UNDEB................4

dyn ag oedd yn fawr ei anrhydedd, a chwedi ei ddewis gan Dduw amser byr ar ol y diluw, i gynnal adnabyddiaeth o 'r dwyfol undeb ymhlith cenhedloedd eilun-addolgar y byd.

Yr wyf yn credu fod un Duw, ac nad oes undeb ond efe:

felly fod yr undeb yn y Duwdod yn gyfan gwbl yn yr emperichoresis, yr hyn sy 'n clymmu tair sylwedd ynghyd:

hyd ag y mae 'r gair yn cael ei ddeall mewn ystyr ag sy 'n gyttunol ag undeb y Jehofa, ac ar sylfaenol egwyddorion y grefydd grist'nogol, ni all yr ymarferiad o hono mewn un mesur fod yn ble yn erbyn gwirionedd y grefydd honno.

UNIAWN...............5

Mae 'r fath barch anrhydeddus ganddynt i 'r crocadil, fel ag y maent yn credu, pwy bynnag a ddifethir ganddo, fod ei enaid yn cael ei ddwyn yn uniawn i 'r nef.

ac fel y dywedwyd o 'r blaen, cymmaint yw ffolineb y bobl ddwlon hyn, eu bod yn meddwl pe b'ai [~ bai ] ddyn ar bwynt marwolaeth, ond cael yfed rhyw ychydig o 'r dwfr hyn, y cai ei enaid yn uniawn ei ddwyn i baradwys.

Mor belled a hyn oedd eu barn hwy, a hynny yn bur uniawn;

maent yn credu fod pawb ag sy 'n marw mewn brwydr yn myned yn uniawn i baradwys, yr hyn sy 'n peri iddynt ymladd mewn calondid;

Mae rhai yn dywedyd, mai ei waith ef yw 'r gredo ag sy 'n cael ei galw felly yn y llyfr gweddi cyffredin, yr hon, meddant hwy, yw 'r uniawn ffydd, lle y dangosir fod tri gwa hanol sylwedd i 'r Tad, Mab, a 'r Yspryd Glan;

UNIG.................20

Mewn trefn i ddangos gwreiddiol egwyddorion y grefydd Iuddewig, ni a gawn yn y lle nesaf osod i lawr o flaen y darllenydd swm eu ffydd, yr hon a gynhwysir mewn tair ar ddeg o erthiglau, y rhai ydynt y fath a all un genedl neu Grist'nogion eu harddel, ond honno yn unig mewn perthynas i ddyfodiad y Mesia.

efe yn unig oedd, sydd, ac a fydd i bob tragywyddoldeb yn Dduw i ni.

Yr ydwyf yn credu, mai Duw yn unig a ddylid ei wasanaethu, ac na ddylid addoli dim arall ond efe.

Yr Antigonus yma oedd yn mynych athrawiaethu ei ysgolheigion, nad o ofn slafaidd, nac er mwyn gwobr y dylid gwasanaethu Duw, ond yn unig trwy fabwysiadol gariad a dyledus barch.

ac nid hynny yn unig, ond hefyd yr oeddynt yn gwadu 'r bod o angylion ac ysprydion, ac yn arddel ond Duw yn unig;

ac nid hynny yn unig, ond hefyd yr oeddynt yn gwadu 'r bod o angylion ac ysprydion, ac yn arddel ond Duw yn unig;

sef, Carasists, y rhai na fynnant derbyn un rheol o grefydd ond cyfraith Moses yn unig, a 'r Rabbiniaid ag sydd yn chwanegu at y gyfraith, fel y dywedwyd uchod, amryw draddodiadau 'r Talmud.

ac nid hyn yn unig, canys nid oeddent yn edrych dim ar dorri cyfraith nattur, trwy fwrddro lluoedd o 'u cymmydogion a 'u plant, i 'w hoffrymmu i 'w duwiau.

