YNA................38

Yna dechreuasant sibrwd o glust i glust ryw ddirgel swynion ac edrych arnai, a chyda hynny torrodd yr hwndrwd, a phawb a 'i afel yno' i, codasant fi ar eu 'scwyddeu, fel codi Marchog Sir;

ac yna ymaith a ni fel y Gwynt tros Dai a Thiroedd, Dinasoedd a Thyrnasoedd, a Moroedd a Mynyddoedd, heb allu dal sulw ar ddim gan gyflymed yr oeddynt yn hedeg.

I ba beth y mae 'r Merched yna 'n sefyll, ebr fi, a phwy ydynt?

i 'w caru a 'u haddoli y maent yna.

Beth, ebr fi, y gelwch i 'r tair Hudoles yna?

Trysor mawr tros ben sy 'n y Twr yna, eb yr Angel, a 'r holl ymgyrch sy i ddewis Trysorwr i 'r Dwysoges yn lle 'r Pap a drowyd allan o 'r Swydd.

Yna rhwng y tri eraill yr aeth y ddadl;

Attolwg f' arglwydd, ebr fi, pa fodd y gelwch y Pendefigion urddasol yna yn fwy Lladron na 'Speilwyr-ffyrdd?

Ac etto, beth yw 'r holl Ladron hyn wrth y Pen-lladrones fawr yna sy 'n dwyn oddiar y cwbl yr holl betheu hyn, a 'u calonneu, a 'u heneidieu yn niwedd y ffair.

a chwedi i bob un o saig i saig folera cymmaint o 'r dainteithion, ac a wnaethei wledd i ddyn cymmedrol tros wythnos, na bytheirio oedd y gras bwyd, yna moeswch iechyd y brenin, yna iechyd pob cydymaith da, ac felly ymlaen i foddi archfa 'r bwydydd, a gofalon hefyd:

a chwedi i bob un o saig i saig folera cymmaint o 'r dainteithion, ac a wnaethei wledd i ddyn cymmedrol tros wythnos, na bytheirio oedd y gras bwyd, yna moeswch iechyd y brenin, yna iechyd pob cydymaith da, ac felly ymlaen i foddi archfa 'r bwydydd, a gofalon hefyd:

yna Tobacco, yna pawb a 'i Stori ar ei gymydog, os gwir, os celwydd, nis gwaeth, am y bo hi 'n ddigrif, neu 'n 1% ddiweddar, neu 'n siccr, os bydd hi rhywbeth gwradwyddus.

yna Tobacco, yna pawb a 'i Stori ar ei gymydog, os gwir, os celwydd, nis gwaeth, am y bo hi 'n ddigrif, neu 'n 1% ddiweddar, neu 'n siccr, os bydd hi rhywbeth gwradwyddus.

Nid yw 'r lleisieu hyn ond dysc Rhagrith, ac yn ei Hyscol fawr hi, y lluniwyd y gwiscoedd duon yna.

eb y Cyffeswr, hai, hai, cymrwch ef Boenwyr, a theflwch ef i 'r Simnei fyglyd yna, am ddywedyd chwedleu.

Yna hwy a aethant i 'r Cymmun, a phob un yn ymddangos yn syrn barchus i 'r Allor.

a gymerwch i 'r Gelyn echryslawn yna sy a 'i geg yn llosci o syched am eich gwaed, yn lle 'r Twysog trugarog a roes ei waed ei hun i 'ch achub?

O, ebr gwiliwr oedd yn edrych arnynt, ni wiw i chwi gynnyg mynd trwodd a 'ch teganeu gyda chwi, rhaid i chwi adel eich Pottieu, a 'ch Dyscleu, a 'ch Putteinied, a 'ch holl Ger eraill o 'ch ol, ac yna bryssiwch.

O, ebr y gwiliwr, rhaid i chwi gymmeryd gair y Brenin am yrru ar eich ol gynnifer o 'r petheu yna a 'r a fo da er eich lles.

canys cynnesasei nghalon i wrth y lle (er y golwg cynta,) Cei 'n hawdd, eb yr Angel, oblegid yna mae fy lle a 'm siars a 'm gorchwyl inneu.

