PLENTYN.............3

Wedi'r Tadau bedydd hyn ddyfod ynghyd, Yr Offeiriad a'i cynghorai hwy i edrych a'r gyflawni'r Addewid ac oeddynt yn myned i'w wneuthur, sef a'r iddynt ymegnio hyd eithaf eu gallu i addysgu'r Plentyn yn y FFydd Grist'nogol, a'i ddwyn [td. 238]

Ac yno, gwedi gweddio am nerth yr Yspryd Glan, yr Offeiriad a gymmerai'r plentyn yn ei Freichiau, a gwedi cael ei Enw gan y Tadau bedydd, efe a'i trochai dair gwaith yn y Dwfr yn enw'r Drindod, ond os byddai'r Plentyn yn wan, efe a daenellid dwfr arno.

Ac yno, gwedi gweddio am nerth yr Yspryd Glan, yr Offeiriad a gymmerai'r plentyn yn ei Freichiau, a gwedi cael ei Enw gan y Tadau bedydd, efe a'i trochai dair gwaith yn y Dwfr yn enw'r Drindod, ond os byddai'r Plentyn yn wan, efe a daenellid dwfr arno.

PLITH...............1

Ac yno o herwydd y lliaws gwastadol hwnnw, ac o herwydd amrafaelion gynhennau yn ein plith ein hunain, ond yn bennaf dim o herwydd Digofaint Duw arnom o ethryb ein pechodau, gyrrwyd ein Hynafiaid i gyrrau salaf yr ynys sef Cymru a CHerniw.

PLWM................1

Cariad fel plwm trwm y trig Cadi mywn twr caedig.

PLWYF...............1

Y mae man arall yn agos yno sef o fywn Plwyf Penbryn a elwir Perth Gereint, ac yno drwy bob tebygoliaeth y mae [td. 94]

POB.................16

Gosod cebystr am wddf pob Sais.

Ein gwlad sydd ehang ddigon, fflwch mywn pob peth perthynasol i'n cynhaliaeth, digon yw hi i ni a chwithau.

Ac efe a ddywedodd wrth Weision y Brenin ei fod efe yn Feddyg celfyddgar ac yn jachau pob math o haint a chlefyd, Ac o bydd gwiw (eb'r ef) gan ardderchoccaf fawrhydi y Brenin i gymmeryd o'r Feddyginiaeth sydd gennyf i, fy mywyd i trosto oni bydd cyn pen nemmawr o amser yn holl jach.

Pob cantref pob tref ynt yn treiddiaw, Pob tylwyth pob llwyth y sy'n llithraw, Pob gwan pob cadarn cadwed o'i law.

Pob cantref pob tref ynt yn treiddiaw, Pob tylwyth pob llwyth y sy'n llithraw, Pob gwan pob cadarn cadwed o'i law.

Pob cantref pob tref ynt yn treiddiaw, Pob tylwyth pob llwyth y sy'n llithraw, Pob gwan pob cadarn cadwed o'i law.

Pob cantref pob tref ynt yn treiddiaw, Pob tylwyth pob llwyth y sy'n llithraw, Pob gwan pob cadarn cadwed o'i law.

Pob cantref pob tref ynt yn treiddiaw, Pob tylwyth pob llwyth y sy'n llithraw, Pob gwan pob cadarn cadwed o'i law.

Pob cantref pob tref ynt yn treiddiaw, Pob tylwyth pob llwyth y sy'n llithraw, Pob gwan pob cadarn cadwed o'i law.

Pob mab yn ei grud y sy'n udaw;

Ond mi a brofaf y deall pob un, a'r a fo ond ychydig o DDarllenydd, waith ein scrifennyddion ni yn sathredig, er eu bod wedi scrifennu er ys 'chwaneg na mil o flynyddoedd.

Dafies ei hun yn arddel pob gair y mae efe yn arfer, yn lle Cymraeg gywrain ddiledryw.

Toccyn, neu Lifrai gwahanol, fal yr adnabyddid Milwyr pob Cad-pen wrth eu LLifrai.

Wrth ba destun y mae'n amlwg, mae nid dychymmyg dyn yw pob Traddodiad, ond Egwyddor FFydd a gafwyd oddi wrth yr Apostolion Sanctaidd eu hun.

Nid pob un a fyddai ag Enw CHristion arno, a dderbynnid i Fwrdd yr Arglwydd, Canys medd un o'r hen Deidau, Ni pherthyn i bob un fwytta'r Bara hwn, ac i yfed o'r Cwppan hwn.

A hynny a wnaethant i arwyddoccau eu bod mywn cariad perffaith a'i gilydd, a bod pob atgasrwydd a malais wedi diweddu, yn ol cynghor ein Hiachawdwr, Gan hynny, os dygi dy rodd i'r Allor ac yno dyfod i'th gof fod gan dy frawd ddim yn dy erbyn, Gad yno dy rodd ger bron yr Allor, a dos ymaith:

PONTSTEPHAN.........1

Y lle hwnnw sydd bedair milltir is-law LLan-petr PontStephan yn Sir Gaerfyrddin a'r Lan Teifi.

PORTH...............3

WEdi dangos eusys i ba gyflyrau gresynol y dycpwyd ein Hynafiaid gan y llofrudd-enaid hwnnw PECHOD, bellach mi a af rhagof i ddangos eu hynfydrwydd di-gymmar wrth ddeisyf porth gan y Saeson.

Nyni y Brutaniaid truain wedi'n harcholli a'n dugn-friwio gan hygyrch ruthr ein gelynion, ydym yn danfon y llythyr hwn attoch chwi y Saeson anrhydeddus (swn eich gweithredoedd enwog sydd wedi ehangu cymmaint) i ddeisyf porth gennych y cyfamser hwn.

Canys ymladdasant yn hoyw-brysur, ac ynillwyd trwy eu porth hwy, Fuddugoliaeth enwog a'r y FFichtiaid a'r Scotiaid.

PORTHLADD...........2

A rhannu ei Swllt a wnaeth i bawb o'r tywysogion, a gorchymmyn llosci ei gorph ef, a rhoi y lludw hwnnw mywn Delw o efydd a'r lun gwr yn y porthladd lle bai estron-genedl yn ceisio dyfod i dir, gan ddywedyd, Mae diau oedd na ddeuent fyth tra gwelynt ei lun ef yno.

Ond pan welodd y Brutaniaid y fath Lynges fawr yn hwylio parth ag attynt, hwy a siccrhausant y Porthladd fal nad allent dirio.

POWYS...............2

Palas Tywysog Powys oedd ym Mathrafael, * A PHencyfeistedd Tywysog Deheubarth ydoedd Castell Dinefwr a'r lan Tywy.

Gwir, gwir a ddywedir i ddyn, Paun ieuangc, Powys gafas Merfyn.

PRAWF...............1

Ac ni ddylai y rheswm hwn gael ei wawdio gan neb, canys siccr ydyw fod * Gartrefol fuchedd y Saeson yn arw-fwyd Sal ddigon, ond wedi cael prawf o ddanteithion Brydain, pwy all dybied amgen oni fwyttausant nes cael bolwst neu Surffet?

PREGETHU............1

Canys Justin y Merthyr a ddywed, mae'r Amser yr arferent i fwytta'r Cymmun oedd wedi iddynt, ddarllen, canu mawl, pregethu, a gweddio.

PRESENNOL...........1

Canys felly y dywed Justin y Merthyr, Y Diaconiaid a roddant y bara a'r Gwin i'r rhai presennol, ac a'i danfonant adref i'r rhai Absennol.

PRIAF...............1

Gwr gayw-rudd gwr prudd fegis Priaf;

PRIF................12

Drych y prif oesoedd] [THeophilus Evans (1693-1767).

Drych y prif oesoedd (Y Mwythig:

Hyn a allai fod yn ddiau yn beth achlysur, ond i ymladd a'r FFichtiaid oedd y prif ddiben i alw'r Saeson i Frydain, can's nid yw Gildas (fal y dywedais eusys) yn crybwyll am un achos arall.

Synnu a wnaeth pawb yn ddirfawr i weled y fath ddamwain ryfeddol a honno, ac o'r diwedd y Brenin a ymgynghorodd a'i ddauddeg prif-fardd am yr achos na safai'r gwaith.

A'm ddywedyd o'm dauddeg prif-fardd y pair dy waed di i'r gwaith sefyll yn dragywydd, eb'r Brenin, Ac yno y gofynnodd Myrddin i'r prif-feirdd, Pa beth oedd yn llestair y gwaith?

A'm ddywedyd o'm dauddeg prif-fardd y pair dy waed di i'r gwaith sefyll yn dragywydd, eb'r Brenin, Ac yno y gofynnodd Myrddin i'r prif-feirdd, Pa beth oedd yn llestair y gwaith?

Felly y Brenin a roddes anrhydedd mawr i Fyrddin, ond efe a laddodd y Dauddeg Prif-fardd o herwydd iddynt eu siommi ef, ac y mae eu beddau i'w gweled yno hyd heddyw yn adnabyddus wrth enw Beddau'r Dewiniaid.

Ond y prif-achos o hyn oll, oedd pechodau ffiaidd a drwg-fuchedd y Brutaniaid, ac am hynny Pawb a'r a'i cawsant a'i difasant, a'i gelynion a ddywedasant Ni wnaethom ni a'r fai, canys hwy a bechasant yn erbyn yr Arglwydd, trigle cyfiawnder sef yr Arglwydd gobaith eu tadau.

Eithr i'm tyb i, y prif achos o larieidd-dra'r Brutaniaid ydoedd gan mwyaf yn oruwch-naturiol, Sef yw hynny, i'r Goruchaf DDuw liniaru eu hysprydoedd fal na lwyrddifethent y Saeson;

A'r drydedd ynghylch y prif ddefodau, a breiniau neilltuol.

Yn wir ddiau nid ellir naccau onid oedd rhai Hereticiaid aflan yn ail-fedyddio yn y prif Amser gynt;

Yn y Prif Amser yr oedd Yspryd Crist'nogaeth yn fywiog yng nghalonnau ei PHroffeswyr, a'i Cariad hwythau oedd yn wresog at eu Harglwydd;

PRIN................7

Pan ddarllenasant y llythyr hwn, prin na threngasant gan lawenydd wrth glywed y fath hapusrwydd a gadd eu cyd-wladwyr.

Prin y gall Tafod fynegi Dywalder y LLaddfa echryslawn honno;

CHwi a gawsoch golled nad ellir ond prin ei ynnill fyth drachefn.

Y mae'n ormod tasc i mi geisio gosod yma hanes neilltuol am Weithredoedd Arthur, y rhai ynt cyn odidocced, fal prin y mae, onid ynt wedi dallu fy llygaid i wrth graffu arnynt.

a chyn chwannocced oeddynt i'r castieu hagr hynny, fal prin y gwladychodd un o honynt heb frwydrau gartrefol.

Prin y buont fodlon i dderbyn y Baban, ond ni wn i pa fodd, hwy a gyttunasant.

Ac y mae y lladin hwnnw wedi anafu yn y fath fodd ganddynt, fal prin y gall neb ei ddeall ond hwynt-hwy eu hunain:

PRINT...............1

Wiliam Lewis o Lwynderw ganiattau i ryw un ei osod ef mywn Print, canys ganddo ef y mae 'r coppi perffeithiaf a'r a welais i.

PRIODI..............1

Yr oedd Pendefig urddasol o Sir Fon a elwid Owen Tudur wedi priodi y Frenhines Catherin yr hon a fuasai yn briod gynt a Henri y pummed, Brenin LLoegr.

PROFASANT...........1

Ac yno y profasant bob yn un ac yn un i dynnu y [td. 92]

PROFI...............1

Ac y mae'r un Tad Duwiol yn dywedyd yn eglur, ac yn profi trwy Resymmau di-amheuol fod yr Eglwys Gatholic yn bedyddio Plant bychain hyd ei Amser ef ym mhob gwlad Ac efe a Sgrifennodd ynghylch Bl.

PROFIR..............2

Profir fod yr Eglwys Gatholic yn bedyddio plant RHieni crediniol ym mhob Oes er amser yr Apostolion.

Canys y mae Bedydd yn canlyn Enwaediad, fal y profir yn helaeth gan holl hen Athrawon yr Eglwys.

PROFFES.............1

Ac 3, Nyni a wahenir wrth y nodau hyn (Arddangosiadau'n Proffes) oddi wrth bawb eraill, y rhai nid ynt yn proffesu CHrist.

PROFFESU............1

Ac 3, Nyni a wahenir wrth y nodau hyn (Arddangosiadau'n Proffes) oddi wrth bawb eraill, y rhai nid ynt yn proffesu CHrist.

PROPHWYD............1

canys mi a ganlynwn Siampl y Prophwyd Samuel yr hwn pan oedd Agag Brenin Abimelec yn ei law a ddywedodd, Fal y diblantodd dy gleddyf di wragedd, felly y diblentir dy fam ditheu ym mysc gwragedd.

PROPHWYDODD.........1

Am ba un y Prophwydodd Taliesin.

PRUDD...............1

Gwr gayw-rudd gwr prudd fegis Priaf;

PRYD................9

Eraill a ddywedant fod Amgylchiadau y Brutaniaid fal hyn y pryd hwnnw.

Ac i ba ddiben y dychwelent hwy i Germani y pryd hwnnw, pe ni fuasent yn swrth a bol-gleifion?

Naill yr ydoedd y Brutaniaid yn ffyliaid digymmar y pryd hwnnw, neu Ynys Brydain oedd wedi ei rhag-ordeinio i'r Saeson.

Pan ystyriwyf greulonder a ffalstedd anhygar y Saeson, yr wyf yn rhyfeddu lariedd-dra'r Brutaniaid y pryd hwnnw.

A diammeu ydyw iddynt ddangos ffafor arbennig i'r Saeson y pryd hwnnw.

Uthur a'i lu yn borth i'r ddinas, ac yno y bu Brwydr waedlyd, ond o'r diwedd y Saeson a ffoesant ac a ddaethant at y Gwyddelod, y rhai oedd y pryd hwnnw gar-llaw Caer baddon (neu'r Bath) ac ni allwn fwrw amcan i fod yno Gad luosog rhwng y ddwy blaid.

Ni a dorrasom ammod a hwy, ac a laddasom y pryd hwnnw fyrddiynau o honynt. 2,

etto os byddai dim perygl marwolaeth a'r un, efe a fedyddid y pryd hwnnw, digwydded hynny a'r ba amser bynnag o'r Flwyddyn.

Ond mi a dybygwn mae Anghenrhaid oedd yn eu cymmell i wneuthur hynny yn amser Erlidigaeth, pryd ni byddai rydd iddynt, ymgynnull liw Dydd.