FYD................3

Ond, ebr ef, mae 'n y Ddinas yma rai Eglwysi Prawf, yn perthyn i Eglwys Loegr, lle mae 'r Cymru a 'r Saeson tan brawf tros dro, i 'w cymmwyso at gael eu henweu 'n Llyfr yr Eglwys Gatholic, a 'r sawl a 'i caffo, gwyn ei fyd fyth!

wrth fyned gwelem ymhen ucha 'r Strydoedd lawer wedi lled-troi oddiwrth hudoliaeth y Pyrth dihenydd, ac yn ymorol am Borth y bywyd, ond naill ai methent ei gael, ai blinent ar y ffordd, nid oedd fawr iawn yn mynd trwodd, oddieithr un dyn wynebdrist oedd yn rhedeg oddifri a myrdd o 'i ddeutu 'n ei ffoli, rhai 'n ei watwar, rhai 'n ei fygwth, a 'i geraint yn ei ddal ac yn ei greu i beidio ai daflu ei hun i golli 'r holl fyd ar unwaith.

a Thynged wrth ei Lyfr yn torri 'r edafedd einioes, ac yn egor dryseu 'r Wal derfyn rhwng y ddau Fyd.

FYDD...............7

Porthmyn, Maelwyr a fydd yn cadw ac yn codi 'r Farchnad at eu llaw eu hunain:

Dyna, ebr ef, (am y pottieu) weddillion y cymdeithion da, a fydd a 'u traed yn fferri tan feincieu, tra bo eu penne 'n berwi gan ddiod a dwndwr:

hwn, ebr Cwsc, a fydd yn cyrchu colledwyr, athrodwyr, ac ymbell farchoges a fydd yn ymwenwyno wrth y Gyfraith, a barodd i Wraig ymddarostwng i 'w Gwr.

hwn, ebr Cwsc, a fydd yn cyrchu colledwyr, athrodwyr, ac ymbell farchoges a fydd yn ymwenwyno wrth y Gyfraith, a barodd i Wraig ymddarostwng i 'w Gwr.

A fedrwch wi frutio pa bryd, a pheth a fydd diwedd y rhyfeloedd rhwng y Llew a 'r Eryr, ac rhwng y Ddraig a 'r Carw coch?

ac er hynny odid na fydd neu fe fynnir ryw wendid ynddi.

Fe fedrodd drefnu llawer dalfa o fil neu ddengmil o eneidieu bob un i 'w le mewn munud, a pha 'r gledi fydd arno rwan gyda saith er eu perycled?

FYDDAF.............1

Mi fyddaf hyd Ddyddbrawd, Ar wyneb daiarbrawd, Ac ni wyddis beth yw nghnawd, Ai Cig ai Pyscawd.

FYDDAN.............1

Hai, gadewch i minneu ofyn iddo gwestiwn, ebr un arall, oedd wrth fyddan fawr yn berwi, soc, soc, dygloc, dy-gloc.

FYDDEI.............4

Llwyr amhossibl, ebr ynte, fyddei i undyn ddianc oddiyma, oni bai fod IMMANUEL oddifry yn danfon ei Gennadon hwyr a boreu i 'w perswadio i droi atto Ef ei hunion Frenhin oddiwrth y Gwrthryfelwr, ac yn gyrru hefyd i ymbell un anrheg o ennaint gwerthfawr a elwir ffydd, i iro 'u llygaid;

Fel yr oeddynt yn mynd ymlaen, yr oedd y dyrfa 'n cynnyddu, a phawb yn deg ei wen, ac yn llaes ei foes i 'r llall, ac yn rhedeg i ymgyfwrdd a 'u trwyneu gan lawr, fel dau Geiliog a fyddei 'n mynd i daro.

Ac erbyn y bai Ddyn yn Brydydd ac yn Gyfreithiwr, pwy a wyr p'run ai Cig ai Pyscod fyddei:

Etto nid rhaid i ti uno'n [~ unofn ] soddi at Lucifer, er daed fyddei gan bawb yno dy gael di, etto byth nis cant:

FYDDI..............1

Os llawen fyddi, gelwir di 'n wawdiwr:

FYDDINOEDD.........3

Ond er maint ei allu a dyfned ei ddichellion, er maint o Emprwyr Brenhinoedd a Llywiadwyr cyfrwysgall sy tan ei Faner ef yn yr anferth Ddinas ddihenydd, ac er glewed ei fyddinoedd aneirif ef tu draw i 'r Pyrth yn y Wlad isa, etto, eb yr Angel, cant weled hynny 'n ormod o dasc iddynt:

Erbyn hyn, gwelwn fyddinoedd Angeu wedi ymdrefnu, ac ymarfogi, a 'u golwg ar y Brenin am roi 'r gair.

A chyda 'i fod e 'n eistedd, dyma 'r holl Fyddinoedd marwol wedi amgylchu a rhwymo 'r Carcharorion, ac yn eu cychwyn tu a 'u lletty.

FYDDWCH............1

Peidiwch ymrawd, ebr Merddyn oedd yn agos, na fyddwch ryboeth;

FYFYRIO............1

gorweddais ar y gwelltglas, tan syn-fyfyrio decced a hawddgared (wrth fy ngwlad fy hun) oedd y Gwledydd pell y gwelswn gip o olwg ar eu gwastadedd tirion;

FYGLYD.............1

eb y Cyffeswr, hai, hai, cymrwch ef Boenwyr, a theflwch ef i 'r Simnei fyglyd yna, am ddywedyd chwedleu.

FYGWTH.............2

wrth fyned gwelem ymhen ucha 'r Strydoedd lawer wedi lled-troi oddiwrth hudoliaeth y Pyrth dihenydd, ac yn ymorol am Borth y bywyd, ond naill ai methent ei gael, ai blinent ar y ffordd, nid oedd fawr iawn yn mynd trwodd, oddieithr un dyn wynebdrist oedd yn rhedeg oddifri a myrdd o 'i ddeutu 'n ei ffoli, rhai 'n ei watwar, rhai 'n ei fygwth, a 'i geraint yn ei ddal ac yn ei greu i beidio ai daflu ei hun i golli 'r holl fyd ar unwaith.

Meistr Medleiwr, alias Bys ym hob brywes, 'roedd hwn mor chwidr a phrysur yn fforddio 'r lleill nad oedd e 'n cael mor ennyd i atteb trosto 'i hun nes i Angeu fygwth ei hollti a 'i saeth.

FYGYTHIEI..........1

Rhai a 'u gwatwarei, rhai a fygythiei oni thawent ai lol anfoesol, etto ymbell un a ofynnei i ba le y ffown?

FYGYTHION..........2

Y Cott sy a 'i olwg ar ei Dir ef i 'w Fab ei hun, y lleill i gyd ar Arian ei gynnyscaeth ef, oblegid ei ddeiliaid ef ydynt oll, sef ei Farsiandwyr, ei Daelwriaid, ei Gryddion, a 'i Grefftwyr eraill ef, au huliodd ac a 'i maentumiodd e 'n yr holl wychder mawr hwn, ac heb gael ffyrling etto, nac yn debyg i gael, ond geirieu teg, ac weithieu fygythion ondodid.

Am ei fygythion ef, nid ynt ond celwyddog:

FYN................1

Weldyma i ti 'r Eglwys a fyn Rhagrith ei galw 'n Eglwys Gatholic, ac mai rhain yw 'r unic rai cadwedig, eb yr Angel:

FYND...............9

O 'ch tyb dda chwi, eb yr Arglwydd, yw hynny, ond ni choeliai fynd o ddau ynghyd erioed trwy fwy o gariad na ninneu.

Os mynni godi, dyro dy fryd ar fynd yn Ddyfeisiwr, os mynni barch bydd Ffrostiwr neu Rodreswr.

Yn hyn, dyma yrr o Gwaceriaid a fynei fynd i mewn a 'u hettieu am eu penneu, eithr trowyd hwy ymaith am fod cynddrwg eu moes.

D'accw, ebr ef, a welwch i ol y rhwyg a wnaethoch i 'n yr Eglwys i fynd allan o honi heb nac achos nac ystyr?

Ond cyn i ni fynd rwd ymlaen tu a 'r Gorllewin, mi glywn si oddi fynu ymysc y Pennaethiaid, a phawb o fawr i fach yn hel ei arfeu, ac yn ymharneisio, megis at Ryfel:

Wel', ebr y Brenin cul ofnadwy er mwyn fy mrawd Cwsc, chwi ellwch fynd i droi 'ch traed am y tro yma;

A gadwasoch i neb, ebr Angeu, i golli eu hamser oddiwrth eu gorchwyl, neu o fynd i 'r Eglwys, ha?

Mae genni faddeuant o 'm holl bechodeu tan law 'r Pap ei hun, am i mi ei wasanaethu e 'n ffyddlon, ynte roes i mi gynnwysiad i fynd yn union i Baradwys, heb aros funud yn y purdan:

Ond gan eich bod cymmaint yn llyfreu 'r Pap, cewch fynd i gyweirio 'i wely ef at y Pap oedd o 'i flaen, ac yno cewch gusanu 'i fawd ef byth, ac ynte fawd Lucifer.

FYNED..............2

Erbyn i ni fyned i mewn, darfasei 'r ymddugwd, ac un ar y llawr yn glwtt, un arall yn bwrw i fynu, un arall yn pendwmpian uwchben aelwyded o fflagenni tolciog, a darneu pibelli a godardeu;

wrth fyned gwelem ymhen ucha 'r Strydoedd lawer wedi lled-troi oddiwrth hudoliaeth y Pyrth dihenydd, ac yn ymorol am Borth y bywyd, ond naill ai methent ei gael, ai blinent ar y ffordd, nid oedd fawr iawn yn mynd trwodd, oddieithr un dyn wynebdrist oedd yn rhedeg oddifri a myrdd o 'i ddeutu 'n ei ffoli, rhai 'n ei watwar, rhai 'n ei fygwth, a 'i geraint yn ei ddal ac yn ei greu i beidio ai daflu ei hun i golli 'r holl fyd ar unwaith.

FYNEI..............1

Yn hyn, dyma yrr o Gwaceriaid a fynei fynd i mewn a 'u hettieu am eu penneu, eithr trowyd hwy ymaith am fod cynddrwg eu moes.

FYNN...............3

Pam, ebr fi, na fynn Belial yr addoliant iddo 'i hunan?

hitheu ni fynn a gaffo ni cheiff a ddymuno, ac ni sieryd ond a 'i gwell am ddywedyd o 'i Mamm wrthi nad oes un gamp waeth ar Ferch ieuanc na bod yn ddifalch wrth garu.

Marchoges, ebr ef, y gelwir yma, y Ferch a fynn farchogaeth ei gwr, a 'i chymdogaeth, a 'i gwlad os geill, ac o hir farchogaeth, hi a ferchyg ddiawl o 'r diwedd o 'r drws yna hyd yn Annw'n.

FYNNASWN...........1

Yn wir, Syr, meddei 'r Codog, ni fynnaswn i er a feddai, fod arnoch eisieu dim a 'r a allwn i at ymddangos heddyw 'n debyg i chwi 'ch hunan, ac yn siccr gan ddarfod i chwi daro wrth Arglwyddes mor hawddgar odidog a hon; (

FYNNECH............2

ac y rwan a fynnech chwi le yma?

Na cheisiwch fwrw mo 'ch aflwydd arna fi, chwi ni fynnech son am y dyfyn er ei gael ganwaith.

FYNNEI.............2

a llawer Yscowl garpiog a fynnei daeru ei bod hi cystal Merch fonheddig a 'r oreu 'n y Stryd;

y Twrc a 'i geilw ei hun Duw 'r ddaiar, a fynnei 'r hyna 'n briod sef 1% Balchder:

FYNNENT............1

Etto ni wyddit fod y rhesymmeu hyn a feddalhae graig, yn llesio fawr iddynt hwy, a 'r achos fwya oedd, nad oedd fawr yn cael hamdden i 'w gwrando, gan edrych ar y Pyrth, ac o 'r gwrandawyr nid oedd fawr yn ystyried, ac o 'r rheini nid oedd fawr yn eu cofio chwaith hir, rhai ni choelient mai Belial yr oeddynt yn ei wasanaethu, eraill ni fynnent mai 'r twll bach di-sathr hwnnw oedd Borth y Bywyd, ac ni choelient mai hudoliaeth oedd y Pyrth disclair eraill a 'r Castell i rwystro iddynt weled eu Destryw nes mynd iddo.

FYNNIR.............1

ac er hynny odid na fydd neu fe fynnir ryw wendid ynddi.

FYNNOCH............1

Gelwch fi yma fel y fynnoch yn eich gwlad eich hun, ond fe 'm gelwid i gartre, Bardd Cwsc.

FYNNY..............1

Un sy 'n cael gormod o gam yn y byd beunydd, ebr ynte, fe gai 'ch enaid chwi fynny i mi uniondeb.

FYNU...............7

Wrth iddynt son am Weddi, mi a riddfenais ryw ochenaid tuac i fynu am faddeuant a help;

Tyrd gyda mi, neu dro, eb ef, a chyda 'r gair, a hi 'n dechreu torri 'r wawr, f' a 'm cippiodd i 'mhell bell tu ucha 'r Castell, ac ar scafell o gwmmwl gwyn gorphwysasom yn yr entrych, i edrych ar yr Haul yn codi, ac ar fy nghydymaith nefol oedd lawer discleiriach na 'r Haul, ond bod ei lewyrch ef ar i fynu gan y llen-gel oedd rhyngddo ac i wared.

Erbyn i ni fyned i mewn, darfasei 'r ymddugwd, ac un ar y llawr yn glwtt, un arall yn bwrw i fynu, un arall yn pendwmpian uwchben aelwyded o fflagenni tolciog, a darneu pibelli a godardeu;

ar y air f' a 'm trosglwyddodd i fynu, lle 'r oedd Eglwysi 'r Ddinas ddihenydd, canys yr oedd rhith o Grefydd gan bawb ynddi hyd yn oed y digred.

Ar y gair, ni a droesom ein hwynebeu oddiwrth y Ddinas fawr ddihenydd, ac aethom ar i fynu, tu a 'r Ddinas fach arall;

Dyna Eglwys Loegr, ebr ef, mi gyffrois beth, ac wedi edrych i fynu, mi welwn y Frenhines Ann ar ben yr Eglwys, a Chleddy 'mhob llaw, un yn yr asswy a elwid Cyfiawnder i gadw ei deiliaid rhag Dynion y Ddinas ddihenydd, a 'r llall yn ei llaw ddeheu i 'w cadw rhag Belial a 'i Ddrygau Ysprydol, hwn a elwid Cleddy 'r Yspryd, neu Air Duw, o tan y Cleddyf asswy 'r oedd Llyfr Statut Loegr, tan y llall 'r oedd Beibl mawr.

Ond cyn i ni fynd rwd ymlaen tu a 'r Gorllewin, mi glywn si oddi fynu ymysc y Pennaethiaid, a phawb o fawr i fach yn hel ei arfeu, ac yn ymharneisio, megis at Ryfel:

FYNY...............1

Mynd i fyny i 'r Llofftydd, gwelem un mewn 'stafell ddirgel yn gwneud pob ystumieu arno 'i hun i ddyscu moes boneddigaidd iw Gariad;

FYNYCH.............1

ni pherais i erioed ddilyn yr henffordd, os byddei 'r newydd yn well, ac ni feddyliais i erioed warafun cyrchu i 'r Eglwys wrth beri, Na fynych dramwy lle bo mwya dy groeso, na chant o 'r fath.

FYNYCHA............1

ie fynycha' eb yr Angel, ond mae ganddo Lys ymhob un o 'r Strydoedd eraill.

FYNYCHAF...........1

Ond Rhywun yw fy henw cyffredina i, ebr ef, hwnnw a gewchwi glywed fynychaf ymhob mawrddrwg;

FYNYDD.............1

mi welwn f' anwyl gydymaith yn saethu oddiwrthifi i 'r entrych, at fyrdd o Dwysogion gwynion eraill, a dyna 'r pryd y dechreuodd y Pap a 'r Swyddogion daiarol eraill lechu a llewygu, a 'r Penaethiaid uffernol syrthio o fesur y myrddiwn, a phob un cymaint ei swn yn cwympo (i 'm tyb i) a phe syrthiasei fynydd anferth i eigion y mor.

FYNYDDOEDD.........1

AR ryw brydnhawngwaith teg o ha [~ haf ] hir felyn tesog, cymmerais hynt i ben un o Fynyddoedd Cymru, a chyda mi Spienddrych i helpu 'ngolwg [~ fy ngolwg ] egwan, i weled pell yn agos, a phetheu bychain yn fawr;