Testament Newydd ein Arglwydd Jesv Christ. Gwedy ei dynnu, yd y gadei yr ancyfiaith, 'air yn ei gylydd or Groec a'r Llatin,
gan newidio ffurf llythyreu y gairiae-dodi. Eb law hyny y mae pop gair a dybiwyt y vot yn andeallus, ai o ran llediaith y
'wlat, ai o ancynefinder y devnydd, wedy ei noti ai eglurhau ar 'ledemyl y tu dalen gydrychiol. (London: by Henry Denham, at the costes and charges of Humfrey Toy, dwelling in Paules church yarde, at the signe of the Helmet, 1567), Datguddiad (testun cyflawn).
Cynnwys
Contents
[td. 372v]
* Gweledigeth
[:- * Atcuddiat] Ioan y ‡ Divinydd.
[:- ‡ 'sef yr ym[=]
adroddwr am Dduw.]
YR ARGVMENT.
EGlaer yw, y mynnei'r Yspryt glan megis
casclu ir llyfer rhagorol hwn * grynodep
[:- * sum, swm, [T: swm] swmp
]
y prophetolaethe hyny, yr ei a racscrivene
sit, eithyr a gyflawnit gwedy dyvodiat
Christ, can angwanegu hefyt cyfryw be
theu ac vyddei raidiol, yn gystal in rhac
rybuddiaw am berycleu a ddelent, ac in
rhybuddiaw y 'ochelyd rei, ac in cysirio yn erbyn eraill. Yma
gan hyny yr eglurir ‡ Diuiniti
[:- ‡ dywdab
] Christ, a' thestiolaetheu ein
prynedigeth: pa betheu 'sy cymradwy gan Yspryt Dew yn
y * ministreit
[:- * gwenidogio{n} ecclesic
], a' pha bethe 'sy ancymradwy ganto: rhac
weledigeth Dew yw ddetholedigion, ac am y gogoniant a'r
diddanwch yn y dydd dial: p'iredd y destruwer yr ‡ hypocriteit
[:- ‡ gausainct
]
yr ei a * vrathant
[:- * gnoant
] mal scorpionae aelodae Christ, eithyr yr Oen
Christ y amddeffen yr ei a dducant testoliaeth y gyd a'r gwi
rionedd, yr hwn er anvodd y bestvil a' Satan a deyrnasa ar
oll. Bywiol ‡ yscythrat
[:- ‡ eb ddiolch
] Antichrist wedy arddangos, yr hwn
er hyny a dervynir ei amser a'i veddiant, a' chyd dyoddefir' y
gynddaredd ef yn erbyn yd etholedigion [T: etholegion]
, er hyny ny chyredd y
veddiant ef ym-pellach na drugu y cyrph hwy: ac or dywedd
y dinistrir ef can * lit
[:-
‡
ddigofain, soriant
] Dyw, pan vydd ir etholedigion roi mo
liant y Ddyw am y ‡ vuddygoliaeth
[:- ‡ 'orchafieth, gorvot
], ac er hyny tros amser ef
a ddyoddef Dyw yr Antichrist hwn, a'r putain y dan liw yma
drodd tec a' dysceidaeth vodd 'onus y hudo'r byt: am hynny y
mae ef yn cygori'r ei dywiol (yr ei nyd ynt anyd rhan vach)
ymochelyd rhac gweniaith y vudroc hon, ai molach, a' hwy a
gant welet ei * hadvail
[:- * chwymp
] yn ddidrugaredd, a'r compeini ne=
[td. 373r]
fawl yn canu molianneu yn ‡ ddidaw
[:- ‡ eb dor
]: can ys yr Oen 'sy we
dy ei briodi: a' gair Dew * aeth
[:- * a 'orvu
] a'r oruchafieth [T: oruchafiecth]: Satan yr
hwn yn hir o amser oedd wedy ellyng yn rhydd, ys y yr owr
hon wedy ei davly ef a'i [T: a'i.] weinidogion ir pytew tan yw po
eni yn tragyvythawl, ‡ lle
[:- ‡ ac
] yn-gwrthwynep i hyny y ffyddlo
nion (yr ei ynt sanctaidd ddinas Caerusalem, a' * gwraic
[:- * priavvd
] yr
Oen) y bydd yddwynt veddiannu gogoniant tragyvythawl.
Darllenwch yn ddiyscaelus, barnwch yn bwylloc, a' galwch
yn ddivrifol am wir ddyall y petheu hyn.
Pen. j.
1 Achos y * weledigeth hon
[:- * datguddiat hyn
]. 3 Am yr ei a'i darllenant. 4 Ioan yn scrivennu at y saith Eccles. 5 Mawredigrwydd a' swydd Map Dew. Gweledigeth y canwyll‡ breni
[:- ‡ heirn] a'r [T: a'r'] ser.
1
GWeledigaeth [:- * Datcuðiat yw air yn ei gylyð] Iessu Christ, yr hon y rroedd Dyw yddo ef, yw ddangos yddy wasnaethwyr ‡ yrrein
[:- ‡ y petheu] y orvydd yn vyan ddyfod y ben: ac ef y ða{n}vonoedd, ac y ddangosoeð gan y angel yddy wasanaethwyr Ioan,
2
Yr hwn y dystolaethoedd *o
[:- * am] eir Dyw [T: eirDyw], ac o dystolaeth Iesu Christ, ac o pob peth ar y weloedd ef.
[td. 373v]
3
Happys
[:- ‡ Dedwyð, Gwynvydedic] ywr * neb
[:- hwn, vn] y ddarlleyo, ar rrei y wrandawa{n}t geyriey y bryffodolaeth hon, ac y cadwant y pethey y sydd yn escrivenedic yndi: cans y maer amser gayr llaw.
4
Ioan, ‡ yr
[:- ‡ at y. &c.] seith Eglwys ar ydynt yn Asia, Rrad vo gyd a chwi, a' heðwch o ddiwrth yr Hwn ys ydd, yr Hwn vu, a'r Hwn * vydd
[:- * 'sy ar ddyvot] rrac llaw, ac o ddiwrth y seith Ysbryd y rrei ydynt gair bron y ‡ dron
[:- ‡ eisteddfa [T: eistedfa]
] ef,
5
Ac o ddiwrth Iesu Christ, yr hwn ys ydd tust ffyddlawn, * yr
[:- * a'r] ‡ enedigaeth
[:- ‡ cenedledigeth] cynta or meyrw, a Thywysog ddyvvch vrenhinoedd y ddayar, yddo ef yn caroedd ni, ac yn golchoedd ni oddiwrth yn pechodey yny waed, yhun,
6
Ac yn gwnaeth yn Vre{n}hinoeð ac yn ‡ Effeirieid
[:- ‡ O-] y Ddyw y dad ef, * yddo
[:- [no gloss]] ef y bo gogoniant ac ymherodraeth yn oes oesoedd. Amen.
7
‡ Dyna
[:- ‡ Wely], y may ef yn dyvod gydar * nywl
[:- * wybreneu], a' phob llugad ae gwyl ef, ar rrei hefyd y brathasant
[:- ‡ gwanasa{n}t] ef tryvvodd: ac wylovain y wnant * arno ef
[:- * ger y vron ef] holl ‡ ceneloedd
[:- ‡ llwytheu] y dayar, Velly y mae, Amen.
8
Mi wyf α Alpha ω Omega, y dechre a'r diweð, með yr Arglwydd, yr Hwn y sydd, a'r Hwn vu, ac yr Hvvn ddaw rrac llavv, 'sef yr hollalluawc.
9
Mi Ioan, ych brawd chwi, a * chydymaith [T: chydynaith]
[:- * chyfranwr] mewn ‡ cospedigaeth
[:- ‡ trwbleth], ac yn y deyrnas ac mewn goddefaint Iesu Christ, oeddwn mewn ynys a elwir Patmos am 'eir Dyw, ac am dystolaeth yr Iesu Christ.
10
Yr oyddwn yn yr yspryd yn dydd yr * Arglwyð
[:- * Sul], ac y glyweis ‡ rrac vynghefen
[:- ‡ y tu cefn, yn vy ol], lleis mawr, mal
[td. 374r]
lleis trwmpet,
11
Yn dywedyd, mi wyf α Alpha ac ω Omega, y cyntaf ar diwethaf: a'r peth yr wyt ti yny weled, escrivena mewn llyfr, a danvon * yr
[:- * ir] seith Eglwys ar ydynt yn Asia, y Ephesus, ac y Smyrna, ac y Bergamus, ac y Thyateira, ac y Sardei, ac y Philadelphia, ac
y Laodiceia.
12
A mi ymchoyles yn vu ol y weled y lleis, a ‡ ðwad
[:- ‡ lafarei, ymadroddei] wrthy vi: a phan ymchoyles, mi a welwn seith canwyllbren [T: canwylbren] aur.
13
Ac ynghanol y seith canwyllbren, vn yn debic y Vab y duyn, gwedy y ymwysgo a gwisc hed y draed a' chwedi * gwisco
[:- * ymwregysu] gwregis aur ynghylch y vrone.
14
Ey ben, ay wallt oeddent wnion mal gwlan gwyn, ac mal eira, ay lygeit oeddent mal fflam dan.
15
Ay draed oeddent mal ‡ pres
[:- ‡ elydn, alcam manol] coeth, yn llosgi megis mewn ffwrneis: ay leis mal swn [:- *ney leis][1] llawer o ðyfroedd.
16
Ac yr oedd yn y law ðehe saith seren: ac o eney allan yrydoed yn myned cleddey llym doy vinioc: a discleiro a wnaeth y wyneb ef mal yr * hoyl
[:- * haul] yn y ‡ 'rym
[:- ‡ nerth] ef.
17
A phan y gweles i ef, my a syrthies wrth y draed mal marw, ac ef a ddodoedd y law dehe arnaf, dan ddwedyd wrthyf, nac ofna: mi wyf y cyntaf a'r diwethaf,
18
Ac yr wyf yn vyw, ac y vym varw, * a syna
[:- * ac wele], yr wyf yn vyw yn oes oesoedd, Amen: ac y mae genyf yr ‡ allwyddey
[:- ‡ agoriadeu] yffern * a myrvolaeth
[:- * ac angeu].
19
Escryvenna y pethey y weleist, ar pethey ysydd, ar pethey a ‡ 'orfydd bod
[:- ‡ vyddant, ddawant] rrac llaw.
[td. 374v]
20
Dirgelwch y seith seren y weleist yn vy llaw ðechre, * a'r
[:- [no gloss]] seith canwyllbren aur, yvv hyn, Y seith seren * Angylion
[:- * Cenadey] y seith Eglwys ydynt: ar seith canwyllbren y weleist, y seith ‡ Eglwys
[:- ‡ Cynnulleidfa] ydynt.
Pen. ij.
1 Y mae ef y cygori pedeir Eccles, 5 I 'diweirwch, 10 I barhau, dyoddefgarwch ac amendaat, 5.14.20.23 yn gystal trwy vygwth,
7.10,17,26 Ac addeweidion gobrwy.
1
EScryvena at Angel Eglwys Ephesus, Hyn y mae ef yn dywedyd y syð yn dala y seith seren yn * u
[:- * y] law ddehe, ac y syð yn ‡ treiglo
[:- * rrodio] yn chanol y seith canwyllbre{n} aur.
2
Mi adwen du weithredoedd, ath travael, ath goddef, ac na elly * cyd ddwyn
[:- * goddef] ar rrei drwc, ac y holeist hwynt ysydd yn dywedyd y bod yn Ebostolion, ac nyd ydynt, ac y gefeist hwynt yn ‡ gellwddoc
[:- [no gloss]].
3
A thi oddefeist, ac ‡ yr wyd yn oddefgar
[:- ‡ y may genyd goddefiad], ac y dravaeleist yr mwyn vu enw i, ac ny * ddyffigieist
[:- * vlineist].
4
‡ Ac er hynny
[:- ‡ Eythyr], y may genyf peth yth erbyn, am yt ymadel ath cariad cyntaf.
5
Meddylia, am hyn, o pa le y cwympeist, ac etiverha, a gwnar gweithredoedd cynta: ac * onys gvvnei
[:- * anyd ef] mi ddof ar vrys yth erbyn, ac y symydo dy ganwyllbren allan oy le, any wellhey.
6
Ond hyn y sydd genyt, achos yt cashay gwey=
[td. 375r]
thredoedd y Nicolaitait, y rrein yr wyf vi * hevyd
[:- * esioes] yny cashay.
7
Y sydd a chlyst gantho, gwrandawed, pa beth y ddwed yr ysbryd wrth yr Eglwysi, Ir ‡ gorchtrechwr
[:- ‡ gorchvygwr], y rrof vwytta or pren y bywyd, yr hwn y sydd yn chanol paradyvys Ddyw.
8
¶Ac escrifena at Angel Eglwys y Smyrniaid, Hyn y ðywed ef y sydd gyntaf a' ddiwethaf, Yr hwn y vy varw ac y sydd vyw.
9
Mi adwen dy weythredoedd, ath travael, ath tlodi (eithr yr wyd yn gyvoethoc) ac mi advven
* enllib
[:- * gabl] melleigedic yr rein ydynt yn dywedyd y bod yn Iddewon ac nyd ydynt, ‡ ond
[:- [no gloss]] y maent yn ‡ Synagog
[:- ‡ cynulleidfa] Satan.
10
Nac ofna ddim or pethey y orvydd yd y oddef: synna, e ddervydd y bwrw y cythrel rrei o hanoch chwi y garchar, mal y gellyr
ych profi, a' chwi a gewch travayl deng niwrnod: bydd ffyddlawn hed * myrvolaeth
[:- * angeu], a mi y rrof ytti coron y bowyd.
11
Ysydd a chlyst gantho, gwrandawed pa beth y ddwed yr ysbryd wrth yr eglwysi, Ny chlwyfir y gortrechwr gan yr eil ‡ marvolaeth
[:- ‡ angeu].
12
Ac Escrifena at Angel Eglwys Pergamus, Hyn ymay ef yny Ddwedyd y sydd ar cleddey llym day vinioc.
13
Mi adwen dy weithredoedd ath trigadle 'sef lle may * eisteddle
[:- * thron] y Satan, a thi y gedweist vy Enw i, ac vy ffudd i nys gwedeist, ‡ ac
[:- ‡ ys]
yn y dyddiey pan las vu ffuðlon merthyr Antipas yn ych plith chwi, lle may Satan yn * drigadwy
[:- * trigio].
14
Eithr y may genyf ychydicion yth erbyn, cans
[td. 375]
y may ‡ yno genyd
[:- ‡ genyt yna] rrei yn dala dysc Balaam, yn yr hwn y ddyscoedd Balac, y vwrw * plocyn tramcwyddys
[:- * tramcwyð [T: trancwyð] rrwystr] gar bron ‡ meibion
[:- ‡ plant]
yr Israel, er yddynt vwytta or pethey y aberthwyd * u ddelwey
[:- * i eiddolon], a ‡ godineby
[:- ‡ ffurnigo].
15
Velly hefyd y may genyd rrei yn dala dusc y * Nicolaitait
[:- * Gr. Nicolaitoon
], yr hyn yr wyfi yn y gasay.
16
Etifarha, ac onys gvvnei, mi ddof attad ar vrys, ac a ymlaðaf yn y erbyn hwynt a chleddey vy vy-geney
.
