HULIO..............1

Wedi i mi spio ennyd ar ffalsder pob cwrr o 'r Adeilad, dyma Ganhebrwng yn mynd heibio, a myrdd o wylo ac ochain, a llawer o ddynion a cheffyleu wedi eu hulio mewn galarwiscoedd duon;

HULIODD............1

Y Cott sy a 'i olwg ar ei Dir ef i 'w Fab ei hun, y lleill i gyd ar Arian ei gynnyscaeth ef, oblegid ei ddeiliaid ef ydynt oll, sef ei Farsiandwyr, ei Daelwriaid, ei Gryddion, a 'i Grefftwyr eraill ef, au huliodd ac a 'i maentumiodd e 'n yr holl wychder mawr hwn, ac heb gael ffyrling etto, nac yn debyg i gael, ond geirieu teg, ac weithieu fygythion ondodid.

HUN................34

gorweddais ar y gwelltglas, tan syn-fyfyrio decced a hawddgared (wrth fy ngwlad fy hun) oedd y Gwledydd pell y gwelswn gip o olwg ar eu gwastadedd tirion;

A phe' sy waeth, dechreuais ammeu nghymdeithion [~ fy nghymdeithion ] wrth eu gwaith yn gwrthuno ac yn cuchio arnai eisieu canu dychan i 'm Brenin fy hun.

Wel', ebr fi wrthi fy hun, yn iach weithian i 'm hoedl;

Yn wir, f' arglwydd ebr finneu, nis gwn i p'le yw yma, na pheth yw fy neges, na pheth wy fy hun, na pheth aeth a 'm rhan arall i, yr oedd genni bedwar aelod a phen, a pha un ai gartre y gadewais, ai i ryw geubwll, canys co [~ cof ] 'genni dramwy tros lawer o geunentydd geirwon, y bwriodd y Tylwyth-teg fi, ys teg eu gwaith, nis gwn i Syr, pe crogid fi.

etto ei fawrhad ei hun, nid llesad y Deyrnas yw corph y gainc.

y Twrc a 'i geilw ei hun Duw 'r ddaiar, a fynnei 'r hyna 'n briod sef 1% Balchder:

ac ar fyrr iti, mae yno bob peth a bair i ddyn dybio 'n well o hono 'i hun, ac yn waeth o eraill nac y dylei.

Gwrthodwyd y Stiwardiaid y cynnyg cynta, rhag iddynt dlodi 'r holl Stryd, ac fel y codaseint eu Plasau ar furddynnod ei Meistred, felly rhag iddynt o 'r diwedd droi 'r Dwysoges ei hun allan o feddiant.

Beth gymmwysach, eb ynte, a hi 'n Ben-lladrones ei hun.

a pheth erbyn ymorol, ydoedd ond cyfeddach rhwng saith o gymdogion sychedig, Eurych, a Lliwydd, a Gof, Mwyngloddiwr, 'Scubwr-simneiau, a Phrydydd, ac Offeiriad a ddaethei i bregethu sobrwydd, ac i ddangos ynddo 'i hun wrthuned o beth yw meddwdod;

Mynd i fyny i 'r Llofftydd, gwelem un mewn 'stafell ddirgel yn gwneud pob ystumieu arno 'i hun i ddyscu moes boneddigaidd iw Gariad;

Blino ar y ffloreg ddiflas honno, a myned i gell arall, yno 'r oedd Pendefig wedi cyrchu Bardd o Stryd Balchder, i wneud Cerdd fawl i 'w angyles, a chywydd moliant iddo 'i hun;

Y Cott sy a 'i olwg ar ei Dir ef i 'w Fab ei hun, y lleill i gyd ar Arian ei gynnyscaeth ef, oblegid ei ddeiliaid ef ydynt oll, sef ei Farsiandwyr, ei Daelwriaid, ei Gryddion, a 'i Grefftwyr eraill ef, au huliodd ac a 'i maentumiodd e 'n yr holl wychder mawr hwn, ac heb gael ffyrling etto, nac yn debyg i gael, ond geirieu teg, ac weithieu fygythion ondodid.

