HIACHAU............1

wel', ebr ef, mae yn y Pelydr accw lawer swyn ryfeddol, mae e 'n eu dallu rhag gweled bach, mae e 'n eu synnu rhag ymwrando a 'u perygl, ac yn eu llosci a thrachwant diwala am ychwaneg o hono, ac ynte 'n wenwyn marwol, yn magu ynddynt glefydon anescorol, na ddichon un meddyg, ie, nac angeu byth bythoedd ei hiachau, na dim oni cheir physygwriaeth nefol a elwir edifeirwch, i gyfog y drwg mewn pryd cyn y greddfo 'n rhybell, wrth dremio gormod arnynt.

HIAWN..............1

Onid yw 'r cna el a 'i gleddy 'n ei law a 'i reibwyr o 'i ol, hyd y byd tan ladd, a llosci, a lladratta Teyrnasoedd oddi ar eu hiawn berch'nogion, ac a ddisgwyl wedi ei addoli yn Gyncwerwr, yn waeth na Lleidryn a gymer bwrs ar y Ffordd-fawr?

HIDL...............1

Yn hyn, dyma ryw swbach henllwyd bach a glywsei fod yno Ddyn bydol yn syrthio wrth fy nhraed, ac yn wylo 'n hidl.

HIR................8

AR ryw brydnhawngwaith teg o ha [~ haf ] hir felyn tesog, cymmerais hynt i ben un o Fynyddoedd Cymru, a chyda mi Spienddrych i helpu 'ngolwg [~ fy ngolwg ] egwan, i weled pell yn agos, a phetheu bychain yn fawr;

Felly o hir drafaelio a 'm Llygad, ac wedi a 'm Meddwl daeth blinder, ac ynghyscod Blinder daeth fy Meistr Cwsc yn lledradaidd i 'm rhwymo;

Ond o hir graffu, mi a 'u gwelwn hwy 'n well a theccach eu gwedd na 'r giwed felynddu gelwyddog honno.

O hir graffu, gwelwn Hi yn dair Stryd fawr tros ben;

O hir dremio canfum wrth Borth y Balchder, Ddinas deg ar saith fryn, ac ar ben y Llys tra ardderchog 'r oedd y Goron driphlyg a 'r Cleddyfeu a 'r Goriadeu [~ agoriadau ] 'n groesion:

Etto ni wyddit fod y rhesymmeu hyn a feddalhae graig, yn llesio fawr iddynt hwy, a 'r achos fwya oedd, nad oedd fawr yn cael hamdden i 'w gwrando, gan edrych ar y Pyrth, ac o 'r gwrandawyr nid oedd fawr yn ystyried, ac o 'r rheini nid oedd fawr yn eu cofio chwaith hir, rhai ni choelient mai Belial yr oeddynt yn ei wasanaethu, eraill ni fynnent mai 'r twll bach di-sathr hwnnw oedd Borth y Bywyd, ac ni choelient mai hudoliaeth oedd y Pyrth disclair eraill a 'r Castell i rwystro iddynt weled eu Destryw nes mynd iddo.

Ni ches i ond gofyn, na chlywn i rai 'n crio, rhai 'n griddfan, rhai 'n ochain, rhai 'n ymleferydd, rhai 'n dal i duchan yn llesc, eraill mewn llafur mawr, a phob arwyddion ymadawiad dyn, ac ymbell un ar eu ebwch mawr yn tewi, a chwapp ar hynny, clywn droi agoriad mewn clo, minneu a drois wrth y swn i spio am y drws, ac o hir graffu, gwelwn fyrdd fyrddiwn o ddrysau 'n edrych ymhell, ac er hynny yn f' ymyl.

Marchoges, ebr ef, y gelwir yma, y Ferch a fynn farchogaeth ei gwr, a 'i chymdogaeth, a 'i gwlad os geill, ac o hir farchogaeth, hi a ferchyg ddiawl o 'r diwedd o 'r drws yna hyd yn Annw'n.

HIRBELL............4

a chynted y meddyliais, gwelwn ryw Oleuni o hirbell yn torri allan, oh mor brydferth!

