WEINIAID...........1

ni ddug hwnnw ond cynhinion oddiarno ef, eithr efe a ddug oddiar y tlawd fywioliaeth ei anifail, ac wrth hyn- ny, ei fywioliaeth ynteu a 'i weiniaid.

WEIR...............2

ac mai weir oedd yn troi delw St.

Pedr, ac mai wrth weir yr oedd yr Yspryd Glan yn descyn o lofft y grog ar yr Offeiriad.

WEITHIAN...........5

Wel', ebr fi wrthi fy hun, yn iach weithian i 'm hoedl;

Gwybydd weithian, eb yr Angel, na welaisti etto foes, ac na chlywaist yma air, ond o wersi Rhagrith.

Ertolwg, ebr fi, p'le weithian y mae Eglwys Loegr?

Tyrd trwodd weithian, eb yr Angel, ac a 'm tynnodd i mewn lle gwelwn yn y Porth yn gynta Fedyddfaen mawr, ac yn ei ymyl, Ffynnon o ddw'r hallt;

Ac nid oes dim ffordd bossibl i ti ddianc weithian, na thros yr Agendor i Baradwys, na thrwy 'r Wal-derfyn yn d' ol i 'r Byd:

WEITHIAU...........1

Ces gennad i orphwyso peth wrth un o 'r dryseu gogoneddus, lle 'r oedd rhai 'n dyfod i gael braint yn yr Eglwys Gyffredin, ac Angel tal yn cadw 'r drws a 'r Eglwys oddi mewn mor oleu dambaid, nad oedd wiw i Ragrith ddangos yno mo 'i hwyneb, etto hi ymddangosei weithiau wrth y drws er nad aeth hi 'rioed i mewn.

WEITHIEU...........2

Y Cott sy a 'i olwg ar ei Dir ef i 'w Fab ei hun, y lleill i gyd ar Arian ei gynnyscaeth ef, oblegid ei ddeiliaid ef ydynt oll, sef ei Farsiandwyr, ei Daelwriaid, ei Gryddion, a 'i Grefftwyr eraill ef, au huliodd ac a 'i maentumiodd e 'n yr holl wychder mawr hwn, ac heb gael ffyrling etto, nac yn debyg i gael, ond geirieu teg, ac weithieu fygythion ondodid.

Oddiyno ni aethom i 'Scubor, lle 'r oedd un yn dynwared Pregethu ar ei dafod leferydd, weithieu 'r un peth deirgwaith olynol.

WEITHREDOEDD.......1

mwy o Sidaneu oedd gan y Marsiandwyr, mwy o Weithredoedd ar Diroedd gan y Cyfreithwyr, a mwy o Godeu llownion, a Bilieu a Bandieu gan y Llogwyr.

WEL................15

Wel', ebr fi wrthi fy hun, yn iach weithian i 'm hoedl;

wel', ebr ef, mae yn y Pelydr accw lawer swyn ryfeddol, mae e 'n eu dallu rhag gweled bach, mae e 'n eu synnu rhag ymwrando a 'u perygl, ac yn eu llosci a thrachwant diwala am ychwaneg o hono, ac ynte 'n wenwyn marwol, yn magu ynddynt glefydon anescorol, na ddichon un meddyg, ie, nac angeu byth bythoedd ei hiachau, na dim oni cheir physygwriaeth nefol a elwir edifeirwch, i gyfog y drwg mewn pryd cyn y greddfo 'n rhybell, wrth dremio gormod arnynt.

a 'r sawl a gaffo 'r gwir ennaint hwnnw, canys mae rhith o hwn fel o bob peth arall yn y Ddinas ddihenydd, ond pwy bynnac a ymiro a 'r iawn ennaint, fe wel ei friwieu a 'i wallco, ac nid erys yma funud hwy pe rhoe Belial iddo 'i dair Merch, ie, neu 'r bedwaredd, sy fwya oll, am aros.

wel'dyma Rufain, ebr fi, ac yn hon y mae 'r Pap yn byw?

Wel'dyma Fedlam yn ddiddadl, ebr fi.

