem ai capten ai penn arweddwr oedd Gotphre Duk o Lorayn ai ddau vrodur a llawer o bennaethied Kred am benn hynny ac ynn yr amser hwnnw i gwystlodd llawer mil o wyr i tir i vyned ir siwrnai honn./

Y .26. vlwyddyn ar brenhin Edward yn Normandi i dauth y Scottied ai brenhin newydd a elwid Walkes i Northwmberlond i dir. Eithr yr ail vlwyddyn gwedi hynny ir aeth brenhin Edwart gyntaf i Scotlond ac ynn Phankyk ir ymgyfarvu a brenhin Scotlond ac i bu vrwydyr chwerwdost rhyngthun ac or diwedd brenhin Lloegr aeth ir maes ac a laddodd or y Scottied ynghylch 32. o viloedd, a Walkes i brenhin newydd a gilodd, ar kyphredin a ymroes yngras y brenhin Edward./

VILWRIAETH..........1

Pan oedd oed Crist 1485. i bu yr maes yn Bossworth rhwng brenhin Richard a brenhin Harri seithued y .22. dydd o Awst ac i gorfu Harri seithved ac i kafas y vyddygoliaeth yn vwy o nerth a gallu y goruchaf Dduw nac o vilwriaeth gwyr Ac yn y maes i llas Richard vrenhin y .3.edd vlwyddyn oi wledychiad ac arglwydd Lorel a gilodd ar Duc o Northpholk a las a llawer o arglwyddi eraill./

VINCELAWS...........1

Y .7. vlwyddyn Harri Spenser Esgob Norwits a llu gantho aeth i Phlandrs wrth orchymyn y Pab ac a ennillodd Ddwnnkyrk, a Graflyn ac a losgodd 40. llong a llawer o stwph oedd ynddunt ac i dauth i Loegr. Yr .8. vlwyddyn i prioded brenhin Richard a merch Vincelaws Emperodr yr Almaen. Y .10. vlwyddyn o Richard yr ail ir aeth Iarll Arndel i gadarnhau sawdwyr yn Gyen ac ar y mor y kyfarfu a Phlemings ai llonge ynn llawn o win ai dala ac ynn i mysc i dalyssont admiral Phraink. Yn .11. i tyfodd grwyts a thrwbwl mawr rhwng y brenhin ac arglwyddi a gwyr Eglwyssic a chyphredin y Deyrnas trwy gyngor a help ewythredd y brenhin ac arglwyddi eraill nid amgen y Duc o gaer Loiw y Duc o Iork. Iarll Derbi ac Arndel a Nottingam a ddienyddiodd swrn o gynghoried a swyddogion y brenhin ac amkysson y

VIS.................76

Wiliam Gwnkwerwr a ddauth ir ynys honn y 15ed dydd o vis Hydref oedran Crist .1067. ac a wledychodd .21. ac vn mis ac a orchvygodd y Saesson ac a ddyrrodd rhai i Gymru a rhai or Deyrnas ac a wnaeth gyfreithe er i brophid ehun ac amhrophid y Saesson. Y Wiliam hwnn a wnaeth gestyll a threfydd ac a roes Normandiait ynddunt ac a beris i ddau Gardinal o Rufain ddyfod ir ynys honn a thrwy i archedigaeth ef i tynnysson Esgyb ac Abadoedd a Phrioried Saesson oi krefydddai allan ac a roessant Normaniaid ynn i lle./

Wiliam Ruphws nei Goch oedd ail mab i Wiliam Bastart ac a goroned yn Westmestr wyl Gosmws a Damian ac wedi gwledychu o hono .14. mlynedd i lladdodd Water Tyrel ef a saeth yn keissio saethu llwdwn yn y phorest newydd a wnaeth ef ac i dipheithyssai ef .52. o eglwyssi plwy yw gwneuthur ac yngaer Wynt i claddwyd ef heb neb ynn wylo ar i ol Dechreu Wiliam Goch vu y .17. dydd o vis Medi oedran Crist 1089.

Yn y .17. vlwyddyn o vrenhin Stephan i gwnaethbwyd heddwch rhwng yr amherodres ai mab ar brenhin Stephan dan amod bod Stephan yn vren hin tra fai vyw ar brenhin y .15. o vis Hydref a vu varw oed Crist .1154. yr hwnn ni bu ddidrwbl ynn i oes ynn Pheversham i claddwyd.

