HWYL................1

Da ufudd hwyl ddisgwyl farn, Dyfod yn frwysg o Dafarn.

HWYLIASANT..........1

Ac yn ddiattreg bryssio a wnaethant ac a hwyliasant tua gwlad yr Addewid.

HWYLIO..............1

Ond pan welodd y Brutaniaid y fath Lynges fawr yn hwylio parth ag attynt, hwy a siccrhausant y Porthladd fal nad allent dirio.

HWYLIODD............1

Ac yno Hengist a gynullodd atto dri chan mil o wyr arfog, ac a hwyliodd i Frydain;

HWYNEBWERTH.........1

"Tri phrifrei gwraig y sydd, ei chowyll, ei hargyffreu, a'i hwynebwerth, nid amgen y gwarthrudd;

HWYNT...............5

Ond Arthur a'i tynnodd ef allan drachefn yn eu gwydd hwynt oll.

Yn LLongborth y llas Gereint, Gwr dewr o goddir Dyfneint, Hwynt-hwy yn lladd;

Ac y mae y lladin hwnnw wedi anafu yn y fath fodd ganddynt, fal prin y gall neb ei ddeall ond hwynt-hwy eu hunain:

Nage, hwynt-hwy yn wir ddiau a'i benthycciasant oddi wrthym ni;

fedyddiwn ni hwynt hwy?

HWYR................1

Hwyr y tybir gwir gofiad Mywn peth teg bod breg a brad!

HWYTHAU.............13

Hwythau'n dyfod yn ewyllysgar, ac ym mhen yspaid yn troi'n fradwyr.

drwg yn eu chwerwder yn gollwng Swyddogion y Saeson yn rhyddion o'r Carchar, a hwythau yn myned i Germani i godi gwyr.

A'r Brutaniaid hwythau a gymmerasant lw o'r tu arall i wobrywo'r Saeson yn ol y cyttundeb.

Felly hwy a ddanfonasant adref at eu cyd-wladwyr i gwahawdd hwythau trosodd i fod yn gyfrannogion o'r un moethau da.

Ond yn anad dim pan ystyriasant eu diragrithiol ewyllysgarwch i gwahawdd hwythau trosodd i gael rhan o'i moethau da.

Ond attebasant yn lled athrist, Gobaith ansiccr jawn ydyw, canys ni a ddirmygasom ormod a'r y Brutaniaid eusys, a phobl lewion ydynt hwythau wedi llidio.

A'r Brutaniaid hwythau a etholasant frawd i Emrys a elwid Uthur bendragon yn frenin arnynt.

Yr oedd y Saeson wedi difrodi y dwyrain ran o'r ynys hyd yng NGaer-Efroc, a'r Gwyddelod hwythau wedi dinystrio y cwbl y ffordd y cerddasant o'r Gorllewin hyd yng NGhaer Baddon.

Eithr attolwg, dygwch fi a'r elor o flaen y LLu, can's yr wyf yn gobeithio y bydd i'r milwyr hwythau ymwroli, gan weled eu Brenin yn diystyru ei hoedl er mwyn cadw allan Estron genhedl.

A'r Saeson hwythau sy'n arglwyddiaethu arnom y rhai er eu bod a'r y cyntaf yn ddugn-ormesol a chreulon, etto er ys talm y maent) yn hygar ac addfwyn.

Ac i hynny y mae hwythau yn atteb yn unig.

Ac yno, nyni a'i dygwn lle bo Dwfr, ac fal yr adgenhedlwyd ni, felly yr adgenhedlir hwythau.

Yn y Prif Amser yr oedd Yspryd Crist'nogaeth yn fywiog yng nghalonnau ei PHroffeswyr, a'i Cariad hwythau oedd yn wresog at eu Harglwydd;

HY..................2

Gwr a las drosom gwr o oedd drosaf, Gwr oedd dros Gymru hy y henwaf.

Canys mi allaf ddywedyd yn hy, na fydd wiw i neb ddisgwyl am ychwaneg o berffeithrwydd mywn Geir-lyfr a Gramadeg, nag y fydd yn y gwaith y mae efe yn ei osod allan.

HYD.................25

Ac yn ddiattreg hwy a aethant, ac a waeddasant hyd yr heolydd, Gwrtheyrn Sydd Frenin Teilwng o deyrn-wialen ynys Brydain, a CHonstans Sydd Anheilwng.

Hyd yn hyn y bu'r RHufeiniaid yn ymgeleddwyr tirion i ni, nessaf at ba rai ni adwaenom neb a ddangosodd brawf mo'r helaeth o'i grymysdra a chwychwi.

Ac nid oedd RHonwen yn ewyllysio ond hynny, canys wedi ei eneinio ef yn frenin drachefn, hi a anfonodd Gennadon hyd yn Germani i yspysu i'w thad fod Gwrthefyr ei elyn marwol wedi marw.

Y llafn oedd ynghylch 7 modfedd o hyd, ac yn 'chwaneg na hanner modfedd o led, ac yn ddau finiog 5 modfedd o'r saith.

Felly y Brenin a roddes anrhydedd mawr i Fyrddin, ond efe a laddodd y Dauddeg Prif-fardd o herwydd iddynt eu siommi ef, ac y mae eu beddau i'w gweled yno hyd heddyw yn adnabyddus wrth enw Beddau'r Dewiniaid.

Ac y mae Relyw y Castell yn weledig hyd heddyw yn adnabyddus wrth enw Craig Wrtheyrn.

Ond y waith hon wedi ei goroni ef yn frenin, efe a ddyrchafodd Fraint y Brutaniaid hyd y Nen, ac a ostyngodd greulonder y Saeson hyd y llwch.

Ond y waith hon wedi ei goroni ef yn frenin, efe a ddyrchafodd Fraint y Brutaniaid hyd y Nen, ac a ostyngodd greulonder y Saeson hyd y llwch.

Yr oedd y Saeson wedi difrodi y dwyrain ran o'r ynys hyd yng NGaer-Efroc, a'r Gwyddelod hwythau wedi dinystrio y cwbl y ffordd y cerddasant o'r Gorllewin hyd yng NGhaer Baddon.

Yr oedd y Saeson wedi difrodi y dwyrain ran o'r ynys hyd yng NGaer-Efroc, a'r Gwyddelod hwythau wedi dinystrio y cwbl y ffordd y cerddasant o'r Gorllewin hyd yng NGhaer Baddon.

P'le'r ydym yn cyfanneddu hyd heddyw.

Efe a drefnodd gyfreithiau da i'w cadw drwy holl Gymru, y rhai a arferid gan mwyaf hyd yn amser Harri yr wythfed:

Sef achos yw hynny, wrth na bydd cyflawn o synwyr a dysc, hyd pan fo barf arno;

ac ni bydd gwr neb, hyd pan ddel barf arno:

ond hi a barhaawdd gan mwyaf hyd yn amser Harri'r wythfed) ym mha amser y dycpwyd ein Hynafiaid trwy ddichell a ffalsder tan gyfraith Loegr yn gyntaf.

Hyd y cerddai'r Haul i'r fan bellaf.

Gwr cywirgoeth doeth detholaf o Fon Hyd yng NGhaerlleon y lle teccaf.

Ac ys nid allaf siarad llawer, oblegid nad wyf yn deall ei chywrainrwydd fal y dymunwn, etto'r wyf yn deall cymmaint a hyn, sef, nad oes jaith (hyd y gwn i) yn cadw y purdeb cyssefin cystal a hi, yr hon a sieredir yn gyffredin ym mysc y Gwerinos.

Noeth hyd twyn, cyd nithyd tal Ni hittia neb i'th attal.

Ac nid yw hynny ryfedd, ped ystyrid fod y Gwerinos yn cydffurfio eu hunain (megis ym mhob peth arall agos) felly at jaith y Pendefigion hyd y gallont, a FFrangeg oedd y Pendefigion yn siarad o hyd er amser Gwilym gwncwerwr.

Ac nid yw hynny ryfedd, ped ystyrid fod y Gwerinos yn cydffurfio eu hunain (megis ym mhob peth arall agos) felly at jaith y Pendefigion hyd y gallont, a FFrangeg oedd y Pendefigion yn siarad o hyd er amser Gwilym gwncwerwr.

Felly y mae'n rhaid i ni edrych attom ein hunain rhag bod un Enaid yn golledig hyd y mae ynom ni.

Ac y mae'r un Tad Duwiol yn dywedyd yn eglur, ac yn profi trwy Resymmau di-amheuol fod yr Eglwys Gatholic yn bedyddio Plant bychain hyd ei Amser ef ym mhob gwlad Ac efe a Sgrifennodd ynghylch Bl.

A Digon ynt hefyd i wrthbrofi anwybodaeth ac ynfydrwydd y Dynionach gwrthun hynny, y rhai a welsant mywn Breuddwyd (neu ysgatfydd mywn LLesmeir ysprydol) nad oedd yr Eglwys Gatholic yn bedyddio Neb Plant bychain, hyd yn Amser Pabyddiaeth.

Wedi'r Tadau bedydd hyn ddyfod ynghyd, Yr Offeiriad a'i cynghorai hwy i edrych a'r gyflawni'r Addewid ac oeddynt yn myned i'w wneuthur, sef a'r iddynt ymegnio hyd eithaf eu gallu i addysgu'r Plentyn yn y FFydd Grist'nogol, a'i ddwyn [td. 238]

HYDERU..............1

Felly attebasant, Gellwch hyderu Frutaniaid anrhydeddus, y bydd y Saeson yn gyfeillon cywir i chwi, ac yn barodol i'ch cynnorthwyo yn yr ing a'r trallod mwyaf.

HYDD................1

Syprian a ddywed, Nad allai efe ddirnad fod y Dawn nefol yn cael ei attal ddim llai y ffordd honno, trwy Daenelliad, nac yn y ffordd arall, o hydd FFydd i'w dderbyn.

HYFFORDDI...........1

ei ran ynteu yn odiaeth, ac yn odidog rhagorol, trwy gyfansoddi Gramadeg a Geir-lyfr i hyfforddi ei gydwladwyr i ddysgu cywrainrwydd eu hiaith.

HYGAR...............2

A'r Saeson hwythau sy'n arglwyddiaethu arnom y rhai er eu bod a'r y cyntaf yn ddugn-ormesol a chreulon, etto er ys talm y maent) yn hygar ac addfwyn.

Jor Nef a Daear, Gwel y rhai hygar A fu'n ddiweddar tan yr Elfen:

HYGED...............1

Gwreiddlew hyged rhoddged rhwyddaf.

HYGYRCH.............1

Nyni y Brutaniaid truain wedi'n harcholli a'n dugn-friwio gan hygyrch ruthr ein gelynion, ydym yn danfon y llythyr hwn attoch chwi y Saeson anrhydeddus (swn eich gweithredoedd enwog sydd wedi ehangu cymmaint) i ddeisyf porth gennych y cyfamser hwn.

HYLAS...............1

Mor yn heli, Mawr jawn hylas.

HYLWYDD.............2

Gwr hylwydd ei glod gwr haelaf am draul;

Hyn sydd lawenydd, a chyssur hylwydd I'r Bugail jawn-ffydd, Dorf ddisglair-wen.

HYMADAWIAD..........1

oedd amser ein hymadawiad o Loegr.

HYMLID..............3

Y Brutaniaid a'r hynny yn eu hymlid hwy adref.

Y Drwg a wnaethpwyd ganddynt a'r hynny, ac yn cael eu hymlid gan Uthr Bendragon.

Canys pan wybu RHonwen y Saesones felltigedig (LLys-fam Wrthefyr y Brenin) i'r Saeson golli'r maes, a'i hymlid adref, hi a lidiodd yn ddirfawr, ac a ddychymygodd ynddi ei hun p'odd y gallai hi ladd Wrthefyr y brenin.

HYMWAREDDIAD........1

Ac er eu bod y prydiau hynnny yn arafaidd, yn sobr, yn bwyllog o ran eu hymwareddiad, etto, fal yr ydym ni'n dal sulw hwy a fyddant siccr i dyccio yn ein herbyn ni.

HYN.................73

Etto nid oedd hyn onid y peth y mae Duw yn fwgwth yn erbyn anufudd-dod.

RHai a ddywedant ddarfod eu galw yn borth yn erbyn y FFichtiaid, a hyn sydd debyccaf i fod yn wirionedd, gan nad yw Gildas ei hun [td. 66]

Eraill a ddywedant fod Amgylchiadau y Brutaniaid fal hyn y pryd hwnnw.

Ond nid yw hyn wirionedd, gan na bu Constans erioed yn Frenin ym Mhrydain, [td. 67]

Eraill a ddywedant fod Amgylchiadau Gwrtheyrn fal hyn.

Hyn a allai fod yn ddiau yn beth achlysur, ond i ymladd a'r FFichtiaid oedd y prif ddiben i alw'r Saeson i Frydain, can's nid yw Gildas (fal y dywedais eusys) yn crybwyll am un achos arall.

Felly Gwrtheyrn a alwodd ei ben-cynghoriaid a'i Uchel-Swyddogion atto, a gwedi eu dyfod, efe a dywedodd wrthynt fal hyn, " CHwi wyddoch f'Arglwyddi fod y RHufeiniaid wedi ein gommedd er ys talm, a ninnau yn llwyr anigonol i roddi cad a'r faes i'n gelynion, ynteu anghenrheidiol ydyw i ni ddanfon at ryw genedl a'm borth.

Ac yno yr ysgrifennwyd LLythyr i ddanfon at y Saeson yn yr ystyr hyn nid amgen.

Hyd yn hyn y bu'r RHufeiniaid yn ymgeleddwyr tirion i ni, nessaf at ba rai ni adwaenom neb a ddangosodd brawf mo'r helaeth o'i grymysdra a chwychwi.

Ond i draethu'n meddyliau wrthych chwi'n ddirgel, yr ym yn bwriadu i ruthro trwy frad a'r y trigolion diofal hyn, fal y byddo y wlad yn eiddo ein hunain.

Geiriau'r CHronicl sydd fal hyn, A Gwedi meddwi Gwrtheyrn, neidiaw a orug Diawl yntho, a pheri iddaw gytsynniaw a'r Baganes ysgymmun heb fedydd arni.

A'r ol hyn y Saeson a geisiasant amser cyfaddas i ruthro a'r y Brutaniaid, ac yn gyntaf hwy a achwynasant i fod eu gwobr yn rhy brin, a chawsant 'chwaneg gan y Brutaniaid, yr hyn a'i [td. 72]

A'r ol hyn y Saeson a geisiasant amser cyfaddas i ruthro a'r y Brutaniaid, ac yn gyntaf hwy a achwynasant i fod eu gwobr yn rhy brin, a chawsant 'chwaneg gan y Brutaniaid, yr hyn a'i [td. 72]

Y Saeson a ollyngasant eu pennau'n llibin a'r hyn o aflwydd, Ond cymmerwn gyssur etto (eb 'r hwy) nid yw hyn ond damwain.

Y Saeson a ollyngasant eu pennau'n llibin a'r hyn o aflwydd, Ond cymmerwn gyssur etto (eb 'r hwy) nid yw hyn ond damwain.

Er gyrru y gwyr arfog fal hyn a'r ffo, etto chwith fu gan y Brutaniaid i ruthro a'r y gwragedd a'r plant a adawodd y Saeson a'r eu hol.

Wedi hyn gymmeryd affaith Hengist a alwodd ei farchogion atto ac a archodd iddynt i wneuthur fal y cynghorai efe.

Ond i affeithio hyn o orchwyl yn gyfrwys, Dygwch bob un o honoch gyllell awch-lem flaen-fain (megis cyllill y cigyddion) yn ei lawes;

A'r llangciau hyn (fal y mae hi'n damweinio etto yn y fath achos) a ymryssonasant a'i gilydd, a Dunawt a ddwad wrth Myrddin, Pa achos ydd ymryssoni di a myfi ?

Ond y prif-achos o hyn oll, oedd pechodau ffiaidd a drwg-fuchedd y Brutaniaid, ac am hynny Pawb a'r a'i cawsant a'i difasant, a'i gelynion a ddywedasant Ni wnaethom ni a'r fai, canys hwy a bechasant yn erbyn yr Arglwydd, trigle cyfiawnder sef yr Arglwydd gobaith eu tadau.

Canys wedi'r Brutaniaid gael buddugoliaeth gyffredinol, ac yn eu gallu i wneud a hwy fal y gwelynt yn dda, etto'r holl gospedigaeth a osodwyd arnynt ydoedd, i bob Sais osod cebystr am ei wddf, cydnabod ei fai, deisyf maddeuant am yr hyn aeth heibio, ac ymrwymo trwy lw i fod yn Gaethwas i'r Brutaniaid.

Fe ddywedir i Seren gynffonnog ymddangos a'r yr awr honno, y bu y Brenin farw, ac i Myrddin (wedi manwl-graffu a'r y Seren) ddywedyd fal hyn, O genhedl y Brutaniaid, ynawr yr ydych chwi'n weddw ac yn ymddifaid am Emrys Wledig.

ac atti yr aethant yn lewion a dwys-gadarn, ac un-waith yn ddiau y bwriadodd un asgell Cad y Brutaniaid i ffoi, ond yno Arthur Mab y Brenin a'i cyssurodd gan ddywedyd wrthynt O gyfeillion anwyl a adewch chwi i'r Barbariaid digred melldigedig hyn i draws-feddiannu ein gwlad?

Ac ym mysc eraill Taliesin sy'n canu fal hyn.

Wedi hyn y bu hi gyfyng jawn a'r y Saeson dalm mawr o amser Canys eu Capteniaid a garcharwyd, a'r milwyr cyffredin a fuont yn gaeth-weision i'r Brutaniaid.

Blin jawn ydoedd gan Uthur i glywed y newyddion galarus hyn, a chan ei lid, efe a orchymmynodd i alw holl Foneddigion y wlad ger ei fron;

Pe buaswn i yn jach, yr wyf yn meddwl, na fuasai i'r barbariaid hyn gymmaint achlysur gorfoledd a'r y sydd ganddynt yr awr-hon.

Ac a'r hynny y Brutaniaid a chwerwasant yn eu hysprydoedd, ac a ddywedasant, Pa genhedl tan haul a all ddioddef y fath ddirmyg a'r ydym ni tano gan y Barbariaid hyn, ynteu ymwrolwn ac ymddialwn arnynt.

a'r geiriau oeddynt y rhai hyn, Pwy Bynnag A Dynn Y Cleddyf Hwn, Allan Or Einion, Hwnnw Sydd Frenin Cyfiawn I Ynys Brydain.

Ond gwybydded y Darllenydd hyn, a chreded ef megis gwirionedd disiommedig nad oes gan y cyfryw un fwy sail i ddywedyd hynny, na phe taerai dyn na chododd yr Haul erioed, o herwydd ei bod hi'n fachludiad Haul pan yr ynfydai efe hynny.

Ond ni chaf i wag-dreulio'r amser i wrth-brofi ynfydrwydd neu enllib y dynionach hynny trwy resymmau lawer, (oblegid fod y peth cyn eglured fal nad oes ond ambell geccryn enllibus a ryfyga ddywedyd hynny) ond ystyried y darllenydd cymmaint a hyn, sef. 1.

Fe gafwyd, ei feddrod ef tua diwedd teyrnasiad Harri'r ail, a'r geiriau hyn oedd yn argraphedig a'r groes blwm, yr hon oedd wedi ei hoelio wrth yr Ysgrin, Yma Y Gorwedd Arthur Brenin Enwog Y Brutaniaid, Yn Yr Ynys Afallon * Hyn sydd yn dangos. 1,

Fe gafwyd, ei feddrod ef tua diwedd teyrnasiad Harri'r ail, a'r geiriau hyn oedd yn argraphedig a'r groes blwm, yr hon oedd wedi ei hoelio wrth yr Ysgrin, Yma Y Gorwedd Arthur Brenin Enwog Y Brutaniaid, Yn Yr Ynys Afallon * Hyn sydd yn dangos. 1,

Dywedir i Fyrddin brophwydo o'i blegid fal hyn, Ei ddiwedd a fydd petrus;

Ynghylch y weithred hon y can y Bardd fal hyn.

RHannu wnaeth yr hyn oedd yn RHoddiad, holl Gymru rhy'ddyn?

LLyna'r modd yr adroddyn' Treiir rhwng y tri wyr hyn Dafydd Nanmor a'i cant.

Ni wnaeth hyn ond gwanhychu ein gwlad ni, canys yn lle cydymgynnull eu byddinoedd yn erbyn y Saeson, hwy a syrthient allan a'i gilydd;

Gosodwyd ei ben anwyl ef a'r ben pawl haiarn cas a'r dwr LLundain, fal y dywed Bardd melusber arall fal hyn.

Ac ys nid allaf siarad llawer, oblegid nad wyf yn deall ei chywrainrwydd fal y dymunwn, etto'r wyf yn deall cymmaint a hyn, sef, nad oes jaith (hyd y gwn i) yn cadw y purdeb cyssefin cystal a hi, yr hon a sieredir yn gyffredin ym mysc y Gwerinos.

Ond eu geiriau eu hun sydd yn newid agwedd cymmaint (ym mhob oes agos) fal pettai eu Hynafiaid yn eu clywed yn siarad heddyw, y rhai a fuont fyw ynghylch wyth cant o flynyddoedd a aethant heibio, diau ydyw, na ddeallent hwy ond ychydig neu ddim o'r hyn a ddywedent.

Ond yr hyn oeddwn ar oddeu ddywedyd ydyw hyn, sef, fod y Jaith Gymraeg yn cadw ei phurdeb[td. 118]

Ond yr hyn oeddwn ar oddeu ddywedyd ydyw hyn, sef, fod y Jaith Gymraeg yn cadw ei phurdeb[td. 118]

cyssefin yn hollol dda, fal yr ymddengys wrth y tystoliaethau hyn.

Mi a wn y gall pawb ddeall y pennillion hyn fel Cymraeg sathredig.

Ni wyddai'r Frenhines Catherin (gan ei bod yn wraig o FFraingc ddim gwahaniaeth rhwng y Cymru a'r Saeson, cyn iddi briodi Owen Tudur, yr hyn a wnaeth iddi chwennych yn fawr i weled rhyw nifer o gydwladwyr[td. 120]

Ond yn y cyfamser y daliwyd Owen Tudur a'i Frenhines yn garcharorion, ac a ddycpwyd yn rhwym i Gaer-lleon a'r Wysc, yr hyn a wnaeth i Owen i anfon at eu gyfnesyfiaid i ddyfod i ymweled ag ef.

Canys pan lefarodd y Frenhines wrthynt mywn amryw Jeithoedd, ni allent roddi gair o atteb iddi, yr hyn a wnaeth iddi ddywedyd, Mae'r Creaduriaid mudion hoywaf oeddynt a'r a welsai hi erioed.

Hyn sydd yn dangos yn eglur nad oedd na Bonheddig na gwreng yn medru Saes'neg yn yr amser hwnnw, ac am hynny ni allwn gasglu yn dra rhesymmol nad oedd Dafydd ap Gwilym yn gwybod dim.

Dan fy swydd lawer blwyddyn, Del i'm o hap dal am hyn.

Nid yw hyn ddim wrth y lliaws a fenthycciodd y Saeson o amser bwygilydd oddi wrth genhedloedd eraill, i gyfoethogi eu hiaith:

agwedd yn ddirfawr o'r hyn a fu a'r y cyntaf.

Canys Sacrafen a gymmerwyd gan y RHufeiniaid yn y tair ystyr hyn. 1,

Ac 3, Nyni a wahenir wrth y nodau hyn (Arddangosiadau'n Proffes) oddi wrth bawb eraill, y rhai nid ynt yn proffesu CHrist.

Yn ganlynol i hyn y mae Scrifennadau'r hen Deidau yn dangos yn eglur, hynny ydyw, cyn amlycced ac all Tafod fynegi, fod Bedydd plant yn arferedig yn Eglwys DDuw er Amser yr Apostolion.

yn dywedyd fal hyn.

yn dywedyd etto fal hyn, O herwydd hyn (eb'r ef), sef y pechod gwreiddiol hwn, y cadd yr Eglwys Draddodiad oddi wrth yr Apostolion i fedyddio Plant bychain.

yn dywedyd etto fal hyn, O herwydd hyn (eb'r ef), sef y pechod gwreiddiol hwn, y cadd yr Eglwys Draddodiad oddi wrth yr Apostolion i fedyddio Plant bychain.

"Am yr hyn a ddywedaist ynghylch perthynas Plant, na ddylid eu bedyddio a'r yr ail neu'r trydydd Dydd, wedi eu genedigaeth, ond a'r yr wythfed Dydd, megis tan y DDeddf, Ein Cymanfa ni a farnodd yn llwyr wrthwyneb.

A'r achos nad yw'r Tadau hyn yn amddiffyn Bedydd Plant trwy Resymmau Sgrythurol, ydyw o herwydd nad oedd neb yn yr Amser hwnnw yn petruso a ddylid Bedyddio Plant bychain.

Ac nid oedd hyn ddim peth newydd, neu weithred a ddychymygasant eu hunain, ond Cadernid Gwirionedd amlwg a gadd yr Eglwys oddi wrth yr Apostolion, fal y mae'r Tad digymmar hwnnw (o ran dysg a Duwioldeb) S.

yr ysgrifennodd Tad parchedig a elwid Gregori Nazianzen, ac efe a ddywed fal hyn;

Digon yw y tystiolaethau hyn i brofi fod Eglwys DDuw yn bedyddio Plant RHieni CHrist'nogol er Amser yr Apostolion;

Etto y mae hyn yn dangos fod Bedydd Plant a THadau Bedydd yn arferedig yn yr Eglwys Gatholic yn ei Amser ef, ac am hynny er Amser yr Apostolion.

Wedi'r Tadau bedydd hyn ddyfod ynghyd, Yr Offeiriad a'i cynghorai hwy i edrych a'r gyflawni'r Addewid ac oeddynt yn myned i'w wneuthur, sef a'r iddynt ymegnio hyd eithaf eu gallu i addysgu'r Plentyn yn y FFydd Grist'nogol, a'i ddwyn [td. 238]

Ac fel hyn y gwnei iddynt i'w glanhau, taenella ddwfr puredigaeth.

Wrth hyn y mae'n amlwg (ebr ef) fod Tanelliad cystal a throchiad.

Pan ddychwelodd Alexander adref, efe a fynegodd yr hyn a welsai i'w Henuriaid, y rhai a synnasant yn fawr i glywed hynny, ac felly y danfonwyd am [td. 240]

y LLangciau, a gwedi eu dyfod, y gofynnwyd iddynt ynghylch yr hyn ag oeddynt yn wneuthur wrth chwareu yn y Maes.

A hyn yw meddwl y Bardd, pan yw yn canu.

Hyn sydd lawenydd, a chyssur hylwydd I'r Bugail jawn-ffydd, Dorf ddisglair-wen.

Wrth hyn y mae'n canlyn, nad oedd rydd i Bechaduriaid nodedig, megis Anudonwyr, LLofruddiaid, Meddwon, &c ddynessau at fwrdd yr Arglwydd yn y Brif Eglwys;

A'r ol hyn hwy a aent i weddio eu Gweddi gyffredin am dangneddyf ac undeb gyffredinol yn yr Eglwys, am lonyddwch a hedd yn y deyrnas, am lwyddiant yr Oes, am hin dymmerus, tros bob math o ddynion, Brenhinoedd, Ymherodron, a phawb mywn Awdurdod, tros y LLu, a'r Milwyr, tros y rhai Credadwy, ac anghredadwy, tros gyfeillion, a chydymdeithion, tros y cleifion a'r blinderus, a'r fyrr eiriau, tros bawb mywn diffyg ac eisiau cymmorth.