Wel' dyma Fardd, ebr fi, sy well olrheiniwr na mi:

Wel'dyma arwydd, ebr fi, na ddylid fyth farnu wrth y golwg.

a leddaisti ef, wel'dyma rywbeth at cael cymmod yr Eglwys, 'r wyfi 'n dywedyd itti, oni bai ladd o honot ef, ni chawsit fyth ollyngdod, na phurdan, ond mynd yn union i Ddiawl wrth blwm.

wel, 'ebr ynte, 'bellach mi wna 'ch cymmod, eich Penyd yw bod byth yn weddw, rhag i chwi wneud drwg- Fargen arall.

Wel, 'eb yr Angel, mae gan y rhain yr iawn Spectol i weled y petheu a berthyn i 'w heddwch, ond bod yn fyrr yn eu hennaint un o 'r defnyddieu anghenrheitia, a elwir cariad perffaith.

Wel' dyma 'r Eglwys Gatholic, eb yr Angel.

Wel', ebr fi, na ddel byth nos i Lan-gwsc, ac na chaffo 'r Hunlle byth orphws ond ar flaen mynawyd oni ddygwch fi 'n ol lle i 'm cawsoch.

Wel', wel', ebr Taliessin, ni thalwn i yno ddraen, ni waeth genni lle 'r wyf:

Wel', wel', ebr Taliessin, ni thalwn i yno ddraen, ni waeth genni lle 'r wyf:

Wel', ebr y Brenin cul ofnadwy er mwyn fy mrawd Cwsc, chwi ellwch fynd i droi 'ch traed am y tro yma;

WELAIS.............3

Ni chawn i attreg nad dyma fi 'n ymyl yr anferth Gastell tecca 'r a welais i 'rioed, a Lynn tro mawr o 'i amgylch:

I fod yn fyrr, gwelei bawb rywbeth yn ei flino, ac felly cyd-ddychwelasant oll i 'studio 'r pwynt, ni welais i 'r un etto yn dyfod wedi dyscu ei wers, ond yr oedd ganddynt gymaint o Godeu a Scrif'nadeu 'n dynn o 'u cwmpas nad aethent fyth trwy grau mor gyfyng pe ceisiasent.

Nid oeddwn i ond yspio o hirbell, etto mi a welais fwy o erchylldod arswydus, nac a fedrai rwan ei draethu, nac a fedrais i 'r pryd hynny ei oddef;

WELAIST............1

er maint y soniant am eu Goleuni oddimewn, nid oes ganddynt gymaint a Spectol natur pe sy gan y digred y welaist gynneu.

WELAISTI...........2

Gwybydd weithian, eb yr Angel, na welaisti etto foes, ac na chlywaist yma air, ond o wersi Rhagrith.

Ni welaisti etto, eb yr Angel, na ddo 'mysc yr anghred, ddigywilydd-dra mor oleu-gyhoedd a hwn;

WELANT.............1

a bu ganddynt wir ffydd, ond hwy a gymyscasant yr ennaint hwnnw a 'u defnyddieu newyddion eu hunain, fel na welant mwy na 'r anghred.

WELAU..............1

Yn y tai, gwelem rai ar welau sidanblu yn ymdrobaeddu mewn trythyllwch:

WELDYMA............1

Weldyma i ti 'r Eglwys a fyn Rhagrith ei galw 'n Eglwys Gatholic, ac mai rhain yw 'r unic rai cadwedig, eb yr Angel:

WELE...............1

Beth yw hynny, ebr finneu, wrth sy dan Belial fawr, wele Ymerodron a Brenhinoedd heb rifedi?

WELED..............15

AR ryw brydnhawngwaith teg o ha [~ haf ] hir felyn tesog, cymmerais hynt i ben un o Fynyddoedd Cymru, a chyda mi Spienddrych i helpu 'ngolwg [~ fy ngolwg ] egwan, i weled pell yn agos, a phetheu bychain yn fawr;

Gan fod cymmaint dy awydd i weled cwrs y Byd bach, ces orchymyn i roi i ti olwg arno, fel y gwelit dy wallco 'n anfodloni i 'th stad a 'th wlad dy hunan.

O ben y Murddyn yma 'r oeddem yn cael digon o le, a llonydd i weled yr holl Stryd o 'n deu-ty.

o wir wenwyn ei weled e 'n deccach Adeilad nac sy yn y Ddinas ddihenydd oll.

Ond er maint ei allu a dyfned ei ddichellion, er maint o Emprwyr Brenhinoedd a Llywiadwyr cyfrwysgall sy tan ei Faner ef yn yr anferth Ddinas ddihenydd, ac er glewed ei fyddinoedd aneirif ef tu draw i 'r Pyrth yn y Wlad isa, etto, eb yr Angel, cant weled hynny 'n ormod o dasc iddynt:

Yn y pen isa, cei weled y Pap etto, Gorescynnwyr Teyrnasoedd a 'i Sawdwyr, Gorthrymwyr Fforestwyr, Cauwyr y Drosfa gyffredin, Ustusiaid a 'u Breibwyr, a 'u holl Sil o 'r cyfarthwyr hyd at y ceisbwl:

Felly nineu aethom i weled y 'Lecsiwn.

Wel, 'eb yr Angel, mae gan y rhain yr iawn Spectol i weled y petheu a berthyn i 'w heddwch, ond bod yn fyrr yn eu hennaint un o 'r defnyddieu anghenrheitia, a elwir cariad perffaith.

Tyrd i mewn yma, cei weled ychwaneg, ebr ef, ac a'm cipiodd i lofft y grog, un o Eglwysi Cymru, a 'r bobl ar ganol y Gwasanaeth, yno gwelem rai 'n sisial siarad, rhai 'n chwerthin rhai 'n tremio ar Ferched glan, eraill yn darllen gwisciad eu Cymydog o 'r coryn i 'r sowdl, rhai 'n ymwthio ac yn ymddanheddu am eu braint, rhai 'n heppian, eraill yn ddyfal ar eu dyfosiwn, a llawer o rheini hefyd yn rhagrithio.

ac er bod yma rai 'n llawenu ei weled ef, ni bu etto yn ein plith ni ddim llawenydd o 'i droedigaeth ef;

Beth, ebr gwiliwr arall yw 'ch anwyl Ddinas chwi ond Taflod fawr o boethfel uwch ben Uffern, a phettei chwi yma, caech weled y tan tu draw i 'ch caereu ar ymgymeryd i 'ch llosci hyd Annwfn:

Etto ni wyddit fod y rhesymmeu hyn a feddalhae graig, yn llesio fawr iddynt hwy, a 'r achos fwya oedd, nad oedd fawr yn cael hamdden i 'w gwrando, gan edrych ar y Pyrth, ac o 'r gwrandawyr nid oedd fawr yn ystyried, ac o 'r rheini nid oedd fawr yn eu cofio chwaith hir, rhai ni choelient mai Belial yr oeddynt yn ei wasanaethu, eraill ni fynnent mai 'r twll bach di-sathr hwnnw oedd Borth y Bywyd, ac ni choelient mai hudoliaeth oedd y Pyrth disclair eraill a 'r Castell i rwystro iddynt weled eu Destryw nes mynd iddo.

ac yna dechreuodd y maes galluocca a chynddeiriocca' fu 'rioed ar y ddaiar, pan ddechreuwyd gwyntio Cleddy 'r Yspryd, dechreuodd Belial a 'i luoedd uffernol wrthgilio, yn y man dechreuodd y Pap lwfrhau, a Brenin Ffrainc yn dal allan, ond yr oedd ynte ymron digalonni, wrth weled y Frenhines a 'i deiliaid mor gyttunol, ac wedi colli ei Longeu a 'i Wyr o 'r naill tu, a llawer oi ddeiliaid yn gwrthryfela o 'r tu arall;

Trwy fyrddiwn o gyscodion ac ymlusciaid, a beddi, a Monwentau, a Beddrodau, ni aethom ymlaen i weled y Wlad yn ddirwystr;

ond gwybyddwch nad oes o 'r tu yma 'r un ond fy Hunan, ac un Brenin arall sydd i wared obry, a chewch weled na phrisia hwnnw na minneu yn ngraddeu 'ch mawrhydi eithr yngraddeu 'ch drygioni, i gael cymmwyso 'ch cosp at eich beieu, am hynny attebwch i 'r holion.

