AER.............................................6

y diwc o lychlun yna \ su 'n cael y ferch cordila \ a 'r diwc morganog enfog aer \ su 'n mund a 'r ail chwaer rodia \

y fi ydiw morgan diwc morgania \ aer y dehedir gwir a ddouda \ llawn brud tyner llin Brutanied \ o droia daeth fy henhanafied \

a 'r mab hyna i chwi a enir \ o gnawd olieth cordila gowur \ os daw mewn oed a phwull mesurlon \ hwn a fudd 'n aer i 'r goron \

mae thad hi 'n aer bodheble \ Heilin

fy mrawd Hewin a mine sudd \ yn ifaingc 'n nudd 'n cryfder \ gwnewch cynedda yn aer i 'r dyrnas hon \ a chymrwch i 'ch bron Esmwuthder \

ag ar 'ch ol i fod yn nesa \ i chyfion aer iw fwur cynedda \ ag os hwn a ddaw drwu dyciant \ mi yra i dad a 'i fam o feddiant \ plwc

AERES...........................................2

ag y rwan darfu i 'r fyddin \ ynill [~ ennill] aeres fawr i 'r brenin \ merch i dwusog gwlad italia \ a dwun i ffraingc fawr gaeth gludfa \

wrth rwmo [~ rwymo] 'r heddwch gwnaed 'n amod \ ferch y Twusog imi yn briod \ hon sy 'n aeres lan dwusogaeth \ heb law escud fawr gynhysgaeth \

AEROD...........................................1

y man aerod a 'r crach fonddigion [~ foneddigion] \ ddanfone erstyddie imi anregion \ ni ron heddiw imi 'n siwr \ ddafan o ddwr 'r afon \

AETH............................................4

yrioud yrioud nid aeth i 'm calon \ y cowswn i 'r fath groeso digllon \ gen fy mlant [~ mhlant] fy hun ar goedd \ mor ddidwull oedd i addwidion \

fe aeth y gair atto yn inion \ y modi yn tori yn greulon \ tored Hiran i gwddw ond e \ mi dora fine ngalon [~ fy nghalon] \

pe cawn riw un cylfyddgar [~ celfyddgar] \ a fedre roi imi lythur ysgar \ ne a 'i witsie o 'r bud yn ddigon pell \ fe aeth llawer o 'i gwell i 'r barcer \ Exit enter dynstan a ffab Dynstan

os aeth fy nad yn henwr llwud \ i fegio i fwud rwan \ fe gafodd ormod twull a brad \ i golli stad a 'i goran \ Dynstan

AF..............................................9

ffarwel mi af i lus y Brenin \ os daw amdanai neb i ymofun \ nhw gan afel ynthai 'n un twr \ yn cogor yn ngwr y gegin \ Exitt enter Brenin ag oswin

fy arglwudd frenin gida 'ch cenad \ mi af i 'w chyrchu wrth ych archiad \ Exit osw in

gad iddo Heilin hoiwlan \ mi goda ngyflog [~ fy nghyflog] a 'm llaw fy hunan \ am log f' arian barfan fraith \ mi af lawer gwaith ar hiran \ Exit gid enter Hiwin diwc o lychlun

mi af a 'r newudd yma 'n ddi brin \ i 'w dystoliaethu o flaen y brenin \ mi wn pan glowo 'ch bri a 'ch galwad \ y cewch i gantho barch a chariad \ ffabian

digllon jawn iw heilin \ fy mod i 'n wuch fy montin \ mi af cin wched a haul ha \ tra dalio da 'r cribddeilin \

ow huran suran serfull \ mi a 'th wela 'n bropor erchill \ ag er dy fod yn dy ddillad stwff \ mi af arnat i hwff o 'm sefull \ enter Heilin

oes yma neb am arian \ a 'i witsia hi oddiwrthai rhiw fan \ mi af yn inion yn y man \ I roi offrwm yn llan Elian \ Exitt heilin enter Dynstan a Mortimer

mi af o 'r grin i lawr i 'r gro \ mi fyna ymwrando 'n gowrain \ nes cael clowed y gwir ar fur \ gen rai o longwur bridain \ Exit dynstan ffabian

Tair blynedd bum i 'n cario cledd \ mi af dair blynedd newudd \ er mwun fy nhad gwnaf suful war \ i ddial ar fy chwiorudd \ mortimer

AFEL............................................1

ffarwel mi af i lus y Brenin \ os daw amdanai neb i ymofun \ nhw gan afel ynthai 'n un twr \ yn cogor yn ngwr y gegin \ Exitt enter Brenin ag oswin

AFIETH..........................................1

mi a 'i gwela 'n gangien burwen barod \ gwen gnawd afieth gwedi dyfod \ croeso ffabian burlan berlwus \ Dowch dan rodio i 'm gomio yn gymwus \ enter ffabian yni gwisc i hun

AFLONUDD........................................1

nid i rhoi nw floedd aflonudd \ ond i newid nw am arian newudd \ ag i gael gwbod hynu toc \ beth iw stoc pob cybudd \ Exit plwc Heilin

AFLWIDDIANT.....................................1

o waith gyru nhad [~ fy nhad] o 'i feddiant \ daeth arnom flin aflwiddiant \ fe droes y rhod i 'n herbun ni \ hoff un wedd yn ddi ffyniant \

AFON............................................3

och o 'r bud helbylus ydoedd \ talu ardreth mawr am diroedd \ talu murdd o drethi mowrion \ am ole 'r dudd a dwr 'r afon \

y man aerod a 'r crach fonddigion [~ foneddigion] \ ddanfone erstyddie imi anregion \ ni ron heddiw imi 'n siwr \ ddafan o ddwr 'r afon \

a glowch 'r cwmni mwinion \ mi weles fatel greulon \ rhwng dwu falfoden ddu \ oedd un o bobtu 'r afon \

AFRAID..........................................1

gweddia fi beunudd na bo i 'r hen gybudd \ ai hiran ddiddeunudd ond gwradwudd i 'ch ___ gwrido \ topun yn dopun bob dudd yn y flwuddun \ yn llwm 'n noeth llumun y ddau grebun yn ymgru_____ \ drwu boen bochi ben ben ar ledel a 'r mopren \ yn dilio tra dalien 'ch talcen a dolcio \ a ffust ag a ffastwn nes y cysco pob ascwrn \ yn boeth y bo 'r ffasiwn buth heb orphwuso \ trwu afraid 'n anoeth ar elo 'ch holl goweth \ cun trenudd ne dranoeth na feddoch ddodrefnun \ ag fellu run moddion 'r elo da 'r holl gybyddion \ na roddo i 'r tylodion roddion o 'r eiddun \ dyna weddi o 'r ore ffynu wnelo 'r geirie \ amen doudwch ithe Efengil o 'm gene \ Heilin

AFROSGO.........................................1

fy mam i oedd gweno Traws fynudd \ oedd gansiwn afrosgo a chrwb ar i hysgwudd \ hi ddoude gelwudd heb na thor na thrai \ mae Etto rai o 'i chwiorudd \

AG..............................................80

fo ddigie wrth hon yma \ eisie i bod a 'i gair fel rodia \ ag yno rhane 'r dyrnas glaer \ rhwng y ddwu chwaer hyna \

mhen hun o amser di brin \ fe ddoude rhai i 'r brenin \ i bod hi 'n stowtia milwr ffraeth \ ag osododd saeth ar linin \

daw ffebian ag aed yn inion \ i guro 'r diwcied ffeilsion \ ar ol cefnu i dwu chwaer groes \ hi garia yn i hoes y goron \

ni ddoudes gwmni diddig \ fy nhestun yn garedig \ ag er yn bod ni a beie 'n llond \ na farnwch ond ychydig \ diwedd prologue enter phwl ffwl

gida 'ch cenad fawr a bychan \ hen ag ifangc a phob oedran \ mae hi yma cin frithed ar fy ngair \ ar siope ar ffair wulifan \

pwu ydech i bawb a wela \ ag i ba beth y daethoch i yma \ ai haid o dolwuth [~ dylwyth] teg a drodd \ ynte sipsiwns 'n rhodd a 'ch galwa \

drwuddi mi a 'ch gwela 'n ole \ yn wriw ag 'n feniw bawb yn 'r unlle \ ______________________ bob cwr i 'r bud \ ______________________ i gid fel fine \

ag yn y dehe yn inion \ mi wela hen wrach ddigllon \ Ers haner awr 'n gwneuthur dwr \ yn ngysgod [~ nghysgod] hen dwr babilon \

nag nid etib neb i 'm colin [~ canlyn] \ ond un o ferched llur y brenin \ ni chyfathrachi ag aliwns diffeth \ Rhag llygru 'n Iaith a 'n gwir waedolieth \

y brenin sudd heb setlo 'r goron \ y gwir a ddouda na gwneud addwidion \ mae gantho ferched glan o brud \ ag ynte ag olud ddigon \ hiwin

y brenin sudd heb setlo 'r goron \ y gwir a ddouda na gwneud addwidion \ mae gantho ferched glan o brud \ ag ynte ag olud ddigon \ hiwin

ni awn 'n deuwedd tuagatto \ i gael ymgomio peth ag efo \ \ fe alle down cun yn bedd \ drwu rinwedd yma i rainio \ Exit ddau plwc y Twrw

fy nain oedd Iewan bengaled \ yr wrthuna rioed ar weled \ yn braffach i choese na phen i chlun \ ag yn fur o un o 'i llygied [~ llygaid] \

ffarwel mi af i lus y Brenin \ os daw amdanai neb i ymofun \ nhw gan afel ynthai 'n un twr \ yn cogor yn ngwr y gegin \ Exitt enter Brenin ag oswin

wedi setlo ar un y goron \ beth os matsia hon ag estron \ a dwun aliwns i 'r frenhinieth \ a llygru 'n Iaith a 'n holl hiliogeth \ win

fy anwul dad gida 'ch cenad \ mi ddois i 'r gole wrth 'ch archiad \ ag yma rydwi 'n bur fodlon \ I wneud yr hyn a garo 'ch calon \ renin

fy nad anwul man [~ myn] y goron \ su ar 'ch pen mi a 'ch cara 'n ffyddlon \ ag yn fwu purach tyngaf etto \ na 'm henaed su yn fy ngorph [~ nghorff] i 'm safio \

ag yrwan digio 'n greulon \ o eisie imi dyngu llyfon \ am beth allase i galon goelio \ heb na llw na rheg amdano \

Rwi 'n gobeithio fod bendithion \ rheini yn gwreiddio yn fy ngalon [~ nghalon] \ ag y don i 'm calun hefud \ pen fo fwia f' ing a 'm caethfud \

fine dora ngwallt [~ fy ngwallt] hir felun \ ag a fyna siwt o frethun \ mewn dillad mab mi a i drefailio \ ni does le imi yma i dario \

oni chlowes i fod rhai rhieni \ yn cosbi i plant am dyngu \ a 'r hen ffwl acw yn anog i blant \ ag yn digio na wnaethant hynu \

ar hynu dyma 'r gwr i hunan \ ho ho meister Heilin hoiwlan \ au welwch i gimin sudd gentho fe \ yn i gario o gode ag arian \ enter Heilin

nid i rhoi nw floedd aflonudd \ ond i newid nw am arian newudd \ ag i gael gwbod hynu toc \ beth iw stoc pob cybudd \ Exit plwc Heilin

pacia grigwt [~ grigwd] i ffwrdd i 'th grogi \ nid a mo 'm arian i yno leni \ ag ni chan w geniog futh \ ond a dalwi oer drith yn drethi \

heb law talu trethi trymion \ nw fynan gael degyme mowrion \ gwair ag ud a phob nyfeilied [~ anifeiliaid] \ meirch a moch gwlan a defed \

yno budd y gwas ar forwun \ heblaw talu am fara ag enllun \ yn gweiddi am gyflog mawr yn rhagor \ ar ol gwasneuthu darn o dymor \

talu am fyta mwud fy hunan \ taled dawl am i daflu fo allan \ ag ar ol talu i bawb ohonun \ bychan Iawn fudd rhan 'r henddun \

i chwithe Morgan diwc morganwg \ y roes fy ail ferch rodia 'n amlwg \ ag yn nhwusogeth [~ fy nhywysogaeth] gwlad y dehe \ y budd 'ch breintie chwi a hithe \

yn ngaerlludd [~ Nghaerlludd] sef Troia newudd \ cymera ine miwolieth beunudd \ ag a fyddaf llawen ddigon \ yn fy enw yno i gario 'r goron \ Hiwin

chwith imi wisco coat o frethun \ yn lle sidan ag aur melun \ closun main 'n ngulch [~ ynghylch] fy lwune \ yn lle melfed a rubane \

mi ges fy magu 'n gu ag anwul \ a phob danteithion yn fy ymul \ rwan ni feddai nag aur nag arian \ rhaid imi fegio o hun allan \ enter sarjant

chwi gewch washaneth [~ wasanaeth] geni o 'r gore \ dan frenin ffraingc i wisco arfe \ foru 'r bore i fynd i ryfel \ ag i ymladd am ych houdel \ ffabian

mae hithe 'n wbodol bidin \ uwch ben i marchnad Eirin \ ag yn crechneitio yn i lle \ ych gweled chwithe 'n chwerthin \

y cerddor cais di 'r carne \ gida dy groesion bricie \ ag oni te a 'm pastwn da \ fel 'r attebwi mi a 'i gwna 'n dipie \

rydwi wedi mynd yn henedd \ ag yn gwla o eisie ymgeledd \ a ddysci di imi plwc y twrw \ gael i 'w charu hen wrach arw \

fo dal i thaid i grogi wrth gebust \ ag os tybyga hith [~ hithau] i 'w phobol \ hi dal i 'w chynio yn i chanol \ Heilin

a fedri di farchnata yn gyndun \ wrth werthu ud ag enllun \ hiran

a fedri di ddyrnu a nithio \ ag edruch gwalle a godro \ hiran

o ist o ist o ist rwi 'n rhybiddio pawb o 'r fyddin \ i ddwad y foru i du fyrth [~ fy ewythr] Heilin \ mae yn ddwrnod rhan yd ag enllun \ arian cig caws ag ymenun \ heilin

o ist o ist o ist rwi 'n rhybiddio pawb o 'r fyddin \ i ddwad y foru i du fyrth [~ fy ewythr] Heilin \ mae yn ddwrnod rhan yd ag enllun \ arian cig caws ag ymenun \ heilin

Rwi fi Heilin gribddeiliog \ yn dy gymrud di hiran ddi hirog \ i dirio 'r nos ag i dori nwu \ dy filen glwu dy falog \

Rwi fi hiran yn dy gymrud ti ddihirun \ I ddyfrodi dy dda gerlun tra meddi di gwrlid \ I dalu i fy montin wel dyna fy mantes \ ag i dori 'r gogles ar y din gaglud \

mi wna i fy ngorchwul slap \ ag a 'ch rhof chwi whap yn ngonglog \ fel na bo iti Escis wyneb ci \ rhag talu imi fy ngyflog [~ nghyflog] \

gweddia fi beunudd na bo i 'r hen gybudd \ ai hiran ddiddeunudd ond gwradwudd i 'ch ___ gwrido \ topun yn dopun bob dudd yn y flwuddun \ yn llwm 'n noeth llumun y ddau grebun yn ymgru_____ \ drwu boen bochi ben ben ar ledel a 'r mopren \ yn dilio tra dalien 'ch talcen a dolcio \ a ffust ag a ffastwn nes y cysco pob ascwrn \ yn boeth y bo 'r ffasiwn buth heb orphwuso \ trwu afraid 'n anoeth ar elo 'ch holl goweth \ cun trenudd ne dranoeth na feddoch ddodrefnun \ ag fellu run moddion 'r elo da 'r holl gybyddion \ na roddo i 'r tylodion roddion o 'r eiddun \ dyna weddi o 'r ore ffynu wnelo 'r geirie \ amen doudwch ithe Efengil o 'm gene \ Heilin

gweddia fi beunudd na bo i 'r hen gybudd \ ai hiran ddiddeunudd ond gwradwudd i 'ch ___ gwrido \ topun yn dopun bob dudd yn y flwuddun \ yn llwm 'n noeth llumun y ddau grebun yn ymgru_____ \ drwu boen bochi ben ben ar ledel a 'r mopren \ yn dilio tra dalien 'ch talcen a dolcio \ a ffust ag a ffastwn nes y cysco pob ascwrn \ yn boeth y bo 'r ffasiwn buth heb orphwuso \ trwu afraid 'n anoeth ar elo 'ch holl goweth \ cun trenudd ne dranoeth na feddoch ddodrefnun \ ag fellu run moddion 'r elo da 'r holl gybyddion \ na roddo i 'r tylodion roddion o 'r eiddun \ dyna weddi o 'r ore ffynu wnelo 'r geirie \ amen doudwch ithe Efengil o 'm gene \ Heilin

mi na [~ wnaf] iti dalu imi ngyflog [~ fy nghyflog] athust \ cun dal na gwedd na phenffust \ ag oni te man [~ myn] gwaed y gog \ mi a 'th rho di ngrog [~ yng nghrog] wrth gebust \ Heilin

ers tair blynedd hir o ddyddie \ heb gael erioed na braw na briwie \ yn gorwedd gida meibion yno \ ag nis gwur neb mai merch wi etto \

ag y rwan darfu i 'r fyddin \ ynill [~ ennill] aeres fawr i 'r brenin \ merch i dwusog gwlad italia \ a dwun i ffraingc fawr gaeth gludfa \

ffabian fwun mi glowes dystio \ leied achos a gadd o 'i ddigio \ ag am 'ch trafel yn fy myddin \ cewch barch a heudde merch i frenin \

dowch i wared tua 'r siope \ mi a 'ch rho mewn melfed a sidane \ Tlyseu gwerthfawr aur ag arian \ a modrwie perleu purlan \

ych merched sudd yn 'r un feddylie \ oll yn oll ag yden ine \ am ych troi ffwrdd o 'r tir \ mae 'n ddigon gwir y geirie \ llur

ow huran suran serfull \ mi a 'th wela 'n bropor erchill \ ag er dy fod yn dy ddillad stwff \ mi af arnat i hwff o 'm sefull \ enter Heilin

rhanu 'r yd a 'r enllun \ I bawb a ddou i 'w gofun \ i chwi ag arall ond brwnt a gwnaeth \ a 'r llefrith a 'r llaeth enwun \

ni welodd neb mewn towull na gole \ ar i llawr na throell na gardie \ ag ni wna hi ddim ond cyscu i raid \ a byta 'r tamaud gore \

ers tair blynedd drwu fawr drafel \ a bum i 'n cynal fflit i ryfel \ yn colli gwaed ac arfe ag arian \ fel y gwuddoch hynu 'ch hunan \

ag yrwan rydwi 'n fodlon \ o wir wllus gwaed fy ngalon [~ nghalon] \ I droi 'n nol wel dyna nghyffes [~ fy nghyffes] \ os cai 'ch gwneuthur chwi 'n frenhines \ ffabian

ni fedrai ond wulo 'r dagre halltgri \ ag wulo wnewch ithe pen ddoudwi i chwi \ a fath warchad oedd geni gartre \ ar ol ymadel a chwi gyne \

a 'm dwulo 'n nghud mi ro fy melldith \ i 'r golwg a weles i 'n drafrith \ Defaed y pentre boda ag un \ yn pori fy egin gwenith \

y moch yn y deisi 'n gwneuthur i hwllus \ ag yn fy scubor modd echrydus \ a 'r gwudde a 'r hwiad a 'r jeir i gid \ yn byta fy ud trwu manus \

dwed etto 'r dun o 'i go \ brud a doist o frutania \ gida ffwu ag yn ma [~ mha] fodd \ y doist i drosodd yma \ plwc

Taw ag wulo f' anwul fun \ mae hwn yn ddun cylwuddog [~ celwyddog] \ na choelia di fy anwulud bach \ mo 'i chwedle gwrach anghenog \ ffabian

och os darfu i nhwu [~ nwu] chwaer \ fod mor daer a diras \ ag ar i llyfon wneuthur gwad \ a gyru nhad [~ fy nhad] o 'i dyrnas \

dyma 'r hen wr wedi dyfod \ mae 'n cyfeirio i 'm cyfarfod \ enter brenin llur ag a ddowed

fy mrawd morgan diwc morganwg \ ai gwir iw hun ertolwg \ fod brenin ffraingc ag armi o wur \ ar feder gwneuthur mowrddrwg \ morgan

I mae nhw yn doud o soweth \ fod fy nhad yn ngyfreth [~ nhad-yng-nghyfraith] \ yn dwad ag armi dros y mor \ i 'n curo ni o 'r freninieth \

Rwi 'n mund i farw o newun \ mi eisteddaf ar fy ngolun \ ag a ganaf benill ar y faes \ o ffarwel i oes y cerlun \ canu ar faes

nis gwni ddarfu i riwun diried \ roi iddo fach mewn tamed \ ag nis gwn i hefud mae rudd on fain \ a dynodd y brain mo 'i lygied [~ lygaid] \

ag i 'r arian drwg i cwrs \ gwag iw pwrs Heilin \ plwc

mi weles briodi 'r cono \ ag a weles i gladdu fo etto \ ni choilie i fod neb drwu holl gred \ yn gweled i fydyddio \ Exitt oll enter Llur a dynstan a ffabian Dynstan

fy nad ngyfreth [~ nhad-yng-nghyfraith] rwi fi 'n fodlon \ mi ges y ferch a gare ngalon [~ fy nghalon] \ a hun iw 'r gynysgeth ore \ ag er i mwun mi a 'ch cara chwithe \ ffabian

ag ar 'ch ol i fod yn nesa \ i chyfion aer iw fwur cynedda \ ag os hwn a ddaw drwu dyciant \ mi yra i dad a 'i fam o feddiant \ plwc

ag ar 'ch ol i fod yn nesa \ i chyfion aer iw fwur cynedda \ ag os hwn a ddaw drwu dyciant \ mi yra i dad a 'i fam o feddiant \ plwc

o diwrth [~ ] bwu 'r postiwr doist a 'th petisiwn \ ag i bwu gostwm ag ar ba gwestiwn \ plwc

o diwrth [~ ] bwu 'r postiwr doist a 'th petisiwn \ ag i bwu gostwm ag ar ba gwestiwn \ plwc

i 'r Llur lwud ar llaw lydan \ daethum i a phapur ag i 'w ferch ffabian \ i ellwch ithe i ddarlen [~ ddarllen] budur i fin \ ne beidio 'r brenin dynstan \ Exitt Llur

yni yn un air jeirll a diwcied \ ag arglwiddi tir brutanied \ at y grasusaf frenin llur \ a mae yn pur ddeisyfied \

rwi i 'm barnu beunudd \ yn ferch ddi serch anufudd \ ag yn euog o dori llw \ i farwgarw gerudd \

Trom iw ngalon [~ fy nghalon] inion j \ ag ochneion difri i 'm dwufron \ blin oedd blaened a 'm ganed gunt \ i 'm dwun i 'r helunt greulon \ gwae fi rioud fy ngeni i 'r bud \ i 'r adfud penud poenus \ yn f' erbun draw y rhod a drodd \ mewn cwla fodd cwilyddus \ mi dynges yn greulon yn anedwudd anudon \ yn erbun duw cyfion i yru nhad [~ fy nhad] graslon \ o 'i dyrnas lan dirion i dario \ daeth dialedd duw i 'm dilin heb arbed i 'm herbun \ yn ofnadwu funudyn am ddwus gamwedd ysgymun \ mae 'n wrthun y testun su 'n tystio \

am fy nwun i yn ol i 'm tyrnas \ cewch geni barch ag urddas \ y goron a gewch i geni yn rhodd \ i 'w riwlio mewn modd addas \ Dynstan

ond mynai gyru yn ddiymwared \ o 'm tyrnas fel tratiried \ ag ni chan w tra bo chwuth \ mo 'r dwad buth i 'm gweled \