PAN oedd Phoebus un-llygeidiog ar gyrraedd ei eithaf bennod yn y deheu, ac yn dal gwg o hirbell ar Brydain fawr a 'r holl Ogledd-dir;

A chyn pen nemor, cododd pwff o gorwynt, ac a chwalodd y Niwl pygdew cyffredin oedd ar wyneb Tir Ango, onid aeth hi 'n llwyd oleu, lle gwelwn i fyrdd fyrddiwn o ganhwylleu gleision, ac wrth y rheiny, ces olwg o hirbell ar fin y Geulan ddiwaelod:

Nid oeddwn i ond yspio o hirbell, etto mi a welais fwy o erchylldod arswydus, nac a fedrai rwan ei draethu, nac a fedrais i 'r pryd hynny ei oddef;

HIRNOS.............2

ryw hirnos Gaia dduoer, pan oedd hi 'n llawer twymnach yn nghegin Glynn-cywarch nac ar ben Cadair Idris, ac yn well mewn stafell glyd gyda chywely cynnes, nac mewn amdo ymhorth y fonwent;

Angeu, Frenin y Dychryniadau, Cwncwerwr y Cwncwerwyr at ein Parchediccaf Gar a 'n Cymydog Lucifer Brenin Hirnos, Penllywodraethwr y Llynclyn Diphwys annerch.

HIRO...............1

Oddiyno 'r aethom i Eglwys yr Iddewon, 'r oedd y rhain hwythe 'n methu cael y ffordd i ddianc o 'r Ddinas ddihenydd, er bod Spectol lwydoleu ganddynt, am fod rhyw huchen wrth spio 'n dyfod tros eu llygaid eisieu i hiro a 'r gwerthfawr ennaint, ffydd.

HISPAENWYR.........1

Yr oedd yn y Stryd hon fyrdd o Hispaenwyr, Hollandwyr, Venetiaid, ac Iddewon yma a thraw;

HITHE..............3

hithe 'n addo cynnyscaeth a glendid heb feddu, ond glendid gosod, a 'r hen gancr yn ei Chynnyscaeth ai Chorph hefyd.

Ond er maint yw hi yn y Ddinas ddihenydd, ni all hithe ddim yn Ninas IMMANUEL tu ucha 'r Gaer accw.

Ef a fasei 'n gydymaith da, a hithe 'n Ferch fwyn, ne 'n rhwydd o 'i chorph:

HITHEU.............7

hitheu ni fynn a gaffo ni cheiff a ddymuno, ac ni sieryd ond a 'i gwell am ddywedyd o 'i Mamm wrthi nad oes un gamp waeth ar Ferch ieuanc na bod yn ddifalch wrth garu.

pe cai hi ymadel a 'r gost sy wrth y corph, ni waeth ganddi o frwynen pettei ei enaid ef yn ngwaelod Uffern, na 'i geraint ef mwy na hitheu;

Un o Stryd Pleser yw 'r Arglwydd yma, a Merch yw hitheu o Stryd Balchder;

Pen aeth hi ymaith, dyma 'r Forwyn yn dyfod ymlaen i draethu ei chyffes hitheu:

Dyma, ebr hitheu, ac a estynnodd iddo euryn.

Rhwymwch y ddau, wyneb yn wyneb, gan eu bod yn hen gyfeillion, a bwriwch hwy i Wlad y tywyllwch, a chwyded ef i 'w cheg hi, pised hitheu dan i 'w berfedd ynte hyd Ddyddfarn;

Ond os golwg dra echryslawn oedd honno, 'roedd yno uwchben olwg erchyllach na hitheu, sef, Cyfiawnder ar ei Gorseddfainc yn cadw drws Uffern, ar Frawdle neilltuol uwchben y safn i roi barn ar y Colledigion fel y delont.

HO.................1

O, ho!

HOB................1

Meistr Medleiwr, alias Bys ym hob brywes, 'roedd hwn mor chwidr a phrysur yn fforddio 'r lleill nad oedd e 'n cael mor ennyd i atteb trosto 'i hun nes i Angeu fygwth ei hollti a 'i saeth.

HOBEIDIEU..........1

Beth yw dwyn dyrneid o flawd yn y Felin, wrth ddwyn cant o hobeidieu i bydru, i gael gwedi werthi un ymhris pedwar?