Henri yr ail mab i Siephre Plantagined Iarll Angeow a Mawd Amherodres yr .20. dydd o vis Rhagvyrr oedran Crist .1155. Ar brenhin hwnn a ehangodd i vrenhiniaeth ac a ennillodd drachefyn a gollysse eraill ac oi wroleth i amylhaodd y Deyrnas o Scotlond, Iwerddon, ynys Orcades, Brutaen vechan, Poytou, Gion a Phrovins ereill o Phrainc

Richard gyntaf yr ail mab i Harri yr ail a goronwyd yn vrenhin Lloegr y .3. dydd o vis Medi oedran Crist .1189. y Richard hwnn a elwid Richard Cwrdeleion. Y vlwyddyn gyntaf o Richard Gwrdeleion dau vaeli oedd lywodraethwyr ar Lundain. Yr amser hwnn y cwnnodd tervysc rhwng gwyr Llundain ar Iuddeon oedd ynddi gan vaint i rhyfic ai balchedd ac i sbeiliwyd ac i dyrwyd phwrdd

o vrenhin Sion i bu drafes mawr rhwng pennaethied Lloegr ai harglwyddi a chyphredin y Deyrnas ynn gymaint ac i gorfu ar y brenhin ddanvon i Phlawndrs am nerth ac arglwyddi Lloegr a ddanvonodd at Lewys vab Philip brenhin Phrainc ac ai kymerson ynn lle brenhin arnun ac ai kadarnhausson i ryfela yn erbyn brenhin Sion. A chynn diwedd y rhyfel hwnn i clefychodd y brenhin ac i bu varw yn Nywark vpon Trent y .19. o vis Hydref oedran Crist .1216. Ond rhai y sydd ynn teuru mae Mynach ai gwenwynodd ef ynghaer Wrangon ac yno i claddwyd./

A thra oedd Edwart yn y siwrnai honno brenhin Harri drydydd i dad a vu varw yr .16. o vis Tachwedd oedran Crist yna 1272. ac yn Westministr i claddwyd./

Edwart gyntaf or henw vab Harri .3.edd pan glybu varwolaeth i dad mis Awst nessaf at hynny a ddauth i Loegr ac a goroned yn vrenhin ac a wledychodd .35. mlynedd gwedi dyfod or tir bendigaid ac yn Westmestr i coronwyd yr .19. dydd o vis Awst oed Crist yna .1274. ac yn y lle ir oedd Alexander brenhin y Scotlont ac yno i gwnaeth lw obediens i vrenhin Edwart

Yn y .35. i bu varw Edward gyntaf y .7.ed dydd o vis Gorphennaf oedran Crist 1307. Ac yn Westmestr i claddwyd./

Edward yr ail vab i Edward y kyntaf a elwid Edward Kaer yn Arvon Prins Cymru a ddechreuodd wledychu y 24. o vis Chwefrol oedran Crist yna 1307. ac vgein mlynedd i gwledychodd ac ynghaer Loiw i claddwyd./

Edward vab Edward Kaer yn Arvon o Isabel verch Philip Lebeaw ai heyr a goroned yn vrenhin yn Lloegr yr ail dydd o vis Chwefrol oed Christ .1326. ac efo oedd wr anrhydeddus gwych dewr, trugaroc hael da wrth y sawl a garai a drwc wrth i gas, llywodraethus ynn i weithredoedd ac oedd yn passio eraill mywn kyneddfeu da a gwell na neb mywn dilechtid rhyfel./

Yr Edward hwnn a roes arfeu Lloegr a Phrainc yn i vaner a phan oedd oed Crist yn 1346. yr vnved dydd arddec o vis Awst i bu y vrwydr Yngressi rhyngtho ef a Philip brenhin Phrainc ac i kilodd Philip ac i llaas [~ llas ] brenhin Boem a brenhin Marorican a llawer o wyr mawr am benn hynny. Ar drydedd vlwyddyn gwedi hynny i bu i varwolaeth gyntaf or cornwyd. A dwy vlynedd gwedi hynny i gwnaeth Wiliam Edington tressyrer Lloegr gyntaf arian pedair ac arian dwy./

o vis Myhefin oedran Crist .1377. i bu varw brenhin Edward .3.edd yr .51. oi goroniad ac i claddwyd yn Westmestr./

