SCOTLONT............1

Edwart gyntaf or henw vab Harri .3.edd pan glybu varwolaeth i dad mis Awst nessaf at hynny a ddauth i Loegr ac a goroned yn vrenhin ac a wledychodd .35. mlynedd gwedi dyfod or tir bendigaid ac yn Westmestr i coronwyd yr .19. dydd o vis Awst oed Crist yna .1274. ac yn y lle ir oedd Alexander brenhin y Scotlont ac yno i gwnaeth lw obediens i vrenhin Edwart

SCOTTIAID...........1

Yr ail vlwyddyn i byrrodd ef i lawr y kestyll a wnaethyssid yn amser brenhin Stephan. gwedi hynny efo aeth ir North ac a gafas gan yr y Scottiaid Gwmberlond, a Northwmberlond a roesse Mawd amherodres vddunt meddent hwy./

SCOTTIED............16

Ynn y .3.edd vlwyddyn i rhyfelodd yr y Scottied a Lloegr ar brenhin a ordeinodd lu ac aeth yno ac yn ol llawer Scirmais a rhyfel i gwnaethbwyd heddwch ac ar Valcolyn brenhin Scotlond dyngu llw vfudddra i vrenhin Lloegr

Yr .8.ed vlwyddyn i dalwyd Wiliam brenhin yn y Scottied ac wedi gwneuthur homags a llw kyweirdeb i vrenhin Harri i gyllyngwyd. Ar .10.ed vlwyddyn ir aeth Saint Thomas Archesgob Cawnterburi ynn keissio ymddiphin kyfiownder yr Eglwys ar gil or deyrnas i Rufain i gwyno wrth Bab Rhufain rhac y brenhin ac i ddowedud y pynke ir oedd ynn i codi ynn erbyn kyfreith a chyfiownder ar y Deyrnas Eithr wrth dretment y Pab a Lewys brenhin Phrainc i canhiadodd y brenhin iddo i Archesgobeth drachefyn ac ni bu hir gwedi hynny hyd pann laddwyd

Y 24. vlwyddyn i rhyfelodd yr y Scottied ar y brenhin ar brenhin a roes sawt wrth Verwick ac yno i bu vaes creulon ar Saesson a gafas y gore ac a ennillodd y Dref ac yno i lladdwyd or y Scottied bump mil arhugein ar brenhin a ymroes gwedi hynny i Edward./

Y 24. vlwyddyn i rhyfelodd yr y Scottied ar y brenhin ar brenhin a roes sawt wrth Verwick ac yno i bu vaes creulon ar Saesson a gafas y gore ac a ennillodd y Dref ac yno i lladdwyd or y Scottied bump mil arhugein ar brenhin a ymroes gwedi hynny i Edward./

Y .26. vlwyddyn ar brenhin Edward yn Normandi i dauth y Scottied ai brenhin newydd a elwid Walkes i Northwmberlond i dir. Eithr yr ail vlwyddyn gwedi hynny ir aeth brenhin Edwart gyntaf i Scotlond ac ynn Phankyk ir ymgyfarvu a brenhin Scotlond ac i bu vrwydyr chwerwdost rhyngthun ac or diwedd brenhin Lloegr aeth ir maes ac a laddodd or y Scottied ynghylch 32. o viloedd, a Walkes i brenhin newydd a gilodd, ar kyphredin a ymroes yngras y brenhin Edward./

Y .26. vlwyddyn ar brenhin Edward yn Normandi i dauth y Scottied ai brenhin newydd a elwid Walkes i Northwmberlond i dir. Eithr yr ail vlwyddyn gwedi hynny ir aeth brenhin Edwart gyntaf i Scotlond ac ynn Phankyk ir ymgyfarvu a brenhin Scotlond ac i bu vrwydyr chwerwdost rhyngthun ac or diwedd brenhin Lloegr aeth ir maes ac a laddodd or y Scottied ynghylch 32. o viloedd, a Walkes i brenhin newydd a gilodd, ar kyphredin a ymroes yngras y brenhin Edward./

Ynghylch y 33. Walks brenhin Scotlond a ddalwyd ac a ddauth i Lunden ac yno i bu varw y boludd gwedi hynny i dauth llawer o arglwyddi ac Esgyb o Scotlond i ymroi i vrenhin Edwart a chwedi hynny ir aeth y brenhin i Scotlond ac ir ymgyfarvu a Robert de Bruce ynn emyl tre Saint Iohnes lle i bu ymladd aruthur Ond brenhin Edward aeth ar maes ac a laddodd .7. mil or Scottied a Robert de Bruce a gilodd i Norway a llawer o arglwyddi Scotlond a ddalwyd ac a ddanvonwyd i Lunden ac yno i buont veirw