WELEM..............1

Gorfod mynd o 'm llwyr anfodd gan y nerth a 'm cippiodd fel corwynt, rhwng uchel ac isel, filoedd o filltiroedd yn ein hol ar y llaw asswy, oni ddaethom eilwaith i olwg y Wal derfyn, ac mewn congl gaeth ni welem glogwyn o Lys candryll penegored dirfawr, yn cyrraedd hyd at y Wal lle 'r oedd y drysau aneirif, a rheiny oll yn arwain i 'r anferth Lys arswydus hwn:

WELES..............1

eich gwasanaethwr tlawd, da genni 'ch gweled yn iach ni weles i 'rioed ferch harddach mewn clos;

WELI...............2

Y Castell fry yn yr awyr, ebr ef, a pieu Belial, Tywysog llywodraeth yr Awyr, a Llywodraethwr yr holl Ddinas fawr obry, fe 'i gelwir Castell Hudol, canys hudol mawr yw Belial, a thrwy hudoliaeth y mae e 'n cadw tan ei faner y cwbl oll a weli;

ac felly ti weli fod Rhagrith yn dra hy ddyfod at yr Allor o flaen IMMANUEL ddisiommedig.

WELID..............1

ac o ddywedyd y gwir, ni choelia 'i na walliasei 'r fan yma finneu, oni basei i 'm Cyfeill yn ddiymannerch, fy nghipio i ymhell oddiwrth y tri Thwr hudol i ben ucha 'r Strydoedd, am descyn i wrth gastell o Lys anferthol o faint, a thirion iawn yr olwg cynta, ond gwael a gwrthun arswydus o 'r tu pella, etto ni welid ond yn anhawdd iawn mor tu gwrthun;

WELITI.............1

Ni weliti yma ond sobrwydd mwynder a sirioldeb, heddwch a diolchgarwch;

WELL...............12

Ond o hir graffu, mi a 'u gwelwn hwy 'n well a theccach eu gwedd na 'r giwed felynddu gelwyddog honno.

Atlygaf henw 'r Ddinas fawr wallwfus hon, ebr fi, os oes arni well henw na Bedlam fawr?

Ond mynnei 'r Pap y Tair, ar well rhesymmeu na 'r lleill i gyd:

ac ar fyrr iti, mae yno bob peth a bair i ddyn dybio 'n well o hono 'i hun, ac yn waeth o eraill nac y dylei.

Wel' dyma Fardd, ebr fi, sy well olrheiniwr na mi:

ryw hirnos Gaia dduoer, pan oedd hi 'n llawer twymnach yn nghegin Glynn-cywarch nac ar ben Cadair Idris, ac yn well mewn stafell glyd gyda chywely cynnes, nac mewn amdo ymhorth y fonwent;

Ond mae yna rai 'n perthyn i Segurwyr a Hwsmyntafod, ac i eraill tlawd ymhob peth ond yr Yspryd, oedd well ganddynt newynu na gofyn.

ni pherais i erioed ddilyn yr henffordd, os byddei 'r newydd yn well, ac ni feddyliais i erioed warafun cyrchu i 'r Eglwys wrth beri, Na fynych dramwy lle bo mwya dy groeso, na chant o 'r fath.

Ac ar y llaw asswy 'r oedd henddyn a elwid Amser, yn dylifo aneirif o edafedd aur, ac edafedd arian, a chopr, a haiarn lawer iawn, ac ymbell edy 'n prifio 'n well at ei diwedd a myrddiwn yn prifio 'n waeth;

gwnant yno fwy o wasanaeth i chwi am ymborth ac i mineu am well cwmnhi:

a bwriedais fyw well-well, gan fod yn esmwythach genni gan mlynedd o gystudd yn llwybreu sancteiddrwydd, na gorfod gweled cip arall ar erchylldod y Noson honno.

a bwriedais fyw well-well, gan fod yn esmwythach genni gan mlynedd o gystudd yn llwybreu sancteiddrwydd, na gorfod gweled cip arall ar erchylldod y Noson honno.