Richard yr ail vab Eduard ddu Prins Cymru ap Edward 3edd yn oedran vn vlwydd arddec a goroned yn vrenhin yn Lloegr y pumed dydd o vis Gorphenhaf oedran Crist 1377./

Henri y .4.ydd mab Iohn o Gawnt duc o Lancastr y 4 mab i Edward y .3.edd a gymerth meddiant or vrenhiniaeth honn y dydd diwaethaf o vis Medi oed Crist 1399 nei val hynn mil a phedwarcant onid vn./

Y vlwyddyn honn vis hydref i bu yr maes yn Agincowrt trwy wyrthie Duw ai weithred i hennillodd gwyr Loegr ac nid oedd o lu gan vrenhin Harri bumed ond dwyfil o wyr meirch a deuddec mil o wyr traed o bob math. A chida brenhin Phraink ir oedd holl vrddas Phrainc a thrugeinmil o wyr meirch/

Oed Crist 1408 Iohn oldcastel marchoc ac arglwydd Cobham a grogwyd ac wedi hynny a losged ar vlwyddyn honn i sowdwyd Roon ar ddwr ac ar dir ar .19. o vis Ionor ir ymrodd y dre a chwedi hynny ir ymroes holl Normandi./

Pann oedd oed Crist 1420 vis Mai ir aeth yn heddwch rhwng brenhin Lloegr a brenhin Phrainc ac i priododd Harri y .5.ed brenhin Lloegr arglwyddes Gatherin verch brenhin Phrainc yn rhe Droys yn Siampayn ac yn ol y briodas honno i kriwyd Harri .5.ed yn aer i goron ac i vrenhiniaeth Phrainc ac yn Regent o Phrainc./

Pan oedd oed Crist yn 1421 ir aeth y Duc o Clarens i Angeow a Lwmbart a wnaeth i vrad ac velly i lladdwyd a llawer o wyr o vrddas gid ac ef Ar vlwyddyn honn vis Mai ir aeth y brenhin i Phrainc ac yr ymlidiodd y Dolphyn o Phrainc o le i le hyd nad oedd hawdd iddo gael lle i ymguddiaw rhagddaw. Ar vlwyddyn honn i rhoes ef sawd wrth y dref a elwid Meax ym Bryttaen. A thra oeddid ynn y sawd honno i ganed mab ir brenhin Harri a Harri oedd henw hwnnw./

Ar vlwyddyn honno i bu varw brenhin Harri .5.ed yr .21. dydd o vis Awst. y vlwyddyn o oedran Crist 1422. gwedi gwledychu o hono naw mlynedd a phum mis

Harri .6.ed yn naw mis oed a ddechreuodd wledychu y dydd diwaethaf ond vn o vis Awst ar wythued vlwyddyn oi vrenhiniaeth ef i coroned ef yn Westmestr ar .10.ed i coroned ef yn Phrainc yn rhe Baris yn vrenhin Ar .24. vlwyddyn oi vrenhiniaeth i priodes ef verch brenhin Cicil a Duc o Angeow. A thra vu ieuank yn llywodreth i ewythredd i bu nid amgen y Duc o Betphord a Gloseter nei gaer Loiw./

Gwedi yr maes hwnn pann glybu y brenhin ar vrenhines ddyfodiad Iarll y Mars a Iarll Warwic a llu aruthur o vordr Cymru ganthun kymryd i siwrnai a wnaethont tu ar Nordd. Ar Ieirll aeth i Lunden ac yno drwy vndeb vrddas Lloegr ar kyphredin Edward Iarll y Mars a griwyd ynn vrenhin y 4ydd dydd o vis Mawrth oed Crist .1460.

Pan oedd oedran Crist vn mab Mair Vorwyn wyry brenhines nef amherodres vphern arglwyddes y byd hwnn .1461. y .29. dydd o vis Myhevin i coroned Edward .4.ydd yn Westmestr./

Richard y .3.ydd a ddechreuodd teyrnassu yr .21. dydd o vis Myhevin oedran Crist .1483./

ar .6.ed o vis Gorphennaf nessaf at hynny i coroned ynn Westmestr

Harri seithved a ddechreuodd wledychu pan oedd oedran Crist 1485. ar .13.ec dydd o vis Hydref i coroned ef yn Westmestr ar Harri hwnnw oedd vab Edmwnd Iarll Richmownt ap Owain ap Meredydd ap Tudur ap Gronwy ap Tudur ap Gronwy ap Ednyfed Vychan ap Kynwric ap Ioreth &c. ac a vu vrenhin anrhydeddus clodvawr kadarn kreulon dewr trugaroc, kyfion, kelvyddus anodd i berchen tafod draethu i weithredoedd da./