17
Y sydd a chlyst gantho, gwrandawed pa beth y ddwed yr ysbrud wrth yr Eglwysi, ‡ Yr gortrechwr
[:- ‡ I hwn a orchfygo], mi rrof y vwytta or Manna ysydd gyddiedic, ac mi rrof yddo ef garec wen, ac yn * u
[:- * y] garec enw newydd yn escrivenedic, yr hwn ny ‡ adnebydd
[:- ‡ edwyn] neb, ond ae * herbyno
[:- * derb-].
18
¶Ac escrivena at Angel Eglwys Thyateira, Hyn y may Mab Duw yny ddwedyd, ysydd ae lygeid mal fflam dan, ae draed mal ‡ pres-pur
[:- ‡ chalcolibano
].
19
Mi adwen dy weythredoedd ath cariad, ath wasanaeth, ath ffydd, ath goddeviad, ath weithredoedd, a' bot y diwethaf yn rragori ar y cyntaf.
20
Eithr ymae genyf ychydic bethe yth erbyn, am * yd
[:- * yt] goddef y wreic hono Iezabel, yr hon ysydd yn galw y ‡ hyn
[:- ‡ hun] yn broffwydes, y ddusgy ac y dwyllo vyngwasnaethwyr i y beri yddynt godyneby, ac y vwytta bwydydd gwedy y aberthy ‡ y ddelwey
[:- ‡ i eiddolon].
21
Ac mi a rroyssym amser yddy y etiferhay am y godinep, ac ny chymerth hi etifeyrwch.
22
* Syna
[:- * Nachaf, Wele], mi a bwraf hi y wely, ar sawl a wna{n}t odineb gyd a hi, y ‡ gospedigaeth
[:- ‡ gystudd, gyni, 'ovid] mawr, onyd eti=
[td. 376r]
ferhant am gweithredoedd.
23
Ac mi ladda y phlant a * myrfolaeth
[:- * ac angeu]: ar holl Eglwysi
‡ y gydnabyðant
[:- ‡ aodna-] mae mi wyf yr hwn y chwhilia y 'rennae ar caloney: ac mi a rrof y bob vn o hanoch yn ol ych gweithredoedd.
24
Ac y chwi y dwedaf, y gweddillion Thyateira, * Ysawl bynac
[:- * Cyniuer] na does ganthynt y ddusc hon, ac ny adnabyont dyfnder Satan (mal y dwedant) ny ddodaf arnywch beych ‡ arall
[:- ‡ yn chwanec].
25
Ond y peth yssydd genywch eisus, delwch yn dda hed yn 'ddelwyf.
26
* Can ys
[:- [no gloss]] yr vn y orfyddo ac y gatwo vyngweithredoedd hed y diwedd, mi a rroddaf yddo ef gallu ar ‡ genetloedd
[:- ‡ nassioney], ac ef a rriola hwynt a gwialen hayarn, ac hwynt a ddryllir mal llestri pridd.
27
Ac yny modd y dderbynes i gan vyn had, velly y rroddaf i yddo ef y seren vorey.
28
Sydd a chlyst gantho, gwrandawed pa beth y ddwed yr ysbryd wrth yr Eglwysi.
Pen. iij.
1 Y mae ef yn annoc yr Ecclesidd ai gwenidogion i wir * proffessiat
[:- [no gloss]] ffydd ac y wiliaw, 12 Gyd ac addeweidion ir ei a paraant.
1
AC escrivena at Angel Eglwys ys y yn Sardi, Hyn y ddwed * ef
[:- * yr hwn] ysydd a seith ysbrud Dyw gantho, ar seith seren, Mi adwen dy weithredoedd can ys y may enw ‡ genyd
[:- ‡ yti] dy vod yn vyw, ond
[td. 376v]
yr wyd yn varw.
2
* Duhyn
[:- * Dyffro] a' chadarnha y gweddillion, ar ydynt yn barod y veirw: can ys ny cheveis i dy weithredoedd yn ‡ byrffeith
[:- ‡ gyflawn] gair bron Dyw.
3
Am hyny cofia, pa beth y dderbyneist, ac y glyweist, a dala yn * sicker
[:- * ffest], ac eteferha. Am hyny, ony byddy yn ‡ dduhynol
[:- ‡ gwyliad], mi ddof attad mal lleydyr, ac ny chey wybod pa'r awr y dof attad.
4
Eithr y mae genyd ychydyc o enwey eto yn Sardi, yrrein ny halogesont y dillad: a rrei hyny a rrodiant gyda mi mewn dillad gwnion: can ys teylwng ydynt.
5
Yr vn y * orfyddo
[:- * orchfyco], y ddillatteir [T: dddillatteir] mewn dillad gwnion, ac ny ‡ ddodaf
[:- ‡ ddileaf] y enw ef allan o Lyfr y bowyd, ond mi * coffessaf
[:- * addefaf] y enw ef gair bron vyn had, a' chair bron y Angelion.
6
Y sydd a chlyst gantho, gwrandawed, pa beth y ddwed yr ysbrud wrth yr Eglwysi.
7
¶Ac Escrifena at Angel yr Eglwys ys y yn Philadelphia, Hyn y ðwed ef y sydd santeidd a chowir, yr hwn y mae gantho ‡ agoriad
[:- ‡ allwydd [T: allwydo]
] Dauid, yr hwn agora ac ny chaya neb, ac y gaya ac nyd agora neb,
8
Mi adwen dy weithredoedd: * syna
[:- * wele], mi a ddodeis gair dy vron drws agored, ac ny dduchyn neb y chayed
‡ hi
[:- ‡ ef]: can ys y mae genyd ychydic * rym
[:- * nerth] a thi y gedweist vyngeir, ac ny wedeist vy Enw.
9
‡ Syna
[:- ‡ Wele], mi wnaf yðynt hwy o * Synagog
[:- * gynulleidfa] satan y rrein y galwant y hun yn Iðewon ac nyd ydynt, ond y maent yn gelwyddogion, syna, meddaf, mi wnaf yddynt ddyfod ac ‡ anrrydeddy
[:- ‡ addoli] gair bron dy draed, a' chydnabod vy mod yn du garu di.
[td. 377r]
10
O achos ‡ yd
[:- * yt] gadw geir vyng oddef i, am hyny mi ath cadwa di oddiwrth awr y profedigaeth, yr hon a ddaw ar yr holl vyd, y brofi hwynt ar ydynt yn trigo ar y ddayar.
11
* Syna
[:- * Nachaf, [T: Nachaf] wely
], yr wyf yn dyfod ar vrys, dala'r peth y sydd genyd, rrac y neb gymeryd dy goron.
12
Mi wnaf yr vn y 'orfyddo yn * biler
[:-
‡ golofn] yn hemel vy nyw i, ac nyd eiff ef allan ‡ rac llaw
[:-
* mwy]: ac mi escrifenaf arno ef Enw vy nyw i, ac enw * dinas
[:-
‡ caer] vy nyw i, yr hon ydiw Caersalem newydd, y sydd yn discyn or nef oddiwrth vy nyw i, ac mi scrivennaf arno ef vy Enw newydd i.
13
Y syð a chlyst gantho, gwrandawed [T: gwranandawed] pa beth y ddwed yr ysbryd wrth yr Eglwysi.
14
Ac escrifena at Angel Eglwys y Laodiceit, Hyn y ddwad Amen, y tust ffyddlawn a' chowir, dechreyad creadyrieid Dyw.
15
Mi adwen dy weithredoedd, nyd ydwyd na ‡ thwym nac oer
[:- ‡ oer na gwresoc]: mi vynwn pyt veid * yneill ae twym ae oer
[:- * ai oer ai gwresoc].
16
Ac am hyny can dy vod yn ‡ lled-twym
[:- ‡ vwygl], ac heb vod nac yn oer nac yn dwym, [T: dwym,,] e ddervydd i mi dy chwdy di allan om geney.
17
Can ys yr wyd yn dwedyd, Yr wyf i yn gyvoethoc, a chenyf amlder o dda, ac ny does arnaf eisie dim, ac ny wddost dy vod yn
druan ac yn resynol, ac yn dlawd, ac yn ddall, ac yn noeth.
18
Mi gynghoraf ytti i bryny genyfi aur * puredic trwy
[:-
‡ provedic can] dan, mal y * gellir
[:- [no gloss]] dy ‡ gyvoethogi
[:- [no gloss]], a gwisco amdanad a dillad gwnion, mal ith ymwiscer, ac mal nad ymddangoso * cywilydd
[:- * gwrthuni] dy noethter di: ac
[td. 377v]
ira [T: ra]
‡ dy olygon
[:- ‡ lygait] ac * eli llygeid
[:- * collyrio
], mal y gwelych:
19
Yrwyf yn ‡ beio
[:- ‡ argyoeði, ceryddu, siardo] ac yn cospi y sawl yr wyf yny garu: am hyny ‡ pryssyrgara
[:- * Lla. emulare] a gwella.
20
Syna, yrwyf yn sefyll wrth y drws, ac * yn
[:- [no gloss]]
‡ taro
[:- ‡ curo, ffusto]
'r drvvs. O chlyw vn duyn vu lleis ac agoror drws, mi ddaf y mewn atto ef, ac y swppera gydac ef, ac yntey gyda miney.
21
* Yr vn
[:- * Ir hwn] y orfyddo, mi rro yddo ef eiste gyda mi yn vy
* eisteddle
[:- ‡ throno
], mal y gorvym i, ac eisteddes gyda vynhad yn y eisteddle ef.
22
Y sydd a chlyst gantho, gwrandawed pa beth y ddwed yr ysbryd wrth yr eglwysi.
Pen. iiij.
1 Gweledigeth mawredigrwydd Dew. 2 Y may ef yn gweled y tron, ac vn yn eistedd arnaw, 8 A' 24. eisteddva oi amgylch a'. 24.
henafgwyr yn eistedd arnwynt, a' phedwar aniual yn moli Dew ddydd a' nos.
1
GWedy hyn mi edrycheis, * a' syna
[:- * ac wele, lly'ma], y rydoeð drws yn agored yn y nef, ar lleis cynta y glyweis, oedd mal lleis ‡ trwmpet
[:- ‡ vtcorn] yn cwhedlea a mi, dan ddywedyd, * Dabre
[:- * Escen, Dring] y vynydd yma, a mi ddangosaf ytti y pethey y orfydd yw gwneithr rrac llaw.
2
Ac yn y man y royddwn yn yr ysbrud, a syna, ve ddodwyd ‡ eisteddle
[:- ‡ Gr. thronos, tron, trwn] yn y nef, ac ve eisteddoydd vn ar yr eisteddle.
3
Ar vn y eisteddoedd, oedd yw edrych arno, yn de=
[td. 378r]
bic * y garec
[:- * vaen] iaspis, a' charec sardin, ac envys oedd gylch ogylch yr eisteddle yn debic yr olwc arno y garec
smaragdus
[:- * Sas, emeraud]
.
4
Ac ynghylch yr eisteddle yr oedd pedwar eisteddle a rrigein, ac mi a weleis ar yr eisteddleoedd yn eiste pedwar a rrigein o henafieid, a dillad gwnion amdanynt,
a choraney aur ar y penney.
5
A' ‡ mellt
[:- ‡ lluchedene] a thraney, a lleisiey, y ddoethant allan or eisteddle, a saith lamp o dan oeðent yn llosgi gair bron yr eisteðle: yrrein
ydynt seith ysbrud Dyw.
6
Ac yn golwc yr eisteddle yr ydoedd mor o wydr yn debic y vaen cristal: ac ynchanol yr eisteddle, ac yng hylch yr eisteddle y royddent pedwar enifel yn llawn o lygeid ym'laen ac yn ol.
7
Ar enifel cyntaf cynhebic * yllew
[:- * i lew] ydoeð, ar eil enifel yn debic y lo, ar trydedd oedd ac weyneb
gantho mal vvynep duyn, ar pedwaredd enifel oedd yn debic y eryr ‡ yn hedfan
[:-
* yn ehedec ar ei adain].
8
Ac yroedd y bob vn or pedwar enifel chwech o adeinedd gylch ogylch yddynt, * a'
[:- * ac oyðent] rreini yn llawn llygeid otyfewn ac nyd oeddent [T: odddent] yn gorffowys dydd na nos, yn dwedyd, Sancteidd, sancteidd
Sancteidd Arglwydd Ddyw, hollalluawc, yr hwn y Vu, ac y Sydd, ac ‡ Ys ydd ar ddyvot
[:- [no gloss]].
9
A' phan rroyssont y nefeylied hynny gogoniant ac anrrydedd, a' diolch * ir
[:- [no gloss]] yr hwn oeð yn eistedd ar yr eisteddle, yr hwn y sydd yn byw yn ‡ dragywydd
[:- ‡ yn oes oesoedd].
10
Y pedwar ar rigein o henafied y syrthiasant gair bron yr vn oedd yn eistedd ar yr eisteddle, ac a
[td. 378v]
* anrrydeddasont
[:- * grymaso{n}t iðaw, addolasont. &c.] ef, y sydd yn byw yn dragywyð, ac y vwrasont y coronae gair bron yr eisteðle, dan ddywedyd,
11
Teylwng wyd, Arglwydd, y dderbyn gongonia{n}t ac anrrydedd, a' gally: cans ti y ‡ creest
[:- ‡ wneythost] pop peth, ac er mwyn dy ewyllys di y maent, ac y * crewyd
[:- * gwneythpwyt].
Pen. v.
1 Gweled y mae ef yr Oen y agori 'r llyver. 8.14. Ac am hyny y mae y petwar aniuail, y 24. henafwyr, a'r Angelon yn moli yr
Oen, ac [T: at] yn ei addoli 9 Am eu prynedigeth a'u cedion eraill.
1
AC mi a weleis mewn llaw ddehe yr vn oedd yn eiste ar yr eisteddle, Llyfr escrivenedic or ty vewn, ac or tu allan, gwedy sely
a seith sel.
2
Ac mi a weleis Angel cadarn yn pregethy a lleis ychel, Pwy sy deilwng y agoryd y Llyfr, ac y ðatdod y seley ef?
3
Ac ny doedd neb * yn y
[:-
‡ mewn] nef, nac yn y ddayar, na than y ddayar, yn abyl y agoryd y Llyfr, nag y edrych arno.
4
Ac yno mi wyles llawer, o achos na chad neb yn deilwng y agoryd, ac y ddarllen [T: ddardlen] y Llyfr, nac y edrych arno.
5
Ac vn or henafied y ddwad wrthyf i, Nac wyla: ‡ syna
[:-
* wele], llew yr hwn ysydd o lwyth Iuda, gwreiddyn Davydd, y * enilloedd
[:-
‡ gafas] y agoryd y Llyfr, ac
[td. 379r]
y ddatdod y seith sel ef.
6
Yno mi edrycheis, a synna, yn chanol yr eisteðle, ar pedwar enifel, ac yn chanol yr henafied, yr ydoedd Oen yn sefyll mal by biasey gwedy ladd, yr hwn oedd a seith corn, ac a seith llygad yddo, y rrein
ydynt seith ysbryd Dyw, y ddanvonwyd ‡ yr
[:- ‡ ir]
holl * vud
[:- * vyd].
7
Ac ef yddaeth, ac y gymerth y Llyfr o law ddehe yr vn oedd yn eistedd ar yr eisteddle.
8
A phan cymerth ef y Llyfr, y pedwar enifel, ar pedwar ar igein henafied, y syrthiasont gair bron yr Oen, ac yr ydoeð gan bob
vn o hanynt telyney a phiolae aur yn llawn o erogley, y rrein ydynt gweddie'r Sainct,
9
Ac y ganysont caniad newydd, dan ddwedyd, Teilwng yd gymryd y Llyfr, ac y ðattod y sele ef, can ys ‡ vethlas
[:- ‡ ithladdwyt], ac yn pryneist ni y Ddyw * trwy
[:- * can] dy waed allan o bob cenedlaeth, ac ‡ ieith
[:- ‡ thavod], a' phobl, a' nasion,
10
Ac yn gwneythost yn Vrenhinoeð ac yn Effeiried yn Dyw ni, a ni, a' * thyrnaswn
[:- * deyrn-] ar y ddayar.
11
Yno mi edrycheis, ac y glyweis lleis llawer o Angylion ynghylch yr eisteddle ac ynghylch yr enefeilied ar henafied, ac yr oeddent mil o filioedd,
12
Yn dwdyd a llais ywchel, Teilwng yw yr Oen y las y dderbyn gallu a chyfoeth, a' doethyneb, a' chedernid, ac anrrydedd, a' gogoniant, a' moliant.
13
Ac mi a glywes yr holl creadyried y rrein ydynt yn y nef, ac ar y ddayar, a than y ddayar, ac yn y mor, a' phob peth y sydd yndynt hwy, yn dwedyd, Moliant, ac anrrydedd, a' gogoniant, a gallu y
[td. 379v]
vo yddo ef, y sydd yn eiste ar yr eisteddle, ac yr Oen yn dragywydd.
14
Ar pedwar enifel a ddywedasont, Amen, ar pedwar ar igein o henafied a sirthiasont y lawr, ac ‡ anrrydeðasont
[:- ‡ addolaso{n}t] ef, y syð yn byw yn dragywyð.
Pen. vj.
1 Yr Oen yn agori y chwech insel, a' llawer o betheu yn dyvot ar ol y hagori, val y mae hyn yn amgyffred prophetoliaeth gyffredin
yd dywedd y byt.
1
YN ol hyn, mi edrycheis pan agoryssey'r oen vn or seley, ac mi y glyweis vn or pedwar enifel yn dwedyd, mal by bei trwst traney * Dabre
[:- * Dyred] ac edrych.
2
Ac mi edrycheis, a' syna, yr yd oedd march gwyn, ac yr ydoedd bwa gan yr vn oedd yn eistedd arnaw, a choron y royspwyd yddo ef, ac ef aeth allan dan concwerio ac y ‡ concwery
[:- ‡ 'orvot].
3
A phan agoryssey yr eil sel, mi glyweis yr eil enifel yn dwedyd, * Dabre ‡ ac edrych
[:- * Dyred a' gwyl].
4
March arall aeth allan, a e livv yn goch, a * gallu
[:-
‡ phovver
] y rroed yr vn oedd yn eistedd arno, y gymryd heddwch o ‡ ddiwrth
[:-
* ddiar, can] y ddayar, ac y beri yddynt llað y gilydd, a' chleddey mawr y rroed yddo ef.
5
A' phan agorysei ef y trydydd sel, mi glyweis y trydydd enifel yn dwedyd, Dabre ac edrych. A' mi edrycheis, a ‡ syna, yr oedd yno march
[:- ‡ ll'yma varch] du, a phwyse
[td. 380r]
yn llaw yr vn oedd yn eistedd arno ef.
6
A' mi glyweis * leis
[:- * lef, leferyð] yn chanol y pedwar enifel yn dwedyd, messyr o wenith er ceinioc, a' thri mesyr o ‡ heith
[:- ‡ haidd, barlis] er ceinioc, a'r olew, gwin, na * waytha
[:- * dryga, wna eniwed ir &c.]
di.
7
A' phan agorasey ef y bedwaredd sel, my glyweis lleis y bedwrydd enifel yn dwedyd, Dabre ac edrych.
8
Ac my edrycheis, a syna, march
a llivv ‡ priddlyd
[:- ‡ Gr. chlooros .i. melyn lluchwin, gwelw [T: gwelw,]
] a * Marfolaeth
[:- * Angeu] oedd enw yr vn oedd yn eiste arno, ac Yffern y dilynoedd ef, a gallu y roed yddynt hwy dros y bedwaredd rran ‡ or
[:- ‡ ir] ddayar, y ladd a chleddey, ac a newyn, ac a marfolaeth, ac a * 'nefeilied
[:- * bestviledd] y ddayar.
9
A' phan agorasey ‡ ef
[:- ‡ 'sef yr oen] y bymed sel, mi weleis dan yr allor eneidiey yr rein y las am 'eir Dyw, ac am y tustolaeth yr hwn * oedd ganthynt
[:- * oeðent yn ei gynnal].
10
Ac hwy a lefasont a llef ywchel, dan ddwedyd, Pa hyd, Arglwydd, santeið a chowir? nad ydwyd yn barny a' dial yn gwaed ni, ar y rrein ar ydynt yn trigo ar y ddayar.
11
A' gowney gwnion ‡ hirion
[:- ‡ Llat. stolæ gwiscoedd-llaesiom
] y rroed y bob vn o naddynt, ac y ddwetpwyd wrthynt, am yddynt o'r ffwys * dros ychydic o amser
[:- ‡ enhyd bach] hyd yn gyflewnid [:- *nes cyflewni][2] rif
* y
[:- ‡ ei] cydwasnaethwyr, ac brodyr, y leddesid, mal y llas ynthwy.
12
Ac mi edrycheis pan agorasei ‡ ef
[:- ‡ yr Oen] y chweched sel, a syna, crynfa mawr y ddayar y doedd, ar haul aeth cyn ddued a sach lien blewoc, ar lleyad oedd, yn debic y waed.
13
A' ser o'r nef y syrthiasont yr ddayar, mal pren
[td. 380v]
ffeigys yn bwrw ffeigys-gleison pan scydwyr hi a gwynt mawr.
14
Ar nef aeth heybio, mal * rol-o-bapir
[:- * Gr. biblio{n}
'sef llyfr, yr hwn vyðei yn y cynvyd yn rrolyn], gwedy ‡ troi
[:- ‡ ei rolio] ynghyd, a phob mynydd ac vnys y * drowyd
[:- * ysmutwyt] allan oy lleoedd,
15
A' brenhinoedd y ddayar, ar gwyr mawr, ar cyfoethogion, ar pen captenied, ar gvvyr cedyrn, a phob gwr caeth, a phob gwr-rrydd, y ymgyddiasont mewn gogofey, ac ym plith ‡ creigie
[:- ‡ clegyr [T: clegyr,]
] y mynyddey,
16
Ac hwy y ddwedasont wrth y mynyddedd ar creigeu, Cwympwch arnom ni, a' chyddiwch ni rrac wyneb yr vn y sydd yn eistedd ar yr eisteddle, ac o ddiwrth * digovent
[:- ‡ lid, edicter] yr Oen.
17
Can ys y may dyð mawr y ddigovent ef gwedy dyfod, a' phwy y ddychyn sefyll?
Pen. vij.
4.9 Gweled y mae ef wasanaethwyr Dyw wedi eu selio yn ei taleu o bop nasion a phoploedd, 15 Yr ei cyd bont yn dyoðef trwbl,
er hyny y mae yr Oen yn y bwydo hwy, yn eu harwain i ffynnoneu dwfr byw, 17 A' Duw a sych ymaes yr oll ddaigreu y ar y llygait.
1
AC yn ol hyn, mi weleis pedwar Angel yn sefyl' ar bedwar * cornel
[:- * congl] y ddayar, yn dala pedwar gwynt y ddayar, rrac yr gwynt chwthy ar y ddayar, nac ar y mor, nac ar vn pren.
[td. 381r]
2
Ac mi weleis Angel arall yn * dyfod
[:- * escen] y vynydd o ddiwrth y Dwyrein, ac yr rydoedd sel Dyw byw gantho, ac ef y lefoedd a ‡ lleis
[:- ‡ llef] ywchel ar y pedwar Angel y rrein y rroyspwyd [T: rroyspwydd] gallu * y ddrygu'r
[:- * waythir] ddayar, a'r mor,
3
Dan ddwedyd, Na ddrygwch y ðayar, na'r mor, nar * coed [:- * preneu], yni sely ‡
[:- ‡ nodi] gwasnaethwyr yn Dyw ni yn y talceni.
4
Ac mi glyweis rrif y rrei y selwyd, ac yroydent gwedy * sely
[:- * selio] pedeir a seith vgeinmil o holl ‡ cenedlaythey meybyon
[:- ‡ llwytheu plant]
yr Israel.
5
O * genedyl
[:- * lwyth] Iuda ef y selwyd doyddeng mil. O ‡ genedyl
[:- ‡ lwyth] Ruben ef y selwyd doyddengmil. O genedyl Gad ef yselwyd doyddengmil.
6
O genedyl Aser ef y selwyd doyddengmil. O genedyl Nephtalei ef y selwyd doyddengmil. O genedyl Manasses ef y selwyd doyddengmil.
7
O genedyl Simeon ef y selwyd doyddengmil. O genedyl Leui ef y selwyd doyddengmil. O genedyl Issachar, ef y selwyd doyddengmil.
O genedyl Zabulon ef y selwyd doyddengmil.
8
O genedyl Ioseph, ef y selwyd doyddengmil. O genedyl Ben-iamin ef y selwyd doyddengmil.
9
Yn ol hyn mi edrycheis, a' syna * rrif
[:- * torf, tyrfa, lliaws] mawr, yr hwn ny alley neb y rrifo, or holl nasioney a' chenedlaythey, a' phobloedd, ‡ ac ieythoedd
[:- ‡ a' thauodeu], yn sefyll gair bron yr eisteddle, a' chair bron yr Oen, a * gowney
[:- * gwiscoedd] gwnion hirion amdanynt, a' ‡ phalmwydd
[:- ‡ phalmidwydd] yny dwylaw.
10
Ac hwy y lefasont a lleis * ywchel [T: y wchel]
[:- * mawr, uchel], dan ddwedyd, ‡ Cadwedigaeth
[:- ‡ Iechyd]
sydd yn dyfod oddiwrth yn
[td. 381v]
Dyw ni, ysydd yn eistedd ar yr eisteðle, ac oddiwrth yr Oen.
11
Ar holl Angelion y safasant ogylch yr eisteddle, ac ogylch yr henafied, ar pedwar enifel, ac hwy syrthiasant gair bron yr eisteddle ar y hwynebey, ac * anrrydeddasant
[:- * addolasa{n}t] Ddyw.
12
Dan ðwedyd, Amen. Moliant a' gogoniant, a' doethinep, a diolch, ac anrrydeð, a' gallu, a' nerth, y vo yn Dyw ni yn dragywydd, Amen.
13
Ac vn or henafied a ‡ chwedleyawdd
[:- ‡ Gr. apecrithe, atepoð, sef ymddiddanodd [T: ymddiadanodd]
], dan ðwedyd wrthyf, Pwy ydynt y rrei hyn, ysyð a gowney gwnion hirion amdanynt? ac o pa le y ðaythont?
14
Ac mi ddwedeis wrtho ef, Arglwydd, ti wddost. Ac yntey y ddwad wrthyf i, Yrrein yddynt y rrei y ddaythont allan o * drafael
[:- * drwbleth, drallot, gyni, ing] mawr, ac y olchasont y gowne-hyrion, ac y wneythont y gowney-hyrion yn wnion yn gwaed yr Oen.
15
Am hyny y maent gair bron eisteddle Dyw, ac yny wasnaethy ef yn demel dydd a nos, ar vn ysyð yn eiste ar yr eisteddle, y dric
yn y plith hwynt.
16
Ny vyð arnynt newyn ‡ mwy
[:- ‡ rac llaw], na syched mwy, ac ny * ddeyl
[:- * chwymp] yr haul arnynt, na dim gwres.
17
Cans yr oen, yr hwn ysydd yn chanol yr eisteddle, y rreola hwynt, ac y ‡ towys
[:- ‡ harwein] hwynt at y ffynhoney byw o ddyfroedd, a' Dyw sych yr holl ðeigrey o ddiwrth y llygeid.
Pen. viij.
1 Bot agori y seithfet sel: bot goystec yn y nef. 6 Y petwar Angel yn canu ei trumpie, a' phlae dirvawr ar ol hynny yn dyvot
ar y ddaiar.
[td. 382r]
1
A Phan y agorassey ef y seythfed sel, y rydoedd gostec yny nef * amgylch
[:- * ynghylch] haner awr.
2
Ac mi weleis y seith Angel, yr rein oyddent yn sefyll gair bron Dyw, a' seith trwmpet yrroedd yddynt.
3
Yno Angel arall y ddoyth ac y safoedd gair bron yr allor, a senser aur gantho, a' llawer o arogley y rroed yddo ef, y offrymy
a gweðie yr holl Seint, ar yr allor aur, yr ‡ hwn ydyw
[:- ‡ hon 'sydd] gair bron yr eisteddle.
4
A mwg yr erogley ynghyd a gweddie yr Saint, y * ddrychafysant
[:- * esceneso{n}t, aethon y vyny [T: vyny,]
] gair bron Dyw, o law yr Angel.
5
Ar angel y gymerth y senser, ac y llanwoedd hi a' than or allor, ac y bwroedd yr ddayar, ac yroydd lleise, a thraney, a' ‡ mellt
[:- ‡ llucheid], a' chrynfa'r ddayar.
6
Yno y seith Angel, y rrein oeðent ar seith trwmpet ganthynt, y * wneythont y hun yn barod
[:- * ymparatoesont] y gany'r trwmpedey.
7
Ar Angel cynta y ganoedd y trwmpet, ac yr ydoedd * ceseir
[:- * cenllysc] a' than, gwedy cymysgu, a gwaed ac hwy y vwrwyd yr ddayar, a' thrayan y ‡ coed
[:- ‡ arborum, preneu] y losgwyd, ar holl gwellt glas y losgwyd.
8
Ar eil Angel y ganoedd y trwmpet, a' bwrw y [T: y|y ]wneithpwyd yr mor, mal be bei * mynydd mawr
[:- * glan vawr] yn llosgi a than, a thrayan y mor aeth yn waed.
9
A' thrayan y creadiried, a'r oyddynt yn vyw yny mor, y vyont veyrw a thrayan y llonge y ddinystrwyd.
10
Ar trydeð Angel y ganoedd y trwmpet, a seren vawr y syrthioedd or nef, yn llosgi mal
* toris
[:- ‡ Gr. lampas, ffagyl], ac
[td. 382v]
ef y syrthioedd y drayan yr afonydd, ac y ffynhoney y dyfroedd.
11
Ac enw'r seren a elwir wermwd: am hyny trydedd ran y dyfredd aethant yn wermod, a llawer o ‡ wyr
[:- ‡ homines .i. dynion] y vyont veirw, o vveith y dyfredd hynny, can ys y gwneythur hwynt yn chwerwon.
12
Ar pedwerydd Angel y ganoedd y trwmpet, a tharo y wneythpwyd trayan yr hayl, a' thrayan y lleyad, a' thrayan y ser, nes towylly
y trayan hwynt: a' tharo y wneythpwyd y dydd, mal na alley y * thrayan hi goleyo
[:- * drayan lewychu, dowynny]. ac yn yr vn modd y nos.
13
Ac mi edrycheis, ac y glyweis Angel yn ‡ hedfan
[:- ‡ ehedec] trwy ganol y nef, dan ðwedyd a lleis ywchel, Gwae, gwae, gwae y ddeilied y ddayar, * rrac
[:- * gan] lleisiey ys yn ol y trwmpedey [T: trwpedey] y tri Angel, y rrein oyddent etto y gany-trwmpede.
