PHWY..............2

a phwy bynnac vydde \

A phwy bynnac a hir ddilyno \

PHWYBYNNAC........1

a phwybynnac ni orchvyga \

PHWYLL............1

a phob amser yn i phwyll \

PHYLISTENN........1

hyd y ninas Phylistenn \

PIC...............1

wrth i pic a 'i penn a 'i adenydd \

PIGME.............1

Mi a welais wlad brenin Pigme \

PLAEN.............1

ar plaen a elwid Mecon \

PLE...............2

ple i buost o 'r wlad allan \

ple i buost er dechreunos, \

PLITH.............6

a minne y 'w plith val penn y dawn./ \

i 'n plith a bod yn gekrus \

bychan a mawr oedd i 'n plith, \

a vydd i 'n plith bob amser: \

Ac y 'w plith yr oedd llawer och \

hynn oedd y 'w plith o gelfyddyd \

POB...............16

eskluso pob ffordd berffaith \

dyfalu pob kydymaeth \

rrag hud pob kyfryw riain \

pob llyfrau ag ystori \

dan Dduw yn ben pob kenedlaeth \

Val i gwelo pob dyn \

val i gwelodd pob dyn \

pob anifel pedwar karnol \

val i kae pob rhyw ddyn \

Pob rhywogaeth ol ynol \

byddir yn bwytta pob dyn \

uwchlaw pob nenbrenn \

yn gyffredin mae pob peth \

pob peth o vewn Rhuven \

Ef a wnaethbwyd ac a ysgrifenwyd yr araeth vchod y dydd diwaethaf o fis mihefin oed krist yna /1586/ gann Rissiart ap Sion (o lanngynhafal ap Rhobert ap Grvffydd ap llewelyn ap Einion) allan o lyfr mawndefil / pob peth diniwed sydd dda o flaen yr owdvr penna / Terfynn y /22/ die o Chwefror oed krist /1610/ Barddoniaeth rydd allan o lsg.

Pob baili yn ddichware \

POENI.............1

yn poeni i traed ai breichiau \

POETRY............4

Peniarth 218 (1605-10) Free-metre poetry from Peniarth ms. 218 (1605-10)

Peniarth 218 (1605-10) Free-metre poetry from Peniarth ms. 218 (1605-10)

Peniarth 218 (1605-10) Free-metre poetry from Peniarth ms. 218 (1605-10)

Peniarth 218 (1605-10) Free-metre poetry from Peniarth ms. 218 (1605-10)

