DDIFFYGIOL..........1

Ac ni bu'r Esgobion yn yr Oesoedd canlynol yn ddiffygiol i gyflawni'r Arfer Efangylaidd hon, fal y gallwn yn hawdd brofi trwy liaws o dystiolaethau'r hen Athrawon.

DDIGELLWAIR.........1

Swch ellyll ddigellwair;

DDIGOFUS............2

Ond (eb'r hwy) yn lled-ddigofus, pa sawl gwaith y buoch yma eusys a'r y neges hwn?

Y mae ein cymmydogion yn ddigofus wrthym ein bod yn ymffrostio am Arthur.

DDIGON..............4

Ein gwlad sydd ehang ddigon, fflwch mywn pob peth perthynasol i'n cynhaliaeth, digon yw hi i ni a chwithau.

Ac ni ddylai y rheswm hwn gael ei wawdio gan neb, canys siccr ydyw fod * Gartrefol fuchedd y Saeson yn arw-fwyd Sal ddigon, ond wedi cael prawf o ddanteithion Brydain, pwy all dybied amgen oni fwyttausant nes cael bolwst neu Surffet?

Ni a wenwynasom hefyd Emrys wledig ein gelyn marwol yn dichellgar ddigon:

Arglwyddi Germani) Cyfrwys ddigon:

DDIGONOL............2

Ac os nid yw Awdurdod y Bardd melus-ber hwnnw yn ddigonol, angwanegaf yma un arall, sef Pennill o waith LLywarch hen yr hwn a scrifennodd ynghylch y flwyddyn 590 Ei eiriau ynt.

A'r un Heretic oedd y Cyfaill a newidiodd gyntaf y tair trochiad, canys efe a daerodd fod un yn ddigonol.

DDIHAREB............1

Ac yno yr ydoedd yn DDihareb:

DDILEDRYW...........1

Dafies ei hun yn arddel pob gair y mae efe yn arfer, yn lle Cymraeg gywrain ddiledryw.

DDILYSSU............1

Ni bu dim trefn neu lywodraeth weddaidd ym mysc y Brutaniaid wedi'r RHufeiniaid ddilyssu'r deyrnged iddynt.

DDIM................18

Ond canasant yr un Don yn ebrwydd eilwaith (er nad oedd hynny ddim ond lliw ac escus) ac a fwgythasant i anrheithio'r cwbl o amgylch.

Canys ni wyddem ni ddim amgen, onid oedd Gwrthefyr dy fab yn fyw etto.

Ond etto pan ystyriwyf eu diffuant ewyllysgarwch i garu tangneddyf a hedd, synnu nid wyf ddim.

Ti a gei ddim anrhydedd a'r a elli ddymuno.

Od oes gennych chwi fwriad diyscog i ymladd o amser bwygilydd a'r Brutaniaid nes eu llwyr orchyfygu hwy, yr ym ni'n tystio wrthych, ni chaiff fod arnoch ddim eisiau gwyr nac arfau, deuwch cyn fynyched ac y fynnoch.

Ac yn wir ddiau ni fuasai'r Argraphydd ddim yn celwyddu, pe gosodasai yno, Yma Y Gorwedd Arthur Y Brenin Enwoccaf A Fu Erioed Ym Mhrydain;

"O derfydd bod deu ddyn yn cerdded trwy goed, ac esgynniaw gwrysgen a'r lygad yr olaf gan y blaenaf, onis rhybuddia, taled iddo ei lygad os cyll, ac os rhybuddia, ni thal ddim.

Ond eu geiriau eu hun sydd yn newid agwedd cymmaint (ym mhob oes agos) fal pettai eu Hynafiaid yn eu clywed yn siarad heddyw, y rhai a fuont fyw ynghylch wyth cant o flynyddoedd a aethant heibio, diau ydyw, na ddeallent hwy ond ychydig neu ddim o'r hyn a ddywedent.

