MORDDWYD...........1

Mi wna 'i chwi gofio 'ch bod yma, eb ef, ac eilwaith ag ascwrn morddwyd gosododd arna 'i 'n gythreulig, a mineu 'n oscoi 'ngoreu.

MORDDWYDYDD........1

O escyrn morddwydydd Dynion y gwnelsid holl bilereu 'r Neuadd, a Philereu 'r Parlwr o escyrn y coeseu, a 'r llorieu 'n un walfa o bob cigyddiaeth.

MORIWR.............1

Gwelais rywun ddoe, medd y Cardottyn, a chadach brith fel moriwr a ddaethei a llong fawr o yd i 'r borth nesa;

MOROEDD............2

ac yna ymaith a ni fel y Gwynt tros Dai a Thiroedd, Dinasoedd a Thyrnasoedd, a Moroedd a Mynyddoedd, heb allu dal sulw ar ddim gan gyflymed yr oeddynt yn hedeg.

a 'r Eigion mawr fel Llynntro o 'i chwmpas, a moroedd eraill fel afonydd yn ei gwahanu hi 'n rhanneu.

MOSCOVIAID.........1

Fe roesei ar y Pap a 'i Fab arall o Ffrainc ddinistrio Eglwys Loegr a 'i Brenhines, ar y Twrc a 'r Moscoviaid daro y rhanneu eraill o 'r Eglwys a lladd y bobl, yn enwedig y Frenhines a 'r Twysogion eraill, a llosci 'r Bibl yn anad dim.

MRAWD..............3

Maent yn agor, ebr ynte, i Dir Ango, Gwlad fawr tan lywodraeth fy mrawd yr Angeu, a 'r Gaer fawr yma, yw Terfyn yr anferth Dragwyddoldeb.

Wel', ebr y Brenin cul ofnadwy er mwyn fy mrawd Cwsc, chwi ellwch fynd i droi 'ch traed am y tro yma;

Beth yw 'ch Cwsc ond fy mrawd i?

MRENHINES..........1

Eithr tecca gwelwn i Rann fy Mrenhines fy hun a gloewa 'i harfeu.

MUDANT.............1

a mynych iawn y mudant heb fedru fawr aros yn y naill, gan ddaed ganddynt Dwysoges Stryd arall:

MUDION.............2

Oddi yno ni aethom i gynulleidfa o rai Mudion, lle nid oedd ond ochneidio, a chrynu, a churo 'r ddwyfron.

Oddiwrth y cwn mudion digwyddodd i ni droi i Eglwys fawr benegored, a myrdd o escidieu yn y porth, wrth y rhain deellais mai teml y Tyrciaid ydoedd;

MUNUD..............1

Fe fedrodd drefnu llawer dalfa o fil neu ddengmil o eneidieu bob un i 'w le mewn munud, a pha 'r gledi fydd arno rwan gyda saith er eu perycled?

MUNUDIE............1

eraill wrth y Drych er's teir-awr yn ymbincio, yn dyscu gwenu, yn symmud pinneu, yn gwneud munudie' ac ystumieu.

MUNYD..............1

Mewn munyd, dyma 'r meirw fwy na rhi o finteioedd yn gwneud eu moes i 'r Brenin, ac yn cymryd eu lle mewn trefn odiaeth.

MURDDYN............1

O ben y Murddyn yma 'r oeddem yn cael digon o le, a llonydd i weled yr holl Stryd o 'n deu-ty.

MURIEU.............1

a phenglogeu Dynion y gwnelsid y murieu, a rheini 'n 'scyrnygu dannedd yn erchyll;

MURSEN.............1

Llawer mursen oedd yno, na wyddei pa sutt i agor ei gwefuseu i siarad, chwaethach i fwytta, na pha fodd o Wir ddyfosiwn i edrych tan ei thraed;

MUWSIC.............1

Nesa i hynny oedd Angeu Cariad, ac wrth ei draed fyrdd o bob offer a llyfreu muwsic, a cherdd, a llythyreu mwynion ac ysmottieu a lliwieu i harddu 'r wyneb, a mil o ryw sciabas deganeu ir pwrpas hwnnw, a rhai cleddyfeu;

MWELED.............1

Ist, ebr ynte, nid oes yma ond fy chwaer Hunlle, mynd yr ym ni 'n dau i 'mweled a 'n brawd Angeu:

MWG................1

O 'r diwedd rhwng ymbell fytheiriad trwm, a bod pawb a 'i bistol pridd yn chwythu mwg a than, ac absen iw gymydog, a 'r llawr yn fudr eusys rhwng colli diod a phoeri, mi ofnais y gallei gastie' butrach na rheini fod yn agos, ac a ddeisyfiais gael symmud.

MWGYDU.............1

ymhen ennyd, dyma 'r druan Weddw, wedi ei mwgydu rhag edrych mwy ar y byd brwnt yma, yn dyfod tan leisio 'n wann, ac och'neidio 'n llesc rhwng llesmeirieu:

MWRDRWYR...........1

I hwn yr ai 'r Llogwyr, a Drwgwladwyr, a Gorthrymwyr, a rhai o 'r Mwrdrwyr, ond 'r oedd llawer o 'r rheini yn galw heibio i 'r drws nesa lle 'r oedd Angeu a elwid Crog, a 'i gortyn parod am ei wddf.

MWRLLWCH...........1

lle mwrllwch oerddu gwenwynig, llawn niwl afiach a chwmylau cuwchdrwm ofnadwy.

MWRW...............1

Ond wrth feddwl fod y wynebeu a adwaenwn i wedi eu claddu, a rheini 'n fy mwrw ac eraill yn fy nghadw uwchben pob Ceunant, deellais nad Witsiaid oeddynt, ond mai rhai a elwir y Tylwyth teg.

MWY................8

mwy o Sidaneu oedd gan y Marsiandwyr, mwy o Weithredoedd ar Diroedd gan y Cyfreithwyr, a mwy o Godeu llownion, a Bilieu a Bandieu gan y Llogwyr.

mwy o Sidaneu oedd gan y Marsiandwyr, mwy o Weithredoedd ar Diroedd gan y Cyfreithwyr, a mwy o Godeu llownion, a Bilieu a Bandieu gan y Llogwyr.

mwy o Sidaneu oedd gan y Marsiandwyr, mwy o Weithredoedd ar Diroedd gan y Cyfreithwyr, a mwy o Godeu llownion, a Bilieu a Bandieu gan y Llogwyr.

ymhen ennyd, dyma 'r druan Weddw, wedi ei mwgydu rhag edrych mwy ar y byd brwnt yma, yn dyfod tan leisio 'n wann, ac och'neidio 'n llesc rhwng llesmeirieu:

pe cai hi ymadel a 'r gost sy wrth y corph, ni waeth ganddi o frwynen pettei ei enaid ef yn ngwaelod Uffern, na 'i geraint ef mwy na hitheu;

a bu ganddynt wir ffydd, ond hwy a gymyscasant yr ennaint hwnnw a 'u defnyddieu newyddion eu hunain, fel na welant mwy na 'r anghred.

os oes llai o drwst, mae hefyd lai o dristwch, a mwy 'n siccr o wir lawenydd.

Yn wir, Syr, ebr fi, nis gwn i mwy na chwitheu.

MWYA...............5

a man-ladron yw 'r lleill, gan mwya sy ymhen ucha 'r Stryd, sef Yspeilwyr-ffyrdd, Taelwriaid, Gwehyddion, Melinyddion, Mesurwyr gwlyb a sych a 'r cyffelyb.

oblegid pa mwya sy gennit, mwya gei ac y geisi, rhyw ddolur diwala sy 'n perthyn i 'r Stryd.)

oblegid pa mwya sy gennit, mwya gei ac y geisi, rhyw ddolur diwala sy 'n perthyn i 'r Stryd.)

Synnais ei glywed e 'n galw 'r Dwysoges felly, a 'r Bon'ddigion mwya yno, yn Garn-lladron;

ni pherais i erioed ddilyn yr henffordd, os byddei 'r newydd yn well, ac ni feddyliais i erioed warafun cyrchu i 'r Eglwys wrth beri, Na fynych dramwy lle bo mwya dy groeso, na chant o 'r fath.

MWYAF..............2

O 'r Stryd fawr hon, ni aethom i 'r nesa lle mae 'r dwysoges Elw yn rheoli, Stryd lawn a chyfoethog aruthr oedd hon, etto nid hanner mor wych a glanwaith a Stryd Balchder, na 'i phobl hanner mor ehud wyneb-uchel, canys dynion llechwrus iselgraff oedd yma gan mwyaf.

Cybyddion, eb ef, gan mwyaf:

MWYFWY.............1

Pa nesa yr awn atti mwyfwy y rhyfeddwn uched, gryfed a hardded, laned a hawddgared oedd pob rhan o honi, gywreinied y gwaith a chariadused y defnyddieu, Craig ddirfawr, o waith a chadernid anrhaethawl oedd y Sylfaen, a Meini bywiol ar hynny wedi eu gosod a 'u cyssylltu mewn trefn mor odidog nad oedd bossibl i un maen fod cyn hardded mewn unlle arall ac ydoedd e 'n ei le ei hun.

MWYN...............1

Wel', ebr y Brenin cul ofnadwy er mwyn fy mrawd Cwsc, chwi ellwch fynd i droi 'ch traed am y tro yma;

MWYNACH............1

Ni cheisiai, ebr ef, ond gwaetha ungwr ddangos ei glanach hi 'n holl Stryd Balchder, na 'ch gwychach chwithe 'n holl Stryd Pleser, na 'ch mwynach witheu f' ewythr yn Stryd yr Elw.

MWYNDER............2

Merched y Twysog Belial, a 'u holl degwch a 'u mwynder sy 'n serenni 'r Strydoedd, nid yw ond wynebiad ar wrthuni a chreulonder;

Ni weliti yma ond sobrwydd mwynder a sirioldeb, heddwch a diolchgarwch;

MWYNGLODDIWR.......1

a pheth erbyn ymorol, ydoedd ond cyfeddach rhwng saith o gymdogion sychedig, Eurych, a Lliwydd, a Gof, Mwyngloddiwr, 'Scubwr-simneiau, a Phrydydd, ac Offeiriad a ddaethei i bregethu sobrwydd, ac i ddangos ynddo 'i hun wrthuned o beth yw meddwdod;

MWYNION............2

Myn, myn, myn, eb yr Arglwydd, nesa pleser at edrych ar degwch hon, oedd wrando 'ch mwynion resymmeu chwi;

Nesa i hynny oedd Angeu Cariad, ac wrth ei draed fyrdd o bob offer a llyfreu muwsic, a cherdd, a llythyreu mwynion ac ysmottieu a lliwieu i harddu 'r wyneb, a mil o ryw sciabas deganeu ir pwrpas hwnnw, a rhai cleddyfeu;

MYFI...............3

Nage, meddei Frenin Ffrainc, myfi pieu honno sy 'n cadw fy holl ddeiliaid yn ei Stryd hi, ac hefyd yn dwyn atti lawer o Loegr a Theyrnasoedd eraill.

Myfi, ebr ef, yw Taliessin ben-beirdd y gorllewin, a dyna beth a 'm difregwawd i.

Myfi, ebr Cwsc, a 'i dygais ef yma.

MYFYRIO............2

myfyrio 'r oeddwn i ar ryw ymddiddanion a fasei wrth y tan rhyngo'i a Chymydog, am fyrdra hoedl Dyn, a siccred yw i bawb farw, ac ansiccred yr amser;

Ond tra bu e 'n myfyrio, dyma Dynged yn troi atto 'r fath guwch haiarn-ddu a wnaeth iddo grynu.

MYGWTH.............1

Ond yr wythfed y gwr cwmbrus yna sy 'n fy mygwth i, gedwch ef yn rhydd uwchben y Geulan tan Gwrt Cyfiawnder, i brofi, gwneud ei gwyn yn dda i 'm herbyn i, os geill.

MYN................5

Myn, myn, myn, eb yr Arglwydd, nesa pleser at edrych ar degwch hon, oedd wrando 'ch mwynion resymmeu chwi;

Myn, myn, myn, eb yr Arglwydd, nesa pleser at edrych ar degwch hon, oedd wrando 'ch mwynion resymmeu chwi;

Myn, myn, myn, eb yr Arglwydd, nesa pleser at edrych ar degwch hon, oedd wrando 'ch mwynion resymmeu chwi;

Oblegid myn y Goron Uffernol os bwri hwy yma, mi a faluriaf tan Seiliau dy Deyrnas di hyd oni syrthio 'n un a 'm Teyrnas fawr fy hun.

Aie, ebr Ceccryn, myn Diawl, mi wna 'n hallt i chwitheu, er y galleich fy lladd, nid oes gennych ddim awdurdod i 'm llysenwi.

MYNAWYD............1

Wel', ebr fi, na ddel byth nos i Lan-gwsc, ac na chaffo 'r Hunlle byth orphws ond ar flaen mynawyd oni ddygwch fi 'n ol lle i 'm cawsoch.

MYND...............30

Ar ohyd i 'r tair anferthol hyn, gwelwn Stryd groes arall, a honno nid oedd ond bechan a gwael wrth y lleill, ond ei bod hi 'n lanwaith, ac ar godiad uwch-law 'r Strydoedd eraill, yn mynd rhagddi uwch uwch tu a 'r Dwyrein, a 'r tair eraill ar i wared tu a 'r Gogledd at y Pyrth mawr.

Tyrd yn nes attynt, eb yr Angel, ac a 'm cippiodd i wared yn y llen-gel, trwy lawer o fwrllwch diffaith oedd yn codi o 'r Ddinas, ac yn Stryd Balchder descynnasom ar ben 'hangle o Blasdy penegored mawr, wedi i 'r Cwn a 'r Brain dynnu ei Lygaid, a 'i berchenogion wedi mynd i Loegr, neu Frainc, i chwilio yno am beth a fasei can haws ei gael gartre, felly yn lle 'r hen Dylwyth lusengar daionus gwladaidd gynt, nid oes rwan yn cadw meddiant ond y modryb Dylluan hurt, neu Frain rheibus, neu Biod brithfeilchion, neu 'r cyffelyb i ddadcan campeu y perchenogion presennol.

a gwelwn rai ag yscolion yn dringo 'r Twr, ac wedi mynd i 'r ffon ucha, syrthient bendramwnwgl i 'r gwaelod:

i ba le y mae 'r ynfydion accw 'n ceisio mynd, ebr fi?

Wedi llwyrflino ar y moch abrwysc hyn, ni aethom yn nes i 'r Porth i spio gwallieu i ardderchog Lys Cariad y Brenhin cibddall, lle hawdd mynd i mewn, ac anhawdd mynd allan, ac ynddo aneirif o Stafelloedd.

Wedi llwyrflino ar y moch abrwysc hyn, ni aethom yn nes i 'r Porth i spio gwallieu i ardderchog Lys Cariad y Brenhin cibddall, lle hawdd mynd i mewn, ac anhawdd mynd allan, ac ynddo aneirif o Stafelloedd.

a hwytheu a roent ymbell gip o Wen gynffonnog i gadw eu haddolwyr mewn awch, ond nid dim ychwaneg, rhag iddynt dorri eu blys, a mynd yn iach o 'r Clwy ac ymadel.

Mynd ymlaen i 'r Parlwr, gwelwn ddyscu dawnsio, a chanu, a llais ac a llaw i yrru eu Cariadeu yn saith ynfyttach nac oeddynt eusys:

Mynd i 'r Bwytty, dyscu 'r oeddid yno wersi o gymhendod mindlws wrth fwytta:

Mynd i 'r Seler, yno cymyscu Diodydd cryfion o swyn-serch o greifion ewinedd a 'r cyffelyb:

Mynd i fyny i 'r Llofftydd, gwelem un mewn 'stafell ddirgel yn gwneud pob ystumieu arno 'i hun i ddyscu moes boneddigaidd iw Gariad;

un arall yn taccluso 'i chwedl erbyn mynd atti hi, ac yn dywedyd yr un wers ganwaith trosti.

Yma mae hi 'n cadw ei Hyscol, ac nid oes na Mab na Merch o fewn yr holl Ddinas, na fu 'n 'Scolheigion iddi hi, a rhan fwya 'n yfed eu Dysc yn odiaeth, fel y gwelir ei gwersi hi wedi mynd yn ail natur yn gyfrodedd trwy eu holl feddylieu, geirieu a gweithredoedd agos er ein blant.

Wedi i mi spio ennyd ar ffalsder pob cwrr o 'r Adeilad, dyma Ganhebrwng yn mynd heibio, a myrdd o wylo ac ochain, a llawer o ddynion a cheffyleu wedi eu hulio mewn galarwiscoedd duon;

Mae 'r Widw, cyn mynd corph hwn o 'i thy, wedi gollwng Gwr arall eusys at ei chalon;

Prin yr aethei rhai'n heibio, dyma Dyrfa arall yn dyfod i 'r golwg, rhyw Arglwydd gwych aruthr, a 'i Arglwyddes wrth ei glun, yn mynd yn araf mewn stat, a llawer o Wyr cyfrifol yn eu gapio a myrdd hefyd ar eu traed yn dangos iddo bob ufudd-dod a pharch;

Fel yr oeddynt yn mynd ymlaen, yr oedd y dyrfa 'n cynnyddu, a phawb yn deg ei wen, ac yn llaes ei foes i 'r llall, ac yn rhedeg i ymgyfwrdd a 'u trwyneu gan lawr, fel dau Geiliog a fyddei 'n mynd i daro.

Fel yr oeddynt yn mynd ymlaen, yr oedd y dyrfa 'n cynnyddu, a phawb yn deg ei wen, ac yn llaes ei foes i 'r llall, ac yn rhedeg i ymgyfwrdd a 'u trwyneu gan lawr, fel dau Geiliog a fyddei 'n mynd i daro.

yn y man, dyma globen o Wraig a Llances lan o 'i hol, yn mynd ar ei glinieu o 'i flaen ef, i gyfadde 'i phechodeu:

a leddaisti ef, wel'dyma rywbeth at cael cymmod yr Eglwys, 'r wyfi 'n dywedyd itti, oni bai ladd o honot ef, ni chawsit fyth ollyngdod, na phurdan, ond mynd yn union i Ddiawl wrth blwm.

Dyna, ebr ef, Rowndiad sy 'n mynd yn Siri ac o ran, bod y Gyfraith yn gofyn cymmuno 'n yr Eglwys cyn cael Swydd, ynte' ddaeth yma rhag ei cholli:

wrth fyned gwelem ymhen ucha 'r Strydoedd lawer wedi lled-troi oddiwrth hudoliaeth y Pyrth dihenydd, ac yn ymorol am Borth y bywyd, ond naill ai methent ei gael, ai blinent ar y ffordd, nid oedd fawr iawn yn mynd trwodd, oddieithr un dyn wynebdrist oedd yn rhedeg oddifri a myrdd o 'i ddeutu 'n ei ffoli, rhai 'n ei watwar, rhai 'n ei fygwth, a 'i geraint yn ei ddal ac yn ei greu i beidio ai daflu ei hun i golli 'r holl fyd ar unwaith.

Etto ni wyddit fod y rhesymmeu hyn a feddalhae graig, yn llesio fawr iddynt hwy, a 'r achos fwya oedd, nad oedd fawr yn cael hamdden i 'w gwrando, gan edrych ar y Pyrth, ac o 'r gwrandawyr nid oedd fawr yn ystyried, ac o 'r rheini nid oedd fawr yn eu cofio chwaith hir, rhai ni choelient mai Belial yr oeddynt yn ei wasanaethu, eraill ni fynnent mai 'r twll bach di-sathr hwnnw oedd Borth y Bywyd, ac ni choelient mai hudoliaeth oedd y Pyrth disclair eraill a 'r Castell i rwystro iddynt weled eu Destryw nes mynd iddo.

Yn rhodd, ebr un wrth y gwilwyr, i ba le mae 'r ffordd yma 'n mynd?

O, ebr gwiliwr oedd yn edrych arnynt, ni wiw i chwi gynnyg mynd trwodd a 'ch teganeu gyda chwi, rhaid i chwi adel eich Pottieu, a 'ch Dyscleu, a 'ch Putteinied, a 'ch holl Ger eraill o 'ch ol, ac yna bryssiwch.

Oblegid ar fyrr, dyma 'r tywyllwch yn mynd yn saith dduach a Belial ei hun yn y cwmmwl tewa, a 'i benmilwyr daiarol ac uffernol o 'i ddeutu, i dderbyn ac i wneud ei wllys ef, bawb o 'r neilltu.

Ist, ebr ynte, nid oes yma ond fy chwaer Hunlle, mynd yr ym ni 'n dau i 'mweled a 'n brawd Angeu:

Gorfod mynd o 'm llwyr anfodd gan y nerth a 'm cippiodd fel corwynt, rhwng uchel ac isel, filoedd o filltiroedd yn ein hol ar y llaw asswy, oni ddaethom eilwaith i olwg y Wal derfyn, ac mewn congl gaeth ni welem glogwyn o Lys candryll penegored dirfawr, yn cyrraedd hyd at y Wal lle 'r oedd y drysau aneirif, a rheiny oll yn arwain i 'r anferth Lys arswydus hwn:

A minneu wedi mynd allan, ac yn lled-spio ar eu hol, Tyrd yma, ebr Cwsc, ac a 'm cippiodd i ben y Twr ucha ar y Llys.

Oddiyno, gwelwn y Carcharorion yn mynd rhagddynt i 'w dihenydd tragwyddol: