Val i kavad Taliesin

[td. 52r]

Llyma val i kavad Taliesin

Gwr bonheddig oedd gynt / a elwid Tegid Voel / au dref tad ef oedd y bala ymhenllyn // ar llynn a elwid llynn Tegid hyd heddiw // ag o Graidwen i wraig briod / i ganed mab yddo / yr hwnn a elwid Morfran ap Tegid // a merch a elwid Crairw / yr honn oedd y vorwyn dekaf yn holl ynys Brydain // a garwa kriston yny byd oedd y mab // ag yna i meddyliawdd Graidwen / i vam / nadoedd ef debyg i gael i gynwys ymlith boneddigion anrydeddvs / ony bai vod arno ryw gampav da / ne ryw wybodav vrddasaidd // Kans yn amser dechrauad arthur / a chasglad y vord gron oedd hynny // ag yna i ordainawdd Graidwen i vam drwy gelfydd llyfrav Pheryll / vrydon pair o awen a gwybodav ir mab // val i bai yn vwy i gyvarch au gymeriad / am i gyfrwyddyd au ddysg // ag yna [td. 52v] i dechrauwyd berwi y pair / yr hwnn pan ddechrauid i verwi / ny ellid torri y berw arno hyd ymhenn vn dydd a blwyddyn / na dydd / na nos / hyd pan geffid y gwybodav // a Gwion bach mab gwrauank o lann Vair ynghaer Einon ymhywys / a osodes hi / i ymod y pair // a Dallmor dallme i gynny tan dan y pair // a gorchymyn yddynt / na edynt y berw i dorri arno / hyd ymhenn vn dydd a blwyddyn // a hithav wrth lyfrav estronomi / ag oriav / a phlanedav / yn llysaua baenydd o bob ryw amravael lysav rinweddol // ag val ir oedd hi ddiwarnod yn llysya / pan oedd hi yn agos i benn y vlwyddyn // ef a ddamchwainawdd disgyn tri dafn or llynn brwd hwnnw / ar vys Gwion bach / a rag i vryted / ef a drawodd i vys yny enav // ag yn kyn gynted / ag i sipawdd ef or dafnav gwrthfawr hynny / ef a wyddiad bob peth / ag a ddelai rag llaw // ag yna i adnabv ef / mae mwya perigl oedd yddo rag bwriad ag ystryw Graidwen // kans mawr oedd i gwybodav hi // a rag dirfawr ofn / ef a veddyliawdd ffo parth au wlad // ag velly / y pair a dorres yn llapre / pan aeth y dafnav gwrthfawr ohano // am vod y llynn oll yn wenwyn ond y tri dafn hynny // val i gwenwynawdd ef vairch Gwyddno garanir / lle rydysai / y dwr hwnnw / ir nant dan y ty // ag am hynny i gelwid y nant hwnnw / o hynny allan / gwenwynfairch // ag ar hynny / nachaf [td. 53r] Graidwen yn dyvod i mewn // ag yn kanfod i llavur es blwyddyn yn golledig // a chymeryd y rwyf a orug hi / a tharro Dallmor dallme / ar i benn / yny oedd vn oi lygaid ef ar i rudd // ag yntav a ddywad // drwg o beth ym kwairaist / a mi yn wirion // ag ny bv i ti ddim kollad om hachos j // Gwir a ddwedy di heb hi // Gwion ffalst am ysbailawdd j // a chyrchv allan a orug hi / yr vn ffordd ag ir athoedd yntav or blaen / dan godi phais a rydeg // ag velly hi au harganfy ef yn drychaf ir mynydd / amkan milltir a hanner / oddywrthi // a Gwion bach / au harganfy hithav // ag yna ymrithawdd ef yn rith ysgyvarnog // a rydeg a orug ef // Sef a orug hithav / ymritho yn rith milast au ddilyn ef // ag or diwedd i droi ef au benn tiar gwaered / at yr avon // Sef a orug yntav yna ymritho yn rith pysgodyn / a naido ir avon // Sef a orug hithav / ymritho yn rith dyfrast / ag ymgais ag ef dan y kaulenni // yny vy raid yddo ef ymritho yn rith aderyn / a hydeg ir wybr // a hithav a ymrithwys yn rith hebog // ag velly ny adewis hi vn awr lonydd yddo ef ynyr wybr // ag velly / pan oedd ef mewn dirfawr lydded / ag ofn angav arno yddarganvy ef gryg o wenith / gwedy nitho / ar lawr ysgibor y nyffryn yr avon // Sef a orug ef / disgyn / ag ymritho yn rith vn or gwenith // a hithav a ymrithwys yn rith jar ddu gwta / ag au hadnabv ef ymlith y gwenith // a hi au llynkawdd ef // ag velly / i mae r [td. 53v] ystori yn dwedvd / i vod naw mis yny bola hi // a chwedy darfod yddi esgor arno ef // ny allai hi ar i chalon i ladd ef // eithr peri i wnio ef mewn kod groen / au vwrw yny mor / yn ewyllys duw / yr jgainfed dydd o vis ebrill // ag ynyr amser hwnnw / iddoedd kored i Wyddno Garanir ar y traeth rwng Dyvi ag ystwyth / geyr llaw i gastell i hvn // ag yny gored honno / i kaid gwerth kanpynt bob nos glamai // a mab oedd i Wyddno Garanir / a elwid Elffin ap Gwyddno // ag vn or rai jevaink dirasaf oedd ef / a mwyaf aisav da arno / am i vod ef yn droelfawr ar dda // ag yn drwm gan i dad / au vam / i vod ef velly // gan dybiaid i eni ef ar awr ddrwg anhapvs // a thrwy ddaisyf i wraig // ef a roddes i dad / i Elffin / ddamwain y gored y vlwyddyn honno / i edrych / a ddanfonai dduw ddim gras / a fforten yddo ef byth // a nos glamai // ny chawsant ddim yny gored / ond y god groen honno // ag yna i dywad y gwas wrth Elffin // O byost di ddirras erjoed // dirasach a wyd ti heno // Kans ti a dorraist ar gynheddfav kored dy dad / yr honn bob nos glamai / i kaid yndi werth kanpynt // ag nid oes yma heno / ond y kroenyn hynn // Ha wr hebe Elffin / ef a allai vod yna werth kanpynt // ag velly agori y god groen / ar gyvair wyneb y mab a wnaethant // ag yna i dywad Elffin // llyma dal [td. 54r] jesin // Taliesin bid i enw hebe r gwas // a chodi y mab / ar y march / rwng Elffin a chorf / a orug y gwas // ag yna i peris Taliesin / ir march a oedd yn droter or blaen / rygyngo mor esmwyth / a phe baint yn eistedd yny gadair esmwythaf / yn holl ynys brydain // ag yna / i gwnaeth Taliesin / voliant / i lawenhav / ag i proffwydo vrddas i Elffin // yr hwnn a elwir dihiddiant Elffin // ag val hynn i dechrauawdd ef / ar vesur englynion


Elffin deg taw ath wylo
na chabled neb yr eiddio
ny wna lles drwg obaitho
nid a wyl au portho
nid a n goeg gweddi kynllo
ny thyrr duw a addawo
ny chad ynghored wyddno
erjoed gystal a heno

Elffin deg sych dy ddaurudd
nyth weryd bod yn rybrudd
kyd tybiaist na chevaist vudd
ny wna lles gormodd awydd
nag amav wrthav dovydd
kans o vor ag o vynydd
ag o aigion avonydd
i try duw dda i ddedwydd

Elffin gynheddfav diddan
anfilwriaidd yw damkan
nid raid yt ddirfawr gwynfan
gwell duw na drwg ddarogan
kyd bwyf aiddil a bychan
ar nod gorferw mor dilan
mi a wnaf y nydd kyfran
yt well na thrychant maran

Elffin gynheddfav hynod
na sorr ar dy gyvaelod
kyd bwyf wann ar lawr vynghod
mae rinwedd ar vy nhavod
nid raid yt ddirfawr ofnod
tra vwyf j yth gyfragod
trwy goffav enw r drindod
ny ddychon neb dy orfod
Taliesin ai kant
© University of Cambridge 2004
Diweddarwyd: 19 Mawrth 2004
Last update: 19 March 2004