Rhagrith a adeiladodd yr Eglwys yma ar ei chost ei hun.

wrth fyned gwelem ymhen ucha 'r Strydoedd lawer wedi lled-troi oddiwrth hudoliaeth y Pyrth dihenydd, ac yn ymorol am Borth y bywyd, ond naill ai methent ei gael, ai blinent ar y ffordd, nid oedd fawr iawn yn mynd trwodd, oddieithr un dyn wynebdrist oedd yn rhedeg oddifri a myrdd o 'i ddeutu 'n ei ffoli, rhai 'n ei watwar, rhai 'n ei fygwth, a 'i geraint yn ei ddal ac yn ei greu i beidio ai daflu ei hun i golli 'r holl fyd ar unwaith.

o 'r tu arall, Car dy Gymydog fel ti dy hun;

a gymerwch i 'r Gelyn echryslawn yna sy a 'i geg yn llosci o syched am eich gwaed, yn lle 'r Twysog trugarog a roes ei waed ei hun i 'ch achub?

r oedd yno un piglas cenfigennus a droes yn ol wrth ddarllen, Car dy Gymydog fel ti dy hun, yr oedd yno Gwestiwr ac Athrodwr a chwidr-droisant wrth ddarllen, Na ddwg gam Dystioliaeth;

er ygwyr ef na wna hynny ond chwanegu ei gosp ei hun, etto ni ad malis a chynfigen iddo beidio pan gaffo ystlys cennad;

Pa nesa yr awn atti mwyfwy y rhyfeddwn uched, gryfed a hardded, laned a hawddgared oedd pob rhan o honi, gywreinied y gwaith a chariadused y defnyddieu, Craig ddirfawr, o waith a chadernid anrhaethawl oedd y Sylfaen, a Meini bywiol ar hynny wedi eu gosod a 'u cyssylltu mewn trefn mor odidog nad oedd bossibl i un maen fod cyn hardded mewn unlle arall ac ydoedd e 'n ei le ei hun.

Eithr tecca gwelwn i Rann fy Mrenhines fy hun a gloewa 'i harfeu.

Oblegid ar fyrr, dyma 'r tywyllwch yn mynd yn saith dduach a Belial ei hun yn y cwmmwl tewa, a 'i benmilwyr daiarol ac uffernol o 'i ddeutu, i dderbyn ac i wneud ei wllys ef, bawb o 'r neilltu.

Ond trwy 'ch cennad, ebr fi, nid arbedodd eich braw Angeu neb erioed etto, a ddygid i 'w ergyd ef, y gwr a aeth i ymaflyd cwymp ag Arglwydd y Bywyd ei hun, ond ychydig a 'nillodd ynte' ar yr orchest honno.

mynnei 'r naill gipio 'r cla 'n anrheg trwy ei ddrws ei hun, a 'r llall a 'i mynnei trwy ei ddrws ynte.

Gelwch fi yma fel y fynnoch yn eich gwlad eich hun, ond fe 'm gelwid i gartre, Bardd Cwsc.

Pa sawl un a ddi-giga un Cyfreithiwr i godi ei grombil ei hun, ac oh!

ac felly pob cerpyn am llurgunia i i 'w ddrwg ei hun.

Mae genni faddeuant o 'm holl bechodeu tan law 'r Pap ei hun, am i mi ei wasanaethu e 'n ffyddlon, ynte roes i mi gynnwysiad i fynd yn union i Baradwys, heb aros funud yn y purdan:

a phan fethais yn lladd eraill, daethum fy hun yn 'wyllyscar i 'ch porthi.

Oblegid myn y Goron Uffernol os bwri hwy yma, mi a faluriaf tan Seiliau dy Deyrnas di hyd oni syrthio 'n un a 'm Teyrnas fawr fy hun.

Meistr Medleiwr, alias Bys ym hob brywes, 'roedd hwn mor chwidr a phrysur yn fforddio 'r lleill nad oedd e 'n cael mor ennyd i atteb trosto 'i hun nes i Angeu fygwth ei hollti a 'i saeth.

ond o'ch feddwl druaned yw 'r Wlad ar eich ol am lywodraethwraig odiaeth, etto 'ch cwmnhi hyfryd chwi a wna Uffern ei hun yn beth gwell.

Gwelwn daflu 'r lleill bendramwnwgl, a Checcryn ynteu yn rhuthro 'i daflu ei hun tros yr ymyl ofnadwy, rhag edrych unwaith ar Gwrt Cyfiawnder, canys och! '

A bu lawen iawn genni 'ngweled [~ fy ngweled ] fy hun etto yn ymysc y rhai byw;

HUNAIN.............8

Ond er eu bod hwy 'n eu tybio 'u hunain yn addas ddyweddi i 'r tair Twysoges fry, etto nid yw eu gallu a 'u dichell ddim wrth y rheini.

Porthmyn, Maelwyr a fydd yn cadw ac yn codi 'r Farchnad at eu llaw eu hunain:

a bu ganddynt wir ffydd, ond hwy a gymyscasant yr ennaint hwnnw a 'u defnyddieu newyddion eu hunain, fel na welant mwy na 'r anghred.

a rhain, ebr ef, y bu 'r herwyr yn ymladd am y feinwen, a rhai 'n eu lladd eu hunain:

nid wy 'n dyfod ar eu cyfyl, nis gwn i ddim o 'u storiau, na 'u masnach, na 'u cyfrinach felltigedig hwy, na wiw iddynt fwrw mo 'u drygeu arna 'i, ond ar eu 'menyddieu llygredig eu hunain.

Hai, hai, ebr Angeu, er eich trachwanteu melltigedig eich hunain, ac nid i 'm porthi i y gwnaed hyn oll:

Hai, hai, ebr Angeu, cewch brofi 'n eich erbyn eich hunain:

Erbyn clywed hyn oll, 'r oeddwn inne 'n ysu am gael gwybod pa ryw bobl allei 'r Seithnyn hynny fod, a 'r Diawliaid eu hunain yn eu harswydo cymmaint.

HUNAIS.............1

Ond cyn i mi edrych ychwaneg o 'r aneirif ddryseu hynny, clywn lais yn peri i minneu wrth fy henw ymddattod, ar y gair mi 'm clywn yn dechreu toddi fel caseg-eira yn gwres yr Haul, yna rhoes fy Meistr i mi ryw ddiod-gwsc fel yr hunais, ond erbyn i mi ddeffro f' am dygasei i ryw ffordd allan o bellder y tu arall i 'r Gaer;

HUNAN..............6

Gan fod cymmaint dy awydd i weled cwrs y Byd bach, ces orchymyn i roi i ti olwg arno, fel y gwelit dy wallco 'n anfodloni i 'th stad a 'th wlad dy hunan.

Pam, ebr fi, na fynn Belial yr addoliant iddo 'i hunan?

Yn wir, Syr, meddei 'r Codog, ni fynnaswn i er a feddai, fod arnoch eisieu dim a 'r a allwn i at ymddangos heddyw 'n debyg i chwi 'ch hunan, ac yn siccr gan ddarfod i chwi daro wrth Arglwyddes mor hawddgar odidog a hon; (

na Belial ei hunan chwaith.

ond gwybyddwch nad oes o 'r tu yma 'r un ond fy Hunan, ac un Brenin arall sydd i wared obry, a chewch weled na phrisia hwnnw na minneu yn ngraddeu 'ch mawrhydi eithr yngraddeu 'ch drygioni, i gael cymmwyso 'ch cosp at eich beieu, am hynny attebwch i 'r holion.

Redi, redi, dyma fo, ebr Ceccryn cyfreithgar, canys gwyddei bob un henw 'r llall, ond ni addefei neb mo 'i henw ei hunan.

HUNIC..............1

Dyma, ebr ef, ein hunic Lyfr Statut ni yma, profwch eich hawl o hwn, neu ymadewch;

HUNION.............1

Llwyr amhossibl, ebr ynte, fyddei i undyn ddianc oddiyma, oni bai fod IMMANUEL oddifry yn danfon ei Gennadon hwyr a boreu i 'w perswadio i droi atto Ef ei hunion Frenhin oddiwrth y Gwrthryfelwr, ac yn gyrru hefyd i ymbell un anrheg o ennaint gwerthfawr a elwir ffydd, i iro 'u llygaid;

HUNLLE.............4

Ist, ebr ynte, nid oes yma ond fy chwaer Hunlle, mynd yr ym ni 'n dau i 'mweled a 'n brawd Angeu:

Na raid, eb yr Hunlle, ni a 'ch arbedwn hyn o dro.

Cododd Hunlle ar y gair yma 'n ddigllon ac a 'madawodd.

Wel', ebr fi, na ddel byth nos i Lan-gwsc, ac na chaffo 'r Hunlle byth orphws ond ar flaen mynawyd oni ddygwch fi 'n ol lle i 'm cawsoch.