Pan oedd oed Crist 1490. i ganed Harri yr ail mab i Harri .7.ed yn Grinwits vis Myhevin./

Oed Crist .1496. I bu yr maes ynn y Black hieth y .18. dydd o vis Myhevin./

Y vlwyddyn honno i bu varw brenhin Harri .7.ed yr .21. dydd o vis Ebrill yn Richmownt y bedwaredd vlwyddyn arhugein oi wrogeth ac yn Westmestr i claddwyd./

Harri wythved a ddechreuodd teyrnassu y .22. dydd o vis Ebrill oedran Crist 1509. ac a goroned yn Westmestr ddydd gwyl Ieuan Vedyddiwr nessaf at hynny./

Ar vlwyddyn honn i dauth Siames brenhin Scotlond i Loegr a chan mil o lu gantho y nawed dydd o vis Medi ac i pwyntiwyd maes rhyngtho ac arglwyddi o Loegyr nid amgen arglwydd Tressorer ac arglwydd Haward a marchogion vrddolion a boneddigion ambenn hynny ar maes a vu yng Krakmor dwy villtir o Northampton ac yno i llas Siamys brenhin Scotlond ac vnarddec o Ieirll y Scotlond a thri o Esgobion a phedwar arddec o varchogion vrddolion a deuddec mil o voneddigion a chyphredin am benn hynny o Scotlond./

Ar vlwyddyn honn vis Mai i kwnnodd prentissied Llunden yn erbyn gwyr dieithr oedd yno ac am hynny i colled llawer o honun ac i dauth y rhann arall o honun i Westmestr a chebystre am i gyddfeu ac i pardynwyd. Ar .24. dydd o Vai ydd aeth brenhines y Scotlond tu ac adref./

Oed Crist .1520. I torred penn y Duc o Bwckingam y .22. dydd o Vai. Y mis yr aeth y Cardinal i Galais i geisso heddwch rhwng brenhin Phrainc ar Emperodr ac yno i tarriodd hyd vis Rhacvyrr heb nes i heddwch

Oed Crist .1521. y chweched dydd o vis Mehevin i dauth yr Emperodr i Lunden ac o Lunden ir aeth i Winsor ac yno i gwnaethbwyd yn varchoc or gardys Ac o ddyno i Sowthampton a thross y mor y Yspaen ar amser hwnnw Iarll ______ arglwydd Admiral a losges Morlais ym Bruttaen ac yno i tiriodd yng Calais ac o ddyno i Bickardi ac yno i Llosges gestyll a threfi Ac a rodd wrth Heldyng ond y min gayaf oedd i kwnnodd i sawd ac i dauth adref./

Oed Crist .1522. I dauth Crustern brenhin Denmark i Loegr vis Myhevin. Y vlwyddyn honn i llosgodd Iarll Swrrey ______ a llawer o drefi a chestyll ac ynn bennaf o honun tref Iodworth ynn y Scotlond. Ar vlwyddyn honn ir oedd y Twrk y sowdio Rods a Duw Nadolic i rhoed i vynu iddo

Oed Crist .1524. I dauth Embasseters o Spaen ac y Scotlond ac o leoedd ereill i Loegr a heddwch rhwng Lloegr a Phrainc a Rebel ynn Norpholk a Swpholk a delifro brenhin Phrainc o garchar vis Mawrth./

Pan oedd oed Crist 1531. I dechreuodd y brenhin adeilad yn Westmestr ac ir aeth y brenhin i gyfarvod a brenhin Phrainc vis Hydref ac i torred penn Mr Rh ap Sr g'. Rh.

Oedran Crist pan aned arglwyddes Elsabeth yn Grinwits ar noswyl Vair y seithued dydd o vis Medi .1533.

Y vlwyddyn honn vis Rhagvyr i torred penne y Markwys o Exeter ac arglwydd Mowntiguw a Syr Edward Nevyl

Pan oedd oed Crist .1539. vis Mai i mwstriwyd holl Lunden mywn harnes gwynnion a siackedi o sidan gwynn a brethyn gwynn a chadwyneu aur mywn tri maes o ryfel hyd pan oedd ynn rhyfeddod i lawer o ddieithred o amryfaelion Deyrnassoedd

Y vlwyddyn honn vis Rhagvyrr i dauth arglwyddes Ann Clif chwaer y Duc o Clif i Loegr ac ar ddugwyl Ystwyll gwedi hynny i prioded ar brenhin Harri wythued. A mis Gorphennaf ynn ol hynny i troes y brenhin y hi i phwrdd./

Pan oedd oed Crist 1540. yr .28. dydd o vis Gorphennaf Thomas Cromwel Iarll Essex ac arglwydd Water Hwngerphord a dorred i penne ynn y Twr hyl am dresson. Ac oni bai vynny o Dduw hynny e drigse Richard ap hoel esqwier a Sersiant of arms a Sion Lloyd mab dd ap hoel ddu gwr bonheddic a Hoel ap Syr Mathew prydydd a gwr g. a deuddec ychwanec o wyr Dyphryn Tyveidad am ovyn i kyfraith ac yno i gwnaeth Hoel y ddau Englyn hynn nid amgen./

Ac vn Leight a dau eraill a golled ynn Llunden y 27. dydd o vis Mai. ac am yr vn achos Syr Iohn Nevyl marchoc a lusgwyd a groged ac a gwarterwyd yn Iork ddugwyl Grist ne i noswyl./

Y vlwyddyn honn y 6ed o vis Mai i bu orchymyn ordeinio /

Y vlwddyn honn i torred penn Iarlles Salsbri yr .8.ed dydd arhugein o vis Mai ar 9ed dydd o Vyhefin i croged dau o Ard y brenhin am ysbeilo ynn siampl i bawb./

Y degved dydd o vis Myhefin y torred llaw Syr Edmwnd Knevet oni bai drugaredd a phardwn y brenhin./

Y 22. dydd o vis Gorphennaf i bu broclamasiwn yn Llunden na bai gadw dim gwiliau ond gwilie Mair ar deuddec Abostol ar .4. Angel Ystor [~ angelystor ] a gwyl Iorus a Mair Vagdalenn ac na bai vmpryd ddugwyl Vark na noswyl St Lowrens na phlant wyl St Nicolas St y Katrin, St Clement na dugwyl y vil Veibion vyned i gardotta o gwmpas./

Y vlwyddyn honn i rhodd y brenhin sawd wrth Vwlen nid amgen y 14. dydd o vis Gorphenna idd auth o Ddofyr i Galais ar .15.ed o Galais i Vorgeissyn ac yno i campiodd noswaith ar .16.ec wrth Vwlen ac yno i campiodd ar du /

Yr .11.ec o vis medi i rhoed alarwm wrth y dref ar castell aeth ynn ddryllie gan ddeunaw bariled o bowdwr gwnn a roessid dano ai gerric a laddodd gwyr a meirch villdir a hanner o ddi wrth y dref ac o gwmpas ac ni bu vychan y drwc a wnaethont i bawb yn amgylch y dre

Y .14. dydd o vis Medi i hagored pyrth y dref ar dri ar y gloch gwedi hanner ______ ac yno i dechreusson ddyfod allan ac hyd yn saith ar y gloch or nos i pyrhaesson [~ parheusont ]. Ac yno ir oedd o wyr a gwragedd a meibon a merched 4000. ac o hynny 1500. ynn abl i ymladd a chanthun ir aeth a allyssont i ddwyn ai kephyle ai gwarthec ac a allen i ddwyn. ar brenhin a roes vddun o nerth i ddwyn i heiddo ganthun .75. gwagen

Y .15.ed o vis Medi ir aeth y brenhin gyntaf i dre Vwlen ai holl wyr o Stad gid ac ef ac ynn y siwrne honn ir oeddwn i Howel ap Syr Mathew yn vn yn gweled hynn ac ynn i wybod./

Pan oedd oed Crist 1544. yr .36. o Harri .8.ed y dydd kyntaf o vis Hydref i'madawodd [~ ydd ymadawodd ] o Vwlen ac i dauth i Ddofyr ac ar lan y mor i gwnaeth ef 4 marchoc wrth fyned i phwrdd

Gorllewin i dre Vwlen tu draw ir hafyn lu o ddeunaw mil o Phrancod ac yno i campiysson ddec diwrnod ar chweched dydd o vis Chwefrol i gyrwyd i gilo. Ac Iarll Harphord ai gwmpeini ai dyrrodd ac arglwydd Admiral oedd Ddebiti y Mwlen ac heb ladd mawr o Loegyr a lladd llawer or Phrancod./

ynghylch yr .20. dydd o vis Gorphennaf i hentriodd y Phrancod yn yr Eil o Wicht ond ni bu hir nes i gyrru ir dwr eilwaith a lladd llawer o honun./

Yr ail vlwyddyn y .27. dydd o vis Myhefin i recantiodd Doctor Crom ac i kyphessodd i ddryg lyfre a phals ddysc i dwyllo

Y vlwyddyn honn yr .28. dydd o vis Ionor i bu varw brenhin Harri .8.ed terfysgwr kyfreith Dduw a chyfreith ddyn

Edward chweched gwedi marw Harri .8.ed i dad ef a ddechreuodd wledychu yr .31. dydd o vis Ionor oedran Crist .1546.

Yr .20. dydd o vis Chwefrol yn Westmestr i criwyd yn vrenhin ac i enoyntiwyd ac i coronwyd yn vrenhin ac velly i treulwyd yr amsser hwnnw trwy lywenydd ac vchelwrtid ac vrddas ac anrhydedd

Y vlwyddyn gyntaf o wrogeth Edward y .6.ed vis Awst ir aeth y Duc o Symersed ac Iarll Warwic a dirvawr luossogrwydd ganthun i y Scotlond ac yn agos i Edynbrow mywn lle a elwir Mwssebrowch i'mgyfarvu [~ ydd ymgyfarfu ] gwyr Lloegr a gwyr y Scotlond ac ynn y vrwydyr honno i lladdwyd pedeir mil arddec o Scottied ac a ddalwyd ynn garcharorion bymtheckant o arglwyddi a marchogion a gwyr boneddigion

Yr ail vlwyddyn i gorchmynnwyd kymryd y cominiwn mywn bodd keinds [~ both kinds ]. Ar dydd diwaethaf o vis Gorphennaf i gorchmynnwyd Doctor Gardner ir Twr yngharchar Esgob Winsiestr

Pan oedd oedran Crist .1549. I kyfododd yn erbyn y brenhin Defnsir a Chornwel ynghylch kanol y vlwyddyn ai kaptenied a ddalwyd ac a roed yngharchar yn y Twr yn Llundein ar .26. dydd o vis Ionor gwedi hynny i llusgwyd i kwarterwyd ac i croged.

Y vlwyddyn honn y .22. dydd o vis Ionor i torred penn y Duc o Somersed ar .25. dydd o Chwefrol gwedi hynny i colled Syr Raph Vanne a Syr Meils Pertrids ac i torred penn Syr Thomas Arundel a Syr Michael Stanhop am yr vn peth

Pan oedd oed Crist 1553. y chweched oi wrogeth y chweched dydd o vis Gorphennaf imadawodd Eduard chweched ar byd hwnn ac yn Winsor i claddwyd./

Y degfed dydd o vis Gorphennaf i criodd y duc o Northwmberlond ai barti ynte yn erbyn kyfraith arglwyddes Sian yn vrenhines yn Lloegr merch y Duc o Swpholk a gwraic arglwydd Gilphord Dudley ar Duc yn y man a wnaeth lu yn erbyn arglwyddes Mari kyfion aer y goron, ond o herwydd nad oedd gyfreithlonn i vryd ef ai bwrpas ni vynnodd Duw i vyned i ddiwedd da./

Gwedi marw Edward .6.ed brenhin Lloegr yr .20. dydd o vis Gorphennaf oedran Crist 1553. I dechreuodd arglwyddes Mari verch Harri .8.ed vab Harri .7.ed ap Edmwnd Iarll Richmownt ap Owen ap Merd ap Tudr ap Gronwy ap Tudur ap Gronwy ap Ednyved Vychan ap Kynvric ap Ioreth ap Gwgon./

Y .22. o vis Awst yn y Twr hyl i torred penn Iohn Dudley Duc o Northwmberlond a phenne Syr Iohn Gats a Syr Thomas Palmer./

Ar dydd kynta o vis Hydref i coroned brenhines Mari yn Westmestr ac Esgob Winsiestr Doctor Gardner ai coronodd./