Pen. ix.
1 Y pempet ar chwechet Angel yn canu ei trwmpie: y seren yn cwympo or nef. 3 Y locustae yn [T: yn yn] dyvot allan or mwg. 12 Bot y gwae cyntaf gwedy mynet heibo. 14 Darvot gellwng yn rhyð y petwar Angel y oeðent yn rwym, 18
A' lladd y drydedd ran y dynion.
1
AR pymed Angel y ganoeð ar trwmped, ac mi weleis seren yn cwympo or nef yr ddayar, ac yddo ef y rrowd * agoriad
[:- * allwydd] y pwll ‡ heb waylod
[:- ‡ pytew diwaelod, anoddyn].
2
Ac ef agoroð y pwll heb waylod, a' mwg y gyfodoedd or pwll, mal
[td. 383r]
mwg ffwrneis vawr, ar haul, a'r * wybr
[:- * awyr] y dywyllwyd gan mwg y pwll.
3
A' ‡ locustae
[:- ‡ ryw pryfet] y ddeythont ar y ddayar or mwg allan, a gallu y rroet yddynt hwy, mal y may gallu gan * scorpionae
[:- [no gloss]] y ddayar.
4
A' gorchymyn y rroed yddynt, na waethent gwellt y ddayar, na dim ‡ glas
[:- ‡ Gr. chlooro{n}
.i. gwyrð], nac vn pren: ond yn * inyc
[:- * vnic] y dynio{n} oyðent heb sel Ddyw yny talceni.
5
A' gorchymyn y rroed yddynt na ladden y rreini, ond yddynt ‡ anesmwytho
[:- ‡ cystuðio, poeni] arnynt pym mis, a' bod poen y hwynt mal poen y vei o vvaith scorpion, pan darfyddei yddo * brathy
[:- * gnoei [T: guoei]] duyn.
6
‡ Ac
[:- ‡ Am hyny] yn dyddiey hyny y dynion y geisiant marfolaeth, ac ny * chywrddant a hi
[:- * chaffa{n}t ef], ac y chwenychant veirw ‡ a marfolaeth * y gila
[:- ‡ ac angeu a ffy] rracddynt.
7
A' ‡ llyn
[:-
* chyffelipiaethe] y lacustae oedd debic y veirch gwedy paratei y rryvel, ac yr oedd ar y peney mal coronae yn debic y aur, ae [T: aur ae,] hwynebey hwynebe yn debic y dynion.
8
A' gwallt oedd ganthynt, mal gwall gwrageð, ae danedd oeddent mal danedd [T: damedd] llewod.
9
Ac yr oedd ganthynt * lurigae
[:- * loricæ
], mal llurigae haiarn, a ‡ lleis
[:- ‡ twrw, sain] y hadeynedd oedd debic y leis siaredey yn rredec gan lawer o veirch y rryfel.
10
A' * chynfonney
[:- * chlorene] oedd yddynt, mal y scorpionae, ac yny cynffoney y rroeddent ‡ conynney
[:- ‡ colyne], ae meddiant hvvynt oedd y ddrygu dynion pym mis.
11
Ac y mae ganthynt vrenin arnynt, yr hwn ydiw Angel y pwll heb waylod, ae enw [T: euw] ef yn Ebryw ydyvv Abaddon, ac yn-* gryw
[:- * Groec] ef y enwyr, ‡ Apollyoon
[:- ‡ cyfergollwr].
[td. 383v]
12
Vn gwae aeth heybio, a' syna, y may doy wae * yw
[:- * yn] ddyfod ‡ rrac llaw
[:- ‡ gwedy hyn].
13
¶Ar chweched Angel y ganoedd y trwmpet, ac mi glyweis lleis oddiwrth pedwar corn yr allor aur, y sydd gayr bron Dyw,
14
Yn dywedyd ‡ yr
[:- ‡ ir, wrth] chweched Angel, oeð ar trwmpet gantho, Gillwng y pedwar Angel, y rrein ydynt yn rrwym yn yr afon vawr Euphrates.
15
Ar pedwar Angel y ellyngwyd, y rrein y ymbarattowdd yn erbyn awr, yn erbyn diwrnod, yn erbyn mis, ac yn erbyn blwyddyn y ladd trayan y dynion.
16
A' rrif gwyr meyrch y ‡ llu
[:- ‡ rryfel], oeð igeyn mil o weithiey deng mil: can ys mi glyweis y rrif hwynt.
17
Ac mal hyn y gweleis i y mairch mewn gweledigaeth, ac yr rydoedd gan rrei oeddent yn eiste arnynt, lurigae ta{n}llyd, ac o livv'r hyacinct a brwmstan, a' pheneyr mairch oeddent megis penney llewod: ac yn mynd allan oe geneye, tan a' mwg a' brwmstan,
18
A' thrayan y dynion y las gan y tri * yma
[:- * hynn], 'sef gan y tan ar mwg, a'r brwmstan, y rrein y ðoyth allan oe geneue hwynt.
19
Can ys y gallu hwynt 'sydd yn y geneyey, ae yny cynffoney: can ys y cynffoney hwynt oeddent debic y ‡ seirph
[:- ‡ nadroedd], a' pheney ganthynt, ar rrei hyn yrroeddent yn drygu.
20
A' * relyw
[:- * gweðillion, gwarged [T: gweðilion gwargred]
] or dynion ny las gan y plae hyn, ny chymersont etyfeyrwch am weithredoedd y dwylaw y beydiaw ac addoli cythreylied, a * delwey
[:- * Gr. eidola
] aur ac arian, a' phres, a' mein, a' phrene, yrren
[td. 384r]
ac ny allant gweled, na chlywed na cherdded.
21
Ac ny chymersont hevyd ‡
[:- ‡ ychweyth] etifeyrwch, am y mwrddwr, nae y * cyfareddion
[:- * rrinieu], nae y godineb, nae y lledradeu.
Pen. x.
1 Bot y llyver yn agoret gan yr Angel. 6 Tyngu y mae ef na bydd mwy amser. 9 Rhoi y mae ef y llyfr i Ioan, yr hwn ys ydd yn
ei vwyta.
1
AC mi weleis Angel cadarn arall yn discyn or nef, gwedy ‡ ðillaty
[:- ‡ gwisco] or wybren, * ac envys
[:- * bwa'r glaw] ar y ben, ac y wyneb ef ydoeð mal yr haul, ae draed ef oeddent mal * pilerey
[:- * colofnae] tan.
2
A Llyfr bychan oedd yn agored yny law ef, ac ef y rroedd y droed ddehe ar y mor, ae droed ‡ assey
[:- ‡ asw] ar y ddayar,
3
Ac ef y lefoedd a lleis ywchel, mal by bei llew yn rryo: a' gwedy darfod yddo lefein, y seith * twrwf
[:- * taran] y ‡ wneythont y lleisey
[:- ‡ lafareson, [T: lafareson] lleissasont].
4
A' gwedy darfod yr seith twrwf * gwneythyr y lleysiey
[:- * adrodd, leisio [T: leisio,]
], yroyddwn ar veder scryvenny: ac my glyweis lleis or nef yn dwedyd wrthyf', Sela'r pethey y * leisoedd
[:-
* ddyvod] y seith ‡ twrwf
[:- ‡ taran], ac na scryvenna hwynt.
5
A'r Angel yr hwn y weleis i yn sefyll ar y mor ac ar y tir, y * dderchafodd
[:- * gododd] ey law yr nef,
6
Ac y dyngoedd ‡ mewn
[:- ‡ yn, myn, ir] yr vn ysydd yn byw yn
[td. 384v]
dragowydd, yr hwn y creoedd y nef, ar pethey ydynt ynddo ef, ar ddayar ar pethey ydynt ynðy hi, ar mor ar pethey ydynt ynddo
ef, na vyddey Amser ‡ rrac llaw
[:- ‡ mwyach, ymhellach.].
7
Ond yn nyddiey lleis y seithfed Angel, pan ðechreyo ef gany ar trwmpet, dyweddy y wneir dirgelwch Ddyw, mal y ddatcanoedd
ef * yddy
[:- * yw] wasnaethwyr y proffwydi.
8
Ar lleis y glyweis or nef, y ‡ chwedleyoedd
[:- ‡ ymddiddanodd] eilweith a mi, ac y ddwad, Cerdda, cymer, y llyfyr-bechan ysydd yn llaw'r Angel, yr hwn ysydd yn sefyll ar y mor ac ar y tir.
9
Ac mi eythym at yr Angel, dan ddwedyd wrtho, Dyrro y mi y Llyfr-bychan. Ac ynte y ddwad wrthyfi [T: wrihyfi], Cymer [T: Eymer], * a llynca ef
[:- * ysa yn llwyr, bwyta ef y gyd] ac ef, y cwherwa dy vola di, ond ef y vydd melys yn dy eney di mal mel.
10
Ac mi y gymereis y ‡ llyfr-bychan
[:- ‡
libellum, [T: libellum]
llyfran] o law yr Angel, ac y llynceis ef, ac yrydoedd ef yn velys yn vyn geney megis mel: a' chwedy y mi lynky ef, vy mola y cwherwoedd.
11
Ac ef y ddwad wrthyf, Reid yd proffwydo ‡ eilweith
[:- ‡ drachefn] ymysc y bobloedd ar nassioney, a'r * ieithioedd
[:- * tafodeu], ac y lawer o Vrenhinoedd.
Pen. xj.
1 Mesuro 'r templ. 3 Cyuodi dau test y gan yr Arglwydd, a'i lladd y gan y bestvil, 11 Eithyr gwedy hyny [T: hyn y]
ei derbyn y 'ogoniant [T: y' ogoniant]. 15 Derchafel Christ, 16 A' moli Dew ygan .24. henaif.
[td. 385r]
1
YNo yroed corsen y mi, yn debic y wialen, ar Angel y safoedd * gair vy llaw
[:- * gyd a mi, wrthyf], ac y ddwad, Cyfod, a' mesyr temel Ddyw a'r allawr, ar rei ydynt yn addoli yndi hi.
2
Ar cyntedd yssydd or ty allan yr demel, bwrw allan, ac na vesyr ef: cans ef y rroed yr ‡
[:- ‡ ir]
Cenetloedd, ac hwy y sathrant dan draed y dinas
[:- * caer] santeidd doy vis a deigen.
3
Ac mi rrof-allu
ym doy dyst, ac hwy y prophwydant mil o ðiwarnodey a thrigen a doycant, gwedy ey ymwisco a llien-sache.
4
Yrrein ydynt y ddwy * bren-olif
[:- * olew wydden]: ar doy canwylbren, yn sefyll gair bron Dyw'r ddayar.
5
Ac os ewyllysa vn y ‡ clwyfo
[:- ‡ Gr. 'adicesai .i. wnethur cam, ae drygu] hwynt, y mae tan yn mynd allan oe geneye ynthwy, ac y ddinystr y * digasogion
[:- * gelynion
]: ac os ewyllysa [T: ewylllysa] vn duyn y clwyfo [T: clwyso] hwynt, mal hyn ‡ y lleddir ef
[:- [no gloss]].
6
Gallu y sydd gan yrrein y * gayed
[:-
‡ gau] y nef, rrac' yddi 'lawio yn nyddiey y pryffodolaeth hwynt, a' gallu y sydd ganthynt ar y dyfroedd y troi hwynt yn waed, ac
y daro'r ddayar a phob pla, cyn vynyched ac y mynnont.
7
A' phan ddarffo yddynt ‡ cwplay
[:- ‡ ddiwedy, 'orphen] y tustolaeth, yr * enifel
[:- * bestia .i. bestvil] y ddaw allan or pwll heb waylod, y rryfela yny herbyn hwy, ac y ‡ gortrecha
[:- [no gloss]] hwynt, ac y lladd hwynt.
8
Ae ‡ cyrff
[:- ‡ celanedd] hwynt y orwedd ar heolydd y dinas vawr, yr hon y elwir yn ysbrydawl Sodoma ‡ ac
[:- ‡ a'r] Eifft, lle ac y * croeshoylwyd
[:- ‡ crogwyt] yn harglwydd [T: harlgwydd] ni.
[td. 385v]
9
Ac hvvy or bobloedd, ar * genedlaythey
[:- * lvvythae
], ar ‡ ieithoedd
[:- ‡ tavodeu], ar * Cenetloedd
[:- [no gloss]] y welant y cyrff hwynt tridiey [T: tridie y] a' haner, ac ny ddioddefant rroi y * cyrff
[:- * cadauera .i. celanedd] hwynt mewn ‡ beddey
[:- ‡ monumentis].
10
Ar rrei ydynt yn trigo ar y ðayar, y lawenhant arnynt hwy, ac y vyddant ‡ siriys
[:- ‡ cyssurus], ac y ddanfonant rroddion pawb at y gilydd: cans y ddoy broffwyd * yma
[:- * hyn], y anesmwythoedd ar y rrei oyddent yn trigio ar y ddayar.
11
Ac yn ol tridiey a haner, ysbryd y bowyd o ddiwrth Ddyw, aa ymewn yndynt hwy, ac hwy ‡ safant
[:- [no gloss]] ar y traed: ac ofn mawr y syrth ar y rrei y gwelas hwynt.
12
Ac hwy glywont lleis mawr or nef, yn dwedyd wrthynt. ‡ Drychefwch
[:- ‡ Escenwch, [T: Escenwch] Dewch i vyny] yma. Ac hwy * ddrychafont
[:- [no gloss]] yr nef mewn wybren, ae * digassogion
[:- * gelynion] hwynt y gwelsant hwy.
13
Ac yn yr awr hono ‡ yrydoedd
[:- ‡ bydd] crynfa vawr ar y ddayar, ar ðecfed rran or dinas y syrthioedd y lavvr, a' seith mil o * wyr
[:- * ddynion] y ‡ las
[:- ‡ leddir] yn chrynfar ddayar [T: ddaya'r]: a'r gweddilion a ofnasant, ac y rroysont 'ogoniant y Ddyw
‡ nef
[:- * celi].
14
Yr eil gwae aeth hebio, a' syna, y trydedd gwae y ddaw ar vrys.
15
A'r seithfed Angel y ganoedd ar trwmpet, a lleisey mawr y * wneythpwyd
[:- ‡ oedd] yn y nef, dan dwedyd, Yn harglwydd ni ae grist ef y pieffant tyrnasoedd y
‡ bud
[:- * byt] hwn, ac ef y dyrnassa yn oes oesoedd. Amen.
16
A'r pedwar ar ygen o henafied, yr rein y eisteddent ar y cadeyre gair bron Dyw, y syrthiasant ar y whynebey, ac addolasant Ddyw,
[td. 386r]
17
Dan ddwedyd, Yrydym yn diolch ytti, Arglwyð Ddyw hollallyawc, yr Hwn wyd, yr Hwn oyddyd, ac yr Hwn * y ddaw
[:- * 'sy ar ðyvot]: cans ti dderbyneist dy ally mawr, ac y ‡ deyrnaseist
[:- 'orescenaist, y ðaethost y gael teyrnas].
18
Ar Cenetloeð y lidiasant, ath lid ti y ddeyth, ac amser y varny'r merw, ac y yrroi ‡ gobrwy
[:- ‡ taledigaeth] yth wasnaethwyr, y prophwydi, a'r Seinct, ac yr rrei y ofnoedd dy Enw, bychein, a' mawr, ac bot yty golli y rrein, ar ydynt yn dinystr
y ddayar.
19
A themel Dyw oeð yn agored yn y nef, ac arch y * Testament
[:- * ystafn, yr ammot] ef y welspwyd yny demel, ac yroyddent mellt, a' lleisiey, a' tharaney, a chrynfa'r ddayar, a ‡ chenllysc
[:- ‡ chesair] mawr.
Pen. xij.
1 Ymddangos a wnaeth yn y nef gwreic gwedy ymwisco a'r haul. 7 Mihacael yn ymladd ar ddraic, yr hwn 'sy yn ymlid y wreic. 11 Cahel y vuddygoliaeth trwy conffort y ffyddlonieit.
1
AR ryfeddod mawr y ymddangosoedd yn y nef: Gwreic gwedy ymwisco ar haul, ar lleyad oedd dan y thraed, ac ar y phen coron o ðeyddec seren,
2
Ac yrodoedd hi yn veichioc ac hi lefoeð dan dravaylu ar y thymp, a hi ddolyrioedd [T: ddolyrioed] yn barod y gael yscar llaw.
3
A' rryveddod arall ymddangosoedd yny nef, a' synna, dreic coch mawr a seith pen yddo, a dec
[td. 386v]
corn, a' seith coron ar y ‡ penney
[:- ‡ talaith]:
4
Ae gynffon ef y dynoedd trayan ser y nef, ac y bwroedd hwynt yr ddayar. Ar ddreic y safoedd gair bron y wreic, yr hon ydoedd yn barod y gael [T: ga el] yscar llaw, y vwytta y phlentyn hi, ‡ yn hwy nac y genyd
[:- ‡ pan y genit] ef,
5
A' mab-
‡ wr
[:- * gwryw] y aned yddi, yr hwn y rreoley yr holl nasioney a gwialen hayarn: ay mab y gymerspwyd y vynydd at Ddyw ac at y eisteddle ef.
6
Ar wreic y * giloedd
[:- * ffoodd] yr diffeyth lle may ‡ gyfle
[:- ‡ ban] gwedy Ddyw y barottoi yddi, mal y gal'ent y phorthi hi yno mil o ddiwarnodey a thrigen a doy cant.
7
A' * rryfel
[:- ‡ cad, brwydr] oedd yny nef, Mihangel ae Angylion ef ymladdasant yn erbyn y dreic, ar dreic ymladdoedd ef ae Angylion ef.
8
Ac ny ‡ chawsont
[:- ‡ orthresant] y llaw yn ycha, ac ny chafad y lle hwynt o hyny allan yn y nef.
9
A' bwrw allan y wneythpwyd y dreic mawr, yr hen sarph, yr hwn y elwir y * cythrel
[:- * diavol], a' Satan, yr hwn ysydd yn twyllo [:- ‡ siomi [T: sioni]] yr holl vyd: ys y vwrw y wneythpwyd ef yr ddayar, ae Angylion y vwrwyd allan gydac ef.
10
Yno mi glyweis lleis ywchel, yn dwedyd, Yrowron y mae iechid yn y nef, a' ‡ grym
[:- ‡ nerth], a thyrnas yn Dyw ni, a gallu y Grist ef: can ys cyhyddwr yn brodyr ni y vwrwyd yr llawr, yr hwn ydoedd yn y cyhyðo hwynt
gair bron yn Dyw dydd a' nos.
11
Ac hwy * gortrechasant
[:- ‡ gorchvygesont] ef trwy waed yr Oen, a' thrwy geir y testolaeth hwynt, ac ny charasant y bowyd hed ‡ at marw
[:- ‡ angeu].
12
Am hyny, llawenhewch, y nefoedd, a'r sawl
[td. 387r]
* ydynt
[:- * 'sy, ydych] trigadwy yndynt hwy. Gwae yr rrei ydynt trigadwy yn y ddayar, a'r mor: cans y ‡ cythrel
[:- ‡ diavol
] y ddiscynoedd attoch chwi, yr hwn y sydd a llid mawr gantho, herwydd gwybod nad ydiw y amser ef ond byrr.
13
A' phan gwelas y ddreic y vwrwyr ðayar, ymlid y wnaeth ef y wreic y * ddygoedd y mab yr byd
[:- * escoroð ar y gwr-ryw].
14
A dwy adein eryr mawr y rroed yr wreic, yddi ‡ hedfan
[:- ‡ y hedec
] yr diffeth, * yddy
[:- * yw] lle 'ddys [T: lle, ddys] yny magi hi dros amser, ac amseroedd, ac hanner amser, rrac wyneb y sarph.
15
Ar sarph y vwroedd oe safn allan ar ol y wreic ddwr mal * llifddvvr
[:- * llifeiriant], ar veder cael y dwyn hi ffwrð gan y llifddvvr.
16
A'r ddayar y ‡ cynorthwyoedd
[:- ‡ helpioedd] y wreic, ar * tir
[:- * ddaiar] agoroeð ei geneu, ac y lyngcoeð y llifddvvr, yr hwn y vwroedd y ddreic allan oe safn.
17
A' llidio a oruc y ddreic ‡ yn erbyn
[:- ‡ wrth] y wreic, a' myned y wnaeth ef y rryfely yn erbyn gweddillion y hilogaeth hi, yrrein ydynt yn cadw gorchmyney Dyw, ac ysydd
a thystolaeth Iesu Christ ganthynt.
18
Ac mi sefeis ar * draethey mor
[:- * dyvot, y veisdon].
Pen. xiij.
1. 8. Y bestvil yn twyllo yr ei argyoeddus, 2. 4. 12. Ac y gadarnheir gan vestvil arall. 17. Braint not y bestvil.
[td. 387v]
1
Ac mi weleis * enifel
[:- * vestvil] yn ‡ cwny
[:- ‡ codi] or mor, a' seith pen gantho, a dec corn, ac ar y gyrn ef dec coron, ac ar y beney ef enw * dirmigedic
[:- * cabl, sen, divenw].
2
Ar ‡ enifel
[:- ‡ bestvil]
rhwn y weleis i, oedd debic y lewpard, ae draed yn debic y draed arth, ae safn yn debic y safn llew: ar dreic y rroedd yddo ef y 'allu ae eisteddle, ac awdyrdod mawr.
3
Ac mi weleis vn oe beney ef mal gwedy * las
[:- * ladd, archolli] yn varw, ae ‡ glwyf
[:- ‡ archoll, weli] marfol ef y iachawd, ar'holl vyd y rryfeddoedd, * ac aeth yn ol yr enifel
[:- * y ddilynoedd [T: yddilynoedd] yr bestvil].
4
Ac hwy addolasant [T: dddolasant] y ddreic yr hwn y ‡ rroedd
[:- ‡ roes] gallu yr enifel, ac addolasant yr enifel, dan dwedyd, Pwy ysydd debic yr enifel, pwy ddychyn rryfely ac ef?
5
A' geney y rroed yddo ef, y ddwedyd mawr eyriey, a ‡ dirmygon
[:- * chableu], a' gallu yrroed yddo ef, y * weithio
[:- ‡ farere .i. wneuthur] doy vis a' deigen.
6
Ac ef agoroedd y eney mewn dirmic yn erbyn Dyw, y * ddirmygy
[:- * gablu] y Enw ef, ae ‡ dabernacl
[:- ‡ dyle], ar rey trigadwy yny nef.
7
A' rroi y wneythpwyd yddo ef rryfely ar Sainct ac y * gortrechy
[:- * gorchfygy] y hwynt, a' gallu y rroed yðo ef ar bob cenedl ac ieith, a' nasion.
8
A' holl ‡ breswylwyr
[:- ‡ drigiolion] y ddayar, y addolasont ef, yrrein nad yw y henwey yn escrifenedic mewn Llyfr y bowyd yr Oen, yr hwn y las er dechreyad y [T: y|y ]
* bud
[:- * byd].
9
Y sydd a chlyst gantho, gwrandawed.
10
A's ‡ tywys
[:- ‡ dwc, arwein] neb y gaethiwed, efo eiff y gathi
=
[td. 388r]
wed: as lladd neb a chleddey, * a chleddey y lleddir
[:- * dir yw iddo gael ei ladd]
: ‡ llyma'r
[:- ‡ hyn]
goddefeint, a' ffydd y Sainct.
11
Ac mi edrycheis ar enifel arall yn * cwny
[:- * escen, codi] or ðayar, a doy corn oedd ‡ gantho
[:- ‡ iddo] yn debic yr Oen, ond yn dwedyd yn debic yr dreic.
12
Ac ef y wnaeth cwbl ar allei yr enifel cynta wneythyr * oe vlaen
[:- * ger ei vro{n}
], ac ef y wnaeth yr ddayar, ar rrey oyddent yn drygadwy yndi, y addoli yr enifel cynta, ‡ clwyf marolaythys
[:- ‡ archoll, angeuol] yr hwn, y iachawd.
13
Ac ef y wnaeth rryfeddodey mawr, ac y baroedd can y ddiscyn or nef yr ddayar, yn golwc y dynion.
14
Ac ef a dwyllawdd ‡ ddeiled
[:- ‡ breswylwyr, gyfaneddwyr, drigiolion] y ddaiar gan yr arwyddion, yrrei y oddefwyd yddo ef y gwneythyr gair bron yr enifel, dan ddwedyd wrthynt hwy y sawl oeyddent yn drigadwy ar y ddayar, * am
[:- * bot]
yddynt wneythyr delw yr enifel, yr hwn y ‡ glwyfwd a chleddey
[:- ‡ gavodd archoll gan y cleddyf], ac y vy vyw.
15
A' goddef y wneythpwyd yddo ef rroi * anadl
[:- * yspryt] y ddelw'r enifel, mal y galley ddelw'r enifel ddwedyd, a' pheri lladd cynifer vn nad addoley ddelwr enifel.
16
Ac ef y wnaeth y bawb, bychein a' [T: a' a]mawr, cyfoethocion a thlawdion rryddion a chaethion, y ðerbyn nod yny dywlaw dehey ney yny talceni,
17
Ac na allei neb na phryny na gwerthy, ond * y gymerth
[:- * hwn, sawl oedd arno] yr nod, ney enw'r enifel, ney rrif y enw ef.
18
Ll'yma ddoethinep. * Y sawl
[:- * yr hwn] ysydd synhwyrys, cyfrifed rrif yr enifel: can ys rrif duyn ydiw, ae rif ydiw chwechant, a' chwech a' thrigen. [T: thrigen,]
Pen. xiiij.
1 Rhagorawl compeini yr Oen. 6 Vn Angel yn menegi yr Euangel, 8 Vn arall yn menegi am gwymp Babylon, 9 A'r trydydd yn rhybuddio
* ffo
[:- * cilo
] rhac y bestvil. 13 Am ddedwyddit y sawl 'sy yn meirw yn yr Arglwydd. 18 Am gynayaf yr Arglwydd.
1
AC mi edrycheis, a' syna, Oen yn sefyll ar vynydd Sion, a gyd ac ef pedeir mil a seith vgen mil, gan vod enw y dad ef yn escrifenedic
yny talceni hwynt.
2
Ac mi glyweis lleis or nef, mal lleis llawer o ddyfroedd, ac mal lleis twrwf
[:- * taran] mawr: ac mi glyweis lleis telynorio{n} yn cany ar y telyney.
3
Ac hwy ganyssont mal caniat newydd gair bron y trwn, a chair bron y pedwar enifel, ar henafied, ac ny allei ‡ vn-duyn
[:- ‡ neb] dyscu y caniat hwnw, ond y pedeir mil a'r seith vgein mil, y rrein y * brynwyd
[:- * brynesit] or ddayar.
4
Yrrein ydynt y ‡ gwyr
[:- ‡ sawl] ar nyd halogwyt * a
[:- * can, wrth] gwragedd: can ys ‡ gweryfon
[:- ‡ morynio{n}, diweir] ynt: * yrrein
[:- * yr ol
] y ddilyna{n}t yr Oen pa le bynac yr eiff: yrrein y brynwyd o ddiwrth y dynion, yn ‡ ffrwyth cynta
[:- ‡ vlaenffrwth
] y Ddyw, ac ir Oen:
5
Ac ny chafad twyll yn y geneye hwynt: canys y maent heb * gyffeith
[:-
‡ Gr. amoomoi .i. yn ði vrych, yn ði van, yn ddinam, ðivei] gair bron trwn Dyw.
6
¶Ac mi weleis Angel arall yn hedfan * trwy
[:- [no gloss]]
[td. 389r]
ganol y nef, ac Euengel tragywydd gantho, y [T: y|y ]bregethy yr rrei oeddent trigadwy ar y ddayar, ac y bob nasion, a' chenedlaeth, ‡ ac ieith
[:- ‡ thavod], a' phobl,
7
Dan dwedyd a lleis ywchel, Ofnywch Ddyw, a' rrowch * anrrydedd
[:- * 'ogoniant] yddo ef: can ys, awr y varn ef y ddoyth: ac addolwch yr hwn y wnaeth nef a ‡ llawr
[:-
* dayar], a'r mor, a' ffynhoney y dyfroed.
8
Ac Angel arall y ddilynoeð, dan ddwedyd, E syrthioedd, e syrthioedd, Babylon y * gaer
[:- * dinas] vawr honno: can ys hi y wnaeth yr holl nasioney yfed o win ‡ digofeint
[:- ‡ llid] y * godineb
[:- * ffornigrwydd] hi.
9
¶A'r trydedd Angel y dilynoedd hwynt, dan ddwedyd a lleis * mawr
[:- * uwchel], Od addola ‡ vn duyn
[:- ‡ nep] yr * enifel
[:- * bestvil] ae ddelw ef, ac erbyno y nod ef yny dalcen, ney yn y law,
10
Hwnw y yf o win digoveint Dyw, yr hwn y ‡ gymysgwd
[:- ‡ dwallwd], o win pur * mewn phiol
[:- * ynghwpa, [T: ynghwpa] ynghwpan] y ddigoveint ef, ac ef y boenyr mewn tan a brymstan yn golwc yr Angylion santaidd, ac yngolwc yr Oen.
11
A' mwg y poynedigeth hwynt y ‡ ddrycha
[:- ‡ escen, ddring] yn dragywyð: ac ny chant orffwysfa na dyð na nos, yrrein y addolant yr enifel, ae ddelw ef, a phwy bynac y dderbyno * print
[:- * Gr. charagma, lluniedigeth] y enw ef.
12
Llyma ‡ goddefeint
[:-
* anmyned, ymaros] y Seint: ll'yma 'r [T: ll'ym'a r] rrei y gadwant gorchmyney Dyw, a' ffydd Iesu.
13
Ac mi glyweis lleis or nef, yn dwedyd wrthyfi, Escrifena, Bendigedic ydynt y meyrw, yrrein ydynt rrac llaw yn meyrw * yn
[:- ‡ er mwyn, ym-plait] yr Arglwydd. Velly y ddwed yr ysbryd: can ys hwy y orffwyssant oðiwrth y ‡ llafyr
[:- ‡ trafayl], ae gweithredoedd y dilyn hwynt.
14
¶Ac mi edricheis, a' syna, wybren wen, ac ar yr
[td. 389v]
wybren vn yn eiste yn debic y Mab y duyn, ac ar y ben coron aur, ac yn y law cryman llym.
15
Ac Angel arall y ðoyth allan or deml, dan lefen a lleis ywchel wrth yr vn oedd yn eistedd ar yr wybren * Bwrw
[:- * Dod] y mewn dy gryman a meda: can ys amser medi y ddeyth: am vod cynhayaf y ddayar yn ayddfed.