Ynghylch y chweched vlwyddyn Robert le Bruce pan glybu vod anvndeb rhwng Edward kaer yn Arvon ac arglwyddi Lloegr a ddauth drychefn i Scotlond ac yno i kymerpwyd ynn vrenhin. Ac yno ir aeth Edward Kaer yn Arvon a llu mawr gantho ac yn ymyl Banockisborn i kyfarvu ar y Scottied ac i bu vrwydyr greulon rhyngthunt ond Lloegr a gollodd y maes./

Ar .9. vlwyddyn oi wrogeth ir ennillodd yr y Scottied Verwik ac ychydic wedi hynny ir entrysson ynn Northwmberlond a lladd gwyr a gwragedd a phlant yno./

Yn yr .11. oi goroniad i bu vrwydr rhyngtho ar Scottied yn Swydd Iork yn lle a elwid Mytton ar Saesson a golles y maes ar brenhin oedd i gyd wrth lywodraeth Hugh Spencer y tad ar mab ac ni charent hwy nar kyphredin nar kyphredin hwynteu

Yn hynn o amser trwy waith brenhin Phrainc ef a ennillodd yr Scottied lawer o Loegr./

Yr amser hwnn yr aeth y brenhin i Galais ar vedr darostwng Phrainc ac a droodd i Loegr achos yr y Scottied oedd yn blino bordre Lloegr./

Pan oedd oed Crist 1425. i danfonodd y Duc o Glosetr nei o gaer Loiw dec mil i Regal Phrainc i vrawd o help iddo i ryfela yn erbyn y Dolphyn o Phrainc Y vlwyddyn honn hefyd i bu vaes yn Vernoyl ynn Perch rhwng y Regal ar Duc o Alanson ar maes a ennillodd Lloegr ac ynddo i lladdwyd .9. mil a .7. kant o Phrancod ac y Scottied ac vn cant arbymthec or Saesson./

Pan oedd oed Crist .1462. a brenhines Margred o Scotlond a llu mawr ganthun o Scottied a Phrancod ac yn Exam Sir arglwydd Montaguw capten y Nordd i ymgyfarvod ac wynt. Ac a orfu ar vrenhin Harri gilo gwedi hir ymladd /

Oed Crist .1511. I daliodd arglwydd Haward Andro Berton a thrugein a chant o Scottied a dwy long dec./

Y vlwyddyn gyntaf o wrogeth Edward y .6.ed vis Awst ir aeth y Duc o Symersed ac Iarll Warwic a dirvawr luossogrwydd ganthun i y Scotlond ac yn agos i Edynbrow mywn lle a elwir Mwssebrowch i'mgyfarvu [~ ydd ymgyfarfu ] gwyr Lloegr a gwyr y Scotlond ac ynn y vrwydyr honno i lladdwyd pedeir mil arddec o Scottied ac a ddalwyd ynn garcharorion bymtheckant o arglwyddi a marchogion a gwyr boneddigion

SCOTTLOND...........1

Y 4edd vlwyddyn i bu wynt angyrriol ynn Llundain ac i byrrodd ir llawr gant o dai a phenn Bow chwrch ac a wnaeth lawer o anrhaith ynn Winchestr ac mywn lleoedd eraill Ac yn yr amser hwnnw i rhyfelodd y Cymru ac i lladdwyd Rhys i blaenor ac i gorchvygwyd hwynt. Ar Rhys hwnn a elwid y brenhin diwaethaf o Gymru Malcolyn brenhin y Scotlond a llu mawr gantho a ddauth i Loegr ond Iarll Northymyrlond ai kymerth i vynu ac yno i lladdwyd Malcolyn brenhin y Scottlond./

SCOYMAN.............1

Iohn Bwrry Scoyman. Thomas Vnderhyl ac Wiliam Segar./

SCRWP...............2

Pann oedd oed Crist ynn .1401. yn amser Harri y pedwerydd ir ymddangosses Seren angyrriol i maint ai goleuni val blassing sterr nei gomet Y vlwyddyn rhac wyneb i bu yr maes yn y Mwythic ar vlwyddyn nessaf at hynny i kwnnodd traeturiaid yn Swydd Iork ac i dalwyd Richard Scrwp Archesgob Iork ac arglwydd marsial a Syr Iohn Lampley a Syr Robert Pluton wythnos y Sulgwyn a dorred i penne yn tre Iork. Y vlwyddyn honn i dalwyd towyssoc y Scotlond ac i bu ynn garcharor yn Lloegr./

Ac am hynn Richard Iarll Cambrits, arglwydd Scrwp a Syr Thomas Gray marchoc ar i marwolaeth a gyphessodd ac a addefodd mae brenhin Phrainc ai parysse vddunt. Ac wedi hynny ir aeth y brenhin ar i siwrnai ac i tiriodd nosswyl Vair gyntaf ynghid Kanx yn Normandi ar ail dydd i rhoes ef sawd wrth dref Harphluw ar .37. dydd gwedi hynny i rhoed y dref i vynu iddo

SEAL................1

Y vlwyddyn honn i colled Egerton a Harmon am gowntyrphettio Seal y brenhin ar vlwyddyn honn i dechreuodd y brenhin adeilad ynghalais ac ynn y Geinys. Ac ynn swydd Iork i kwnnodd opheiriaid a Llygion ynn erbyn y brenhin ac ar vyrr i gorvuwyd ac i barnwyd i veirw mywn llawer lle./

SECWNDID............1

13 Hefyd am a wnaethbwyd o gam ar gwledydd yma ni a vynnwn gael llywodraeth a barn Hwmphre Arwndel a Harri Bray maer yn rhe Vodnam. A chael secwndid dan sel vawr y brenhin i vyned a dyfod. a dyfod a myned a Herod of Arm's i mywn ac allan

SEGAR...............1

Iohn Bwrry Scoyman. Thomas Vnderhyl ac Wiliam Segar./

SEIMER..............3

Pan oedd oed Crist .1535. I torred penne brenhines Ann Bwlen ac arglwydd Rochephord a Norrys, Weston a Brerton a Marks ac i priododd y brenhin arglwyddes Sian Seimer./

Y nowfed dydd o Ebrill i marchokaodd Edward brenhin Lloegr Phrainc ac Iwerddon ai ewythr Syr Edward Seimer ac y Stat y Deyrnas am benn hynny or Twr i Westmestr trwy Lunden ar heolydd gwedi llenwi o gyfrlide a charpets, a thapitas a brethyn arian, a brethyn aur, a phali drwy Siebseid a phob kwndid ynn rhedec o win, a chwaryau a phagiwns gann blant yn cressau y brenhin trwy voliant a chanuau, a Salme, a gweddie, a llawer ychwanec o ddigrifwch a llywenydd megis i chwarddodd oedd ynn i weled

Yr .21. ar .22. Syr Thomas Seimer arglwydd Admiral Lloegr ynghefeillach Denelox Syr Antoni Kingston, Syr Pityr Carw. Knotts, a Sieley a galeinsiodd bawb at y Tylt ac yno i treiysson ehunen ynn debic i o ryfel ac o worsib

SEINTWARI...........2

Y vlwyddyn honn ir aeth Iarll Warwic ar duc o Clarens i Phrainc ac yno i buon ynghylch chwe mis ac yno i dauth Iarll Warwic ar duc o Clarens ac Iarll Penvro ac arglwydd Rhydychen ar kyphredin a ddauth attun ac Edward a gilodd i Phlandrs at y Duc o Byrgwyn a brenhines Elsabeth ai mab Edward a gymerth Seintwari ynn Westmestr ______

Ac ar vyrr ynn ol y maes hwnnw i kymerth brenhines Margred Seintwari y Mewley yn Hamsir ac atti i dauth y duc o Somersed ac Iarll Defnsir a llawer y chwanec o lu a brenhin Edward a llawer llu mawr gantho a ymgyfarvu ac wynt yn emyl Tewksbri ac yno i bu vaes creulon rhyngthun ond brenhin Edward ai duc a brenhines Margred a ddalwyd ac a roed ac Edward i mab gerr bronn y brenhin a vwrdrwyd yn gwilyddus./

SEIS................1

Y .13. vlwyddyn or brenhin hwnn i gwyharddwyd i rhydddab i Lunden ac i kymerth y brenhin yw law ehun achos ir Maer gymryd gwabr gan y pobyddion am i dioddef i wneuthur bara dann y Seis.

SEITHGANT...........1

Pan griwyd Edward yn vrenhin efo a ganllynodd [~ ganlynodd ] vrenhin Harri .6.ed tu ac Iork ac a gyfarvu ai lu yn y lle a elwir Towton ac yno i bu vaes kreulon rhyngthun ond Edward ai hennillodd. Ac yn y maes hwnnw i llas chwe mil arhugein a seithgant ac yno i lladdwyd Iarll Northwmberlond ac Iarll Westmerlond ac arglwydd Cliphord a llawer ychwanec ar brenhin Harri a gollodd i gyd ac a gilodd or Deyrnas gwedi teyrnassu dair blynedd arbymthec arhugein a chwe mis./

SEITHMIL............1

Y vlwyddyn honn i gwnaeth gwyr Sir Iork a gwyr y Nordd gapten arnun ai alw Robin Ridistal ac yn agos i Vanbri arglwydd Herbert ai vrawd Syr Richard Herbert a Thomas ap Rhosser a llu o seithmil ganthun a ymgyfarvuon a gwyr y Nordd a gwyr y Nordd a dduc y maes./

SEITHUED............3

Yr ail vlwyddyn i ganed Elsabeth yr honn a vu gwedi hynny vrenhines Harri Seithued a mam Harri wythued

Pan oedd oed Crist 1485. i bu yr maes yn Bossworth rhwng brenhin Richard a brenhin Harri seithued y .22. dydd o Awst ac i gorfu Harri seithved ac i kafas y vyddygoliaeth yn vwy o nerth a gallu y goruchaf Dduw nac o vilwriaeth gwyr Ac yn y maes i llas Richard vrenhin y .3.edd vlwyddyn oi wledychiad ac arglwydd Lorel a gilodd ar Duc o Northpholk a las a llawer o arglwyddi eraill./

Oedran Crist pan aned arglwyddes Elsabeth yn Grinwits ar noswyl Vair y seithued dydd o vis Medi .1533.

SEITHVED............3

Pan oedd oed Crist 1485. i bu yr maes yn Bossworth rhwng brenhin Richard a brenhin Harri seithued y .22. dydd o Awst ac i gorfu Harri seithved ac i kafas y vyddygoliaeth yn vwy o nerth a gallu y goruchaf Dduw nac o vilwriaeth gwyr Ac yn y maes i llas Richard vrenhin y .3.edd vlwyddyn oi wledychiad ac arglwydd Lorel a gilodd ar Duc o Northpholk a las a llawer o arglwyddi eraill./

Harri seithved a ddechreuodd wledychu pan oedd oedran Crist 1485. ar .13.ec dydd o vis Hydref i coroned ef yn Westmestr ar Harri hwnnw oedd vab Edmwnd Iarll Richmownt ap Owain ap Meredydd ap Tudur ap Gronwy ap Tudur ap Gronwy ap Ednyfed Vychan ap Kynwric ap Ioreth &c. ac a vu vrenhin anrhydeddus clodvawr kadarn kreulon dewr trugaroc, kyfion, kelvyddus anodd i berchen tafod draethu i weithredoedd da./

Pan oedd oed Crist .1500. yr .16. vlwyddyn o wrogeth Harri seithved i tiriodd arglwyddes Katrin chwaer yr Emperodr merch brenhin Spayn ym Hlumwth./

SEL.................2

13 Hefyd am a wnaethbwyd o gam ar gwledydd yma ni a vynnwn gael llywodraeth a barn Hwmphre Arwndel a Harri Bray maer yn rhe Vodnam. A chael secwndid dan sel vawr y brenhin i vyned a dyfod. a dyfod a myned a Herod of Arm's i mywn ac allan

Ar nosson honno i danfonodd yr Emprowr att Ras y Vrenhines bod i vab ef ynn vrenhin Napyls a darpar i gwr hithe a hefyd yn vrenhin Caerusalem Ac velly i danvonodd dan i Sel vawr

SELAND..............1

Yn y 12. vlwyddyn i gwnaeth llu dirvawr i vyned i Phrainc ac i gadarnhau heddwch rhyngtho a Holant a Seland ac a Brabant ac i tiriodd yn Antwarp A thrwy gymolonedd yr Emperodr Lewys i criwyd ac i gwnaethbwyd yn vickar general drwy yr holl Emperodreth./

SEMLES..............1

A phan glybu y Duc o Betphord hynn ef a wnaeth lu angyrriol i vaint o Saesson a Normaniaid ac a ganllynodd [~ ganlynodd ] y Dolphyn o le i gilydd hyd pan ddauth i Semles barr lle y gwelai y lluoedd bob vn i gilydd ac yno ir arrhoessont ddeuddydd a dwynos ac yno megis Capten llwfr ar hyd nos i kilodd y Dolphyn i dre Bray. A phan Regal Phrainc rhac na allai ymddired i wyr Paris ef a ymadewis a Dolphyn ac a ddauth i Baris./