ac yn eu dwyn trwy eu holl ysgogiadau tymhorol o amgylch y ffurfafen, ac nid yn unig i lywodraethu 'r cyrph hynny lle 'r oeddynt yn preswylio, ond hefyd, fod ganddynt awdurdod fawr ar bethau daearol;

Ond nid hyn yn unig;

ond yn unig bod hyn o wahaniaeth, sef bod y brenin yn offrymmu i 'r cyrph nefol, megis yr haul, y lleuad, a 'r ser;

canys os bydd iddynt weddio arnynt am ryw beth, ac heb gael dim effaith oddiwrth eu gweddi, hwy nid yn unig ddannodant iddynt y diofalwch, ond hefyd hwy a lusgant y ddelw trwy 'r lleoedd mwyaf drewllyd a diffaith ar hyd yr heolydd:

Mae 'r Gaurs hefyd yn dala, fel ag yr oedd y byd i gael ei liosogi a 'i drigfannu gan ddau ddyn yn unig, i Dduw ordeinio i Efa ddwyn dau efyll bob dydd i 'r byd, ac nad oedd i angeu gael awdurdod ar eu had dros fil o flynyddau;

Mai 'r Duw hwn yn unig a ddylai gael ei addoli. 3.

Fod Duw yn farnwr cyfiawn, yn gwobrwyo y daionus, ac yn poeni y drygionus, nid yn unig yn y byd hwn, ond hefyd yn y byd a ddaw.

Rhai o 'r philosophyddion mwyaf doeth oedd yn addef, mai 'r Duw goruchaf yn unig a ddylasid ei addoli er ei fwyn ei hun;

Mae hon yn cael ei galw felly oddiwrth Iesu Grist, y gwir Fesia, unig Fab Duw, yr hwn a ymddangosodd yn Judea o ddeutu deunaw cant o flynyddau yn ol;

Yma hefyd yr ydym yn cael ein hannog, i gyflwyno ein gweddiau a 'n deisyfiadau atto ef, yn unig fel ein Tad nefol, trwy deilyngdod Iesu Grist unig Fab ei gariad, ac yn ei enw ef i offrwm ein calonnau, a rhoddi pob clod, mawrhygiad, a diolchgarwch, gyd a 'r gostyngeiddrwydd mwyaf, perthynol i greaduriaid adnabyddus o 'u anheilyngdod;

Yma hefyd yr ydym yn cael ein hannog, i gyflwyno ein gweddiau a 'n deisyfiadau atto ef, yn unig fel ein Tad nefol, trwy deilyngdod Iesu Grist unig Fab ei gariad, ac yn ei enw ef i offrwm ein calonnau, a rhoddi pob clod, mawrhygiad, a diolchgarwch, gyd a 'r gostyngeiddrwydd mwyaf, perthynol i greaduriaid adnabyddus o 'u anheilyngdod;

Nid yw ein meddwl yn bresennol i ol rain llawer ar yr hen sectau hyn, ond yn unig gym meryd golwg fer arnynt mor belled ag y maent yn perthyn i grefydd yn yr amser presennol.

UNION................1

Maent yn dywedyd, y bydd i 'r angel Israphil, ar y dydd diweddaf swno ei udgorn, wrth lais yr hwn yr holl greaduriaid, hyd yn oed yr angylion, fyddant marw yn union, ac y syrth y ddaear yn dywod ac yn llwch.

UNIONDEB.............1

Moesoldeb sydd yma 'n cael ei osod allan a 'i ddysgu yn ei holl uniondeb hyd eithaf cyrhaeddiad nattur, trwy gymmeryd i mewn y cyfan o ddyledswyddau perthynol tu ag at Dduw, at ein cymmydogion, ac attom ein hunain.