16
A'r vn oedd o eistedd ar yr wybren, y vwroedd y gryman ar y ddayar, a'r ddayar y vedwyd.
17
Ac Angel arall y ddeyth allan or dem'l, yr hwn ysydd yny nef, a' chanto hefyd cryman llym.
18
Ac Angel arall y ddeith allan oðiwrth yr allor, yr hwn oedd a gallu gantho ar y tan, ac y lefoedd a lleis ywchel ar yr vn
oedd ar cryman llym gantho, gan ddywedyd, Bwrw y mewn dy gryman llym, a' chascla vagadey gwinllan y ddayar: cans y maent y grawn hi yn ayddfed.
19
Ar Angel y vwroedd y gryman llym ar y ddayar, ac y doroeð y lawr gwinwydd gwinllan y ðayar, ac y bwroedd hwynt y ‡ gerwyn
[:- ‡ bwll] gwin vawr digofent Dyw, [T: Dyw.]
20
a * phres
[:- * phwll, gwascfa] gwin y ‡ gwascwyd
[:- ‡ sathrwyt] allan or * gaer
[:- dinas], a gwaed y ddeith allan or pres-y gwin ‡ cyfiwch a
[:- ‡ hyd] ffrwyney y meirch * cyd ac vncant ar bymthec o gef nei o dir.
[:- * rhyd mil a' chwecha{n}t stad.]
Pen. xv.
1 Saith Angel a' chanthynt saith y pla dywethaf. 3 Caniat yr ei a orchvygasont y bestvil. 7 Y saith phiolae yn llawn o ddigofein
Dyw.
[td. 390r]
1
AC mi weleis arwydd [T: ar wydd] arall mawr yn y nef a' rryfedd, seith Angel a chantynt y seyth pla diwetha: cans trwyddynt hwy llid Dyw y gyflawnwyd.
2
Ac mi weleis mal by bei mor gwydrol, gwedy y gymysgy a tha{n} ar sawl y gawsant y llaw 'n ycha ar yr * enifel
[:- * bestvil], ae ddelw, ac ar y nod, ac ar rrif y enw ef, yn sefyll ‡ ar
[:- ‡ wrth] 'lan y mor gwydrol, a thelyney Dyw ganthynt.
3
Ac hwy ganasa{n}t ganiat Moysen gwasnaethwr Dyw, a chaniat yr Oen, dan ddwedyd, Mawr, a' rryfedd ydynt dy weithredoedd, Arglwydd Ddyw hollallyawc: cyfiawn a' chywir ynt dy ffyrdd, Brenin y Seint.
4
Pwy nath ofna di Arglwydd, a' gogoniantu dy Enw? cans ti yn vnic wyd santeidd, ar holl nasioney y ddont ac aðolant gair dy
vron di: cans dy * varney
[:- * vrodieu]
di ydynt cohoyddys.
5
Ac yn ol hynn my edrycheis, a' syna, yrydoedd tem'l ‡ Tabernacl
[:- ‡ lluest, te{n}t, tyley] y tustolaeth yn agored yny nef.
6
A'r seith Angel y ddeythont allan or dem'l, yrrein oeddent ar seith pla ganthynt, ae dillad oedd llien pur * gloyw
[:- * claer, dysclaer], ac wedy ymwregysu ynghylch y broney a gwregysey aur.
7
Ac vn or pedwar enifel y roedd yr seith Angel seith phiol aur yn llawn o ðigovent
[:- ‡ ddicter, llid, soriant] Dyw, yr hwn y sydd yn byw yn * dragywydd
[:- * oes oesoeð].
8
Ac yrydoedd y demel yn llawn o vwg gogoniant Dyw ae allu, ac ny doedd neb yn abyl y vy=
[td. 390v]
ned y mewn yr demel, hed yn ðarfod gyflewni seith pla y seith Angel.
Pen. xvj.
1 Yr Angelon yn tywallt ei phiolae yn llawn digofeint. 6 A' pha plae 'sy yn dyvot o hyny. 15 Rybudd y ymochelyd a' gwilied.
1
AC mi glyweis lleis mawr allan or deml, yn dwedyd wrth yr seith Angel, Ewch * ffwrdd
[:- * y fford], a' thywellwch allan seith phiol digovent Dyw ar y ddayar.
2
Ar cynta aeth, ac y dywalloedd y phiol ar y ddaiar: a' chornwyd drwc a' dolyrys y gywmpoedd ar y ‡ gwyr
[:- ‡ homines dynion] 'oedd a nod yr enifel arnynt, ac ar y rrei y addolsant y ddelw ef.
3
Ar eil Angel y dowalloedd y phiol ar y mor, ac ef aeth mal gwaed * duyn-vvedy-marw
[:- * ceilan], a phob peth byw yny mor y vy varw.
4
A'r trydedd Angel y dwalloedd [T: dwaloedd] y phiol allan ar yr avonydd a' ffynoneyr dyfroeð, ac hwy aethont yn waed.
5
Ac mi glyweis angel y dyfroedd yn dwedyd, Arglwydd, Yr wyd yn gyfiawn, yr Hwn wyd, ac yr Hwn y vyost, a' sancteidd, achos * yd
[:- * yt] varny y pethey ‡ yma
[:- ‡ hynn].
6
Cans hwy gollasant gwaed y Seint, a' phroffwydi, ac am hyny ti y rroddeist yddynt gwaed y
[td. 391r]
yfed [T: fed]
[3]: cans teilwng yddynt y hynny.
7
Ac mi glyweis arall or * Cysegr
[:- * allawr] yn dwedyd, Iey, Arglwydd Ddyw hollallyawc, cywir a' chyfiawn ydynt dy varney di.
8
A'r pedwerydd Angel y dwalloedd allan ei phiol ar yr haul a gallu y rroed yddo y
* poeni
[:- ‡ Gr. caymatisai .i. poethi] dynion trwy wres tan,
9
A'r dynion y aent yn boeth can ‡ wres
[:- * cauma .i. poethder] mawr, ac y * ddwedasant ddrwc am
[:- ‡ gablent, ði venwasant] enw Dyw, * oedd
[:- * ys ydd] a meddiant gantho ar y plae hyn, ac ny ‡ chymersont eteyfeirwch
[:- ‡ ddaethant ir iawn] y rroi gogoniant * yddaw
[:- * 'sef y Dduw].
10
A'r pymed Angel y dwalloedd y phiol allan ar eisteddle yr ‡ enifel
[:- ‡ bestvil], ae deirnas ef aeth yn dywyll, a' chnoi y wneythont y tafodey gan * ddolyr
[:- * 'ovid],
11
A' ‡ difrio
[:- ‡ chablu] y wneythont Dyw or nef gan y * poenae
[:- * dolyriey], a chan y cornwydon, ac ny chymersant eteifeyrwch am y gweithredoedd.
12
A'r chweched Angel y dywalloedd allan y phiol ar yr afon vawr Euphrates, ‡ a'r dwr o honi
[:- ‡ ai dwr hi] y sychoedd y vynydd, mal y gellid parottoi ffordd Breninoedd y Dwyren.
13
Ac mi weleis tri ysbryd aflan yn debic y * ffrogaed
[:- * lyffaint], yn dyfod allan o eney'r dreic, ac allan o eneyr ‡ enifel
[:- ‡ bestvil], ac allan o eney'r proffwydi ffeilsion.
14
Canys ysbrydion cythreyled ydynt, yn gwneythyr gwrthiey, y vynd at Vrenhinoedd y ddayar, a'r holl vyd, y cascly hwynt y ryfel
y dydd mawr hwnw * y bie
[:- * yddo
] Dyw holl alluawc.
15
Syna, yr wyf yn dyfod mal lleidyr, Bendigedic ywr vn y wilio ac y gatwo y ddillad, rrac yddo rrodio yn ‡ hoeth
[:- ‡ noeth], a rrac gweled y * vrynti
[:- * gwilydd],
[td. 391v]
16
Ac hwy ymgynyllasant ynghyd y le y elwir yny'r Ebryw, Arma-gedon.
17
¶A'r seithfed Angel y dwalloedd allan y phiol ir * awyr
[:- * wybr]: a' lleis ywchel y ddeyth allan o deml y nef oddiwrth yr eisteddle, yn dwedyd, Ef y ‡ dderfy
[:- ‡ dderyw, ddarvu].
18
Ac yr oeð lleisiey, a thraney, a' mellt, ac yroedd crynfa vawr y ddayar, cyfryw na by er pen * mae
[:- * vu] dynion ar y ddayar, crynfa'r ddayar cyment.
19
A' rrany y wneithpwyd y gaer
[:- ‡ dinas] vawr yn deir ran, a' syrthio wneithont ceyrydd y nasioney: a' Babylon vawr y ðeyth mewn cof gair bron Dyw, y rroi yddi cwppan gwin ‡ digofeint
[:- ‡ baar] y lid ef.
20
A' phob ynys y ffoedd ymaith, ac ny chad cvvrdd ar ‡ mynydde
[:- * glennydd].
21
A chwympo y wnaith cenllys
[:- ‡ cessair] mawr, mal * pwyse
[:- * talentae], or nef ar y dynion, a'r dynion y ‡ rregasant
[:- ‡ gablasont] Ddyw, am plaae yr cenllys: can ys mawr * anianol
[:- * dros ben] oedd y phla hi.
Pen. xvij.
3 Yscythrad y putain vawr. 8 Hei phechotae a'i phoenedigeth [T: phonedigeh] 14 Goruchafieth yr Oen.
1
AC vn or seith Angel oeð ar seith phiol gantho y ðoeth, ac ymchwedleyoeð a mi, dan ðwedyd wrthyf, Dyred
[:- ‡ Debre, Degle]: mi ðangosaf ytti ðamnedigeth y bytten * vawr
[:- [no gloss]] ysydd yn eistedd ar lawer o ddyfroedd,
2
Gyda'r hon y mae brenhinoeð y ddayar gwedy [T: gweðy]
[td. 392r]
godineby a deiled [:- ‡ thrigianwyr [T: thrgianwyr]][4] y ddayar gwedy meddwi ‡ a gwin
[:- ‡ ar win] y godineb hi.
3
Ac ef ym dygoedd [T: ymdygoedd] yn yr ysbryd yr diffeith, ac mi weleis gwreic yn eistedd ar * enifel
[:- * vestvil] vn lliw ‡ ar scarlla
[:- ‡ ac yscarlat], yn llawn o enwey * enllibiys
[:- * cablae], a seith pen gantho a dec corn.
4
A gwisc y wreic oedd ‡ pwrpwl
[:- ‡ purpur], a' scarlla, a goreyred ac aur, a mein gwerthfor, a' pherle, a chwppan aur oedd ganthi yny llaw, yn llawn o ‡ wrthweyneb
[:- ‡ ffieid betheu] a * brynti
[:- * aflendit] y godineb hi.
5
Ac yny thalcen yrydoedd enw yn escrifenedic, Dirgelwch, Babylon vawr, mam pytteindra, a gwrthweynebe yr ddayar.
6
Ac mi weleis y wreic yn veddw gan waed y Seint, a' chan waed Merthyron Iesu: a' phan y gweleis hi, mi rryveddeis * a rryvedd mawr
[:- ‡ yn aruthrol, yn ddirvawr]:
7
Ar Angel y ddwad wrthyf, Pa ham yrwydd yn rryfeddu? mi dangosaf yt ðirgelwch y wreic, a'r ‡ enifel
[:- * bestfil] ysyð yny dwyn hi, yr hwn ysydd a seith pen gantho, a dec corn.
8
* Yr enifel
[:- ‡ y bestfil] y weleist, y vu, ac nyd ydiw, ac ef y ‡ ddaw
[:- [no gloss]] y vynydd or pwll heb waylod [T: way lod], ac ef eiff y * ddinystraeth
[:- * gyfergoll, [T: gyfergoll] golledigeth
], a' deiled y ddayar, y rryfeddant (enwey y rrein nyd ynt yn escrivennedic mewn Llyfr y bowyd er dechrey'r bud) pan edrychant
ar yr enifel yr hwn ydoedd, ac nyd ydiw, ac eto y mae.
9
Ll'yma'r meddwl ys ydd a doethinep gantho. Y seith pen seith mynydd ydynt, ac yrrein ymaer wreic yn eiste, ymaent hevyd yn seith Brenin.
10
Pymp y syrthioedd, ac vn ysydd, ac arall ysydd heb ddyfod etto: a' phan y ddel ef, rreid yddo par=
[td. 392v]
hay ychydic o amser.
11
Ar * enifel
[:- * bestfil] yr hwn y ‡ vu
[:- ‡ erat .i. oedd], ac nyd ydiw, ys efe ywr wythfed, ac y mae yn vn or seith, ac ef eiff y ðinystraeth.
12
A'r dec corn y weleist, dec Brenin ydynt, yrrein ny chawsont etto vrenhiniaeth, ond hwy gant gallu mal Brenhinoedd mewn vn awr gydar enifel.
13
Yrrein ysydd ar vn meddwl ganthynt, ac hwy rroddant ey gallu, ae awdyrdod ‡ yr enifel
[:- * ir bestvil].
14
Yrrein y ymladdant ar Oen, a'r Oen y gorchfyga hwynt: cans ef ydiw Arglwydd arglwyddi, a Brenin brenhinoedd, a'r rrey ysydd
ar y * rran
[:- ‡ du, blaid] ef, ‡ hwy a elwid ac y ddetholwyd, a' ffyddlawn
[:- ‡ galwedigion ac etholedigion a' ffyddlonion [T: ffyddlo|lonion]] ynt.
15
Ac ef y ddwad wrthyf' [T: wrchyf'], Y dyfroedd y weleist, lle mae'r bytten yn eiste, pobl ydynt, a' thyrfae, a nasioney, ac * ieithioedd
[:- * tavodeu].
16
A'r dec corn y weleist ti ar yr enifel, yrrei ydynt y gasha y buttein, ac y gwna hi yn vnic ac yn ‡ hoeth
[:- ‡ noeth], ac hwy y vwyttant y chig, ac y llosgant hi a than.
17
Cans Dyw * rroedd
[:- * a roes, a ddodoedd] yny caloney y gyflawni y ewyllys ef, ac y wneithur trwy gyfvndeb, ac y roi y teirnas yr enifel, hed yn gyflewnir 'eiriey Dyw.
18
A'r wreic y weleist, y ‡ gaer
[:- ‡ dinas] vawr idiw, yr hon y sydd yn teirnasu ar Brenhinoedd y ddayar.
Pen. xviij.
3. 9 Bot * cariadae y byt
[:- * yr ei sy yn caru'r byt
] yn dristion am gwymp y putein o Babylon 4 Rhybudd y bopul Ddew y gilio allan oi
[td. 393r]
‡ chyvoeth
[:- ‡ arglwyddieth
] hi, 20 Eithyr yr ei 'syð o Ddew, ysyð ac achos yddynt y lawenechu am y dinistr hi.
1
AC yn ol hyn, mi weleis Angel arall yn * dyfod
[:- * descen] y lawr or nef, a' gallu mawr ganto, a ‡ goleyo
[:- ‡ llewychu] wnaeth y ddayar gan y 'ogoniant ef.
2
A llefen y wnaeth ef yn * rrymys
[:- * gadarn, gryf, groch] a lleis ywchel, dan ddwedyd, ‡ E
[:- ‡ Neur] syrthioedd, ef syrthioedd, Babylon y gaer vawr hono, ac * y mae hi
[:- * hi aeth] yn ‡ drigadle
[:- ‡ drigfan] yr cythreiled, a' chadwraeth pob ysbryd aflan, a * nyth
[:- * custodia cadwrieth] pob ederyn aflan ‡ cas
[:- ‡ a dygasoc].
