THAD............................................4

y drydudd ferch heb dyngu \ a ddoude i bod i 'w garu \ mor bur a un ferch buth i 'w thad \ ________________r wad am hyu \

______________________________ \ ______________________________ \ fod i dwu chwaer hyna 'n twullo _______ i thad \ a dwun i stad a 'i goron \

mae thad hi 'n aer bodheble \ Heilin

nage nage mae 'r co o 'r gore \ mi glowes son am ffabian fine \ ddigio o 'i thad ai throi o 'r gwledudd \ Eisie bod yn un air a 'i chwiorudd \

THAID...........................................1

fo dal i thaid i grogi wrth gebust \ ag os tybyga hith [~ hithau] i 'w phobol \ hi dal i 'w chynio yn i chanol \ Heilin

THAIR...........................................1

ond gore imi chwilio 'r cene \ yn fanwl i bociede \ yn pen bottwm sudd yn hon \ a thair o hoelion prenie \

THARO...........................................1

roedd yno ymgornio garw \ a tharo yn waeth na teirw \ mi ddianges fi nad elw i o 'm co \ yn mell [~ ymhell] dan floeddio hwchw \

THIN............................................1

ti graffest yn fuan tu mewn i 'w min \ di ei i spio i 'w thin hi o 'r diwedd \

THING...........................................1

un iw 'r honos heini \ a dyna 'r gwn su geni \ a 'i henw hi ydi pretti thing \ a welwch i 'r spring su ynthi \

THIR............................................1

yni 'n deuwedd drwu gytundeb \ sudd yn riwlio mewn gwroldeb \ nid all neb ar for na thir \ ddoudud i 'r gwrthwuneb \

THOR............................................1

fy mam i oedd gweno Traws fynudd \ oedd gansiwn afrosgo a chrwb ar i hysgwudd \ hi ddoude gelwudd heb na thor na thrai \ mae Etto rai o 'i chwiorudd \

THORI...........................................1

na ddo naddo plwc y Twrw \ gwaeth na thori corn y ngwddw [~ fy ngwddw] \ mai 'n dwad 'n rhyfel blin o 'i cho \ a 'm code i Eisio i cadw \ plwc

THRA............................................1

A thra bo hwn yn dwad i 'w oed \ ni bu 'r ioed beth howsach \ i nine 'r goron yn dau i 'w thrin \ heb ddim o 'r ffilsin ffalsiach \ Hewin

THRAHA..........................................1

na fyddwch chwanog i ryfela \ nid iw ond blinder mawr a thraha \ os cewch yn ddidawl hawl a heddwch \ buth hud angie [~ ] 'n rhodd cymerwch \

THRAI...........................................1

fy mam i oedd gweno Traws fynudd \ oedd gansiwn afrosgo a chrwb ar i hysgwudd \ hi ddoude gelwudd heb na thor na thrai \ mae Etto rai o 'i chwiorudd \

THRAUD..........................................1

mi fedra gofio yn odieth \ henwe rhai o 'm henafieth \ pob merch a red yn nerth i thraud \ gael dwad i 'r fath waed olieth \

THRE............................................2

fy nhad i oedd sieffre gefnbant \ oedd 'n tario twntu [~ tu hwnt i] 'r Crygnant \ ni bu mo 'i fath mewn gwlad na thre \ Erioed am chware 'r sturmant \

rwi gida mlentun [~ fy mhlentyn] tawel \ yn diangc am fy hoedel \ yn y muw [~ fy myw] ni chawn mewn gwlad na thre \ drwu degwch le diogel \

THRIN...........................................1

A thra bo hwn yn dwad i 'w oed \ ni bu 'r ioed beth howsach \ i nine 'r goron yn dau i 'w thrin \ heb ddim o 'r ffilsin ffalsiach \ Hewin

THROELL.........................................1

ni welodd neb mewn towull na gole \ ar i llawr na throell na gardie \ ag ni wna hi ddim ond cyscu i raid \ a byta 'r tamaud gore \

THROI...........................................1

nage nage mae 'r co o 'r gore \ mi glowes son am ffabian fine \ ddigio o 'i thad ai throi o 'r gwledudd \ Eisie bod yn un air a 'i chwiorudd \

THWLL...........................................1

ni adawodd na thwll na chornel \ yn uchel nag yn isel \ o fewn y tu gwae fi na ddo \ heb i chwalu a 'i chwilio 'n ddyfal \

THWULL..........................................2

fy nwu chwaer sudd lawen weithian \ weld fy nad fel alltud allan \ er na wneuthim un achos uddun \ dig na thwull er ioed i 'w herbun \

deigien mlynedd mi fynega \ a bum i 'n frenin yn Mrutania \ drwu gario 'n ddidwn y goron ddedwudd \ heb na thwull na brad i 'm bronudd \

THYDI...........................................1

ond fo ddaeth ngares [~ fy nghares] ffebian \ a thydi i 'th wlad dy hunan \ meddwl dithe amdanat dy hyn \ yn hollawl o hun allan \