HURT...............1

Tyrd yn nes attynt, eb yr Angel, ac a 'm cippiodd i wared yn y llen-gel, trwy lawer o fwrllwch diffaith oedd yn codi o 'r Ddinas, ac yn Stryd Balchder descynnasom ar ben 'hangle o Blasdy penegored mawr, wedi i 'r Cwn a 'r Brain dynnu ei Lygaid, a 'i berchenogion wedi mynd i Loegr, neu Frainc, i chwilio yno am beth a fasei can haws ei gael gartre, felly yn lle 'r hen Dylwyth lusengar daionus gwladaidd gynt, nid oes rwan yn cadw meddiant ond y modryb Dylluan hurt, neu Frain rheibus, neu Biod brithfeilchion, neu 'r cyffelyb i ddadcan campeu y perchenogion presennol.

HWDIWCH............1

os tlawd, hwdiwch bawb i 'w sathru a 'i ddiystyru.

HWN................37

fel yr oedd hwn yn nesau 'r oedd fy nghymdeithion i 'n tywyllu ac yn diflannu;

Pan yspiais trwy hwn, gwelwn betheu mewn modd arall, eglurach nac erioed o 'r blaen.

Twysog mawr yw hwn, a miloedd o dwysogion dano;

Beth oedd Caesar neu Alecsander fawr wrth hwn?

beth yw 'r Twrc a 'r hen Lewis o Frainc ond gweision i hwn?

a 'r sawl a gaffo 'r gwir ennaint hwnnw, canys mae rhith o hwn fel o bob peth arall yn y Ddinas ddihenydd, ond pwy bynnac a ymiro a 'r iawn ennaint, fe wel ei friwieu a 'i wallco, ac nid erys yma funud hwy pe rhoe Belial iddo 'i dair Merch, ie, neu 'r bedwaredd, sy fwya oll, am aros.

Llawer, ebr ef, o bob Iaith, a Crefydd, a Chenedl tan yr Haul hwn, sy 'n byw ymhob un o 'r Strydoedd mawr obry;

Oddi ar hwn trois yngolwg tu arall i 'r Stryd lle gwelwn glamp o bendefig ieuanc a lliaws o 'i ol yn deg ei wen, a llaes ei foes i bawb a 'i cyrfyddei.

Rhyfedd, ebr fi, fod hwn a hwn accw 'n perthyn i 'r un Stryd.

Rhyfedd, ebr fi, fod hwn a hwn accw 'n perthyn i 'r un Stryd.

Nid yw hwn ond dywedyd yn deg am ei neges, hel clod y mae e 'r awron, ac ar fedr wrth hynny ymgodi i 'r Swydd ucha 'n y Deyrnas;

Er maint, er cryfed, ac er dichlined yw 'r Mawr hwn, etto mae yn y Stryd fach accw Un sy Fwy nac ynteu.

Prif Swyddogion y Trysordy hwn yw Meistred y Ceremoniau, Herwyr, Achwyr, Beirdd, Areithwyr, Gwenieithwyr, Dawnswyr, Taelwriaid Pelwyr, Gwniadyddesau a 'r cyffelyb.

Oni haeddei hwn ei alw 'n Garnlleidr wrth y llall?

Hwn, ebr ef, yw Llys ail Ferch Belial, a elwir Rhagrith:

Mae 'r Widw, cyn mynd corph hwn o 'i thy, wedi gollwng Gwr arall eusys at ei chalon;

Y Cott sy a 'i olwg ar ei Dir ef i 'w Fab ei hun, y lleill i gyd ar Arian ei gynnyscaeth ef, oblegid ei ddeiliaid ef ydynt oll, sef ei Farsiandwyr, ei Daelwriaid, ei Gryddion, a 'i Grefftwyr eraill ef, au huliodd ac a 'i maentumiodd e 'n yr holl wychder mawr hwn, ac heb gael ffyrling etto, nac yn debyg i gael, ond geirieu teg, ac weithieu fygythion ondodid.

Hwn yn addo mawredd iw Gariad, ac ynteu ar werthu ei Dir;

Ni welaisti etto, eb yr Angel, na ddo 'mysc yr anghred, ddigywilydd-dra mor oleu-gyhoedd a hwn;

isel a chyfyng iawn oedd hwn, a gwael wrth y Pyrth isa;

Rhag Twysog y byd hwn, sy 'n llywodraethu ymhlant yr anufudd-dod meddei 'r gwiliwr;

Ertolwg, ebr fi, f' Arglwydd a gawn i nesau i gael manylach golwg ar y Brenhinlle godidog hwn?