Gwelwn un rhan o 'r Eglwys yn taflu allan yn Groes glandeg a hynod iawn, a chanfu 'r Angel fi 'n spio arno, a adwaenosti y Rhan yna, ebr ef?

Yna 'r egorodd y Porthor lwyth o feibl dirfawr o faint;

Ewch yn ol i 'r Porth cyfyng ac ymolchwch yno 'n ddwys yn Ffynnon Edifeirwch i edrych a gyfogoch i beth gwaed Brenhinol a lyncasoch gynt, a dygwch beth o 'r dwfr hwnnw i dymmeru 'r clai at ail uno y rhwyg accw, ac yna croeso wrthych.

ac yna dechreuodd y maes galluocca a chynddeiriocca' fu 'rioed ar y ddaiar, pan ddechreuwyd gwyntio Cleddy 'r Yspryd, dechreuodd Belial a 'i luoedd uffernol wrthgilio, yn y man dechreuodd y Pap lwfrhau, a Brenin Ffrainc yn dal allan, ond yr oedd ynte ymron digalonni, wrth weled y Frenhines a 'i deiliaid mor gyttunol, ac wedi colli ei Longeu a 'i Wyr o 'r naill tu, a llawer oi ddeiliaid yn gwrthryfela o 'r tu arall;

Ertolwg, Syr, ebr fi, tan wichian, beth a wneuthum i 'ch erbyn pan ddygech y wyddan yna i 'm nychu?

Yna i ffordd yr aeth a mi tros elltydd a thrwy goedydd, tros foroedd a dyffrynoedd tros Gestyll a Thyrau, Afonydd a Chreigiau, a ph'le y descynnem ond wrth un o Byrth Merched Belial, o 'r tu cefn i 'r Ddinas ddihenydd, lle gwelwn fod y tri Phorth dihenydd yn cyfyngu 'n un o 'r tu cefn, ac yn agor i 'r un lle:

Yn rhodd, Meistr Cwsc, ebr fi, i ba le mae 'r drysau yna 'n egor?

Pwy, ebr fi pioedd y carpieu yna?

Ond mae yna rai 'n perthyn i Segurwyr a Hwsmyntafod, ac i eraill tlawd ymhob peth ond yr Yspryd, oedd well ganddynt newynu na gofyn.

Marchoges, ebr ef, y gelwir yma, y Ferch a fynn farchogaeth ei gwr, a 'i chymdogaeth, a 'i gwlad os geill, ac o hir farchogaeth, hi a ferchyg ddiawl o 'r diwedd o 'r drws yna hyd yn Annw'n.

Ond cyn i mi edrych ychwaneg o 'r aneirif ddryseu hynny, clywn lais yn peri i minneu wrth fy henw ymddattod, ar y gair mi 'm clywn yn dechreu toddi fel caseg-eira yn gwres yr Haul, yna rhoes fy Meistr i mi ryw ddiod-gwsc fel yr hunais, ond erbyn i mi ddeffro f' am dygasei i ryw ffordd allan o bellder y tu arall i 'r Gaer;

Ac ar y llaw ddeheu tu hwnt i 'r Agendor yna, y mae Paradwys.

Canys, pe rhoit dy frenhiniaeth (lle ni feddi ddimmeu i roi) ni cheit gan borthor y drysau yna, spio unwaith trwy dwll y clo.

yna cippiwyd hwytheu allan a 'u penne 'n isa.

Yna Meistr Enllibiwr, alias Gelyn y geirda, dim atteb:

Yna galwodd y Criwr Marchoges, alias, Meistres y Clos!

Yna, ebr y Brenin, wedi ymsythu ar ei frenhinfainc, Fy lluoedd ofnadwy anorchfygol na arbedwch ofal a phrysurdeb i hebrwng y Carcharorion hyn allan o 'm Terfyneu i rhag diwyno Ngwlad;

Ond yr wythfed y gwr cwmbrus yna sy 'n fy mygwth i, gedwch ef yn rhydd uwchben y Geulan tan Gwrt Cyfiawnder, i brofi, gwneud ei gwyn yn dda i 'm herbyn i, os geill.