THYNGIED........................................1

Dyma fine tost i thyngied \ yn mell [~ ymhell] o 'm bro 'n trafailio 'n galed \ mewn dillad mab ers haner blwuddun \ etto heb adnabod undun \

TI..............................................9

rwi ti yn ddigon smala ymado a 'th wlad \ o achos dy hen dad ynfud \

ho ho mi glowa rwan \ ofn sudd arnat i ddwun dy arian \ reitiach iti ofni wumed cath \ rhag i riwun roi ti frath dy hunan \ Heilin

oni ddoudest ti i bod hi 'n henedd \ mae hon 'n Ifangc mi wn wrth i danedd \ plwc

ti graffest yn fuan tu mewn i 'w min \ di ei i spio i 'w thin hi o 'r diwedd \

ti Estyni hynu arni yn y gwelu \ Heilin

melldith dy fam i ti cydafel [~ cadafael] \ rwiti yn waeth dy gwrs na chythrel \ oni fedri di 'n well na hun briodi \ cymer iti hi a does i 'th crogi \ plwc

Rwi fi hiran yn dy gymrud ti ddihirun \ I ddyfrodi dy dda gerlun tra meddi di gwrlid \ I dalu i fy montin wel dyna fy mantes \ ag i dori 'r gogles ar y din gaglud \

os darfu ti dy weddi pendrist \ cais gychwun hiran hwyrdrist \ I yru 'r wedd i erw 'r wal \ mi ddoine [~ ddof innau] i ddal y penffust \ plwc

gad lonudd paid a 'm crogi \ ti gei geni gadach i giddio dy noethni \ a hen glosun clytiog am i ham \ yn abal am briodi \ plwc

TIN.............................................2

does i 'w nol a brysia 'n fuan \ gad gael golwg mwun ar hiran \ gida 'r gair mi a 'i gwela 'n cerdded \ yn un cwrwm tin y gored \

ewch i hwrio etto buten \ mi bydra dom 'ch bedren \ gormod gwres sudd ar 'ch tin boeth \ mi a 'ch gwna chwi 'n noeth 'ch cloren \

TINGCER.........................................1

ow gorffun tafod drwg gorphen dy fatter \ goflin i 'r tengcwl fynu gyflog fel tingcer \ plwc

TIR.............................................8

y meister tir ar ben y dwrnod \ y fudd yn chwidir Iawn yn dyfod \ I yru 'r da yn fawr i draffeth \ oni budd o 'n siwr o 'i ardreth \

wrth fel y bytho 'r tir yn gofun \ Heilin

'r ail osteg rwi i 'ch rhybiddio \ ddwad atfr_th Heilin y foru i 'ch cinio \ mae yn gwerthu i stoc a rhoi 'r tir i fynu \ i fund gida i wraig i gaer i fyrddu \ Heilin

ych merched sudd yn 'r un feddylie \ oll yn oll ag yden ine \ am ych troi ffwrdd o 'r tir \ mae 'n ddigon gwir y geirie \ llur

bychan geni gwn na wuddoch \ gasanu [~ gusanu] 'r tir a 'r ffordd a gerddoch \ Dynstan

yn nganol [~ nghanol] hun o draffeth \ daeth atta i dristwch anferth \ dyma 'r meister tir yn dwad toc \ i farcio 'r stoc am ardreth \

fy anwul dad caredig \ mae 'n chwith geni weld ych diwig \ ar ol trafailio tir a mor \ yn henwr mor fethiedig \

yni yn un air jeirll a diwcied \ ag arglwiddi tir brutanied \ at y grasusaf frenin llur \ a mae yn pur ddeisyfied \

TIRION..........................................2

beth iw dy enw 'r llengcun tirion \ alltud

f' anwul blentyn tirion \ caredig iw dy galon \ ni ddigia i monot di er dim \ rwi yn madde i 'm gylynion \

TISA............................................1

Rwi 'n ddeg a ffedwar igien \ daeth er ioud tisa i 'm talcen \ o gwrw tafarn myn fy ngred [~ nghred] \ pe crogid fi loned crogen \

TITHE...........................................1

paid tithe a lladd yr henddun \ gwell geni na 'i fwrdro yn fy nig \ roi plu 'n mrig i gorun \ plwc

TIWNI...........................................1

y cerddor cun ymadel \ can imi jig o ffarwel \ fine a ddownsia 'n ddigon sionk \ os tiwni imi sponk bogel \ enter Heilin

TLAWD...........................................1

a rhegfudd y Tlawd \ yn hilio cnawd Heilin \ plwc

TLWS............................................2

fe fernir arnoch frenin clws [~ tlws] \ am briodi llangces yn y drws \ priodwch chwi dwusoges addfwun \ byddaf iddi hi 'n llaw forwun \ Dynstan

ffarwel iti madam ffabian \ mae itithe obeth weithian \ gael twls [~ tlws] yn lle cledde cri [~ cryf] \ o euddo iti dy hunan \

TLYSEU..........................................1

dowch i wared tua 'r siope \ mi a 'ch rho mewn melfed a sidane \ Tlyseu gwerthfawr aur ag arian \ a modrwie perleu purlan \