UNO..................2

fod ei lywodraeth yn cyd-uno a 'i ragluniaeth, fel ag mae ef yn oestadol ofalu am ei holl greaduriaid, ond yn fwy neilltuol tu ag at ddynolryw;

Ei fywyd a brofir trwy 'sgrifenadau [~ ysgrifenadau ] ei ddisgyblion, y rhai oeddent yn llygad-dystion o 'r hyn y maent yn ei adrodd, ac yn cyd-uno a 'r hyn a dystiolaethir gan hanesyddion Iuddewaidd a Phaganaidd;

UNWAITH..............3

ond fe wrthododd y duw hwn wneuthur hyn o gymmwynas, gan ddywedyd wrtho, pe b'ai [~ bai ] poenau uffern unwaith yn cael eu symmud oddiwrth ddynolryw, ni fyddai dim ond drygioni ac anlladrwydd yn y byd.

Yn Florida, yr haul yw 'r ddelw fwyaf, yr hon maent yn addoli unwaith bob blwyddyn fel hyn: -

yn seithfed, i fyned unwaith yn y bywyd ar bererindod i Mecca;

UR...................1

Ni welwn hefyd, mai mewn ychydig amser ar ol gwasgariad plant Noa, rhannu 'r teuluoedd, a chymmysgu 'r ieithoedd, i lawer iawn o ddynol ddychymygiadau newyddion gymmeryd lle mewn crefydd, yr hyn fu 'n achos o alw Abraham o Ur y Caldeaid, fel y byddai iddo ef a 'i dylwyth gadw addoliad ac adnabyddiaeth o 'r gwir Dduw.

UWCH.................1

ac i gario 'r dull o grefydd sydd yn cael ei gosod yno i uwch radd o odidawgrwydd;

UWCHDER..............1

mae 'r gadair, medd Sir Thomas Herbert, yn drugain a deuddeg troedfedd o uwchder, ac yn bedwar ugain o led;

UWCHLAW..............2

ac y maent yn addef fod Duw, neu egwyddor uwchlaw da a drwg;

i rodio bob amser yn ol ei ewyllys, ond uwchlaw 'r cyfan, i 'w garu a 'n holl galon, a 'n holl feddwl, ac a 'n holl nerth;

V....................1

V.

VI...................1

VI.

VII..................1

VII.

VIII.................1

VIII.

W....................24

yr hwn hefyd oedd eu harweinydd o dir y caethiwed yng wlad yr Aipht, i 'w dwyn i feddiannu 'r addawedig wlad (ag oedd i fod yn gysgod o 'u tragywyddol ddedwyddwch) sef gwlad Canaan.

ac nad oes un hanfod gorpholaidd i 'w gydmaru ag ef.

ac fe ellir cyfrif naw gwahanol opiniwn mewn perthynas i 'w gwreiddiol ddechreuad.

ond fe ddarfu i 'r ymmerawdwr Justinian ddanfon byddyn i 'w cynnorthwyo:

Yn y flwyddyn 714, Iuddew a elwid Serenus, a osododd ei hun i maes i 'r Iuddewon yn Yspain, mai ef oedd i 'w harwain i Palestina, ac i osod i fynu ymmerodraeth yno.

Llawer (a gredasant mai efe oedd y Mesia,) a adawsant eu gwlad a 'u gorchwylion i 'w ganlyn.

Yn olaf, fe ymddangosodd un Rabby Mordecai o ddeutu 'r flwyddyn 1682, yr hwn a gymmerodd arno yr enw o Fesia, ac a dwyllodd beth mawr o 'r Iuddewon yn Itali a Germany i 'w ganlyn;

Yma, pan oedd pob gwlad a chenedl a delwau neillduol iddynt eu hunain, yr oeddent yn barod i dderbyn y rhei'ny perthynol i 'w cymmydogion.

ac nid hyn yn unig, canys nid oeddent yn edrych dim ar dorri cyfraith nattur, trwy fwrddro lluoedd o 'u cymmydogion a 'u plant, i 'w hoffrymmu i 'w duwiau.

ac nid hyn yn unig, canys nid oeddent yn edrych dim ar dorri cyfraith nattur, trwy fwrddro lluoedd o 'u cymmydogion a 'u plant, i 'w hoffrymmu i 'w duwiau.

ER bod eilun-addoliaeth wedi dechreu yn fuan ar ol y diluw, etto gallwn ddeall fod y grefydd honno a draddododd Noa i 'w hiliogaeth, yr hon hefyd a arferwyd gan rai o 'r Patriarciaid hyd amser Abraham, sef, addoliad o un gwir Dduw, Penllywodraethwr a Chreawdwr pob peth, a gobeithio yn ei drugaredd trwy Gyfryngwr.

Ar ol i 'r ymdeithwyr ymolchi eu hunain, a chyflawni eu seremoniau, maent yn cael eu derbyn gan y Bramins, a 'u dwyn i mewn i 'w padogau, lle maent yn cynnyg arian a reis. -

Maent yn cadw gwyl, ymha un y maent yn llosgi peth aneirif o lampau wrth eu drysau, ac yn rhodio i fynu ac i wared ar hyd yr heolydd, i gyfarfod ag eneidiau eu cyfeillion a fuasant feirw 'n ddiweddar, o flaen pa rai y maent yn gosod bwyd a diod, ac yn eu gwawdd i 'w tai i orphwys, fel na ddiffygient yn eu siwrnai i baradwys, yr hyn meddant hwy, sy 'n daith tair blynedd o leiaf.

Fe sefydlodd ryw nifer o angylion i fod yn fugeiliaid ac yn amddiffynwyr i 'w greaduriaid;

Er hyn i gyd fe gynhyddodd drygioni, ac fe aeth dynion yn waeth ac yn fwy gwrthwyneb yn ymhob ffordd, ne's i Dduw ddanfon llifeiriaint o ddyfroedd i 'w difetha oddiar wyneb y ddaear.

MAE crefydd y Tartariaid ryw beth yn debyg i 'w cyfraith wladol, ac yn gyffredin wedi ei haddasu at hynny o 'u cymmydogaethau;

Pob dim ag sydd tu hwnt i 'w deall, maent yn tybied mai ysprydoedd ydynt;

Iddo ef y maent yn offrymmu y pethau mwyaf gwerthfawr yn eu meddiant, ac yn talu iddo y fath barch ac anrhydedd, yn gymmaint a bod eu brenhinoedd a 'u hoffeiriaid yn myned i mewn i 'w temlau a 'u cefnau at yr allor, ac felly i maes drachefn, am nad ydynt yn beiddio gymmaint ag edrych ar ei ddelw sanctaidd.

Maent yn lladd eu carcharorion rhyfelgar, yn llanw eu crwyn a phridd a lludw, ac yn eu hongian i fynu yn eu temlau, fel math o orfoledd i 'w duwiau.

y maent yn danfon y rhai'n ar ddull cler gleision at eu gelynion, i wneuthur rhyw niwed i 'w hanifeiliaid neu eu plant;

Mae Cicero yn ei ail lyfr De Legibus, yn rhoi hanes fer am grefydd yr henafiaid, ac yn dangos yn eglur, nad oedd gan ddynion un ffordd arall i 'w dwyn i 'r nef, ond trwy feddyliau pur a didwyll, ffydd sanctaidd, gwir dduwioldeb, a phob rhyw o rinweddau eraill yn gynhulliadol.

canys ni ddaeth ein Iachawdwr i dorri 'r gyfraith a 'r prophwydi, ond i 'w cwplau;

i rodio bob amser yn ol ei ewyllys, ond uwchlaw 'r cyfan, i 'w garu a 'n holl galon, a 'n holl feddwl, ac a 'n holl nerth;

Yn yr oesoedd gynt o grist'nogrwydd, yr oedd amryw sectau, pa rai sy er ys hir amser wedi eu llwyr abergofi, fel nad oes yn awr ond eu henwau i 'w cyfarfod mewn hanesion eglwysig.