HOEDL..............3

Wel', ebr fi wrthi fy hun, yn iach weithian i 'm hoedl;

A pheth yw Hwndliwr ath siommei mewn rhyw hen geffyl, methiant, wrth y Potecari a 'th dwylla o 'th arian a 'th hoedl hefyd am ryw hen physygwriaeth fethedig?

myfyrio 'r oeddwn i ar ryw ymddiddanion a fasei wrth y tan rhyngo'i a Chymydog, am fyrdra hoedl Dyn, a siccred yw i bawb farw, ac ansiccred yr amser;

HOELIO.............1

Uwchben un drws gwelwn Newyn, ac etto ar lawr yn ei ymyl byrseu a chodeu llownion, a thryncieu wedi eu hoelio.

HOEW...............1

A chynta peth a welwn i, yn f' ymyl dwmpath chwareu, a 'r fath gad-gamlan mewn Peisieu gleision a Chapieu cochion, yn dawnsio 'n hoew-brysur.

HOFFRWM............1

Trwy gennad y Cwrt, nid hanner a yrrais i iddo, ebr y Butten, wedi eu hoffrwm yn ebyrth llosc, yn Gig rhost parod i 'w fwrdd.

HOL................9

yn y man, dyma globen o Wraig a Llances lan o 'i hol, yn mynd ar ei glinieu o 'i flaen ef, i gyfadde 'i phechodeu:

Yn hyn dyma drwp o bobl o Stryd Balchder yn ddigon hy 'n curo wrth y Porth, ond yr oeddynt oll mor warsyth nad aent byth i le mor isel heb ddiwyno 'u perwigeu a 'u cyrn, felly hwy a rodiasant yn eu hol yn o surllyd.

Rhoes hynny 'r cwbl i ymwrando, Hai, hai, ebr un, gwell aderyn mewn llaw na dau mewn llwyn, ac ar hynny troesant oll yn unfryd y eu hol.

pan aethom ronyn uwch i 'r Stryd, clywn lais ara 'n dywedyd om hol, Dyna 'r Ffordd, rhodia ynddi.

Gorfod mynd o 'm llwyr anfodd gan y nerth a 'm cippiodd fel corwynt, rhwng uchel ac isel, filoedd o filltiroedd yn ein hol ar y llaw asswy, oni ddaethom eilwaith i olwg y Wal derfyn, ac mewn congl gaeth ni welem glogwyn o Lys candryll penegored dirfawr, yn cyrraedd hyd at y Wal lle 'r oedd y drysau aneirif, a rheiny oll yn arwain i 'r anferth Lys arswydus hwn:

Dyma wr gonest, eb ef, gan ddangos Cecryn oedd o 'u hol, a wyr na wnaethum i 'rioed ond tegwch:

Eich cynghori 'r wyfi i brofi pob ffordd bossibl i 'w gollwng hwy 'n eu hol i 'r Byd:

Am hynny trowch hwy 'n ei hol, neu gedwch gyda chwi hwynt.

A minneu wedi mynd allan, ac yn lled-spio ar eu hol, Tyrd yma, ebr Cwsc, ac a 'm cippiodd i ben y Twr ucha ar y Llys.

HOLI...............2

yn wir, medd ynte, nis gwn i pwy, ond fo 'i dyweid Rhywun yn y cwmnhi, holi pawb o 'r cwmpeini am y chwedl, fe 'i clybu pawb gan rywun, ond nis gwyr neb gan bwy.

Syr, ebr ynte, gwybyddwch nad oes gennych ddim awdurdod i 'm dal, nac i 'm holi:

HOLION.............1

ond gwybyddwch nad oes o 'r tu yma 'r un ond fy Hunan, ac un Brenin arall sydd i wared obry, a chewch weled na phrisia hwnnw na minneu yn ngraddeu 'ch mawrhydi eithr yngraddeu 'ch drygioni, i gael cymmwyso 'ch cosp at eich beieu, am hynny attebwch i 'r holion.

HOLL...............35

ac a 'i goriadeu [~ agoriadau ] plwm fe gloes ffenestri fy Llygaid a 'm holl Synhwyreu eraill yn dynn ddiogel.

a Phorth mawr discleirwych ymhen isa pob Stryd, a Thwr teg ar bob Porth, ac ar bob Twr yr oedd Merch landeg aruthr yn sefyll yngolwg yr holl Stryd;

Y Castell fry yn yr awyr, ebr ef, a pieu Belial, Tywysog llywodraeth yr Awyr, a Llywodraethwr yr holl Ddinas fawr obry, fe 'i gelwir Castell Hudol, canys hudol mawr yw Belial, a thrwy hudoliaeth y mae e 'n cadw tan ei faner y cwbl oll a weli;

Merched y Twysog Belial, a 'u holl degwch a 'u mwynder sy 'n serenni 'r Strydoedd, nid yw ond wynebiad ar wrthuni a chreulonder;

O ben y Murddyn yma 'r oeddem yn cael digon o le, a llonydd i weled yr holl Stryd o 'n deu-ty.

er hynny ni cheiti ganddo ond trwy ffafr fawr un cibedrychiad, a chofio er dim ei alw wrth ei holl ditlau a 'i swyddau.

