MAENHW..........................................1

ni chanw lyfodraethu arnon \ maenhw 'n euog o dyngu anudon \ pen wnen a 'i tad y ffasiwn beth \ a 'i droi o 'i lyfodreth gyfion \

MAGU............................................2

oni bai 'r gost su 'n magu corgwn \ chwaneg ar f' einioes ohonun a fynwn \ i gowrsio 'r tylodion i ffwrdd o 'r bro [~ ] \ a mine yn i postio ar pastwn \

mi ges fy magu 'n gu ag anwul \ a phob danteithion yn fy ymul \ rwan ni feddai nag aur nag arian \ rhaid imi fegio o hun allan \ enter sarjant

MAHAREN.........................................1

a chwithe clol maharen \ __yd hi rwan fud i fod 'n llawen \ oni bai rag ofn drwg fi a drawn \ mewn golwg mi 'ch gnawn 'n gelen \ plwc

MAI.............................................5

gwela i wr o ymddygiad uchel \ draw yn dyfod ar i drafel \ mi ddybygwn wrth i diwig \ mai 'r diwc o llychlun iw 'r pendeddig [~ pendefig] \

na ddo naddo plwc y Twrw \ gwaeth na thori corn y ngwddw [~ fy ngwddw] \ mai 'n dwad 'n rhyfel blin o 'i cho \ a 'm code i Eisio i cadw \ plwc

ers tair blynedd hir o ddyddie \ heb gael erioed na braw na briwie \ yn gorwedd gida meibion yno \ ag nis gwur neb mai merch wi etto \

mae tair blynedd ar y mater \ er pen ydech imi 'n bartner \ yn cud gysgu a chud gyfeddach \ erioed ni wubum mai merch oeddech \ ffabian

rhaid ini am hun gonsidro \ mai 'n bai ni 'n hinen iw o \ droi 'r hen wr fel diras blant \ o 'i feddiant a 'i ddifyddio \ morgan

MAIN............................................3

chwith imi wisco coat o frethun \ yn lle sidan ag aur melun \ closun main 'n ngulch [~ ynghylch] fy lwune \ yn lle melfed a rubane \

crysie holand main a chamrig \ oedd geni lawer nid y chydig \ ni i rwan ond crus garw \ o garth llin a da cael hwnw \

a gasclo dda trwu drawster \ daw arall wrth i bleser \ y casa o 'i ffruns a wna waith main \ I wisco rhain ar wasgar \ enter plwc

MALES...........................................2

mae pawb yn Iach am ddim ar glowes \ yn buw i gid heb lid na males \ ond yma a dois yn wir i ymofun \ am un o ferched llur y brenin \ morgan

chwi gewch gud rioli [~ reoli] 'r dyrnas \ gwiliwch ddilin llid na males \ gida 'ch gilidd yn un galon \ a gwnewch gylanedd [~ gelanedd] o 'ch gelynion \

MAM.............................................2

fy mam i oedd gweno Traws fynudd \ oedd gansiwn afrosgo a chrwb ar i hysgwudd \ hi ddoude gelwudd heb na thor na thrai \ mae Etto rai o 'i chwiorudd \

fo dal i mam hi fil o byne \ Heilin

MAN.............................................12

_____________________________dau n__________ \ _____________________________lw_____y________ \ _______ __________________ched yn y man \ ___wr hynd dan i henw \

fy anwul dad mi dynga 'n sydun \ man [~ myn] y goron sudd ar 'ch corun \ Rwi yn 'ch caru yn mwu ffyddlon \ na 'm henaed sy yn fy ngorph [~ nghorff] a 'm calon \ nin

fy nad anwul man [~ myn] y goron \ su ar 'ch pen mi a 'ch cara 'n ffyddlon \ ag yn fwu purach tyngaf etto \ na 'm henaed su yn fy ngorph [~ nghorff] i 'm safio \

mi na [~ wnaf] iti dalu imi ngyflog [~ fy nghyflog] athust \ cun dal na gwedd na phenffust \ ag oni te man [~ myn] gwaed y gog \ mi a 'th rho di ngrog [~ yng nghrog] wrth gebust \ Heilin

o gyfadde 'r gwir rydwi 'n forwun \ fel a does i 'r bud yn blentun \ man [~ myn] fy ffudd os fi di [~ ydyw] ffebian \ ni ches i yrioed ddrwg air na gogan \ mortimer

Dyma fine hiran \ mi gyma [~ gymeraf] fy mud yn llawen \ tur y carl i galon yn y man \ hen gleiriach gwan i gloren \

hi gafodd god mewn cilfach \ Lle roedd fy hen arianach \ na welson oleini ddudd man [~ myn] dun \ Ers llawer blwuddun hir Iach \

oes yma neb am arian \ a 'i witsia hi oddiwrthai rhiw fan \ mi af yn inion yn y man \ I roi offrwm yn llan Elian \ Exitt heilin enter Dynstan a Mortimer

y man aerod a 'r crach fonddigion [~ foneddigion] \ ddanfone erstyddie imi anregion \ ni ron heddiw imi 'n siwr \ ddafan o ddwr 'r afon \

pen ddarfu 'r arian yn y boced \ fo ddarfu 'r parch a 'r cariad \ nid cof gen y gwur a 'r code man \ fod tanai wan denanted \

yn ddi fudd \ gwae fi 'n gybudd o herwudd Hiran \ o wir oferedd wario f' arian tur y galon \ tor yn gelen yhi yn i sidan sudd \ gwnaeth y goegen eitha gwagedd \ hull ddiwedd fy holl dda \ a mine beunudd heb un beni yn digaloni 'n gla \ fy newun tost sudd heb fost i beri i rai \ gael berw a rost i dori anghenion ar fy ngost [~ nghost] \ mor ddifost fy rhoi 'n fas \ ped faswn ine yn credu o 'm crud fy hun gymerid rhan \ yn lle colli o eis bwud fy mowud yn y fan \ Rydwi 'n brudd man [~ myn] fy ffudd y fi heb gel yn siamal sudd \ i bob cerlun cyndun cudd \ rhag buw yn un cybudd cas \ enter plwc y twrw plwc

bendithion duw a fo yn 'ch plith \ fel y man wlith foreuddudd \ Exitt oll enter plwc

MANTES..........................................1

Rwi fi hiran yn dy gymrud ti ddihirun \ I ddyfrodi dy dda gerlun tra meddi di gwrlid \ I dalu i fy montin wel dyna fy mantes \ ag i dori 'r gogles ar y din gaglud \

MANUS...........................................1

y moch yn y deisi 'n gwneuthur i hwllus \ ag yn fy scubor modd echrydus \ a 'r gwudde a 'r hwiad a 'r jeir i gid \ yn byta fy ud trwu manus \

MARA............................................1

am hun rhaid imi yn ddiddig ddiodde \ tra bo 'r aniwiol yn i flode \ i hel fy mara yn ddrwg fy llun \ a 'm corpws yn un carpie \ fabian

MARCH...........................................1

chwi welwch i bod hi 'n globen \ heb wudur a chylche o wden \ a naud i fy nain i weld mund i 'w harch \ o birion march friaren \

MARCHNAD........................................1

mae hithe 'n wbodol bidin \ uwch ben i marchnad Eirin \ ag yn crechneitio yn i lle \ ych gweled chwithe 'n chwerthin \

MARCHOGION......................................1

Tost imi 'n ferch i frenin \ gan ofal yn gynefin \ fynd allan gida 'r fyddin a dilin arfe dur \ yn lle parlwre tawel \ dda agwedd fwun ddiogel yn rhifo gwur i ryfel \ am hoedel gafel gur \ yn lle gwr bum i 'n siwr mewn amal daro ar dir a dwr \ yn rhyfela 'n nerth y cledde am fy mowud Efo mwa \ gorchfygu rhai marchogion yn galonog o 'm gelynion \ a llawer brwudir greulon ddigwuddion blin i 'm gwawr \ fel milwr balch mi nilles [~ enillais] farch i drefio 'r beik drwy fawr barch \ cynal caingc o fyddin ffraingc a 'm barnu 'n fawr wuth ar y faingc \ wrth weled fy ngwroleth mi gefes oruwchafieth \ yn gapten ganwrieth a milwrieth mawr \

MARFOLETH.......................................1

am y bradwur diffeth \ mi rho nhw i 'w marfoleth \ mynai llosgi rwi 'n doud yn glau \ bob un o 'r ddau ar unweth \ ffabian

MARW............................................4

mae 'r bud i gid i 'm gado mawr anhynedd \ marw heno yn ddi gariad wedi gwario \ fy euddo yn ddi fudd \ gwae fi 'n gybudd o herwudd Hiran \ o wir oferedd wario f' arian tur y galon \ tor yn gelen yhi yn i sidan sudd \ gwnaeth y goegen eitha gwagedd \ hull ddiwedd fy holl dda \ a mine beunudd heb un beni yn digaloni 'n gla \ fy newun tost sudd heb fost i beri i rai \ gael berw a rost i dori anghenion ar fy ngost [~ nghost] \ mor ddifost fy rhoi 'n fas \ ped faswn ine yn credu o 'm crud fy hun gymerid rhan \ yn lle colli o eis bwud

t Silin \ ai marw wnaeth fyrth [~ fy ewythr] Heilin \ pe torwn fy syched ar frwuth brag \ ond iw o 'n digon gwag i bwdin \

Hiran cais weiddi hai hwchw \ mae dy wr di wedi marw \ rwitithe heddiw huw 'n dy ran \ yn globen o widdan weddw \ Hiran

efengil futh o 'th gene \ mi ro iddo sen eisie marw tyddie \ pe cen i riw un am dal 'n hawdd \ yn ngwalod [~ ngwaelod] clawdd a 'i cladde \ plwc

MATER...........................................1

mae tair blynedd ar y mater \ er pen ydech imi 'n bartner \ yn cud gysgu a chud gyfeddach \ erioed ni wubum mai merch oeddech \ ffabian

MATSIA..........................................1

wedi setlo ar un y goron \ beth os matsia hon ag estron \ a dwun aliwns i 'r frenhinieth \ a llygru 'n Iaith a 'n holl hiliogeth \ win

MAU.............................................1

fy meibion 'n ngyfreth [~ yng nghyfraith] glana ar dir \ da ceni yn wir 'ch gweled \ yn Iach lawen yma 'ch dau \ pa fodd y mau fy merched \ Hewin

MAWR............................................17

yn inion tros fynudd twr caergybi \ yn ymul Llunden deri \ mi wela ar frun anferth o faint \ lu mawr o wraint yn pori \

mae geni dri dodrefnun \ a rhinwedd mawr su arnun \ myfi awn i 'r fan lle don \ y bydd llawer o son amdanun \

fy hendaid oedd hirlwn din dene \ o gene hull gethin hirion i scythre \ fy hen nain oedd morfudd mawr i bar \ nis gwn i nad wi 'n gar i chwithe \

och o 'r bud helbylus ydoedd \ talu ardreth mawr am diroedd \ talu murdd o drethi mowrion \ am ole 'r dudd a dwr 'r afon \

yno budd y gwas ar forwun \ heblaw talu am fara ag enllun \ yn gweiddi am gyflog mawr yn rhagor \ ar ol gwasneuthu darn o dymor \

na fyddwch chwanog i ryfela \ nid iw ond blinder mawr a thraha \ os cewch yn ddidawl hawl a heddwch \ buth hud angie [~ ] 'n rhodd cymerwch \

para bwint Hiwin y mrawd [~ fy mrawd] hyna \ pa fodd y mae fy chwaer cordila \ pa fodd mae 'ch mab mund ragddo 'n awr \ er cynudd mawr cynedda \ Hewin

galar mawr i 'm calon ine \ pan fyddyliwi am fynd adre \ a hireth trwm am wlad brutania \ myned yno mi lyfasa \

dur \ yn lle parlwre tawel \ dda agwedd fwun ddiogel yn rhifo gwur i ryfel \ am hoedel gafel gur \ yn lle gwr bum i 'n siwr mewn amal daro ar dir a dwr \ yn rhyfela 'n nerth y cledde am fy mowud Efo mwa \ gorchfygu rhai marchogion yn galonog o 'm gelynion \ a llawer brwudir greulon ddigwuddion blin i 'm gwawr \ fel milwr balch mi nilles [~ enillais] farch i drefio 'r beik drwy fawr barch \ cynal caingc o fyddin ffraingc a 'm barnu 'n fawr wuth ar y faingc \ wrth weled fy ngwroleth mi gefes oruwchafieth \ yn gapten ganwrieth a milwrieth mawr \

Duw madde i nhad [~ fy nhad] anhydun ddigio am ddim mor ddygun \ a 'i gilwg fel y gelun yn fy erbun i fel hyn \ a gyru i anwul eneth ael adun o 'i lyfodreth \ heb gymod mewn dig ymeth o soweth rydwi 'n sun \ hireth mawr sudd arnai 'n awr \ fel brathiad cledd i 'm gwedd a 'm gwawr \ yn dwun galar dwus di gymar \ fel oeredd Eira ar y ddaiar \ o na bawn i beunudd yn ngaere fy ngharenudd \ orchafieth fel fy chwiorudd dda ddeunydd yno ddwu \ Llur lwud pa le rwit garw nhad [~ fy nhad] a 'm gyre i rwud \ fel y rydw heb neb i 'm galw \ ond fy hunan a wur fy henw \ capten alltud meddan yn lle arglwuddes ffebian \ yn musgc penaithied Brytan y rwan yma rwu \ diwedd canu enter capten mortimer

rydwi gwedi synu 'n anian \ yn rhodd yn rhodd ai chwi ydi ffabian \ dyges alar mawr i 'm mynwes \ yn hynod eisie cael 'ch hanes \

mae 'ch dwu chwaer yn fawr i stad \ wedi troi 'ch tad o 'i euddo \ fe roes y ffon o 'i law i 'w guron gas \ mawr lles addas iddo \

mawr iw 'r gras a 'r cariad su rhyngthoch \ Ewch ych deuwedd gynta a galloch \ enter y ddau ddiwc

mae 'r bud i gid i 'm gado mawr anhynedd \ marw heno yn ddi gariad wedi gwario \ fy euddo yn ddi fudd \ gwae fi 'n gybudd o herwudd Hiran \ o wir oferedd wario f' arian tur y galon \ tor yn gelen yhi yn i sidan sudd \ gwnaeth y goegen eitha gwagedd \ hull ddiwedd fy holl dda \ a mine beunudd heb un beni yn digaloni 'n gla \ fy newun tost sudd heb fost i beri i rai \ gael berw a rost i dori anghenion ar fy ngost [~ nghost] \ mor ddifost fy rhoi 'n fas \ ped faswn ine yn credu o 'm crud fy hun gymerid rhan \ yn lle colli o

cychwnwch [~ cychwynnwch] f' anwul dad calonog \ ni awn yn lluoedd mawr galluog \ yno yn un aed gida nyni \ rag i gadarn fradwur godi \ Exitt oll enter Cordila

och wel dyma fi Cordila \ mi syrthies mewn cyfyngdra \ trwu othrymder trymder trwch \ ond mawr iw 'r tristwch sarna [~ sydd arnaf] \

mawr fu 'r dwull oedd yn 'ch herbun \ dwun ych coron oddiar ych corun \ a 'ch gyru chwithe i hel ych bwud \ yn hen wr llwud i gudun \ ffabian