Dyna Eglwys Loegr, ebr ef, mi gyffrois beth, ac wedi edrych i fynu, mi welwn y Frenhines Ann ar ben yr Eglwys, a Chleddy 'mhob llaw, un yn yr asswy a elwid Cyfiawnder i gadw ei deiliaid rhag Dynion y Ddinas ddihenydd, a 'r llall yn ei llaw ddeheu i 'w cadw rhag Belial a 'i Ddrygau Ysprydol, hwn a elwid Cleddy 'r Yspryd, neu Air Duw, o tan y Cleddyf asswy 'r oedd Llyfr Statut Loegr, tan y llall 'r oedd Beibl mawr.

Dyma, ebr ef, ein hunic Lyfr Statut ni yma, profwch eich hawl o hwn, neu ymadewch;

Yn y drws nesa 'r oedd Angeu anwyd, gyfeiryd a hwn clywn lawer hyd- yd-ydyd-eian;

Y nesa oedd scerbwd teneu a elwid Angeu Ofn, gellid gweled trwy hwn nas medde 'r un Galon;

ac wrth ddrws hwn hefyd godeu a chistieu, a chloieu, a chestyll.

I hwn yr ai 'r Llogwyr, a Drwgwladwyr, a Gorthrymwyr, a rhai o 'r Mwrdrwyr, ond 'r oedd llawer o 'r rheini yn galw heibio i 'r drws nesa lle 'r oedd Angeu a elwid Crog, a 'i gortyn parod am ei wddf.

hwn, ebr Cwsc, a fydd yn cyrchu colledwyr, athrodwyr, ac ymbell farchoges a fydd yn ymwenwyno wrth y Gyfraith, a barodd i Wraig ymddarostwng i 'w Gwr.

Yn nesa 'r oedd drws Angeu Uchel-gais, i 'r sawl sy 'n ffroenio 'n uchel, ac yn torri eu gyddfau eisieu edrych tan eu traed, wrth hwn 'r oedd coronau, teyrnwiail, banerau a phob papureu am swyddeu, pob arfeu bonedd a rhyfel.

Yn wir, parch mawr, eb ynte, oddiwrth y fath bembwl a hwn;

mi ges wybod gan Ffrind, medd un, nad oes ymryd hwn a hwn adel ffyrling i 'w Wraig, ac nad oes dim di-ddigrwydd rhyngthynt;

mi ges wybod gan Ffrind, medd un, nad oes ymryd hwn a hwn adel ffyrling i 'w Wraig, ac nad oes dim di-ddigrwydd rhyngthynt;

Gorfod mynd o 'm llwyr anfodd gan y nerth a 'm cippiodd fel corwynt, rhwng uchel ac isel, filoedd o filltiroedd yn ein hol ar y llaw asswy, oni ddaethom eilwaith i olwg y Wal derfyn, ac mewn congl gaeth ni welem glogwyn o Lys candryll penegored dirfawr, yn cyrraedd hyd at y Wal lle 'r oedd y drysau aneirif, a rheiny oll yn arwain i 'r anferth Lys arswydus hwn:

Yn nesa at hwn daeth Mab a Merch:

Ar ddwfn ystyried eich brenhinol ddymuniant hwn, gwelsom yn fuddiolach nid yn unic i 'n Llywodraeth ni, eithr hefyd i 'ch Teyrnas helaeth chwitheu, yrru 'r carcharorion hyn bella, bai bossibl, oddiwrth ddryseu 'r Wal ddiadlam, rhag i 'w Sawyr drewedig ddychrynu 'r holl Ddinas 1% ddihenydd, fel na ddel dyn byth i Dragwyddoldeb o 'r tu yma i 'r Agendor, ac felly ni chawn i fyth oeri ngholyn, na chwitheu ddim cwsmeriaeth rhwng Daiar ac Uffern.

Meistr Medleiwr, alias Bys ym hob brywes, 'roedd hwn mor chwidr a phrysur yn fforddio 'r lleill nad oedd e 'n cael mor ennyd i atteb trosto 'i hun nes i Angeu fygwth ei hollti a 'i saeth.