LECH...............1

ac uwch ben, yr ail Lech;

LECHU..............1

mi welwn f' anwyl gydymaith yn saethu oddiwrthifi i 'r entrych, at fyrdd o Dwysogion gwynion eraill, a dyna 'r pryd y dechreuodd y Pap a 'r Swyddogion daiarol eraill lechu a llewygu, a 'r Penaethiaid uffernol syrthio o fesur y myrddiwn, a phob un cymaint ei swn yn cwympo (i 'm tyb i) a phe syrthiasei fynydd anferth i eigion y mor.

LECSIWN............1

Felly nineu aethom i weled y 'Lecsiwn.

LEDDAIS............1

Eich pardwn y Nhad-cyffeswr ebr hi, mi a feichiogais, ac a leddais fy Mhlentyn.

LEDDAISTI..........1

a leddaisti ef, wel'dyma rywbeth at cael cymmod yr Eglwys, 'r wyfi 'n dywedyd itti, oni bai ladd o honot ef, ni chawsit fyth ollyngdod, na phurdan, ond mynd yn union i Ddiawl wrth blwm.

LEDODD.............1

Pa fodd y gall hynny fod, ebr y Brenin, ac a ledodd ei hopran cyfled daiargryn i 'm llyncu.

LEDOL..............1

Dyma 'r BYD yr ych i 'n ei fawrhau, ebr ef, ac ertolwg cymrwch i chwi fy rhann i o hono, ac ar y gair fe a ymescydwodd oddiwrthynt oll ac ymaith ag e 'n ddihafarch at y Porth cyfyng, ac heb waetha i 'r cwbl tan ymwthio f' aeth drwodd a ninne' o 'i ledol;

LEFARU.............1

Wedi hynny, dechreuodd rhai o dylwyth y 'Scubor a safasei yno er's ennyd, lefaru.

LEFERYDD...........2

Oddiyno ni aethom i 'Scubor, lle 'r oedd un yn dynwared Pregethu ar ei dafod leferydd, weithieu 'r un peth deirgwaith olynol.

os llyfn dy leferydd, dyna di 'n ffals, neu ddihiryn anhawdd dy ddirnad;

LEISIO.............1

ymhen ennyd, dyma 'r druan Weddw, wedi ei mwgydu rhag edrych mwy ar y byd brwnt yma, yn dyfod tan leisio 'n wann, ac och'neidio 'n llesc rhwng llesmeirieu:

LENDID.............1

a phob rhyw lendid o Feibion a Merched yn canu ac yn dawnsio, a llawer o Stryd Balchder yn dyfod yma i gael eu moli a 'u haddoli.

LESMEIRIODD........1

ar y gair hwnnw hi a lesmeiriodd, ac ynte 'n bugunad melltithion arni, och a phe sy waeth, ebr hi, pan ddadebrodd, mi a 'i lleddais ef!

LEWED..............1

ie, mae Rhagrith cyn lewed a thwyllo llawer o 'u ffordd, wedi iddynt orfod y tair Hudoles eraill.

LEWIS..............2

beth yw 'r Twrc a 'r hen Lewis o Frainc ond gweision i hwn?

Nesa at y Porth ond y rhain, oedd lys Lewis XIV.

LEWYRCH............1

Tyrd gyda mi, neu dro, eb ef, a chyda 'r gair, a hi 'n dechreu torri 'r wawr, f' a 'm cippiodd i 'mhell bell tu ucha 'r Castell, ac ar scafell o gwmmwl gwyn gorphwysasom yn yr entrych, i edrych ar yr Haul yn codi, ac ar fy nghydymaith nefol oedd lawer discleiriach na 'r Haul, ond bod ei lewyrch ef ar i fynu gan y llen-gel oedd rhyngddo ac i wared.

LIFRAI.............1

mae 'r hen Gadno yn cael ei addoli yn eu ferched, oblegid tra bo dyn ynglyn wrth y rhain neu wrth un o 'r tair, mae e 'n siccr tan nod Belial, ac yn gwisco 'i lifrai ef.

LINDYS.............1

tan ymdyrru attai fel y lindys o bob cwrr.

LIS................1

o Ffrainc, fel y deellais wrth ei arfau ef, y tair Flour-de-lis ar Faner arian ynghrog uchel.