Y degved dydd o vis Hydref i dechreuwyd kynnal Parlment a sierten o Acts a wnaethoeddid yn amser Edward .6.ed a ddadwnaethbwyd./

Y .6.ed dydd o vis Chwefrol ir aeth Weiat i Gingston dros y dwr ac yno ar nos kynn hynny i kilodd llawer o ddiwrtho ac ef aeth phwrdd dduw merchyr y lludw y .7.ed dydd o vis Chwefrol efo ai barti a ymlidwyd rhyd [~ ar hyd ] y meyssydd ac a ddalwyd ond Weiat aeth kynn hynny i Siaring Cross ac i Phlit Strit kynn i ddala a vuassai yn Lwdgat a phan welas y porth yn gayad e droodd drychefn. a Chnevet megis traetur a saethodd gwnn at y Cowrt gat ar Rebel hwnn a ddechreuwyd yngHent a Defnsir trwy Syr Gawen Carw Syr

Y .6.ed dydd o vis Chwefrol ir aeth Weiat i Gingston dros y dwr ac yno ar nos kynn hynny i kilodd llawer o ddiwrtho ac ef aeth phwrdd dduw merchyr y lludw y .7.ed dydd o vis Chwefrol efo ai barti a ymlidwyd rhyd [~ ar hyd ] y meyssydd ac a ddalwyd ond Weiat aeth kynn hynny i Siaring Cross ac i Phlit Strit kynn i ddala a vuassai yn Lwdgat a phan welas y porth yn gayad e droodd drychefn. a Chnevet megis traetur a saethodd gwnn at y Cowrt gat ar Rebel hwnn a ddechreuwyd yngHent a Defnsir trwy Syr Gawen Carw Syr Pityr Carw, Gibbs, Champernham ac eraill a Syr Pityr Carw a gilodd dros y mor./

ond Syr Gawen a Gibbs ac eraill a ddalwyd ac a vyrwyd am Dresson yn Westmestr y .17. o vis Chwefrol ac a ddioddefodd angeu ar y Twr hyl y .23. dydd o Chwefrol

Y deuddegved dydd o vis Chwefrol i torred penn Gilphord Dwdley a Sian i wraic ef Y .14.ec dydd i colled ynghylch .30. rhai or Gard a rhai o wyr Kent./

Yr .20.ed dydd o vis Gorphennaf i tiriodd Philip ynn Sowthampton lle i herbynnodd kynghoried y vrenhines ef ac y Stad y Deyrnas yn anrhydeddus ac ar ddodiad y droed ar dir Lloegr i gwisgwyd y gartyr am i esgair yr hwnn a ddanvonysse y vrenhines iddo./

o vis Gorphennaf i herbynnwyd i Winsiestr ac ir mynstr i ddauth [~ ydd aeth ] kynn kymryd i letty ac yno Esgob Winsiestr a thri o Esgobion eraill ar opheiriaid ar gwyr ar plant a phrophessi ai kope amdanunt a phedair croes oi blaen yn i erbynn y mywn./

Dugwyl St Iams yr hwnn oedd y .25.en dydd o vis Gorphennaf ynghylch .11. ar y gloch i dauth y brenhin ar vrenhines oi lletty tu ar Eglwys ar i traed a gwisgoedd brenhinol amdanun a phob vn a chleddeu noeth oi vlaen Oi blaen hi Iarll ______ yn dwyn cledda. ac oi vlaen yntau Iarll Penvro yn dwyn y cleddau a chynn gynted ac i darfu yr opheren y brenhin Herod ar ostec yn yr Eglwys yngwydd y brenhin ar vrenhines ar arglwyddi ar arglwyddesse ar holl gynnulleidua a griodd ac a ddowod val hynn Philip a Mari trwy ras Duw brenhin a bren hines Loegr Phrainc, Napyls, Caerusalem Iwerddon ymddiphynniawdr

A phann ddarfu y brenhin ar vrenhines aeth law yn llaw ar ddau gleddau oi blaen ac y Stad Lloegyr yn waetio arnun ir Cowrt. Ar .18.ed dydd o vis Awst i dauth y brenhin ar vrenhines i blas y Duc o Swpholk yn Sowthwerk ac i kinowsson yno a chwedi kinno yno i marchokaessont drwy bont Lundein./