3
Cans yr holl nasioney y yfasont o win digofent y godineb hi, a Brenhinoedd y ddayar y wneythont odineb ynghyd a hi, a marsiantwyr y ddayar eithont yn gyfothogion gan amylder y moythe hi.
4
Ac mi glyweis lleis arall or nef yn dwedyd, Ewch allan o * hi
[:- * hanei] vympobl, rrac ywch vod yn gygyfranawl oe phechodey, ac rrac ywch dderbyn gyfran oe phlae hi.
5
Can ys y phechodey hi y ddeythont y vynydd hed y nef, a' Dyw y gofioedd y enwiredd hi.
6
* Telwch yddi mal y [T: p] taloeð hi y chwi,
[:- * Gobrwywch hi mal y gobrwyoeð hi chwi.] a' rrowch yddi yn ddoy ddyblic yn ol y gweithredoedd hi: ac yny cwppan y lanwoedd hi y chwi, llenwch yddi hi ‡ y ddoy ddybllic
[:- ‡ ddau cymeint].
7
Yn gymeint ac y gogonianoedd hi y hun, ac byw mewn moythe, yn yr vn * modd
[:- * veint] rrowch yði poen a ‡ thrymder
[:- ‡ thristwch, girad]: cans y mae hi yn dwedyd yn y
[td. 393v]
chalon, yr wyf yn eiste yn vrenhines, ac y nyd wyf yn weddw, ac ny welaf dim * wylofent
[:- * 'alar, cwynvan, cwynofain]:
8
Am hyny yn yr vn dydd y ddaw y phlae hi, 'sef myrfolaeth, a thristwch, a' newyn, a' hi losgir a than: cans cadarn ydywr Arglwydd Ddyw, yr hwn y ‡ barna
[:- ‡ damna] hi.
9
A' brenhinoedd y ddayar y * ochant
[:- * wylan] amdeni, ac y cwyna{n}t hi, y rrein y wneithont godineb, ac y vuont byw yn voythys ynghyd a hi, pan gwelant mwg ‡ y
[:- [no gloss]]
* thanllwyth
[:- ‡ chenneu, llosciat, phothiat] hi,
10
Ac hwy safant ymhell oddiwrthi gan ofn y phoen hi, dan ddwedyd, Gwae ni, gwae ni
[:- * Och och], y gaer vawr hono Babylon, y gaer gadarn: can ys mewn vn awr y ddoeth dy varn di.
11
A' marsiantwyr y ddayar y wylant ac y cwyna{n}t * ddywch
[:- * uch] y phen: can ys ny does neb yn pryny [T: prymy] y gwar hwy ‡ mwy
[:- rrac llaw]
navvr,
12
Marsiandiaeth o aur ac aria{n}, a' maen gwerthfawr, a pherle, a' ‡ lliein-mein
[:- ‡ byssi], a' phwrpul, a' sidan, ac
scarlla
[:- * scarlet], a phop rryw o goed * thyin
[:- [no gloss]], ac o bob llestr o ‡ ascwrn morfil
[:- ‡ Gr. elepha{n}tinon .i. ddaint yr elephant], a' phop llestr o * goed
[:- * bren] gwerthvawrocaf, ac o ‡ bres
[:- ‡ elydn], ac o hayarn, ac o vaen * mynor
[:- * marmore]
13
Ac o * sinamon
[:- ‡ canel], ac erogley, ac * ireyd
[:- * wylment], a' ‡ ffrankynsens
[:- ‡ thus], a' gwin, ac * olew
[:- * oyl, yyl], a ‡ chan man
[:- ‡ pheillied, fflwr], a' gwenith, ac * enifeilied
[:- * yscrublieit], a' defeid, a' ‡ chyphyle
[:- ‡ meirch], a' siaredey, a gwasnaethwyr, ac eneidiey dynion.
14
(A'r avaley y drachwenychoedd dy eneid ti, ymadawsant a thi, ar holl pethey * breision
[:- * tewion], a gwychion
[:- ‡ Gr. lampra .i. claer, dysclaer, rhagorawl] aethant ffwrdd oddiwrthit, ac ny chey gyhvvrdd ac hwynt mwyach)
[td. 394r]
15
Marsiantwyr y pethey hyn yrrein ymgofoythogasant, y safant ymhell oddiwrthi hi, rrac ofn y phoyn hi, yn wylo ac yn ochein,
16
Ac yn dwedyd, * Gwae ni
[:- * Och, Wban], gwae ni, y gaer vawr hono, y ddillattawyd mewn llien mein, a' phwrpul, ac ‡ scarlla
[:- ‡ scarlat], a' chwedy goreyro ac aur, a maen gwerthfawr, a pherleu:
17
Cans mewn vn awr y cyfoeth * mawr
[:- * cymeint] y ddiffeith‡oedd
[:- ‡ -iwyt, aeth yn ddiffaith]. A phob * llonglywydd
[:- * perchen-long], ar holl pobl ysyð yn ‡ occopio
[:- ‡ trino] llongey, ar llongwyr, ar sawl bynac ydynt yn trafaylu ar y mor, y safant ymhell,
18
Ac y lefant, pan gwelant mwg y * thanllwyth
[:- * chenneu, phoethfa] hi, dan ddwedyd, Pa'ry gaer oedd debic yr gaer vawr hon?
19
Ac hwy vwrant ‡ ddwst
[:- ‡ lwch] ar y penney, ac y lefant dan wylo, ac ochein, a dwedyd, Gwae, gwae, y gaer vawr, yn yr hon y cyvothogwyt oedd a llo{n}gey ga{n}tynt ar y mor, trwy y chost
[:- * Gr. timiotes .i. gwerth, gwerthvawredd] hi: cans mewn vn awr hi ddiffeithwyd.
20
Y nef, llawe{n}ha arnei, ar ebostolion santeið, a'r prophwydi: cans Dyw ‡ y roeð ych barn chwi
[:- ‡ a roes, 'sef ych dialodd] erni.
21
Ac yno vn Angel cadarn y * gwnoedd maen
[:- * gymerth, gododd vae{n}
] megis maen melin, ac y bwroedd yr mor, dan ðwedyd, Ar vath ‡ rrym
[:- ‡ wth, yrr]
hyn y bwrir y gaer vawr Babylon, ac ny cheir hi mwyach.
22
Ac ny chlywir [T: chlywir,] yno ti mwy lleis telynorion, a' * chantoried
[:- * cherdorio{n}
], a' phibyðion, a' thrwmpedyddion, ac ny ‡ chyhwrddir ac
[:- ‡ cheffir] vn creftwr, pa grefft bynac vo ynoti mwy, ac ny chlywir ‡ lleis
[:- * twrwf, sain] maen melin ynoti mwy.
23
Ac ny welir * 'oleyni
[:- ‡ llever, llewych, 'oleuad] canwyll ynoti mwy: ac
[td. 394v]
ny chlywir lleis priodasvab a phriodasverch ynot i mwy: can ys dy varsiandwyr di oeddent * bendevigion
[:- * wyr mawr] y ddayar: ac ath ‡ cyfareddion
[:- ‡ rinie, swynion, sybeldenweith, wiscrefft] y twyllwyd yr holl nasioney.
24
Ac yndy hi y ‡ gafad
[:- ‡ caffat]
cyvvrdd a gwaed y proffwydi, a'r Seint, a phawb ar y las * yn
[:- * ar] y ddayar.
Pen. xix.
1 Roi moliant y Ddew am varnu 'r putein, ac am ddial gwaed ei weision. 10 Ny vynn yr Angel ei addoli. 17 * Galw
[:- [no gloss]] 'r ehediait a'r adar ir lladdfa.
1
AC yn ol hyn, mi glyweis lleis * ywchel
[:- * mawr] gan dyrfa vawr yny nef, yn dwedyd, Hallelu-iah, iechyd a' gogoniant, ac anrrydedd, a' gallu y vo yr Arglwydd yn Dyw ni.
2
Cans cywir a' chyfiawn ydynt y varney ef: cans ef y varnoedd y byttein vawr, yr hon y lygroedd y ddayar ae godineb, ac y ddialoedd
gwaed y weison y gollvvyd gan y llaw hi.
3
Ac eilwaith hwy ddwedasant, Hallelu-iah: ac y mwg hi y ‡ drychafoedd
[:- ‡ escennnoð, gododd] yn dragywydd.
4
Ar pedwar ar ygen o henafied, ar pedwar enifel y syrthiasant y lavvr, ac addolasant Ddyw, oedd yn eistedd ar yr eisteddle, dan ddwedyd, Amen, Hallelu-iah:
5
A' lleis y ddoeth allan o'r eisteddle, yn dwedyd, Molianwch yn Dyw ni, y holl weision, ar rrei y=
[td. 395r]
dych yny ofni ef bychein a' mawrion.
6
Ac mi glyweis lleis mal tyrfa vawr, a' mal lleis llawer o ddyfroedd, ac mal lleis taraney cedyrn, yn dwedyd, Hallelu-iah: can ys yn Arglwydd Ddyw hollalluawc a deyrnasoedd.
7
Gwnawn yn llawen a llawenychwn, a' rroddwn gogoniant yddo ef: achos dyfod priodas yr Oen, ae wreic ef y ymbarattoedd.
8
A' chanattay y wneithpwyd yði, ymwisco a * llien-mein
[:- * bysso
]
‡ pur
[:- ‡ 'lan], a' dysclaer: can ys y llien-mein ydiw cyfiawnder y Saint.
9
Ac ef y ddwad wrthyf, Escrivenna, Bendigedic ynt y rrei y elwyr y * wledd
[:- * swper] priodas yr Oen. Ac ef y ddwad wrthyf, Y geiriey hyn y Ddyw ydynt gywir.
10
Ac mi syrthieis gair bron y draed ef, y addoli ef: ac ef y ddwad wrthyf, * Gwyl
[:- ‡ Ymogel, ymochel, gogel] rrac gwneythur hyny: yr wyfi yn gydwasnaethwr a thi, ac vn oth vrodyr, ysydd gantynt testolaeth y Iesu, addola Ddyw: can ys tustolaeth y Iesu ydiw ysbryd y bryffodolaeth.
11
Ac mi weleis y nef yn agored, a' syna march gwyn, ar vn y eisteddoedd arno, y elwid, Fyddlawn a' chowir, ac y mae ef yn barny
ac yn ymlað yn gyfiawnder.
12
Ae lygeid ef oeddent mal flam dan, ac ‡ ar
[:- ‡ am] y ben ef oeddent llawer o * goraney
[:- * daleithieu]: ac yr ydoedd gantho enw yn escrifenedic, yr hwn ny ‡ adnaby
[:- * wyddiat] neb ond ef y hun.
13
Ac ef y ddillattawd a gwisc gwedy * taro
[:- ‡ throchi] mewn gwaed, ae enw ef y elwir GAIR DYW.
[td. 394v]
14
A'r llyeddvvyr oeddent yny nef, y ddilinasont ef ar veirch gwnion, gwedy ymwisco a llien-mein gwyn ‡ glan.
[:- ‡ a' phur.]
15
Ac oy eney ef yr aeth allan cleddey llym, y * daro
[:- * y ladd] ac ef, yr ‡ cenedloedd
[:- [no gloss]]: can ys ef y rriola hwynt a gwialen hayarn, * ac
[:- * cans, o bleit] ef yw yr hwn y sydd yn sathry y winwasc
[:- ‡ pwll gwin y winfa]
* ddigofent
[:- * cynddareð], a' llid Dyw hollalluawc.
16
Ac y mae gantho ‡ yn
[:- ‡ ar] y wisc, ac ar y vorddwyd enw escrivenedic, BRENHIN Y BRENHINOEDD, AC ARGLWYDD YR ARGLWYDDI.
17
Ac mi weleis Angel yn sefyll yny'r haul, ac yn llefen a lleis ywchel, dan ddwedyd wrth yr holl adar oeðent yn * hedec
[:- * hedfan] trwy ganol y nef, Dowch, ac ymgynyllwch ynghyd at ‡ swper
[:- [no gloss]] y Dyw mawr,
18
Mal y galloch vwytta cig Brenhinoedd, a' chig pen captenied, a chig gvvyr cedyrn a' chig meirch, ar rrei ydynt yn eiste arnynt, a chig gvvyr ryddion a'r ceithon, a' bychein a' mawrion.
19
Ac mi weleis yr * enifel
[:- * bwystvil], a brenhinoedd y ddayar, ae rryfelwyr gwedy ymgynyll ynghyd y ryfely yny erbyn ef, oedd yn eiste ar y march ac yn erbyn y
vilwyr.
20
Ond yr ‡ enifel
[:- ‡ bestvil] y ddalwyd, ar proffwyd falst ynghyd ac ef yr hwn y wnaeth gwrthiey gair y vron ef, trwyr rrein y siomoedd ef hwynt y dderbynasant nod ‡ yr enifel
[:- ‡ y bestvil], ar rrei addolasant y ddelw ef, Y ddoy * yma
[:- * hyn] y vwriwd yn vyw yr pwll tan yn llosgi a brymstan.
21
A' * relyw
[:- * lleill] y las a chleddey'r vn ys ydd yn eistedd
[td. 396r]
ar y march, yr hwn gleddey 'sy yn dyuot allan oe eney, ar holl adar y lenwid yn llawn oe cic hvvy.
Pen. xx.
2 Bot Satan yn rhwym dros dalm o amser, 7 Ac wedy ei ellwng yn rhydd, yn poeni yr Eccles yn athrwm 10. 14 Ac yn ol hyny barnu'r
byd, y vwrw ef a'r ei yddaw ir pwll tan.
1
AC mi weleis Angel yn discin or nef, a' chanto * agoriad
[:- * allwydd] y pwll heb waylod, a' chadwyn vawr yny law.
2
Ac ef y ddalioedd y ddreic yr hen sarff hono, yr hwn ydiw'r ‡ cythrel
[:- ‡ diavol], a Satan, ac y rrwymoeð ef dros vil o vlynyddoedd,
3
Ac y bwrioedd ef yr pwll heb waylod, ac y goarchaeoð ef, ac y seloedd y drvvs arno, megis na alley siomi'r bobl mwyach, nes cyflewni'r mil o vlynyddey: can ys yn ol hyny rreid yw y ollwng ef dros ychydic o ‡ amser
[:- ‡ enbyd].
4
Ac mi weleis eisteddleoedd: ac hwy eisteddasant arnynt, a' barn y rroed yddynt hwy, ac mi vvelais eneidiey y rrei, y * dorrwyd
[:- * las] y peney am dystolaeth Iesu, ac am eir Dyw, a'r rrei nyd addolasant yr ‡ enifel
[:- ‡ bestfil], nae y ddelw, ac ny chymersont y ‡ nod
[:- [no gloss]] ef ar y talceney, ney ar y dwylaw: ac hwy vyont vyw, ac y deirnasasant gyd a Christ mil o vlunyddey.
5
Ond y gweddil or gwyr meirw ny ‡ vyont
[:- ‡ 'sef vydda{n}t] vyw eilweith, nes diweddy y mil vlynyðey: hwn ydiw r
[td. 396v]
cyfodiadigeth cyntaf o'r meirvv.
6
Bendigedic a santeidd ywr vn, ysydd a rran yddo yny cyfodiadigeth cyntaf: can ys nyd oes gan yr eil * myrfolaeth
[:- * marwoleth, angeu] veddiant ar ‡ y cyfryvv rei
[:- ‡ yr ei hyn]: ond hwy vyðant yn offeirieyd Dyw a' Christ, ac y deirnasant gyd ac ef mil o vlynyddey.
7
A' gwedy darfod y mil blynyddey, Satan y ellingyr allan oe garchar,
8
Ac ef eiff allan y dwyllaw'r bobl, yrrein ydynt ym hedwar ban y ddayar: nid amgen Gog a' Magog, y gascly hwynt ynghyd y rryfel, rrif y rrein 'sydd mal * tyuod
[:- * twad, swnd] y mor,
9
Ac hwy ‡ ddrychafasant
[:- ‡ escenasont, [T: escenasont] aethant y vyny]
y wastad y ddayar, yr rein ymgylchynesont * pebyll
[:- *
castra [T: crstra] .i. cestyll, lluestai] y Saint, a'r dinas caredic: eithyr tan y ddiscynoedd oddiwrth Ddyw or nef, ac y ‡ llyncoedd
[:- ‡ ysodd, bwytaodd, divaodd] hwynt.
10
* A'r cythrel
[:- * A' diavol] yr vn y twylloeð hwynt, y vwrwd y bwyll o dan a' brymstan lle poenir ‡ yr enifel
[:- ‡ y bestfil], a'r proffwyd * ffalst
[:- * geuoc] dydd a' nos yn dragowydd.
11
Ac mi weleis eisteddle mawr gwyn, ac vn yn eistedd arno, oddiwrth ‡ olwc
[:- ‡ wynep, [T: wynep] wydd] yr hwn y * ffoedd
[:- * ciloedd] y ðayar a'r nef, ac ny chafad oe lle hwy mwyach.
12
Ac mi weleis y meirw, mawrion a' bychein yn sefyll gair bron Dyw: a'r llyfre agorwyd, a' llyfr arall agorwyd, yr hwn ydiw llyfr y bowyd, a'r meirw y varnwyd wrth y pethey oeddent yn escrivenedic yny llyfre, yn ol y gweithredoed hvvynt.
13
A'r mor y ‡ vwroedd
[:- ‡ roes] y vynydd y meirw oeddent * yndi
[:- * yntho], ‡ a' myrfolaeth
[:- ‡ ac angeu] ac yffern y rroisont y vynydd y meirw oeddent yndynt hwy: a' barny wneythpwyd ar bawb yn ol y gweithredoedd.
[td. 397r]
14
‡ A' myrfolaeth
[:- ‡ Ac angeu] ac yffern y vwriwd y bwll tan: hwn ydiwr eil * myrfolaeth
[:- * angeu].
15
A' phwy bynac ny chafad yn escryvenedic mewn Llyfr y bowyd y [T: bowydy] vwriwd y bwll y tan.
Pen. xxj.
3. 24. Gwynvydedic cyflwr yr ei dywiol, 8. 27. A thruan helhynt yr ei andywiol. 11 Agwedd y Gaersalem nefawl, ac am wreic
yr Oen.
1
AC mi weleis nef newydd, a' dayar newydd: cans y nef cyntaf, ar ddayar cyntaf eithont heybio, ac ni doedd dim moor mwy.
2
A' myvi Ioan y weleis y dinas santaidd Caersalem newyð yn discin or nef oddiwrth Ddyw, gwedy y thrwsio mal priodasverch ar vedr y ‡
[:- ‡ eu, ei, i, hi] gwr.
3
Ac mi glyweis lleis mawr allan or nef, yn dwedyd, Syna, * Tabernacl
[:- * lluestyy [T: llueityy]
]
Dyw gyda'r dynion, ac ef y dric gydac hwynt, ac hwy y vyddant bobyl yddo ef, a' Dyw y hun, y vydd y Dyw hwy ynghyd ac ynthwy.
4
A' Dyw y sych ymaith yr oll ðeigre oddiwrth y llygeid: ac ny bydd dim myrfolaeth mwy, na thristwch, na llefein [T: liefein], ac ny vydd dim poen mwy: cans y pethey cyntaf eithont heybiaw.
5
Ar vn y eisteddoedd ar yr eisteddle, y ddwad, Syna, yrwyf yn gwneythur pob peth oe newyð: ac ef y ddwad wrthyfi, Escrifena: can ys y maent y geiriey yma yn [T: yu] ffyddlawn ac yn gywir.
[td. 397v]
6
Ac ef y ddwad wrthyfi, E ðervy, mi wyf ‡ α ac ω
[:- ‡ Alpha ac Omega
], y dechreyad ar diwedd. Mi rrof yr vn y sydd sychedic, o ffynon dwr y bowyd yn * rrydd
[:- * rat].
7
Yr vn y orchfyga, y geiff etifeðy yr holl pethey, ac mi vyða Ddyw yðo ef, ac ynte vyð mab y miney,
8
Ond yr ofnoc, ar * anghredadwy
[:- * digred, yr ei eb gredu], ar ‡ casddynion
[:- ‡ yr ei sceler], a'r llyaswyr, ar pyteinwyr, ar ‡ cyfareddwyr
[:- ‡ swynwyr, sibylde{n}wyr], ar delw-addolwyr, a phob celwddoc y rran hwynt y vydd yny pwll, ysydd yn llosgi o dan a' brymstan, yr hwn ydiwr eil myrfolaeth.
9
Ac vn or seith Angel, yrrein oeddent ar seith phiol ganthynt yn llawn or seith pla diwethaf y ddoyth attaf, ac ymddiddanoedd
a mi, dan ddwedyd, * Dabre
[:- * Dyred, [T: Dyred] Degle]: mi ddangosaf ytti y priodasverch, gwreic yr Oen.
10
Ac ef ym dugoeð i ymaith ynyr ysbryd y ‡ 'lan
[:- ‡ vynydd] ywchel vawr, ac y ðangosoeð y mi y dinas vawr, Caersalem santeidd, yn discin allan [T: alllan] or nef oddiwrth Ddyw,
11
A' gogoniant Dyw genthi, ae discleyrad hi oeð debic y vaen gwerthvawrysaf, megis maen Iaspar * eglaer mal crystal
[:- * crystallizanti
],
12
Ac yrydoedd yddi ‡ vagwyr
[:- ‡ gaer, vur] vawr ywchel, a' doyddec porth iddi ac wrth y pyrth doyddec Angel, ac enwey yn escrivenedic, yrrein ydynt doyddec llwyth ‡ meybion
[:- ‡ plant]
yr Israel.
13
Ar barth y Dwyrein yr oedd tri phorth, ac ar du y Gogledd tri phorth, ac ar tu y Dehey tri phorth, ac ar y tu Gorllewyn tri phorth.
14
A' * magwyr
[:- * Llat. murus .i. mur, gwal] y dinas oedd a doyddec ‡ gryndwal
[:- ‡ sail] yddi, ac yndynt hwy enwey y doyddec ebosto=
[td. 398r]
lion yr Oen.
15
Ac yrydoedd gan yr vn y ymddiddanoeð a mi, corsen aur y vessyr y dinas, ae phyrth hi, ae magwyr hi.
16
A'r dinas y osodwyd yn bedwar ‡ ochrog
[:- [no gloss]], ae * hud
[:- * hyd] oedd cymeint ae lled, ac ef y vessyroedd y dinas ar corsen, doyðec mil ‡ ystod
[:- [no gloss]]: ae hud, ae lled, ae hywchter 'sy yn ‡ 'ogymeint
[:- ‡ gogymetrol].
17
Ac ef y vesyroedd y magwyr hi, * pedwar cubyt a seith igein
[:- * cant a' .44. cuvydd], wrth vessyr dun, * yr hwn yw
[:- * ys ef], mesur yr Angel.
18
Ac adeil y magwyr hi oedd o vaen Iaspar, a'r dinas oedd aur pur, yn debic y wydyr gloyw.
19
A' gryndwal magwyr y dinas oedd gwedy y thrwsio a' phob rryw vaen gwerthfawr: y gryndwal cynta oedd maen Iaspar: yr eil o Saphir, y trydydd oedd o vaen Chalcedon: y pedwerydd Smaragdus,
20
Y pymed Sardonix: y chweched Sardius: y seithfet Chrysolithus: yr wythfed Beryl: y nawfed Topazius: y decfed Chrysoprasus:
yr vnfed ar ddec Hiacinthus: y doyddecfed, Amethystus.
21
Ar doyddec porth doyddec perl oeddent, a' phob porth 'sydd o vn perl, a' heol y dinas 'sy aur pur, mal gwydyr disgleyredd.
22
Ac ny weleis i vn demel yndi: cans yr Arglwydd [T: Argl|] Ddyw hollallvawc a'r Oen, * yw
[:- * est
] y themel hi.
23
Ac nyd rreid yr dinas wrth yr hayl, na'r lleyad y ‡ 'oleyo
[:- ‡ lewychy, dywynu] yndi: cans gogoniant Dyw y goleyoeð hi, a'r Oen yw y goleyni hi.
24
A'r bobyl cadwedic, y rrodiant yny goleyni hi:
[td. 398v]
a' Brenhinoedd y ddayar y ddugant y gogoniant, ae anrrydedd yddi hi,
25
Ac ny chayer y phyrth hi can * trwyr
[:- * ar hyd] dydd: ny vydd ddim nos yno.
26
A' gogoniant, ac anrrydedd, y Cenedloedd a dducir yddi.
27
Ac nyd a y mewn yddi dim aflan, neu beth bynac y weythio * casineb
[:- * ffieiddbeth], ney gelwddey, ond y rei y escrifenwyt ‡ mewn
[:- ‡ yn] Llyfr bowyd yr Oen.
Pen. xxij.
1 Auon dwfr y bywyt. 2 Frwythlawndep a goleuni dinas Dew. 6 Yr Arglwydd byth yn rhybyddio ei weision am betheu y ddyvot. 9
Yr Angel eb vynu ei addoli. 18 Gair Dew nyd iawn angwanegu dim arno na lleihau dim o hanaw.
1
AC ef y ddangosoedd y mi afon pur o dwr y bowyd yn dysclaero mal y crystal, yn dyfod allan o eisteddle Dyw, a'r Oen.
2
Ynghanol y heol hi ac o ‡ ddwy ochor
[:- ‡ bop-parth] yr afon, yrydoedd pren y bowyd, yr hwn oedd yn dwyn doyddec rriw ffrwythey, ac y rroeð ffrwyth pob mis, a' deil y pren a vvasanethei y iachay y nasioney.
3
Ac ny vydd dim * rrec
[:- * melltith] mwy, ond eisteddle Dyw a'r Oen y vydd yndi, ae wasnaethdynion y wasnaethant arno ef.
[td. 399r]
4
Ac hwy y welant y weyneb ef, ae Enw ef y vyð yny talceni hwynt.
5
Ac ny vydd yno dim nos mvvy, ac nyd rreid yðynt dim canwyll, na goleyad yr haul: can ys yr Arglwydd Ddyw ysydd yn rroi yddynt goleyni, ac hwy y deirnasant yn dragywydd.
6
Ac ef y ddwad wrthyfi, Y geiriey hyn ydynt ffyddlawn a' chywir, ‡ ar
[:- * a'r] Arglwydd Ddyw y proffwydi sanctaidd y ddanfonoedd y Angel y ddangos yddy wasnaethwyr y pethey ysydd reid y gyflewni ar * vrys
[:- ‡ vyr, yn vyan].
7
Syna, yr wyf yn dyfod ar vrys, * Bendigedic
[:- * Gwynvydedic, dedwydd] yw'r vn y gatwo geiriey proffedolaeth y Llyfr ‡ yma
[:- ‡ hwn].
8
Ac mi wyf Ioan, yr hwn y weleis, ac y glyweis y pethey hyn: a' phan ddarfoedd ymi y clywed ae gweled, mi syrthies y lawr y addoli gair bron traed yr Angel, yr hwn y ddangosoedd ymi y pethey hyn.
9
Ac ef y ddwad wrthyfi, Gwyl na vvnelych: cans cydwasnaethwr yrwyfi a thi, ath vrodyr y Proffwydi, ar rrei ydynt yn cadw geiriey y Llyfr hwn: addola Ddyw.
10
Ac ef y ddwad wrthyfi, Na sela geiriey pryffodolaeth y Llyfr hwn: can ys y mae'r amser yn agos.
11
Yr vn ysydd anghyfiawn, bid anghyfiawn ‡ eto
[:- * yn oystat]: ar vn y sydd * vudr
[:- [no gloss]], bid ‡ vudr
[:- [no gloss]] etto: ar vn ysydd cyfiawn, bid cyfiawn etto: ar vn ysydd santeidd, bid sainteið etto.
12
A' syna, yrwyf yn dyfod ar vrys, am gobrwy y
[td. 399v]
sydd [T: ysydd]
[5] gyd a mi, y rroddi y bob * duyn
[:- * vn] yn ol y ‡ vutho
[:- ‡ bo] y weithredoedd.
13
Mi wyf α ac ω, y dechreyad ar diwedd, y cyntaf ac dywethaf.
14
Bendigedic yvv y rrei, y wnelo y 'orchmyney ef, mal y gallo y cyfiawnder hwy vod ymhren y bowyd, ac y gallont ðyfod y mewn trwyr pyrth * yr
[:- * ir] dinas.
15
Can ys or ty allan y bydd cwn, ar ‡ cyfareddwyr
[:- ‡ swynwyr, swynogiwyr, rhinwyr] a' phytteinwyr, a llyaswyr, a' delw-addolwyr, a phob vn y garo ney y wnelo celwydd.
16
Myvi Iesu y ddanvones vu Angel, y dystolaethu y chwi y pethey hyn yn yr eglwysi: mi wyf gwreiddyn a' chenedlaeth Ddavydd, ar seren vore eglur.
17
Ar ysbrud ar priodasverch ydynt yn dwedyd, Dabre, A'r vn y wrandawo, dweded, Dabre: A'r vn ysyð sychedic, doed: a'r vn y vyno, cymered dwr y bowyd, yn * rrydd
[:- * rrat].
18
Can ys yrwyf yn ‡ dangos
[:- ‡ cytystio] y bob vn y wrandawo geiriey pryffodolaeth y Llyfr hwn, o * dyd
[:- * angwanega]
* vn duyn
[:- ‡ neb] ddim at y pethey hyn, Dyw y ddyd atto ef y plae, escrifenedic yny Llyfr hwn.
19
Ac o thyn vn duyn ymaith ddim o 'eiriey'r Llyfr y proffedolaeth hon, Dyw y gymer ymaith y rran allan o lyfr y bowyd, ac allan or dinas santeidd,
ac oddiwrth y pethey y escrifenir yn y Llyfr hwn,
20
Yr vn y sydd yn tystolaethu y pethey hyn, ysyð yn dwedyd, Yn siccir, yrwyf yn dyfod ar vrys. Amen. Velly dabre, Arglwydd Iesu.
21
Rrad eyn hArglwyð Iesu Grist y vo gyd a chwi oll, Amen.
Nodiadau
Notes
1.
|
The gloss, for which an explicit reference in the text is missing, is in the right margin of verse 16. The only word, however,
to which it can refer is swn in verse 15 where in fact the Greek reads phōnē ... hōs phōnē.
|
2.
|
This gloss is placed after the next gloss. |
3.
|
The catchword on 390v has yfed |
4.
|
Gloss is on p. 391v. |
5.
|
The catchword on 399r has sydd. |