POINI.............1

gur heb gwyn // ai poini \

PORTH.............2

mae mwy no deuddec porth arni \

A deuddec porth o 'r glana \

PORTHES...........1

y porthes Krist Iessu \

POTT..............4

yn y mann a 'r pott yn llawn \

mynd a 'r pott drachefn y 'w lenwi \

a phawb i 'r pott a 'i vendith, \

na chwmpnieth [~ chwmniaeth] pott a chacken. \

PREGETH...........1

yn gynt noc i wrando pregeth \

PREGETHU..........1

yn pregethu i 'r Eiddewon \

PRENN.............2

a phenn dorrid y prenn hwnnw \

gwedi myned i 'r prenn digri \

PRESSEB...........1

gwneuthur presseb i gwelwn \

PRESTER...........1

am weled gwlad y prester Sion \

PRESTR............1

Nid yw y Prestr Sion \

PRIOD.............1

dair o wragedd priod \

PRIS..............4

achos y pris oedd ormodd \

a cheisio yr un pris yn drech \

a cheisio yr un pris yn vri \

roi pris y naw drwy vawr gri \

PROFFID...........1

ni wna ddim ond er proffid \

PROFFWYD..........1

Pan oedd y proffwyd Dafydd \

PROSERPINA........1

Proserpina mewn anghyflwr \

PROVI.............1

val na all neb i provi \

PRYFED............3

o blith pryfed uffernol./ \

A pha beth ydyw yr pryfed \

ag na cheren mor pryfed \

PRYNNU............2

y gwr a vynai yn prynnu \

i vod ynte yn wir i 'n prynnu \

PRYNNWR...........2

i bedyddied prynnwr eneidie \

am vod o Grist yn prynnwr \

PRYNWR............1

i Dduw prynwr kristnogion \

PUM...............7

Pum rrinwedd a roe'r drindod \

Y pum dinas hynny \

A 'r pum dinas hevyd \

y pum mil ar untu \

Ar y pum torth vara \

mae pum mil o ynyssoedd \

Pum synwyr a roed itti, \

PUR...............6

o vain marbl digon pur \

i bod hithe /n/ ddigon pur \

weithie /n/ goch weithie /n/ wyrdd pur \

a melussach no 'r mel pur \

i mae pur ffynnon \

o vain gwrthie ac aur pur \

PWRS..............1

y pwrs yn wag a 'r kefn yn wann./ \

PWY...............3

a doeded pwy a vytho \

pwy a wnai yr araith hylaw \

bost a ffrost pwy waetha i grefydd \

PWYSSO............1

mae /n/ pwysso arna y gysgu \

PYSGOD............2

yr oedd y pysgod hynny \

val pysgod y mor penna \

R.................223

rrai am stopio /r/ mor heli \

Pum rrinwedd a roe'r drindod \

yr ymddiddan a vy rhwng yr holwr a 'r Gigfran / a 'r gigfran yn adrodd rhyfeddode tyrnassoedd y byd yr holwr

yr ymddiddan a vy rhwng yr holwr a 'r Gigfran / a 'r gigfran yn adrodd rhyfeddode tyrnassoedd y byd yr holwr