LITHRIG............1

Nid oeddwn i 'n cael gwrando mo 'i resymmau angylaidd ef yn iawn, gan y pendwmpian yr oeddynt hyd y Stryd lithrig yma bob yn awr;

LIW................1

Y drws nesa 'r oedd yr Angeu gwaetha 'i liw o 'r cwbl a 'i afu wedi diflannu, fo 'i gelwid Angeu Cynfigen;

LLADD..............6

Sefais ennyd ar fy nghyfyng gyngor awn [~ a awn ] i attynt ai peidio, oblegid ofnais yn fy ffwdan mai haid oeddynt o Sipsiwn newynllyd, ac na wnaent as lai na 'm lladd i i 'w swpper, a 'm llyncu yn ddihalen:

Fe roesei ar y Pap a 'i Fab arall o Ffrainc ddinistrio Eglwys Loegr a 'i Brenhines, ar y Twrc a 'r Moscoviaid daro y rhanneu eraill o 'r Eglwys a lladd y bobl, yn enwedig y Frenhines a 'r Twysogion eraill, a llosci 'r Bibl yn anad dim.

a rhain, ebr ef, y bu 'r herwyr yn ymladd am y feinwen, a rhai 'n eu lladd eu hunain:

Nis gwn i, ebr finneu, beth a allei 'ch meddwl fod, onid allei 'r Fad-felen a ddifethodd Faelgwn Gwynedd, eich lladd chwitheu ar y feisdon a 'ch rhannu rhwng y Brain a 'r Pyscod.

a phan fethais yn lladd eraill, daethum fy hun yn 'wyllyscar i 'ch porthi.

Aie, ebr Ceccryn, myn Diawl, mi wna 'n hallt i chwitheu, er y galleich fy lladd, nid oes gennych ddim awdurdod i 'm llysenwi.

LLADRATTA..........1

Onid yw 'r cna el a 'i gleddy 'n ei law a 'i reibwyr o 'i ol, hyd y byd tan ladd, a llosci, a lladratta Teyrnasoedd oddi ar eu hiawn berch'nogion, ac a ddisgwyl wedi ei addoli yn Gyncwerwr, yn waeth na Lleidryn a gymer bwrs ar y Ffordd-fawr?

LLADRON............3

I ba beth y mae 'r Dwysoges yn cadw 'r Lladron hyn o 'i chylch, ebr fi?

Synnais ei glywed e 'n galw 'r Dwysoges felly, a 'r Bon'ddigion mwya yno, yn Garn-lladron;

Attolwg f' arglwydd, ebr fi, pa fodd y gelwch y Pendefigion urddasol yna yn fwy Lladron na 'Speilwyr-ffyrdd?

LLADRONES..........2

Beth gymmwysach, eb ynte, a hi 'n Ben-lladrones ei hun.

Ac etto, beth yw 'r holl Ladron hyn wrth y Pen-lladrones fawr yna sy 'n dwyn oddiar y cwbl yr holl betheu hyn, a 'u calonneu, a 'u heneidieu yn niwedd y ffair.

LLAES..............2

Oddi ar hwn trois yngolwg tu arall i 'r Stryd lle gwelwn glamp o bendefig ieuanc a lliaws o 'i ol yn deg ei wen, a llaes ei foes i bawb a 'i cyrfyddei.

Fel yr oeddynt yn mynd ymlaen, yr oedd y dyrfa 'n cynnyddu, a phawb yn deg ei wen, ac yn llaes ei foes i 'r llall, ac yn rhedeg i ymgyfwrdd a 'u trwyneu gan lawr, fel dau Geiliog a fyddei 'n mynd i daro.

LLAFUR.............1

Ni ches i ond gofyn, na chlywn i rai 'n crio, rhai 'n griddfan, rhai 'n ochain, rhai 'n ymleferydd, rhai 'n dal i duchan yn llesc, eraill mewn llafur mawr, a phob arwyddion ymadawiad dyn, ac ymbell un ar eu ebwch mawr yn tewi, a chwapp ar hynny, clywn droi agoriad mewn clo, minneu a drois wrth y swn i spio am y drws, ac o hir graffu, gwelwn fyrdd fyrddiwn o ddrysau 'n edrych ymhell, ac er hynny yn f' ymyl.

LLAI...............3

os oes llai o seigieu, mae llai o ddolurieu;

os oes llai o seigieu, mae llai o ddolurieu;

os oes llai o drwst, mae hefyd lai o dristwch, a mwy 'n siccr o wir lawenydd.

LLAIS..............4

a rhai oedd yn canu i gael canmol eu llais, rhai 'n dawnsio i ddangos eu llun, eraill oedd yn paentio i wellau eu lliw;

Mynd ymlaen i 'r Parlwr, gwelwn ddyscu dawnsio, a chanu, a llais ac a llaw i yrru eu Cariadeu yn saith ynfyttach nac oeddynt eusys:

Yn wir, eb y truan, cymydog a ofynnodd i mi, a welswn i 'r Eneidieu 'n griddfan tan yr Allor Ddygwyl y Meirw, minneu ddywedais, glywed y llais, ond na welswn i ddim.

melus, moes etto yw llais pawb yn Stryd Pleser.