Ie ni thybia Belial fawr mo 'r holl Ddinas (er amled ei Brenhinoedd) yn addas i 'w Ferched ef.

Nage, meddei Frenin Ffrainc, myfi pieu honno sy 'n cadw fy holl ddeiliaid yn ei Stryd hi, ac hefyd yn dwyn atti lawer o Loegr a Theyrnasoedd eraill.

Mynnei 'r Spaen y Dwysoges Elw heb waetha i Holland, a 'r holl Iddewon;

Yn y pen isa, cei weled y Pap etto, Gorescynnwyr Teyrnasoedd a 'i Sawdwyr, Gorthrymwyr Fforestwyr, Cauwyr y Drosfa gyffredin, Ustusiaid a 'u Breibwyr, a 'u holl Sil o 'r cyfarthwyr hyd at y ceisbwl:

Trysor mawr tros ben sy 'n y Twr yna, eb yr Angel, a 'r holl ymgyrch sy i ddewis Trysorwr i 'r Dwysoges yn lle 'r Pap a drowyd allan o 'r Swydd.

Gwrthodwyd y Stiwardiaid y cynnyg cynta, rhag iddynt dlodi 'r holl Stryd, ac fel y codaseint eu Plasau ar furddynnod ei Meistred, felly rhag iddynt o 'r diwedd droi 'r Dwysoges ei hun allan o feddiant.

Beth yw Sawdwr lledlwm a ddycco dy ddillad wrth ei gleddyf, wrth y Cyfreithwyr a ddwg dy holl stat oddiarnat, a chwil gwydd, heb nac iawn na rhwymedi i gael arno?

Ac etto, beth yw 'r holl Ladron hyn wrth y Pen-lladrones fawr yna sy 'n dwyn oddiar y cwbl yr holl betheu hyn, a 'u calonneu, a 'u heneidieu yn niwedd y ffair.

Ac etto, beth yw 'r holl Ladron hyn wrth y Pen-lladrones fawr yna sy 'n dwyn oddiar y cwbl yr holl betheu hyn, a 'u calonneu, a 'u heneidieu yn niwedd y ffair.

a myrdd o ddryseu oedd arno a 'r holl ddoreu 'n wych y tu allan, ond yn bwdr y tu mewn.

Yma mae hi 'n cadw ei Hyscol, ac nid oes na Mab na Merch o fewn yr holl Ddinas, na fu 'n 'Scolheigion iddi hi, a rhan fwya 'n yfed eu Dysc yn odiaeth, fel y gwelir ei gwersi hi wedi mynd yn ail natur yn gyfrodedd trwy eu holl feddylieu, geirieu a gweithredoedd agos er ein blant.

Yma mae hi 'n cadw ei Hyscol, ac nid oes na Mab na Merch o fewn yr holl Ddinas, na fu 'n 'Scolheigion iddi hi, a rhan fwya 'n yfed eu Dysc yn odiaeth, fel y gwelir ei gwersi hi wedi mynd yn ail natur yn gyfrodedd trwy eu holl feddylieu, geirieu a gweithredoedd agos er ein blant.

a 'r henddyn accw sy 'n siarad ag ef, un ydyw o Stryd yr Elw, sy ganddo arian ar holl dir yr Arglwydd agos, a heddyw 'n dyfod i orphen taledigaeth:

Ni cheisiai, ebr ef, ond gwaetha ungwr ddangos ei glanach hi 'n holl Stryd Balchder, na 'ch gwychach chwithe 'n holl Stryd Pleser, na 'ch mwynach witheu f' ewythr yn Stryd yr Elw.