ple i buost o 'r wlad allan \

newyddion o 'r tyrnasse \

a 'r ynyssoedd a gwledydd \

am rai o 'r gwledydd penna \

yn mynd i 'r mor yn union \

ac i mae braich o 'r mor \

i bu /r/ hen Gaerdroea \

ac yn un o 'r ynysse \

yn llawer uwch no 'r kymyle \

ar saith vrenhiniaeth o 'r vath decka \

ddim i 'r arglwydd Iessu \

a 'r ddinas honn yma \

yn pregethu i 'r Eiddewon \

a 'r rheini ysydd beunydd \

ac yr oedd o 'r naill ystlys \

yr oedd kwetkie o 'r vath lana \

rhyw vorwyn o 'r dyffryn \

a phann ddechreued gynnu /r/ tan \

i mae /r/ avon honno \

mae koedydd o 'r vath decka \

a 'r rheini /n/ ddigon addved \

A 'r pum dinas hevyd \

na mynd i 'r un o 'r rheini \

na mynd i 'r un o 'r rheini \

Ac yno mae /r/ mor marw \

o 'r vann hwnnw allan \

Ac yn agos i 'r wlad honno \

A 'r Samaritans yn benna \

Ac yn agos i 'r dinas \

o haidd o 'r vath leia \

y doeth rhai o 'r gwyr penna \

ac aeth yn brenn o 'r tecka \

yr hwnn i bydde /r/ gwyr yn i geibio \

gynt i 'r arglwydd Iessu \

a melussach no 'r mel pur \

i 'r un wlad ac i doethon \

i 'r un o 'r merchede \

i 'r un o 'r merchede \

a phob un o 'r llanckesse \

a vagen o 'r vath ore \

a tharian o 'r vath ore \

i mae /r/ bobl yn dduon \

rhac haul a glaw o 'r wybrenn \

a 'r nos yr oedd hi kynn vrytted \

Ac ymhob ynys o 'r rheini \

rhaid i 'r gwyr a 'r gwragedd \

rhaid i 'r gwyr a 'r gwragedd \

vynd i 'r dwr i 'w gorwedd \

nes darfod i 'r dydd bassio \

rhac ofn i 'r adamant gerric \

lle /r/ oedd brenin yn orucha \

a hwnn nid oedd i ffydd o 'r gore \

lygod o 'r rhai mwyia \

a 'r rheini oedd yn kerdded \

y decka o 'r holl drefi \

a 'r llaw oedd heb lygru \

allan o 'r bedd yn ddilwgwr \

A 'r kyfiownder hi a 'i dalie \

a 'r kam hi a 'i gwrthode \

y mae /r/ bobl yn noethion \

yn gyffredin i 'r bobloedd \

rhyngthunt wy a 'r bobl noethion \

yno y sinsir a 'r Nytmic \

a 'r rheini o 'r vath ore \

a 'r rheini o 'r vath ore \

ond aur ac arian o 'r gore \

o 'r un vettel wedi i weithio \

a vydd val peillied o 'r vath ffeindia \

val o 'r gwenith o 'r wlad yma \

val o 'r gwenith o 'r wlad yma \

o wragedd vo vydde i 'r brenin \

odd i ar y lann o 'r holl bysgode \

a 'r rheini o 'r vath ore \

a 'r rheini o 'r vath ore \

lle /r/ oedd bobl anffyddlon \

ni vedren ddim o 'r doedyd \

lle /r/ oedd anffyddloniaid \

mae angylion yw /r/ adar hynny \

a 'r bobl yn rhyfedda \

a 'r rheini o 'r vath lana \

a 'r rheini o 'r vath lana \

a 'r sydd ar y ddaear yma \

mae hi yw /r/ dyrnas ore yn y byd \

hi yw /r/ dref deka /n/ y byd \

lle mae /r/ gwyr o dair troedvedde \

ac hwynt yw /r/ gweithwyr gore \

A deuddec porth o 'r glana \

yn i neuadd o 'r aur gore \

Ac i mae i 'r amerod \

a 'r rheini o 'r vath ffeindia \

a 'r rheini o 'r vath ffeindia \

o aur o 'r vath bura \

yw main gwerthfawr o 'r rhai penna \

Y vo yw /r/ ymerodr penna \

ddim o 'r vath ore \

na /r/ Sawden o Babilon \

un o 'r avonydd mwia \

a 'r sy /n/ y byd yma \

ni welir mo 'r goleuni \

Na dim a 'r sydd ynddi \

Ac a ddoeth kwmwl o 'r awyr \

mae dwy bel o aur o 'r fwia \

a 'r rheini yn disgleirio \

ac ar un o 'r dysgle \

ond mynd i 'r ddaearen \

i 'r tad a 'r mab a 'r ysbryd glan \

i 'r tad a 'r mab a 'r ysbryd glan \

i 'r tad a 'r mab a 'r ysbryd glan \

vor o 'r vath ryfedda \

a 'r rheini o 'r blassussa \

a 'r rheini o 'r blassussa \

a phen vo /r/ haul yn machludo \

yr hynaf o 'r holl drefi \

lle mae assen un o 'r Kowri \

a 'r ffos lydan a elwir Mynon \

mae gwlad a gwyr o 'r mwia \