YNDDI..............7

Gwelwn un Ddinas anferthol o faintioli, a miloedd o Ddinasoedd a Theyrnasoedd ynddi;

Och fi, ai Dynion dihenydd, ebr fi, yw 'r cwbl sy ynddi?

Gelwir, ebr ynte, bob un wrth henw 'r Dwysoges sy 'n rheoli ynddi;

ar y air f' a 'm trosglwyddodd i fynu, lle 'r oedd Eglwysi 'r Ddinas ddihenydd, canys yr oedd rhith o Grefydd gan bawb ynddi hyd yn oed y digred.

Am fod yn rhaid i bawb ymolchi ynddi cyn cael braint yn Llys IMMANUEL, hi a elwir Ffynnon Edifeirwch;

pan aethom ronyn uwch i 'r Stryd, clywn lais ara 'n dywedyd om hol, Dyna 'r Ffordd, rhodia ynddi.

ac er hynny odid na fydd neu fe fynnir ryw wendid ynddi.

YNDDO..............2

a pheth erbyn ymorol, ydoedd ond cyfeddach rhwng saith o gymdogion sychedig, Eurych, a Lliwydd, a Gof, Mwyngloddiwr, 'Scubwr-simneiau, a Phrydydd, ac Offeiriad a ddaethei i bregethu sobrwydd, ac i ddangos ynddo 'i hun wrthuned o beth yw meddwdod;

Wedi llwyrflino ar y moch abrwysc hyn, ni aethom yn nes i 'r Porth i spio gwallieu i ardderchog Lys Cariad y Brenhin cibddall, lle hawdd mynd i mewn, ac anhawdd mynd allan, ac ynddo aneirif o Stafelloedd.

YNDDYNT............1

wel', ebr ef, mae yn y Pelydr accw lawer swyn ryfeddol, mae e 'n eu dallu rhag gweled bach, mae e 'n eu synnu rhag ymwrando a 'u perygl, ac yn eu llosci a thrachwant diwala am ychwaneg o hono, ac ynte 'n wenwyn marwol, yn magu ynddynt glefydon anescorol, na ddichon un meddyg, ie, nac angeu byth bythoedd ei hiachau, na dim oni cheir physygwriaeth nefol a elwir edifeirwch, i gyfog y drwg mewn pryd cyn y greddfo 'n rhybell, wrth dremio gormod arnynt.

YNFYDION...........2

i ba le y mae 'r ynfydion accw 'n ceisio mynd, ebr fi?

Oh, ynfydion!

YNFYTTACH..........1

Mynd ymlaen i 'r Parlwr, gwelwn ddyscu dawnsio, a chanu, a llais ac a llaw i yrru eu Cariadeu yn saith ynfyttach nac oeddynt eusys:

YNGHANOL...........2

Ynghanol hyn, clywn ryw anfad rydwst tu a phen isa 'r Stryd, a thyrfa fawr o bobl yn ymdyrru tu a 'r Porth, a 'r fath ymwthio ac ymdaeru, a wnaeth i mi feddwl fod rhyw ffrae gyffredin ar droed, nes gofyn i 'm cyfaill beth oedd y matter;

Dyma, eb yr Angeu, a 'm dygasei i yno walch a ges i ynghanol Tir Ango, a ddaeth mor yscafn-droed, na phrofodd eich mawrhydi dammeid o hono 'rioed.

YNGHROG............1

o Ffrainc, fel y deellais wrth ei arfau ef, y tair Flour-de-lis ar Faner arian ynghrog uchel.

YNGHWRT............1

Mi rof gydcwyn am hynny, ac am gamgarchariad arnoch wi ach car Lucifer ynghwrt Cyfiawnder.

YNGHYD.............1

O 'ch tyb dda chwi, eb yr Arglwydd, yw hynny, ond ni choeliai fynd o ddau ynghyd erioed trwy fwy o gariad na ninneu.