Ac yn ddi-ddadl efe yw'r Bardd hoywaf a'r a scrifennodd erioed (dodir heibio faswedd ei destunau gan mwyaf) Ac fe all pawb a'r a wyddant ddim mywn Cerdd Dafod, wybod na arferodd ond Cymraeg lan loyw yn ei Gerdd.

Ni wyddai'r Frenhines Catherin (gan ei bod yn wraig o FFraingc ddim gwahaniaeth rhwng y Cymru a'r Saeson, cyn iddi briodi Owen Tudur, yr hyn a wnaeth iddi chwennych yn fawr i weled rhyw nifer o gydwladwyr[td. 120]

Nid yw hyn ddim wrth y lliaws a fenthycciodd y Saeson o amser bwygilydd oddi wrth genhedloedd eraill, i gyfoethogi eu hiaith:

Er fod cynnydd corphorol yn peri gwahaniaeth mywn perthynas i DDynion, ond nid yw e ddim mywn perthynas i DDuw, oddigerth fod y gras hwnnw a roddir i'r rhai wedi eu bedyddio, yn fwy neu yn llai o ran oedran dynion.

Ac nid oedd hyn ddim peth newydd, neu weithred a ddychymygasant eu hunain, ond Cadernid Gwirionedd amlwg a gadd yr Eglwys oddi wrth yr Apostolion, fal y mae'r Tad digymmar hwnnw (o ran dysg a Duwioldeb) S.

Er fod yr hen Grist'nogion yn wir-ddiau gan mwyaf yn trochi yr holl gorph tan y Dwfr, etto ni chyfrifwyd un trochiad ddim yn Fedydd oll, fal yr ymddengys oddi wrth eiriau hen Historiawr a elwid Sozomen, yr hwn a Scrifennodd hannes yr Eglwys ynghylch Bl.

Syprian a ddywed, Nad allai efe ddirnad fod y Dawn nefol yn cael ei attal ddim llai y ffordd honno, trwy Daenelliad, nac yn y ffordd arall, o hydd FFydd i'w dderbyn.

Ond nid yw efe ddim;

Yr wyf yn meddwl nad oes neb, a'r a wyr ddim, a ryfyga ddywedyd fod Conffirmasiwn yn DDychymmyg dyn, gan fod y 'Scrythur lan yn rhoddi tystiolaeth ddisiommedig fod yr Apostolion eu hunain yn arfer Arddodiad dwylaw i roddi'r Yspryd Glan i'r neb a fedyddid.

A hynny a wnaethant i arwyddoccau eu bod mywn cariad perffaith a'i gilydd, a bod pob atgasrwydd a malais wedi diweddu, yn ol cynghor ein Hiachawdwr, Gan hynny, os dygi dy rodd i'r Allor ac yno dyfod i'th gof fod gan dy frawd ddim yn dy erbyn, Gad yno dy rodd ger bron yr Allor, a dos ymaith:

DDINAS..............5

Ac yno y ceisiodd Hengist y Sais gan Wrtheyrn y Brenin ryw Gastell neu ddinas Fal y byddwyf caniatta i'th was gymmaint o dir i adailadu Castell ag yr amgylchyna Carrai.

Ond wedi marw Gwrthefyr, ni wnaeth y Tywysogion megis yr archasai efe iddynt, ond ei gladdu ef yng NGhaerLudd yr hon ddinas a elwir heddyw LLundain[.]

A gwedi tramwyo gan mwyaf yr holl wlad, y daeth dau o'r cennadon i Dref a elwid wedi hynny, Caer-fyrddin, ac ym mhorth y y ddinas hwy a welynt ddau langc ieuangc yn chwarau pel;

Ac yn ddianoed hwy a aethant at Gwnstab y ddinas, ac a archasant iddo trwy awdurdod y Brenin anfon Myrddin a'i fam at ei Fawrhydi yng-Wynedd.

Uthur a'i lu yn borth i'r ddinas, ac yno y bu Brwydr waedlyd, ond o'r diwedd y Saeson a ffoesant ac a ddaethant at y Gwyddelod, y rhai oedd y pryd hwnnw gar-llaw Caer baddon (neu'r Bath) ac ni allwn fwrw amcan i fod yno Gad luosog rhwng y ddwy blaid.

DDINIWEID...........2

Felly y gwnaeth efe ynghylch Bedydd plant hefyd, canys efe a ddywed, Pa ham y mae'r Oes ddiniweid yn bryssio i dderbyn maddeuant pechodau, Deuent i'w Bedyddio wedi iddynt ddyfod i Oedran, &c.

Gwraidd y cyfeiliornad oedd ei anwybodaeth o Bechod gwreiddiol, canys efe a eilw Plant bychain yr Oes ddiniweid;

DDIODDEF............1

Ac a'r hynny y Brutaniaid a chwerwasant yn eu hysprydoedd, ac a ddywedasant, Pa genhedl tan haul a all ddioddef y fath ddirmyg a'r ydym ni tano gan y Barbariaid hyn, ynteu ymwrolwn ac ymddialwn arnynt.

DDIOGEL.............2

A raid ini fentro'n hoedlau i'ch cadw chwi'n ddiogel a difraw a'm fawach a choeg-bethau di-fudd?

Ac yn ddiattreg efe a aeth a'r encil tua Gwynedd, ac i ddeleu coffadwriaeth ei wynfydedigrwydd gynt, a dugn-frad y Saeson, efe a fwriadodd i adailadu o fywn Eryri yng Gwynedd Gastell i fyw'n ddiogel tua ei Butteiniaid yno. *

DDIOLCHODD..........1

Cymmerodd Gwrtheyrn y brenin hoffder yn yr ymadrodd hwnnw, ac a ddiolchodd iddynt am eu cariad.

DDIRFAWR............4

Canys pan wybu RHonwen y Saesones felltigedig (LLys-fam Wrthefyr y Brenin) i'r Saeson golli'r maes, a'i hymlid adref, hi a lidiodd yn ddirfawr, ac a ddychymygodd ynddi ei hun p'odd y gallai hi ladd Wrthefyr y brenin.

Synnu a wnaeth pawb yn ddirfawr i weled y fath ddamwain ryfeddol a honno, ac o'r diwedd y Brenin a ymgynghorodd a'i ddauddeg prif-fardd am yr achos na safai'r gwaith.

agwedd yn ddirfawr o'r hyn a fu a'r y cyntaf.

A Gwradwydd mawr oedd alw un yn Sais, neu ymgyfathrachu ag un or genedl honno, canys hwy a gasheid yn ddirfawr.

DDIRGEL.............1

Ond i draethu'n meddyliau wrthych chwi'n ddirgel, yr ym yn bwriadu i ruthro trwy frad a'r y trigolion diofal hyn, fal y byddo y wlad yn eiddo ein hunain.

DDIRMYG.............1

Ac a'r hynny y Brutaniaid a chwerwasant yn eu hysprydoedd, ac a ddywedasant, Pa genhedl tan haul a all ddioddef y fath ddirmyg a'r ydym ni tano gan y Barbariaid hyn, ynteu ymwrolwn ac ymddialwn arnynt.

DDIRMYGASOM.........1

Ond attebasant yn lled athrist, Gobaith ansiccr jawn ydyw, canys ni a ddirmygasom ormod a'r y Brutaniaid eusys, a phobl lewion ydynt hwythau wedi llidio.

DDIRNAD.............1

Syprian a ddywed, Nad allai efe ddirnad fod y Dawn nefol yn cael ei attal ddim llai y ffordd honno, trwy Daenelliad, nac yn y ffordd arall, o hydd FFydd i'w dderbyn.

DDISGLAIR...........1

Hyn sydd lawenydd, a chyssur hylwydd I'r Bugail jawn-ffydd, Dorf ddisglair-wen.

DDISGWYL............2

Canys mi allaf ddywedyd yn hy, na fydd wiw i neb ddisgwyl am ychwaneg o berffeithrwydd mywn Geir-lyfr a Gramadeg, nag y fydd yn y gwaith y mae efe yn ei osod allan.

Da ufudd hwyl ddisgwyl farn, Dyfod yn frwysg o Dafarn.

DDISGYBL............1

A gwedi gorphen hynny, yr Offeiriad a wnai Groes yn nhalcen y dyn bach, gan arwyddoccau trwy hynny ei fod efe yn DDisgybl i Ghrist, ac yn dwyn ei nod ef arno.

DDISGYBLAETH........1

Sef yw hynny, na ddylai neb betruso (a'r y sy'n dirnad y 'Sgrythurau, neu yn darllen am DDisgyblaeth y Brif Eglwys) a ddylid bedyddio plant bychain, onid ynt yn chwennych fyned yn Gyssegr-ladron, ac i wrthwynebu Ordinhad Duw ei hun.

DDISGYBLION.........1

Canys efe a daerodd na ddylid bedyddio neb yn Enw'r Tad a'r Mab a'r Yspryd Glan, ond y FFurf a ddylai fod, Yr wyf yn dy fedyddio di i farwolaeth CHrist A pha broselytiaid bynnag a allai'r Heretic hwnnw i ynnill, efe a'i hail-fedyddiai (megis y mae ei DDisgyblion yn gwneuthur etto) er eu bod wedi eu bedyddio o'r blaen, pa un a'i yn Fabanod, a'i ynteu mywn Oedran.

DDISIOMMEDIG........1

Yr wyf yn meddwl nad oes neb, a'r a wyr ddim, a ryfyga ddywedyd fod Conffirmasiwn yn DDychymmyg dyn, gan fod y 'Scrythur lan yn rhoddi tystiolaeth ddisiommedig fod yr Apostolion eu hunain yn arfer Arddodiad dwylaw i roddi'r Yspryd Glan i'r neb a fedyddid.

DDISTAIN............1

Felly efe a osododd DDistain, neu oruchel Stiwart tano i lywodraethu'r Deyrnas.

DDISTRYW............1

Gwr dig i ddistryw llyw llyseiddiaf;

DDIWAHAN............1

Ond yr Yspryd glan a roddir yn ddiwahan i bawb, nid yn ol maintioli dynion, ‡

DDIWAHARDD..........1

"O derfydd fod da yng nghyd rhwng deu ddyn, a threulio o'r naill y da hwnnw yn ddiwahardd, ni ddylai colli dirwy na chamlwrw, namyn ynnill i'r dyn ei eiddo.

DDIWEDD.............3

A thyna ddiwedd am y Bradwr hwnnw.

Dywedir i Fyrddin brophwydo o'i blegid fal hyn, Ei ddiwedd a fydd petrus;

Ei ddiwedd a fu betrus, can's ni choeliai'r Brutaniaid iddo farw oll, a hwy a fuont [td. 95]

DDIWEDDAF...........1

Fe dybygai dyn anghyfarwydd fod yr Athraw a grybwyllwyd ddiweddaf, sef Justin y Merthyr, yn yscrifennu, fal pe ni fuasent yn bedyddio neb plant bychain yn ei amser ef.

DDIWEDDAR...........3

Ped ymostyngai dynion i farnu pyngciau dadleugar wrth Reol yr Ysgrythur, neu wrth Arfer y Brif Eglwys (cyn i neb llygredigaethau ddyfod iddi) yr wyf yn meddwi y byddai'r DDadl ddiweddar hon ynghylch Deiliaid Bedydd yn ddiddadl;

Nid wyf anhyspys fod rhai (a gymmerant arnynt fod yn Historiawyr da) yn yscrifennu, mae Dychymmyg a gafwyd allan yn ddiweddar, sef ynghylch Bl.

Jor Nef a Daear, Gwel y rhai hygar A fu'n ddiweddar tan yr Elfen:

DDIWRNOD............2

Eneinid Brenin heddyw, ac a'i difreinid ysgatfydd yr ail ddiwrnod, a dewisid un arall yn ei le:

Ac yno hwy a ofynnasant i'r Brenin, o byddai gwiw gan ei Fawrhydi ef i appwyntio rhyw ddiwrnod fal y cai Hengist eu harglwydd siarad ag ef.