LLALL..............16

nage crogyn ystyfnig taflwn ef i 'r Llynn, ni thal mo 'i ddangos i 'n Twysog mawr ni, meddei 'r llall;

Wrth selu ar uchder a mawredd y Llysoedd hyn, gwelwn lawer o dramwy o 'r naill Lys i 'r llall, a gofynnais beth oedd yr achos;

Oni haeddei hwn ei alw 'n Garnlleidr wrth y llall?

Twysoges lan iawn yr olwg oedd hon, a gwin cymmysc yn y naill law, a chrwth a thelyn yn y llall:

Fel yr oeddynt yn mynd ymlaen, yr oedd y dyrfa 'n cynnyddu, a phawb yn deg ei wen, ac yn llaes ei foes i 'r llall, ac yn rhedeg i ymgyfwrdd a 'u trwyneu gan lawr, fel dau Geiliog a fyddei 'n mynd i daro.

Nid oes yma un wedi 'r holl fwynder, a chanddo ffyrlingwerth o gariad i 'r llall, ie, gelynion yw llawer o honynt i 'w gilydd.

O blegid yn lle edrych tuac yno, mae gormod yn ymddallu wrth y tair Twysoges obry, ac mae Rhagrith yn cadw llawer, ac un llygad ar y Ddinas ucha, a 'r llall a'r yr isa;

Dyna Eglwys Loegr, ebr ef, mi gyffrois beth, ac wedi edrych i fynu, mi welwn y Frenhines Ann ar ben yr Eglwys, a Chleddy 'mhob llaw, un yn yr asswy a elwid Cyfiawnder i gadw ei deiliaid rhag Dynion y Ddinas ddihenydd, a 'r llall yn ei llaw ddeheu i 'w cadw rhag Belial a 'i Ddrygau Ysprydol, hwn a elwid Cleddy 'r Yspryd, neu Air Duw, o tan y Cleddyf asswy 'r oedd Llyfr Statut Loegr, tan y llall 'r oedd Beibl mawr.

Dyna Eglwys Loegr, ebr ef, mi gyffrois beth, ac wedi edrych i fynu, mi welwn y Frenhines Ann ar ben yr Eglwys, a Chleddy 'mhob llaw, un yn yr asswy a elwid Cyfiawnder i gadw ei deiliaid rhag Dynion y Ddinas ddihenydd, a 'r llall yn ei llaw ddeheu i 'w cadw rhag Belial a 'i Ddrygau Ysprydol, hwn a elwid Cleddy 'r Yspryd, neu Air Duw, o tan y Cleddyf asswy 'r oedd Llyfr Statut Loegr, tan y llall 'r oedd Beibl mawr.

Cleddy 'r Yspryd oedd danllyd ac anferthol o hyd, fe laddei 'mhellach nac y cyffyrddei 'r llall.

mynnei 'r naill gipio 'r cla 'n anrheg trwy ei ddrws ei hun, a 'r llall a 'i mynnei trwy ei ddrws ynte.

a chwippyn er maint oedd y distawrwydd o 'r blaen, dyma si o 'r naill i 'r llall fod yno Ddyn bydol;

Dyn bydol, ebr un, Dyn bydol, eb y llall!

Mi a glywais rywun, medd y llall, yn cyfri naw cant o bunneu o ddled ar y stat honno.

a 'r llall yn ddigllon wrth y chwerthin yn eu gorchymyn i ddangos iddo 'i ffordd.

Redi, redi, dyma fo, ebr Ceccryn cyfreithgar, canys gwyddei bob un henw 'r llall, ond ni addefei neb mo 'i henw ei hunan.

LLANASTR...........1

Wrth nesau canfum yn scrifennedig uwchben pob drws henw 'r Angeu oedd yn ei gadw, ac hefyd wrth bob drws ryw gant o amryw betheu wedi eu gadel yn llanastr, arwydd fod brys ar y rhai a aetheint trwodd.

LLANCES............1

yn y man, dyma globen o Wraig a Llances lan o 'i hol, yn mynd ar ei glinieu o 'i flaen ef, i gyfadde 'i phechodeu:

LLARYEIDDIO........1

a 'r Twrc ynte 'n dechreu llaryeiddio:

LLATTEIAETH........1

F' a 'm gelwir i Rhywun, ebr ef, ac nid oes na llatteiaeth nac athrod, na chelwyddeu na chwedleu, i yrru rhai benben, nad arna 'i y bwrir y rhan fwya o honynt.

LLAU...............1

seirph, nadroedd, llau, llyffaint, llyngyr, locustiaid, pry 'r bendro, a 'r cyffelyb oll sy 'n byw ar lygredigaeth Dyn.

LLAW...............14

A mi 'n edrych o bell ar y rhain a chant o 'r fath, dyma 'n dyfod heibio i ni globen o baunes fraith ucheldrem ac o 'i lledol gant yn spio, rhain 'n ymgrymmu megis i 'w haddoli, ymbell un a roe beth yn ei llaw hi.

Porthmyn, Maelwyr a fydd yn cadw ac yn codi 'r Farchnad at eu llaw eu hunain:

ymbell un tan blygu at lawr, a roe Lythyr yn llaw ei Dduwies, un arall Gerdd, a disgwyl yn ofnus fel 'Scolheigion yn dangos eu Tasc i 'w Meistr;

Mynd ymlaen i 'r Parlwr, gwelwn ddyscu dawnsio, a chanu, a llais ac a llaw i yrru eu Cariadeu yn saith ynfyttach nac oeddynt eusys:

Rhoes hynny 'r cwbl i ymwrando, Hai, hai, ebr un, gwell aderyn mewn llaw na dau mewn llwyn, ac ar hynny troesant oll yn unfryd y eu hol.

Er hynny i gyd eb yr Angel, ni all un o honynt oll symmud bys llaw heb gynnwysiad IMMANUEL;

Dyna Eglwys Loegr, ebr ef, mi gyffrois beth, ac wedi edrych i fynu, mi welwn y Frenhines Ann ar ben yr Eglwys, a Chleddy 'mhob llaw, un yn yr asswy a elwid Cyfiawnder i gadw ei deiliaid rhag Dynion y Ddinas ddihenydd, a 'r llall yn ei llaw ddeheu i 'w cadw rhag Belial a 'i Ddrygau Ysprydol, hwn a elwid Cleddy 'r Yspryd, neu Air Duw, o tan y Cleddyf asswy 'r oedd Llyfr Statut Loegr, tan y llall 'r oedd Beibl mawr.

Dyna Eglwys Loegr, ebr ef, mi gyffrois beth, ac wedi edrych i fynu, mi welwn y Frenhines Ann ar ben yr Eglwys, a Chleddy 'mhob llaw, un yn yr asswy a elwid Cyfiawnder i gadw ei deiliaid rhag Dynion y Ddinas ddihenydd, a 'r llall yn ei llaw ddeheu i 'w cadw rhag Belial a 'i Ddrygau Ysprydol, hwn a elwid Cleddy 'r Yspryd, neu Air Duw, o tan y Cleddyf asswy 'r oedd Llyfr Statut Loegr, tan y llall 'r oedd Beibl mawr.

ac oni bai fod yn llaw pawb darian i dderbyn y piccellau tanllyd, a bod y Graig sylfaen yn rhygadarn i ddim fannu arni gwnelsid ni oll yn un goelceth.

a hyn newydd roi 'mhen i lawr ac yn lled-effro, mi glywn bwys mawr yn dyfod arnai 'n lledradaidd o 'm coryn i 'm sowdl, fel na allwn symmud bys llaw, ond y tafod yn unic, a gwelwn megis Mab ar fy nwyfron, a Merch ar gefn hynny.

Nid oedd yn eich amser chwi, Syr, ond bargeinion bol clawdd, a lled llaw o scrifen am dyddyn canpunt, a chodi carnedd neu goeten Arthur yn goffadwriaeth o 'r pryniant a 'r terfyneu:

Gorfod mynd o 'm llwyr anfodd gan y nerth a 'm cippiodd fel corwynt, rhwng uchel ac isel, filoedd o filltiroedd yn ein hol ar y llaw asswy, oni ddaethom eilwaith i olwg y Wal derfyn, ac mewn congl gaeth ni welem glogwyn o Lys candryll penegored dirfawr, yn cyrraedd hyd at y Wal lle 'r oedd y drysau aneirif, a rheiny oll yn arwain i 'r anferth Lys arswydus hwn:

Ac ar y llaw asswy 'r oedd henddyn a elwid Amser, yn dylifo aneirif o edafedd aur, ac edafedd arian, a chopr, a haiarn lawer iawn, ac ymbell edy 'n prifio 'n well at ei diwedd a myrddiwn yn prifio 'n waeth;

Ac ar y llaw ddeheu tu hwnt i 'r Agendor yna, y mae Paradwys.