YNGHYFAILL.........1

O ebr 'ynghyfaill, un yw hon sy a 'i chynnyscaeth oll yn y golwg, etto gweli faint sy o rai ffolion yn ei cheisio, a 'r gwaela 'n abl, er sy arni hi o gaffaeliad;

YNGHYLCH...........1

Erbyn ymorol un o gennadon Lucifer a ddaethei a Llythyr at Angeu, ynghylch y saith garcharor hyn ac ymhen ennyd parodd Tynged ddarllen y Llythyr ar osteg, ac hyd yr wy 'n cofio dyma 'r geirieu:

YNGHYNFFON.........1

Ynghynffon y rhai'n daeth attom ni fagad o Stryd Elw;

YNGHYSCOD..........1

Felly o hir drafaelio a 'm Llygad, ac wedi a 'm Meddwl daeth blinder, ac ynghyscod Blinder daeth fy Meistr Cwsc yn lledradaidd i 'm rhwymo;

YNGLYN.............1

mae 'r hen Gadno yn cael ei addoli yn eu ferched, oblegid tra bo dyn ynglyn wrth y rhain neu wrth un o 'r tair, mae e 'n siccr tan nod Belial, ac yn gwisco 'i lifrai ef.

YNGOLWG............3

a Phorth mawr discleirwych ymhen isa pob Stryd, a Thwr teg ar bob Porth, ac ar bob Twr yr oedd Merch landeg aruthr yn sefyll yngolwg yr holl Stryd;

Oddi ar hwn trois yngolwg tu arall i 'r Stryd lle gwelwn glamp o bendefig ieuanc a lliaws o 'i ol yn deg ei wen, a llaes ei foes i bawb a 'i cyrfyddei.

Ond ni ches i fawr aros nad dyma fi yngolwg Allor fawr arswydus lle gwelwn y Brenin Dychrynadwy yn traflyncu cig a gwaed Dynion, a mil o fan angheuod o bob twll yn ei borthi fyth, a chig ir twymn:

YNGRADDEU..........1

ond gwybyddwch nad oes o 'r tu yma 'r un ond fy Hunan, ac un Brenin arall sydd i wared obry, a chewch weled na phrisia hwnnw na minneu yn ngraddeu 'ch mawrhydi eithr yngraddeu 'ch drygioni, i gael cymmwyso 'ch cosp at eich beieu, am hynny attebwch i 'r holion.

YNO................44

Yna dechreuasant sibrwd o glust i glust ryw ddirgel swynion ac edrych arnai, a chyda hynny torrodd yr hwndrwd, a phawb a 'i afel yno' i, codasant fi ar eu 'scwyddeu, fel codi Marchog Sir;

f' a 'r carn-witsiaid melltigedig hyn a mi i fwytty neu seler rhyw Bendefig, ac yno i 'm gadawant i dalu iawn gerfydd fy ngheg am eu lledrad hwy:

Tyrd yn nes attynt, eb yr Angel, ac a 'm cippiodd i wared yn y llen-gel, trwy lawer o fwrllwch diffaith oedd yn codi o 'r Ddinas, ac yn Stryd Balchder descynnasom ar ben 'hangle o Blasdy penegored mawr, wedi i 'r Cwn a 'r Brain dynnu ei Lygaid, a 'i berchenogion wedi mynd i Loegr, neu Frainc, i chwilio yno am beth a fasei can haws ei gael gartre, felly yn lle 'r hen Dylwyth lusengar daionus gwladaidd gynt, nid oes rwan yn cadw meddiant ond y modryb Dylluan hurt, neu Frain rheibus, neu Biod brithfeilchion, neu 'r cyffelyb i ddadcan campeu y perchenogion presennol.

Yr oedd yno fyrdd o 'r fath blasau gwrthodedig, a allasei oni bai Falchder, fod fel cynt yn gyrchfa goreugwyr, yn Noddfa i 'r gweiniaid, yn Yscol Heddwch a phob Daioni, ac yn fendith i fil o Dai bach o 'u hamgylch.

Tai teg iawn, rhyfeddol o uchder, ac o wychder, ac achos da, o ran bod yno Ymerodron, Brenhinoedd a Thwysogion 'gantoedd, Gwyr mawr a Bonheddigion fyrdd, a llawer iawn o Ferched o bob gradd;

Llawer mursen oedd yno, na wyddei pa sutt i agor ei gwefuseu i siarad, chwaethach i fwytta, na pha fodd o Wir ddyfosiwn i edrych tan ei thraed;

Gyfeiryd a Rhufain, gwelwn Ddinas a Llys teg iawn, ac arno wedi derchafu 'n uchel hanner lleuad ar Faner aur, wrth hyn gwybum mai 'r Twrc oedd yno.

Ond yr awron fe roes y tri i wascu i penneu 'nghyd, pa fodd nesa y gallent ddifa y Stryd groes accw, sef Dinas IMMANUEL, ac yn enwedig un Llys mawr sy yno;

Mi wrantaf yno le llawn, ebr fi.

ac ar fyrr iti, mae yno bob peth a bair i ddyn dybio 'n well o hono 'i hun, ac yn waeth o eraill nac y dylei.

Synnais ei glywed e 'n galw 'r Dwysoges felly, a 'r Bon'ddigion mwya yno, yn Garn-lladron;

Oddi yno ni aethom lle clywem drwst mawr, a churo a dwndrio, a chrio a chwerthin, a bloeddio a chanu.

Mynd i 'r Bwytty, dyscu 'r oeddid yno wersi o gymhendod mindlws wrth fwytta:

Mynd i 'r Seler, yno cymyscu Diodydd cryfion o swyn-serch o greifion ewinedd a 'r cyffelyb:

Blino ar y ffloreg ddiflas honno, a myned i gell arall, yno 'r oedd Pendefig wedi cyrchu Bardd o Stryd Balchder, i wneud Cerdd fawl i 'w angyles, a chywydd moliant iddo 'i hun;

Yno gwelem fyrdd o Ferched glan, pob diodydd, ffrwythydd, dainteithion, pob rhyw offer a llyfreu cerdd dafod a thant, telyneu, pibeu, cywyddeu, caroleu, &c.

Ar fyrr, yr oedd yno bob math o gysgodion pleser, a rhith hyfrydwch:

Ac i Deml yr anghred yr aethom gynta, gwelwn yno rai yn addoli llun Dyn, eraill yr Haul, eraill y Lleuad, felly aneirif o 'r fath Dduwieu eraill, hyd at y Winwyn a 'r Garlleg;

Oddi yno ni aethom i gynulleidfa o rai Mudion, lle nid oedd ond ochneidio, a chrynu, a churo 'r ddwyfron.

Pa beth, ebr y Cyffeswr, tan edrych ar ryw siel ddu oedd yno gerllaw?

O blegid yn lle edrych tuac yno, mae gormod yn ymddallu wrth y tair Twysoges obry, ac mae Rhagrith yn cadw llawer, ac un llygad ar y Ddinas ucha, a 'r llall a'r yr isa;

Tyrd i mewn yma, cei weled ychwaneg, ebr ef, ac a'm cipiodd i lofft y grog, un o Eglwysi Cymru, a 'r bobl ar ganol y Gwasanaeth, yno gwelem rai 'n sisial siarad, rhai 'n chwerthin rhai 'n tremio ar Ferched glan, eraill yn darllen gwisciad eu Cymydog o 'r coryn i 'r sowdl, rhai 'n ymwthio ac yn ymddanheddu am eu braint, rhai 'n heppian, eraill yn ddyfal ar eu dyfosiwn, a llawer o rheini hefyd yn rhagrithio.

Er gwyched yr olwg arnynt nid yw ond ffug, nid yw Belial ond Tywysog tlawd iawn gartre, nid oes ganddo yno ond chwi 'n gynnud ar y tan, a chwi 'n rhost ac yn ferw i 'ch cnoi, ac byth nid ewch i 'n ddigon, byth ni ddaw torr ar ei newyn ef na 'ch poen chwitheu.

r oedd yno un piglas cenfigennus a droes yn ol wrth ddarllen, Car dy Gymydog fel ti dy hun, yr oedd yno Gwestiwr ac Athrodwr a chwidr-droisant wrth ddarllen, Na ddwg gam Dystioliaeth;

r oedd yno un piglas cenfigennus a droes yn ol wrth ddarllen, Car dy Gymydog fel ti dy hun, yr oedd yno Gwestiwr ac Athrodwr a chwidr-droisant wrth ddarllen, Na ddwg gam Dystioliaeth;

ie, 'n lle 'r holl ffrio ffair, a 'r ffrost, a 'r ffrwst, a 'r ffrwgwd oedd yno 'n pendifadu dynion yn ddibaid, ac yn lle 'r aneirif ddrygeu gwastadol oedd isod;

Ces gennad i orphwyso peth wrth un o 'r dryseu gogoneddus, lle 'r oedd rhai 'n dyfod i gael braint yn yr Eglwys Gyffredin, ac Angel tal yn cadw 'r drws a 'r Eglwys oddi mewn mor oleu dambaid, nad oedd wiw i Ragrith ddangos yno mo 'i hwyneb, etto hi ymddangosei weithiau wrth y drws er nad aeth hi 'rioed i mewn.

Wedi hynny, dechreuodd rhai o dylwyth y 'Scubor a safasei yno er's ennyd, lefaru.

Ewch yn ol i 'r Porth cyfyng ac ymolchwch yno 'n ddwys yn Ffynnon Edifeirwch i edrych a gyfogoch i beth gwaed Brenhinol a lyncasoch gynt, a dygwch beth o 'r dwfr hwnnw i dymmeru 'r clai at ail uno y rhwyg accw, ac yna croeso wrthych.

a chwippyn er maint oedd y distawrwydd o 'r blaen, dyma si o 'r naill i 'r llall fod yno Ddyn bydol;

Pa fodd y daethoch, Syre, eb rhyw furgyn o Angeu bach oedd yno?

Wel', wel', ebr Taliessin, ni thalwn i yno ddraen, ni waeth genni lle 'r wyf:

Yn hyn, dyma ryw swbach henllwyd bach a glywsei fod yno Ddyn bydol yn syrthio wrth fy nhraed, ac yn wylo 'n hidl.

rhai eraill a 'm diystyrant i mhellach gan 'y ngalw 'n Fran, fe ddywed Bran i mi fod yno gastieu drwg meddant.

Dyma, eb yr Angeu, a 'm dygasei i yno walch a ges i ynghanol Tir Ango, a ddaeth mor yscafn-droed, na phrofodd eich mawrhydi dammeid o hono 'rioed.

Ond gan eich bod cymmaint yn llyfreu 'r Pap, cewch fynd i gyweirio 'i wely ef at y Pap oedd o 'i flaen, ac yno cewch gusanu 'i fawd ef byth, ac ynte fawd Lucifer.

Eithr galwyd hwy yno wrth eu henwau noethion, Meddwyn a Phuttain.

Gosodwch, ebr ef, y rhain ar fin y Dibyn ger bron Gorsedd Cyfiawnder, hwy a gant yno uniondeb er nas gwnaethant.

gwnant yno fwy o wasanaeth i chwi am ymborth ac i mineu am well cwmnhi:

Pa ddelw bynnac, pe troent y llywodraeth uffernol tros ei cholyn, gyrr di hwynt yno 'n sydyn, rhag ofn i mi gael gorchymyn i 'th daro di 'n ddim cyn d' amser.

Etto nid rhaid i ti uno'n [~ unofn ] soddi at Lucifer, er daed fyddei gan bawb yno dy gael di, etto byth nis cant:

ebr Merch oedd yno tan ddangos y Rhodreswr.

Ond os golwg dra echryslawn oedd honno, 'roedd yno uwchben olwg erchyllach na hitheu, sef, Cyfiawnder ar ei Gorseddfainc yn cadw drws Uffern, ar Frawdle neilltuol uwchben y safn i roi barn ar y Colledigion fel y delont.

r oedd yno olwg rydost i wyneb euog.