Ni cheisiai, ebr ef, ond gwaetha ungwr ddangos ei glanach hi 'n holl Stryd Balchder, na 'ch gwychach chwithe 'n holl Stryd Pleser, na 'ch mwynach witheu f' ewythr yn Stryd yr Elw.

Nid oes yma un wedi 'r holl fwynder, a chanddo ffyrlingwerth o gariad i 'r llall, ie, gelynion yw llawer o honynt i 'w gilydd.

Y Cott sy a 'i olwg ar ei Dir ef i 'w Fab ei hun, y lleill i gyd ar Arian ei gynnyscaeth ef, oblegid ei ddeiliaid ef ydynt oll, sef ei Farsiandwyr, ei Daelwriaid, ei Gryddion, a 'i Grefftwyr eraill ef, au huliodd ac a 'i maentumiodd e 'n yr holl wychder mawr hwn, ac heb gael ffyrling etto, nac yn debyg i gael, ond geirieu teg, ac weithieu fygythion ondodid.

wrth fyned gwelem ymhen ucha 'r Strydoedd lawer wedi lled-troi oddiwrth hudoliaeth y Pyrth dihenydd, ac yn ymorol am Borth y bywyd, ond naill ai methent ei gael, ai blinent ar y ffordd, nid oedd fawr iawn yn mynd trwodd, oddieithr un dyn wynebdrist oedd yn rhedeg oddifri a myrdd o 'i ddeutu 'n ei ffoli, rhai 'n ei watwar, rhai 'n ei fygwth, a 'i geraint yn ei ddal ac yn ei greu i beidio ai daflu ei hun i golli 'r holl fyd ar unwaith.

ac uwch ei phen, Ceri DDUW a 'th holl Galon, &c.

O, ebr gwiliwr oedd yn edrych arnynt, ni wiw i chwi gynnyg mynd trwodd a 'ch teganeu gyda chwi, rhaid i chwi adel eich Pottieu, a 'ch Dyscleu, a 'ch Putteinied, a 'ch holl Ger eraill o 'ch ol, ac yna bryssiwch.

ie, 'n lle 'r holl ffrio ffair, a 'r ffrost, a 'r ffrwst, a 'r ffrwgwd oedd yno 'n pendifadu dynion yn ddibaid, ac yn lle 'r aneirif ddrygeu gwastadol oedd isod;

PAN oedd Phoebus un-llygeidiog ar gyrraedd ei eithaf bennod yn y deheu, ac yn dal gwg o hirbell ar Brydain fawr a 'r holl Ogledd-dir;

O escyrn morddwydydd Dynion y gwnelsid holl bilereu 'r Neuadd, a Philereu 'r Parlwr o escyrn y coeseu, a 'r llorieu 'n un walfa o bob cigyddiaeth.

a than ei draed nid oedd ond coroneu a theyrnwiail yr holl Frenhinoedd a orchfygasei fe 'rioed.

Mae genni faddeuant o 'm holl bechodeu tan law 'r Pap ei hun, am i mi ei wasanaethu e 'n ffyddlon, ynte roes i mi gynnwysiad i fynd yn union i Baradwys, heb aros funud yn y purdan:

Wrth hyn, dyma 'r Brenin a 'r holl gegeu culion yn rhoi oer-yscyrnygfa i geisio dynwared chwerthin;

Ar ddwfn ystyried eich brenhinol ddymuniant hwn, gwelsom yn fuddiolach nid yn unic i 'n Llywodraeth ni, eithr hefyd i 'ch Teyrnas helaeth chwitheu, yrru 'r carcharorion hyn bella, bai bossibl, oddiwrth ddryseu 'r Wal ddiadlam, rhag i 'w Sawyr drewedig ddychrynu 'r holl Ddinas 1% ddihenydd, fel na ddel dyn byth i Dragwyddoldeb o 'r tu yma i 'r Agendor, ac felly ni chawn i fyth oeri ngholyn, na chwitheu ddim cwsmeriaeth rhwng Daiar ac Uffern.

A chyda 'i fod e 'n eistedd, dyma 'r holl Fyddinoedd marwol wedi amgylchu a rhwymo 'r Carcharorion, ac yn eu cychwyn tu a 'u lletty.

canys, ymdrechodd a dychlammodd f' yspryd gan y dirfawr ddychryn, ac ymorchestodd mor egniol, oni thorrodd holl gloieu Cwsc, a dychwelodd f' enaid iw chynnefin swyddeu: