I.................389

i 'r geirie a 'r madroddion [~ ymadroddion] \

na fyddwch i mor atgas \

a 'i kymrvd nhw yn ddiflas \

i wrando ar wirionedd \

dowch yn vfvdd i wrando \

na fyddwch i ry wamal \

o bydd o 'i ben ddysc a deall \

doyded o 'i frawd i feie \

doyded o 'i frawd i feie \

ond i 'ch lles a 'ch daioni \

gwyn i fyd a fetro diodde \

rrowch i ffordd bob gwlldineb \

na ddeliwch i grevlondeb \

sy 'n rroi i goglvd tra ffol \

haera i bod yn fydol \

gwyn i fyd a fo duwiol \

mae 'r gwych yn bragio i goweth \

yn ol rryw i natvrieth \

yn kanmol i feistr y byd \

yr hwn ydiw i wnfyd \

ymhob pwynt o 'i wrthnebv \

yn keisio i droi i 'r ffydd \

yn keisio i droi i 'r ffydd \

i difeirwch [~ edifeirwch] tragowydd \

ar i bregeth yn blino \

ato i draed i wely \

ato i draed i wely \

gweled fod pawb o 'i sclvso [~ esgeuluso] \

a 'r byd yn i roi heibio \

yn oed i wraig a 'i holl blant \

yn oed i wraig a 'i holl blant \

i genedl a 'i ddigoniant \

i genedl a 'i ddigoniant \

n' edwch i 'ch klonav [~ calonnau] gangkrio \

erbyn deler i 'ch galw \

daw ange i 'ch dychrynv \

Ymdyrasom yma i 'r vnlle \

ydolwg i chwi hawyr \

i gymrvd yn ddyfadwy \

i mae 'n esmwyth gwaith gwrando \

nid rraid i neb mo 'r digio \

ar y byd a 'i natvrieth \

Y datganwyr yr yffeiriad / ne 'r pregethwr i was / y gwr kadarn g____ mwndws /.

i wraig ef .

a 'i wyr ffrolig ar i ol \

a 'i wyr ffrolig ar i ol \

fo wyr i bedwar chwarter \

a 'r kort i bv 'n ymarfer \

fo wyddis ar i faner \

o 'i groesafv i 'r wlad \

o 'i groesafv i 'r wlad \

ag i wrando ar i siarad \

ag i wrando ar i siarad \

ni wddosti [~ wyddost ti] mo 'i arfer \

na ddos ato i gyfarch \

ag i mae ef yn edrych \

nid rraid mo 'r brys i ddrwg farchnad \

i gael vm ddysc o newydd \

ymhob pen i mae menydd [~ ymennydd] \

am dy win mi a 'i kymra \

para liw siar i lifre \

mae 'n rraid i gynen ddechre \

mastr mwndws pawb a 'i alw \

mae 'n ddigon teg i henw \

a 'i wsnaythv mawr yw 'r elw \

ag o 'i fodd ni bydd o marw \

i lifrei o symvd liw \

gwae a roe arno i bwys \

fy mwkled i a 'm kyscod \

i wnevthvr kam a 'i wrthod \

i wnevthvr kam a 'i wrthod \

wrthvti i kyffesa \

iddo i diolcha fy ffortvn \

gwnaed pawb imi i hamkan \

i rwy yn ddigon drythyll \

gwilied pawb ar i gewill [~ gewyll] \

ni wn i beth yw eisie \

mae 'm bryd ine i ddilid \

heb geisio mo 'i gyfnewid \

a rroir koweth i arall \

rwyd yn hir heb i ddeall \

megis i doethosti ato \

am ddyrogan [~ ddarogan] drwg i ddowod \

rraid i ynfvd gael i ragor \

rraid i ynfvd gael i ragor \

fal i mae 'n eglvras [~ egluraf] son \

a thebid [~ thebyg] iawn i baentiwr \

fel gelyn i kymra i di \

fel gelyn i kymra i di \

os wrthi felly i doydi \

mi a nefais [~ anefais] i rwy 'n ffywmio [~ ffiwmio] \

mae iti beth o 'i golli \

gwen [~ gwyn] i fyd a ffetron gosbi \

i rydwy a 'r dda 'n ddedwydd \

ni wyr neb mo 'i rrifedi \

nid hwyrach i kai ymliw \

krist a 'i galwodd ef yn ddrain \

fod yn haws i fawr gamel \

nag i gwaethog [~ gyfoethog] fynd i nef \

nag i gwaethog [~ gyfoethog] fynd i nef \

o 'i brinder ag sy kantho [~ gantho] \

a diolch i dduw am tano [~ amdano] \

dylem bawb i gofleidio \

keisiwch i wlad ternas nef \

o flaen dim dyma i eirie \

ni thal dim mo 'i anwylo \

diolchwn i dduw amdano \

nid rraid i neb ond tewi \

fo ffrymiff [~ offrymiff] pawb i enaid \

nid yw hyn beth o 'i ffrostio \

ond peth trwm o 'i mofidio [~ ymofidio] \

am anog gwyr i nvdon [~ anudon] \

gelyn wyt o 'i eneidie \

i 'th enai dy hvn hefvd \

i kweiriaist wely enbvd \

wyti 'n tybiaid i diengi \

di a ddyg i ddrwg ddilen \

n 'ad i chwant y byd dy orfod \

ag anog neb i nvdon [~ anudon] \

Ond syrthia i difeirwch [~ edifeirwch] \

o daw arna i chwenych \

ir ydwyd o 'i ffwrkasv \

a 'th avr mawr i anwiredd \

llwybvr kyfing sy mynd i nef \

llydan ffordd i vffernlle \

haws yw mollwng [~ ymollwng] i wered [~ waered] \

na dringo 'r alld a 'i hvched \

i vffern gellir myned \

kawn fynd naill ai i lywenydd \

ne i vffern dragowydd \

yn harglwydd grist i 'n helpv \

klodforwn ni i enw \

ni a ddylem i garv \

dyged ni i 'r pradwysle [~ paradwysle] \

gwnawn fwy o goel i ffeiriad [~ offeiriad] \

oddiarnom i y llygion \

yr ydech [~ ydych] i yn rrydrwm \

trwy goffri da a 'i gelkio \

dylech i y personied \

i ni yma y llygion \

i ddangos y ffordd inion \

i bawb wrth fyned heibio \

ydrychwch [~ edrychwch] i ar ych siars \

ni fyn duw byw mo 'i fokio \

gwiliwch i fod yn digio \

diryfedd i 'r byd fethv \

ymhob gwlad i megir glew \

i geisio gochlvd dy gas \

i rwyd gwe y pry kopvn \

ni chotyma a 'i dylyn \

ddigon o win o 'i wtres \

i bod yn dechre glasv \

a hyny mae i bob tylawd \

a 'r ysydd wrth i gardawd \

ai nghyfflybv [~ fy nghyffelybu] i feger \

i gael rran o 'th bridd wely \

i gwsnaethwr a 'i chariad

i gwsnaethwr a 'i chariad

Ow f' enaid tewch i a son \

ag na thorwch i mo 'ch kalon \

Pa les i chwi er krio \

chwi a gewch i 'ch gwsnavthv \

sawl a fvoch o 'i garv \

i fordd [~ ffordd] a th'di [~ thydi] yrwan \

kyn glymed darffo i gladdv \

tyrd ata i rysymv [~ resymu] \

rro avr mawr i bysygwr [~ physygwr] \

i gel [~ gael] enyd fy hoedel \

i fynd gida m'fi [~ myfi] ymeth \

wrth i gasclv yn ddyfal \

rraid i adel lle kefaist \

a 'i roi i fynv i 'th feister \

a 'i roi i fynv i 'th feister \

a 'i roi i fynv i 'th feister \

ar hwn i roedd dy hyder \

wrth fy nigwydd i 'r ddayar \

na baswn i well i 'r tylawd \

na baswn i well i 'r tylawd \

na naethwn [~ gwnaethwn] i lai o ddrwg \

dwyn da 'r trvan a 'i chwenych \

fynd yn inion i boeni \

pob kadarn gwan i ddiwedd \

archa i dduw fy helpv \

ag i 'r tlawd yn dal kilwg \

trech yw duw a 'i drigaredd \

a 'i ddioddefaint no 'm kamwedd \

gyrv 'r pige drain i 'th ben \

a 'i dynv o gaethiwed \

llvdd fi rrag mynd i boeni \

yma i lester yt farw \

ti a wddost i henw \

estalm [~ ers talm] fo 'm rroes i fynv \

pob arglwydd gwan gwe i was fydd \

ifo [~ efo] droes i gefn ata \

mae fy mlant [~ mhlant] i 'm ysclyso [~ esgeuluso] \

fy ngredigion [~ ngharedigion] sy i 'm gwadv \

i gael fy na o 'i ranv \

i gael fy na o 'i ranv \

ni alla i mwy ond wylo \

fy mhechod i gobeitha \

wedi syrthio i difeirwch [~ edifeirwch] \

ni wn pathelw [~ pa ddelw] i tykia \

pob peth sy dda 'n i amser \

O rrenwch hyn i 'r tylodion \

fal i gorffo i chwi ateb \

fal i gorffo i chwi ateb \

i bawb i daw gwrthwyneb \

i bawb i daw gwrthwyneb \

diwin [~ diwyn] i bawb i goweth \

diwin [~ diwyn] i bawb i goweth \

kymred pawb ohono i siampel \

a rroed i 'r tlawd ychydig \

wrth i raid o 'r da benthig \

oni fedrir i lyfodreth \

na cheisied neb mo 'i ryddig \

archa iddo fod i 'm plaid \

krist fo meddig i 'm henaid \

i vffern bwll i wered [~ waered] \

i vffern bwll i wered [~ waered] \

i 'r ne [~ nef] fry i gael nodded \

i 'r ne [~ nef] fry i gael nodded \

at i geidwad a 'i brynwr \

at i geidwad a 'i brynwr \

duw a fo yn i blaid \

ag yn llawen wrth i enaid \

gen i mi yn anllad dy holi \

pe gwnavti les i lawer \

i rroi yn arian y fferenav [~ offerennau] \

a 'i gyrynt wy rryd [~ ar hyd] y byd \

peth i dylvt ymgroisi \

rrag na 'i nevthvr [~ wneuthur] na 'i beri \

rrag na 'i nevthvr [~ wneuthur] na 'i beri \

digio iesv a 'i greawd [~ gread] a 'i 'rchollion [~ archollion] \

digio iesv a 'i greawd [~ gread] a 'i 'rchollion [~ archollion] \

na thyng i waed yr arglwydd \

a ffar i bawb dy ganmol \

pathelw [~ pa ddelw] i gwna yn fodlon \

fo fv yr vn hoel drwy i draed \

dy bechod rrybvcha dda i 'r trvan \

hyny oedd dda i henaint \

edrych i oedran ar dremaint \

nid mawr hwyrach i 'r llwynog \

a dibechod na rybvcha i neb dwyll \

na ffle i derfydd dy ganwyll \

er hyd i bon i yn dav ynghyd \

er hyd i bon i yn dav ynghyd \

diolch i 'th arglwydd nefol \

ag velly i tyrfyna [~ terfyna] hyny llyma ymddiddan a fv rrwng yr ysbrvd a 'i gydymaith

ag velly i tyrfyna [~ terfyna] hyny llyma ymddiddan a fv rrwng yr ysbrvd a 'i gydymaith

nid oes adwyth i 'm dilin \

i mae i bawb ran o 'r penyd \

i mae i bawb ran o 'r penyd \

mae fy iaith i yn gymwys \

a wnel i bawb gymrvd synwyr \

odid mab gwraig gwyn i fyd \

a fyno gwnevthvr i les \

gwnaed yn fanwl i gyffes \

ti a 'm gedaist i 'm gofid \

pwy gynta i 'r llywenydd [~ llawenydd] \

ni wyr neb ple mae i dynged \

Gwae 'r wraig orwag i dillad \

a ddyko tifedd [~ etifedd] i gam dad \

er i gost a 'i gwrthoto \

er i gost a 'i gwrthoto \

a llyna ystor i 'r enaid \

i ddyn yw dillad newydd \

Gore gwascod i 'r enaid \

bwyd a diod i weiniaid \

a hwnw a gaiff wrth i raid \

y nef a ddwg i 'r eneidie \

er duw wsaneth i 'r saint \

i wr er kanv yn y gor \

na deg i gybydd angor \

Odid kyfrwyddvd ar i les \

hylithr pawb ar i afles \

fo dwenir [~ adwaenir] drwg yn i fonwes [~ fynwes] \

a 'i warthav ef yn wirion \

ag na beiddiaf i ofvn \

moes dy gyngor i mine \

ag am ddillad a 'i kvddie \

mae 'n dda kyfarch i 'r drindod \

myddyges [~ meddyges] duw i hvnan \

a wnel drwg arhoed o 'i gosbi \

Y kreiriwr taer i 'mddiddan [~ ymddiddan] \

pen ddel y ddevdroed i 'r vn hosan \

Mair fadlen deg i ffen \

Y kreiriwr taer i eirie \

wy i 'th wsaneth yleni \

iti ferch i kyfarcha \

gwyn i fyd a fo gwirion \

beth a dderfydd i 'r kybydd \

gwyn i fyd y gore i weithred \

gwyn i fyd y gore i weithred \

gweddi pawb yn i galon \

beth a dderfydd i 'r swyddogion \

gwae ni ochelo i dri gelyn \

i chwchwi i doyda \

i chwchwi i doyda \

dyfod i rwy i 'ch rrybiddio [~ rhybuddio] \

dyfod i rwy i 'ch rrybiddio [~ rhybuddio] \

er mwyn duw i neb na ddigio \

Mae fy ysbrvd i 'n kerdded \

Tydi oedd i 'm kell nos a dydd \

er krist i geisio kardawd \

i 'm harwain i nevthvr [~ wneuthur] afles \

i 'm harwain i nevthvr [~ wneuthur] afles \

wrth ywllvs [~ ewyllys] i galon \

er a nevthvm [~ wneuthum] i o gamwedd \

beth i rwyt yn i holi iddo \

beth i rwyt yn i holi iddo \

yn awr pe kaem i weled \

bellach byddwn i smala [~ ysmala] \

yn 'y [~ fy] nghalon i bo 'r ffon \

I rwyfi yn gorchymyn yn ddiddig \

nes kael onofi [~ ohonof i] yr enaid \

dysyf [~ deisyf] i rwy wrth fy rraid \

dysyfv [~ deisyfu] i rwy fine \

bellach i rvm [~ yr ym] yn gobeitho \

ple bynag i bo 'n treiglo \

i rvmi [~ yr ym ni] 'n sikir ohono \

i bawb y sy meawn golwg \

nid a i enaid byth i 'r poene \

nid a i enaid byth i 'r poene \

i 'r tylawd yn fwyd ne ddiod \

fo a 'i kaiff i hvn dan amod \

fo a 'i kaiff i hvn dan amod \

er i 'm henaid gael trigaredd \

yma i bydda fi 'n gorfedd \

heddiw mi a 'i gwn yn ysbys \

llyma rybydd i bob kadarn \

i ddechre fydd teg a gorwag yn hen llesc a gwan \

pam i dwydi di hyny \

mae 'n rraid i bawb bryderv \

y neb a 'r nis gwelaf fi i weled \

ble bynag i bwy 'n kerdded \

i bawb a gaffas kred a bedydd \

llyma 'r amser i mado [~ ymado] \

pob kadarn doed i wrando \

rrag ofn i dduw ddigio \

a ddwg yr enaid i 'r poene \

onis gesyd i 'r ffordd ore \

i 'r tlawd mwya i angenrreidie \

i 'r tlawd mwya i angenrreidie \

a duw a ro llywenydd [~ llawenydd] i chwithe \

a ne [~ nef] tragwddol [~ tragwyddol] i 'r eneidie \

Val ir oeddwn i yn rrodio \

a 'i gariad wedi rwystro \

o dyfelais i i fwriad \

o dyfelais i i fwriad \

ag yn gofvn i 'r dryw bach \

gyfrinach am i gariad \

i mae hi 'n ferch lan benvchel \

er i bod hi 'n lan ag yn ffraeth \

ni byddi waeth er i gochel \

I gochel ni na [~ wnaf] finav \

mae hi 'n gowir i geiriav \

nid rraid vm fyth i hamav \

a 'i lafn a 'i ddwrn a 'i groesav \

a 'i lafn a 'i ddwrn a 'i groesav \

a 'i lafn a 'i ddwrn a 'i groesav \

nad oes yn fyw i chwirach [~ chywirach] \

mae hi 'n gowir i geirie \

er teked yw i chwedle \

mae i chalon yn llawn twylle \

nad oedd ond gwynt o 'i geiriav \

hi a ddaw i 'r man i mynwy \

hi a ddaw i 'r man i mynwy \

pen fo 'r gwalch ar i hediad [~ ehediad] \

nid gwaeth i tidde [~ tithau] dewi \

faint i ffalsedd a 'i mowrddrwg \

faint i ffalsedd a 'i mowrddrwg \

pe ni gwelvt pe bae i ti hap \

ar i gair a 'i mynydvn \

ar i gair a 'i mynydvn \

ni thal i serch mo 'r gwelldyn \

yn fy mwnwgl a 'i dwylo \

a chwerthin pen i 'm gwelo \

pen i gwelwy gwyn fy myd \

ni ddaw i 'm ko [~ cof] mo 'r hollfyd \

i rwy fi yn tybiaid hefvd \

i bod ymhell oddiwrthvd \

i 'm hoes nid a oddiwrthy \

ag yn llvnden i byddwn \

yngwrthwyneb [~ yng ngwrthwyneb] i ddynion \

i daw yr holl fryddwydion [~ freuddwydion] \

roedd hi 'n chwerthin yn deg i gwen \

pen gwiro [~ gywiro] gwen ddoeth i gaddo \

ithal [~ i 'th ddal] ag i 'th roi yngharchar [~ yng ngharchar] \

ithal [~ i 'th ddal] ag i 'th roi yngharchar [~ yng ngharchar] \