ni chae mo 'r llunieth i 'w brofi \

ddim o 'r help iddo ynte \

mae anifel o 'r vath decka \

ac ni chymer ddim o 'r vittel \

a 'r rheini sydd yn ochroc \

ac a 'r kyrn hynn yma \

a 'r bobl dduwiola yn y byd \

a 'r ynys a elwir Bragamon \

nid addolan mo 'r delwe \

na chwaith mo 'r gau Dduwie \

mae /r/ bobl yn byw yn hir \

i 'r wlad honn i 'w gorchvygu \

hwy a ddoedassan i 'r kennade \

nad oedd mo 'r koweth i 'w meddianne \

na chwaith mo 'r kyfreithie \

vod y bobl o 'r vath Dduwiola \

ni welir mo 'r ser yn llewyrchu \

a 'r lleuad ynddi ni lewyrcha \

Ac nid ymhell o 'r rheini \

A 'r rheini yn anguriol \

A 'r rhann vwyiaf o 'i graian \

A 'r drydedd yw Tygrys \

Ewffrates yw /r/ bedwaredd \

ac o 'r rhai yma a henwyd \

gann y kreigie a 'r drysni \

a henwais o 'r blaen i chwi \

Na hyd yr un o 'r afonydd \

yr holl wledydd a 'r tyrnasse \

Ac wedi darfod i 'r Gigvran \

ynghylch y bobloedd a 'r nassiwne \

i dwyllo /r/ holl eneidie \

Ac o 'r tair pel yma \

Godineb yw /r/ bel gynta \

Balchder yw /r/ ail bel \

A 'r ddwy bel uchod \

a 'r rheini a wna tegwch \

A 'r drydedd bel gocheled \

y bel yma a 'r ddwy gynta \

i 'r honn dyrnas yn ol trengu \

llyma yr ymddiddan a fv rhwng yr wttresswr a 'r Dyllvan./

blygeingwaith o 'r ty tafarn, \

rheir a vydde /r/ ymadroddion, \

heb gennad i 'r meddiannwr: \

nas gellir i ti mo 'r ymddiried. \

rhac i 'r kythrel dy orchvygu./ \

byw /r/ wyt mewn tylodi./ \

gan nad ydiw /r/ byd ond benthic \

Vy nhylodi /r/ wyt y 'w liwio [~ edliwio] \

dowaid yr achos o 'r dechreuad \

rhodio allan i 'r gwndwn \

i 'r dafarn oni ddelwn \

a 'r wraic yn llaes i rhawn \

a 'r vorwyn yn llawen ddigawn \

yn y mann a 'r pott yn llawn \

y kwpan a 'r tost yn barod \

kadair a chlystoc o 'r vath ore \

a 'r wraic yn vwyn a heini \

mynd a 'r pott drachefn y 'w lenwi \

a chwedi darfod i 'r dydd bassio \

nid oedd raid vynd i 'r ysgol \

o law i law i roi /r/ delyn \

a chau /r/ drws a 'i adel allan \

a 'i bwrw i 'r kwppane \

a 'r dabler a brithion gardie \

a phawb i 'r pott a 'i vendith, \

gwell ffrwyth y brac no 'r gwenith: \

ac val dyma i ti /r/ arfer, \

a 'r gwaetha heb son amdano. \

ac od oeddyt ti un o 'r rheini \

wedi ymwisgo i 'r un goron \

bydde vagad o 'r kwmpeini \

gwedi myned i 'r prenn digri \

A rhai o 'r chwaryddion kardie \

nid yw /r/ amser yn gwasneuthu \

ond a 'm dycko i 'r dafarn./ \

ffei ffei o 'r kyngor hwnnw \

ac i 'r dafarn i 'm dygan \

gael o 'r galon i hamkan \

a 'r kwbwl val i doedais \

y pwrs yn wag a 'r kefn yn wann./ \

Duw Iessu o 'r nef a 'm katwo \

a 'r kwrw sydd i 'th hudo \

vod dy serch a 'th chwant i 'r ddiod \

yw meddwi /r/ nos a chysgu /r/ dydd./ \

yw meddwi /r/ nos a chysgu /r/ dydd./ \

er vy mod yn dyfod o 'r dafarn \

yr wyf yn medru y ffordd a 'r llwybre \

Ymorweddiad pawb o 'r untu \

ac eraill o 'r man gyrtie. \

A 'r hen gwynion er ystyddie [~ er ys dyddiau] \

oedd yn myned a 'r deuddege \

a 'r rheini val i derfid \

a 'r a glowais i o gwynion \

a dybly /r/ gost /n/ helaeth. \

i 'r karchar a 'r wttresswr./ \

i 'r karchar a 'r wttresswr./ \

ni alla mwy mo 'r trigo \

Duw a rotho /r/ gras i minne \

i ymadel a 'r tafarne. \

rhwng wttresswr a 'r Dylluan \

dwys i 'r kwppann y rhydd ddyrnod \

Ac fal hynn y terfyna yr ymddiddan hwnn rhwng yr Wtresswr a 'r Dvllvan, Ddywllyn kyntaf o 'r Grawys glan oet krist 1610./

Ac fal hynn y terfyna yr ymddiddan hwnn rhwng yr Wtresswr a 'r Dvllvan, Ddywllyn kyntaf o 'r Grawys glan oet krist 1610./